Katalog

Cumhurıyet 6 EKONOMİ 2 OCAK 1983 önemil olduğu Toronto'da yapılan son IMF Dünya Bankası toplantılarında açıkseçik ortaya çıktı. O günlerde Meksika'nm durumu çok daha acll bir sorun olarak gündemdeyken bankacılık dünyasmın ağır toplarının Arjantin konusunda daha kaygılı oldukları dikkati çeklyordu. Bankacılar bir Ulkenin borçlarını reddetmesi olasıhgmı çok daha vahim bir olasılık olarak görüyorlardı. Bankacılara göre uluslararası banka sistemini çökertebilecek olan şey bu tür bir olay olabilirdi ve böyle bir örneğin yaçaaması bankacılık sistemi için en büyük tehlikeydi. SORU Şimdi başlıca borçlu ülkelerin borçlarını ödeyemez duruma düşmelerine, ABD ve pek çok iilkede yüksek faizlerle başlayan kısır döngünttn neden olduğunu biliyoruz. Yüksek faizlerin başlattıgı süreçte ekonomik bü «Ekonomide Diyalog»un bu haftaki konuğu OnlO The Economist dergislnin uluslararası bankacılıkla ilgill bölümünü yöneten editörü Tlm Hindle. Yılbaşı tatllini Türkiye'de geçirmekte olan Tim Hindle ile dünya bankacılık sisteminde yaşanmakta olan bunahmı ve bu bunalımm 1933 yılmda kazanabileceği boyutlan konuştuk. SOKIT Sayın Tlm Hindle; dünya bankacılık sistemlnin çok ciddi sorunlarla karşı karşıya bulunduğunu, özellikle Mekslka, Brezilya ve Arjantin glbl dış borçları dev boyutlara varan ülkelerfn borçlarını ve faizlerini ödeyemez dururna düşmelerinin uluslararası bankalara soguk terler döktürdüğunü son aylarda hep okuyor, duyuyoruz. Slz EKONOMİDE DİYALOG Meksika umduğu petrol gelirini sağlayamayınca borç ödeyemez duruma düştii. Meksika'ya 80 milyar doların üstünde kredi veren 1400 banka şimdi ne yapacağını bilemiyor. yamlmıyorsam bu konuyn yakmdan fzliyorsunuz ve Meksika'daki durumu değerlendirmek için olayı yerinde de izlediniz. Bu nedenle isterseniz önce Meksika'mn durumu nu ele alalıtn. Petrol zengini Meksika neden borçlannı ödeyemez duruma düştü? HİNDLE Meksika son yıllarda yeni keşfettlği petrol zenginliğine güvenerek oldukça yüksek büyüme hızları tutturdu. Meksika bütün hesaplarını petrol fiyatlarının sürekll artacağı varsayımma dayandırmıştı. Bilindiğl glbi bu lyimser varsayımlar gerçekleşmedi. Bu arada Batılı bankacılar da kendi ülkelerinde ekonoml durgunluğa girdiği ve kredi talebl düştüğü İçin bu «yeni petrol zengini» ülkeye bol keseden kredi açmaya gönüllü oldular. Böylece Meksika'nm toplam dış borcu tam rakamını klmse bllmiyor ama, 80100 milyar dolar arasında bir rakama geldi dayandL SORU Bunahm noktasma nasıl gellndl Meksika'da? HİNDLE Meksika borç proülinin kötü olması nedeniyle kısa vadeli borçlarını ödeyemez duruma düştü ve 13 Ağustos perşembe günü Meksika maliyeslnin yetkilileri Wasbington'a uçarak, «paramız titkendi, blze acil yardım sağlamazsanız gelecek hafta yapmamız gereken ödemeleri yapamayacağız» dediler. Kısa vadeli bir likidite bunalunma giren Meksika'nm bu imdat çağnsı üzerine Batılı ülkelerin merkez bankaları ve ticari bankalar Meksika'nm yardımına koşarak ihtiyacı olan kısa vadeli fonları sağladılar. Böylece IMF'nin Meksika ekonomisi için bir önlemler paketl oîuşturmasına olanak tanıyacak zaman kazamlmış oldu... SORU IMF ile olan ilişkilerl bir ölçttde basından izledik de bankaların Meksika'ya karşı tututuu bundan sonra ne olacak? HİNDLE Blllyorsunuz bankalar parası olmayan bir (11lceye para vermek lstemezler. Ancak Mekstka'nm durumunda bankaların bir borç erteleme operasyonuna girişmelerl kaçmılmaz görünüyor. Fakat Meksika'nm 1400 bankaya borçlanmış olduğunu düşünürseniz bu işln kolay olmayacağını da anlarsmız. 5ORÜ Meksika bu krltik duruma düsünce kendl de bazı önlemler aldı, bankaları devletleştirdi, kambiyo kontrollannı artırdı. Şlmdl ben slze ;unu sormak istiyorum, Meksika'mn bu duruma düşmesinde kambiyo kontrollarının olnıaması da rol oynadı mı? BINDLE Bence mutlaka oynadı. Serbest ticareti samnanların gözünde her türlti kambiyo kontrolü «k5tü bir sey» saythr ama, Meksika glbi bir ülke İçin ben bunu Tim Hindle kimdir? 1946'da dogdu. Yüksek öğreniminl Oxford Oniversitesl'nde tamamladı. Bangladeş'te iki yıl öğretim üyeliği yapan Tim Hindle daba sonra ikl yıl The Banker dergisinin edltör yardımcılığım yaptı. Tiru Hindle halen The Economist dergisinin bankacılık konuları editörü. Meksika'nm dev borcunun neredeyse y a n n kambiyo serbestisinden yararlanılarak ülkeden kaçınlan paralardan kaynaklanıyor. Mek» sikalı zenginlerin Batı bankalarına 12 milyar dolar yatırdıklan ve ABD'de 25 milyar dolarlık miilk edindikleri tahmin ediliyor. ytimenin durması, dünya ticaretlnin daralması uçüncfi dünya ülkelerini sonunda borçlarını ödeyemez duruma düşürdü. Benim size sormak istediğim. bu kısır döngttden nasıl çıkılacak? Bu durumun başlıca sorumlusu oian ABD. bu durumdan çıkışta da başlıca rolii oynamak zorunda mı? HİNDLE Bence bu durumdan çıkış için İkl anahtar var. Birinclsi ABD'nin lzleyeceği para politikası ve bunun faiz oranları üzerindekl etkisi. Yani Mrinci anahtar, sizln de değindiğiniz gibl ABD falz oranları. tkinci anahtar ise GATT'm dünya çapında korumacılığa karşı alacağı önlemler. Eğer bunahma giren her ttlke korumacılığa basvurur ve bunun önü alınamazsa dünya banka sistemi için de çıkış yolunun tıkanacağı kaygısını taşıyorum. SORU Son zamanlarda bankalar arasında hattâ ülkeler arasında işbirliğinden çokça söz ediliyor. Fakat bn tür çabalarla sağlanacak çözümler de bana geçici gibi görünüyor. Yani sonuçta banka sistemine yansıyan temeldeki sorunlar gideriuneden daha uzun süre böyle geçici çabalarla sistemi ayakta tutmak lorlaşacak gibi geliyor bana, ne dcrsinlz? HİNDLE Doğrusunu İsterseniz ben de bu konuda vnktin daraldığmı düşünüyorum. ABD ekonomisi kısa sürede hızlı büyümeye geçip bu ekonomide ve dünya ekonomisinde bir talep genişlemesi olmazsa altı ay içinde dünya bankacılık sisteminin durumu çok daha kötü olabilir. Borçlu ülkelerin lhracatlarında ve ihracat gellrlerlnde bir The Economist dergislnln ulusiararası bankacılıkla ilgili bölümünü yöneten Tim Hindle. Ulagay sordu, Tim Hindle yanıtladı: "1983 yılı, dünya banka sistemi icin cok kritik bir yıl olacak.. kabul etmekte zorluk çeklyorum. Edindlğimlz güvenilir bilgilere göre Meksikah özel şahıslann Batı bankalarmdakl hesaplarının tutarı 12 milyar doları buluyor. Meksika Merkez Bankası. Meksikah zenginlerin ABD'de edindikleri gayrimenkullerin değerini ise 25 milyar dolar olarak hesaplıyor. Yani kambiyo kontrollannın bulunmadığı Meksika'da özel şahıslar toplam ülke borcunun yarısı kadar parayı ülke dışına kaçırmışlar. Bu tabloya bakıp da sıkı kambiyo kontrolü gereksizdir demek doğrusu kolay değil. SORU Pek! bankaların devletleştirllmesl nasıl karşılandı Meksika içinde ve yabancı bankalarca? HİNDLE Meksika içinde hemen hiç tepki görmedi hattâ memnunlukla karşılandı. Zaten bu bankaların ülkeden para kaçırılmasma aracılık ettiği ve topu topu kırk kişinin mülkiyetlnde olduğu söyleniyordu. Yabancı bankalar da kararı olumlu karşıladılar, çünkü bu kararla onların Meksika bankalarından alacakları da devlet borcu haline geliyor ve daha büyük bir güvenceye kavuşmus oluyordu. SORU Sayın Hindle; sanıyorum durumu ilginç özellik Cösteren borçlu ülkelerden birl de Arjantin... HİNDLE Evet, Arjantin iki bakımdan diğer büyük borç lu ülkelerden ayrılıyor. Blrincisi Arjantin'de güvenilir bir siyasal yönetim mekanizması, güvenilir liderlik unsuru yok. Dış borç sorununu çözmeye çalışan kişiler de tutarlı bir tutum İçinde değiller. îklncisl, Arjantin gıda ve enerJi açısından büyük ölçüde kendine yeterli olabilecek bir ekonomik yapıya sahip. Bu nedenle Arjantin, dünya ekonomisindeki gelişmelere daha fazla bağımlı olan Mekslka ve Brezilya'dan farklı bir tutum içine girip alacaklılanna kafa tutmayı düşünebiliyor. Arjantinli yetkililer alacaklı bankalara «yeter artık, biz bu borcun altından kalkamıyoruz, bu faizin altından kalkamıyoruz, bu borcu ödemiyoruz, ne yaparsanız yapın» demeyi düşünebiliyorlar. Yani Arjantin'in tıpkı 1960'da Küba'nın yaptığını yapıp «borçlarımı ödemiyorum» demesi mümkün görünüyor. SORU Böyle bir tutumun Arjantin açısından ve dünya banka sistemi açısından etki ve sonuçları ne olabillr sizce?. HİNDLE Arjantin açısından sonucu bu ülkenin artık uluslararası piyasada yeni kredi alamaması ve bütün ticaretini nakitle yapmak zorunda kalması olabilir. Arjantin Sovyetlere tahıl satabildiği sürece bu durum kendlsi için. çok büyük sorun olmaz belkl. Arjantinli yetkililerin bu hesabı ayrıntılı olarak yaptıklarını ve dış ticarette böyle bir uygulamaya geçmenin kendileri için olanaksız olmadığı sonucuna vardıklannı biliyoruz.. SORU Uluslararası bankacılar açısından... HİNDLE Bankacılar açısından bu konunun ne denll \ Arjantin gıda ve enerji açısından kendine yeterli olabilecek bir ülke olduğu için bankrlara «yeter artık, borcumu ödemiyorum» Hive~ bilir. Uluslararası bankacıları en çok kor* kutan olasılık da bu. artış olmazsa borçlannı nasıl ödeyecekler? Borç servlsi yükleri bu düzeylerde kalırsa bu ülkeler buna nereye kadar dayanacaklar? Kaç tanesi bankalarla lşbirliğinl sürdürmeye razı olacak, kaç tanesi «yeter artık» deyip bu işten vazgeçecek? Bence bütün bunlar sorulması gereken ciddi sorular. SORU Daha kötü sonuclann ortaya çıkmaması için burada galiba bankalara da çok nazik bir rol düşüyor, bankaların borçlarını ödeyemez duruma dtişen ülkclere yeniden kredi vermeleri bir zorunluk oluyor... HİNDLE Burada gerçekten anormal bir durum yasîinıyor şimdi. Normal olarak bankaları, «aman fazla acılmayın, kredi verlrken, dikkatli olun» diye uyaran PVatı ülkeleri merkez bâökatan şimdi tam terslftl y'apıyor. Ticari bankaları borcunu ödeyemeyen Ulkelere daha fazla kredi açmaya zorluyorlar. Çünkü artık herkes anladi ki, bu ülkelerin durumu son derece krltik ve bunlara yeni kredi açmamanm maliyeti belki açmaktan da yüksek.. ENGLISh İNCİLİZCE TÜRKÇEAYÜKDCRGİ BİZİM îstanbul Lîman Başkanlığından ^ ıv»uu Bildîrilmiştîr : tstanbul Liman Başkanı Yaşar Semih Sonakm (Karaköytstanbul) Muhataplar : 1 Ravennavı Spa 48100 Ravenna Centro Commerclale <S. Bıagio> Via Fuentina E. Scala tTALYA 2 Zlhnl Vapur Acentellğl ve Ticaret A.Ş. Rıhtım Cad. ŞUkUr Han No: 2830 (Ravennavı Spa müessesesinln vapur acentası) Kona : ttalyan bandıralı GEMİNE ERRE isimli tankerin çıkarılması lüzumunun muhataplara tebllği hakkmda. Talep : 23.9.1982 günü, donatanı ve acentası bulunduğunuz Erre Gemine İsimli tanker. Romen bayraklı LOTRU adlı yük gemisl ile çarpışmış ve aynı gün Sivriada önlerinde batmış bulunmaktadır. 1$ bu suretle: 1 Halen bulunduğu yer ve durumda geminin tanklarında bulunan yükün cinsi bakımmdan deniz ürünlerine, çevre ve deniz kirlenmesine, can ve mal güvenliğini tehlikeye sokacak şekilde batmış bulunan tankeri en geç 1 Şubat 1983 tarihinden başlamak üzere 1983 yılı Temmuz ayı sonuna kadar tamamen çıkarmanızı, 4 Nisan 1341 tarih ve 618 sayılı llmanlar kanununun 7. maddesi uyarınca tarafınıza ihtar ederim. 2 Ayrıca: a) Çıkarma işinin ifasmda 815 sayılı Türklye Sahlllerinde Nakliye Bahrlye (Kabotaj) ve Llmanlarla Karasuları Dahilinde îcrayı Sanat ve Ticaret hakkmda Kanun'un 3. maddesi hükmü geregince batık teknelerin çıkarılmasının Türkiye tebaasına münha oîduğu hususunun nazara alınmasım. b) Batık geminin çıkarılması sırasında çevre ve deniz kirlenmesine su ürünlerine zarar verllmeyecek, liman dahilinde deniz trafiğinin emniyet ve selametini helaldar etmeyecek şekilde gerekll her türlü tertip ve tedbir alınacaktır. c) Çıkarma işinin tankerin tüm olarak çıkanlması suretiyle lcra edilmesinl. d) Çıkarma başlamadan önce tankerde kalmış bulunan akaryakıt ve artıklann tamamen boşaltılarak alınması ve uzaklaştırılmasım. e) Batık tankerle ilgill tedbir kararlan muvacehesinde çıkarılacak tankerin Başkanlığımızca gösterilecek bir yerde muhafaza altına alınmasım. f) Glrişlm, iglem ve çalışmalarmız hakkmda sürekll olarak Başkanhğımıza bilgi verilmesinl ve birincl maddedeki süre hazırlık çahşmaları da nazara alınarak tesbit edilmiş olduğu cihetle, 31 Ocak 1983 tarihine kadar hazırlıkların tamamlanarak Başkanhğımıza belgelerl ile bildlrilmemesl halinde, muhataplar batık gemiyl çıkarmaktan lmtina etmiş olarak kabul edilecek ve batiK gemi tüm masrafları muhataplara olmak üzere Başkanlığımız tarafından 618 sayılı Limanlar Kanunu'na göre gerekli işlem yapılacaktır. g) Yukarıdaki maddede yazılı hazırlıklar 31 Ocak 1983 tarihine tamamlanarak keyfiyet Başkanhğımıza belgeleri İle tevsik olunduğu takdirde. belirtllen tarihi takiben derhal batık çıkarma işlemine fillen başlanmış olacaktır. önemle tarafmıza ve ilgililere tebllğ olunur. (Basın: 27072 45) Teblig den SAYI 12 OLD MC DONALD HAD A FARM *'DWARFFORESTS ABD kısa sürede faiz oranlanm düşürüp hızh büyümeye geçmezse altı ay içinde borçlu ülkelerin ve dünya bankacılık sisteminin durumu çok daha kötü olabilir. SORU Peki OPEC fonlarının da eskisi glbl bankalar* akmadıgı bir ortamda bankaların kaynakları, dev borçlarını ödeyemeyen ulkelere yeniden kredi açmaya elverişli mi? HİNDLE OPEC fazlalarmın azaldığı hattâ bu yıl yofeolabileceğl biliniyor. Buna karşılık bu kez OECD Ülkelerinde bir fazla ortaya çıktığı için ve durgun OECD ülkelerinde kredi talebi fazla olmadığı için bu fonlann bankalarca çevrllmesi mümkün görünüyor. Ancak OECD ekonomilerinde bir canlanma olursa bu tabii o Ulkelerdeki kredi talebint de artıracaktır ve bu durumda bankaların bir Brezilya'ya, bir Meksika'ya ayırabilecekleri taze kaynaklar azalacaktır. SORU Bir de gfiç durumda olan dev çokuluslu şirketlerln bankalarla olan ilişkilerl var. Bu aianda nasıl bir gelişme bekliyorsunuz? CÜCE ORMANLAR. JALE LOVE IS A FALLACY AŞKBİRSAFSATADIRt by Max Shulman CAUCASIAN TALES KAFKASYA MASALLARI AHISTORYOFCOMICS ÇİZGİ ROMAN TARİHİ İNGİLİZCEYE İPUÇLAR! NASREDDİN HDCA FROMOXCARTTOBUS KAĞNIDAN OTOBÜSE by Bedri Rahfni Eyüboğlu SÖZCÜK OYUNLARI • BRİEFCASE ENGLISH FOR BUSINESSMEN BİLİM VE TEKNİK LET'SGETTOGETHER MİZAH THE WORLD WE LIVE IN SALVATORE DICTIONARY Bugün başlıca ülkelerin Merkez Bankaları ticari bankaları, borcunu ödeyemeyen ulkelere daha fazla kredi vermeye zorluyor. Bu alışılmamıs çaba durumun ne denH kritik olduğunu gösteriyor. HİNDLE Bankalar bugün sorunları olan dev şlrketlere her zaman olduğundan fazla destek sağlayarak bu şlrketlerin bunalımdan çıkmasını bekliyor ve umuyorlar. Üç ayda bir milyar dolar zarar eden bir International Harvester şirketine yarın öbürgtin traktör satışları can lanır umuduyla hâlâ büyük krediler açıhyor. Oysa tarihsel örneklerle biliyoruz kl şirketler arasında iflâsların en yoğun olduğu dönem bunalımdan çıkış dönemleridir ve bugün umutla krediye layik görülen şirketlerin bazilarının bu dönemde batması kaçmılmazdır. Bu da tabil bankalar İçin ayrı bir sorun, ayrı bir yük oluşturacaktır. Yani neresinden bakarsanız bakın dünya bankacılık sisteminin gelecegi önümüzdeki yılda pek Dari^k eörünmttyor. SORU Son oiarak sunu sormak istiyorum Sayın Hindle: Biiüin bu güç durunıdaki ülkeleri ve sirketleri, dnlayısıyla da bankaları kurtarmak için dünya para sistemine belki de milyarlarca dolar enjekte etnıek gerekecek glbi geliyor bana. Sizce bu mümkün mü ve böyle yapılırsu dünya çapında enflasyonlst baskılar yeniden artmaz mı? BİZİM ENGLISH "îngilizce kolaydır" t LAN ÇANAKKALE ASLİYE HUKUK (TİCARETİ. MAHKEMESİNDEN Dosya No. 1982/789 DUYURU Santralımızın tamir ve yeniden onarımı tamamlanmcaya kadar aşagıdaki teiefonlar ile irtibat kurulnıası ilgililere duyurulur. S.S.K. OKMEYDANI HASTANESf BAŞHEKtMLtĞ; Başhekimlik 47 15 53 Başhekim Muavini 46 05 86 îdare Müdürü 46 35 79 Nöbetçi Şef (geceferi için) 46 35 79 Ambulans Merkezi 4i 25 83 SANTRAL 48 41 53 > 48 48 56 46 12 7074 (5 HAT) Şükrü Erdemir vekili Av. Cavit Göltkaya tarafından 23 9.1982 tarihli konkordato talebi hakkmda ki dilekçesi üzerine Avukat Cengiz Tugral komiser tayin edilerek tevdii edilen tetkikat neticesinde kabulü neticesine vanlmış bulunmakla, Yüksek Mahkemece konkordato talebinin kabulü veya ademi ka bulü hakkmda karar verilmek üzere duruşma günü tansib edilmis oîup flgililerin 25 ocak 1963 günü saat 14.00'e kadar rapora karşı diyeceklerini bildirmek üzere muracaat etmeleri veya muayyen gün ve saatte duruşmada hazır bulunmalan hususu tebliğ olunur. 20.12.1982 Ülkeleri ve bankalan kurtarmak için ABD'nin para politikasını gevşetmesi zorunlu görünüyor. HİNDLE Tabii kl artabilir, burada banka sisteminin çöküşünü önlemekle enflasyon arasında bir terclh söz konusu olabilir. Ancak ABD'de enflasyon zaten düşürülmüş . tür ve çok daha gevşek bir para roütikasınm beltrtlleri şimdiden görülmektedir. ABD yönettmi ve Federal Rezer^ Başkanı buna farklı gerekçeler gösterip farklı lsimler takıyorlar, ama bence ABD yönetiminin para musluklartnı açmaktan başka seçeneğl kalmamıştir ve ABD'nin bundan böyle genlşleylcl bir para politikası izlemesi kimse İçin sürpriz olmamalıdır. JJECERİ "Özelvegüzef, elsanatlan hedıye arayanlar için.M