Katalog

Cumhuriyet 12 2 OCAK 1983 Sanayileşme, kentleşme ve toplumsal degîşimin yol açtıgı önemli bir sorun renç döneminden kurtulamıyor deki, farfelı yaştaki insanlarda ve normal faaliyetlerine geri dö tarkb Stresler mi sözkonusu? BALTAŞ Stres, toplum ke Batı'da gerek tıp gerek sos nemiyorsa .«tükenme» dönemi. sidine, ırka, yaşa, cinsiyete goyal bilimler alanlannda çah başhyor. Bu durumda, «alarnu re değişmeyen bir tepki. Değ*şan bilim adamlannı yıllardır döneminin belirtıleri yeniden cr şik Stres tepkileri var^ mı diye yoğun biçimde uğraşüran «St taya çıkıyor. Stres'i hangi nedenler yara araşfcırmalar yapılmış,* anlaşa res», sanayileşme, kentleşme ve mış ki, bütün organizmalar aysosyal yaşamın çeşitîemesiyle tıyor? BALTAŞ Çevre, değişinı. nı tür tepki zincirinden geçibirlikte Türkiye'de de sorunlar gündeminin üst basamaklanna sorumluluk, enflasyon..Bunlara yor. Farklı olan, Stres'in ken:r tırmanıyor. Şimdiden. gündelik «Stresör»ler, Stres yaratıcılar s: değil Rtres yaratıoılar. Top yaşantı içinde Stres sözcügü ol. dukça sık kullamlır hale geldi. Nedir Stres? Sadece «geriCerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağhğı Um» ya da «gerginlik» diye tanımlanabilir mi? Yoksa olağan Ana Bilim Dalı Psikoloğu Dr. Zuhal Balüstü durumlarda ortaya çıkan taş: «Stres hayatın doğal ritminde vardır. bir zorlama mı? Sadece olvunEUZ durumJarda mı yaşıyoruz Stres bittiği zaman hayat da biter» diyor. Stres'i, yoksa olumlu olaylar karşısında da Stres cîenen tepki oluşuyor mu? Cerrahpaşa Tıp Fakültesı diyoruz. Sorumluluk kavram. lıımlara, yaşa göre, Stresörler Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı PM nm genişlemesi, değişimin koloğu Dr. Zuhal Baltaş, «Stres» çok temel bir olgu ola d«;gişebiî:yor. Ancak, yaşlara gö re farklı Stresier de var. Ör diyor, «Hayatın doğal ritmin rak ortaya çıkışı, ülkemizde neğin gelişme dönemi Stresleri. de vardır. Stres bittiği zanuıı ki gibi, yaşam biçimlennin de Bunlar yoğun olarak gençlık ça hayat da biter.» ğişmesi... Kırsal kesimden ğıncîa yaşamr ve gençler bellı Doktora çalışması İlkokul öğ kent yaşamına geçmek... Örnek jc.rdımlarİG bunları aşabilirier. rencilerinde Stres Ölçülmesi ler çoğaltılabilir. Bütün bun Farklı nedenler, kişllere go başhğını taşıyan Dr. Baltaş, lar uyum gerektiren durumlar re farklı tepkilere yol açıyor Stres konusunda sorulanmızı Toplumsal zorunluklar Stres'i mıı? yanıtladı. Sorularımız ve Bal birlikte getîriyor. BALTAŞ Tabii. Stres'irı âo taş'ın yamtları şöyle: d en önemli etkenler Çeşitli toplum kesünlerin Stres nedir, tanımlayahilirmisiniz? Baltaş Bir ihtiyaç karşısında organizmamızda oluşan özelleşmemiş bir tepkidir bu. Olumlu ya da olumsuz bir olaya bağh değildir, Organizmanın bir durumudur. İçtepilerle birlikte giden bir durumdur. yoksa, yaşanmaması gereken olumsuz koşulların ortaya çıkar dığı, olağanüstü bir durum değildir. Korktuğumuz ya da sevin diğimiz zaman organizmamız bu tepkiyi verir. Bir orkestr?. yöneticlsi, bir atlet, ba$arıları a! kışlanırken de, başanya göfrüAkşam iş dönüşü. Bir metro istasyonunda metren eylemlerini gerçekleştiriıro bekliyorsunuz. Günün yorgunluğu üzerinize iyiken de Stres'i yaşarlar. ce çökmeğe başlamış. Gelecek metroda boş bir yer kapmak için peronun ucuna iyice yaklaşıyorsunuz. Stres denen tepkiyi gösteAmacınız. boş yer konusunda. işi pok şansa bırakrirkeıı. organiznıa neler yaşıyor? mamak. Bu sırada metro uzaktan görünüyor. Hızla psrona girdiğinde biri arkanızdan itiyor. Boş yer BALTAŞ Stres'i yaratan olaylar organizmada üçlü bir ba Icapayım derken yaşammızdan oluyorsunuz. •samak biçiminde giden, şöyie îşte, bu akıl almaz çılgınlık, hiçbir nedeni olmabir tepki zincirinin gelişmesine dan, metro bekleyen insanlan hızla gelen metroyol açıyor: «Alarnı» dönenıi «di nun önüne itmek. Paris'te yayılmaya başhyan çok renç» dönemi, «bitkinlik» dön.. tehlikeli ve hastalıklı bir moda olma yolunda. mi. Organizma, Stres'i yarata22 kasımdan beri tam dört kişi bu şekilde meçcak uyarıcı olayla karşılaştığın hul kişilerce itildikleri rayların arasında can verdi. da önce alarnı dönemini yaşıyor. Bu sırada birçok fizyolojik 4 kişiden birinin yakalanan LaosJu katilinin değişiklik ortaya çıkıyor. «Sakendini «Kung Fu» zanneden bir deli olduğu anlavaş ya da kaç» diye tanımlana;ı şıldı. Paris gibi ince zevklerle övünen bir kentte. durum doğuyor. Organizma ha alabildiğine oynatılan vurdulu kırdılı filmlerin etyatını sürdürmeye yönelik tepkileri yavaştan belirmeye başlamış olmah. kiler gösteriyor. Direnç döneCamus. romanlarından birinde. şiddet içgüdüminde, Stres yaratan öge varlısüyle, hiç tanımadığı birini gitmekte olan trenden ğını sürdürüyor, ama bir yanaşağıya iten bir tip anlatır. dan da karşılaşılan tehdidin üs Ama, Paris'te yaşanmaya başlanan kâbusu, kimtesinden geliniyor ve beden tep kileri normale dönüyor. Buna senin ne «edebiyatto» ne de «içgüdüyle» açıklaya«uyum» dönemi diyebiliyoruz cak hali var. «Direnç» doneminln ne şeHerfces, artık boş koltuk konusunu şansa bıkilcle yaşanacağı belli mi? rakmış durumda. Ya bir yerlere oturarak. ya sırtıBALTAŞ Bunu bir yandan nı duvarlara dayayarak, metronun gelip durmasını kişinin özellikleri, genetik etbekliyor. Bir başka deyişle. şimdi metrolarda alabilkenler, geçmişte yaşananlar, (Arkası 9. Sayfada» öbür yandan kişinin çevresi "'e dış koşullar belirliyor. Beden, di Serpil GÜNDÜZ den biri, herhang: bir uyaranı dsğerlendtren kişi. Yani önemli olan, kişilik ve Stres yaratıcıları değerlendirme. îş değiç tirme. boşanma, her insanı aynı şekilde etkilemez örneğin. Gelenek vc görencklerle iıuğlantıh olarak Stres'ten söz edilebilir ıni? UALTAŞ Gelenekçi aiie ya pısı beliU de kadercilik anlayısıyla birçok Stres'i yenmiş da 1 rumdaycü.. Ama şimcii bir ieŞ: şim toplumuyuz. Köyden kalkıp kente gelen ınsanlar kadtr cıliğin yerine kendi güçlerir.ı koymak zorunda kalıyorlar vc ytni uyum mekaniznıaları geliş! Urmaleri gerekiyor. Toplumd< yoğun kültürel, sosyal değişik likler yaş&nıyor. Değişinı top lumunun Stres varatıoı özellikle rini en başta büyük kentlerde yo ğun olarak yaşıyoruz. Stres'i aşabilroek uyuma bağlı. Yüzyıllaıdır 'nsanlanmız «kabulleıme»ye üayalı bir uyum sisten;: kullanıruşter. Bugün. kendi gü(,: 'eriyle «kadcrlerini» değiştirsbileceklerini düşünüyorlar. He nüz, Tl'ırk inürntnda stres vara. tan öğeler araştırılıp, bunlara Uişkin sisteTvui bir üiçek geliş tirilemedi. ABD ve öteki Batıül kelerinde objsklu değerlendir STRES meler yapmayı sağlayacak bu tür ölçekler var. GeleHm Stres'ten kurtııhn ı ya... Neler onerilenilir? BALTAŞ İnsan, fizyolojik psikolojik, zihinsel ve sosysi smırlarjna göre hayat amaçlan m beiirlemeU. Gerçekçi beklen Ulere t?hip olmalı. Ozelleşiı;:ş ilgi ve becerilerinı bılmeiı B; reysel smırlannır zorlanmusım böyıece ortadan lUiidıısbil.'i. însanlarla ve zamanla oluınin llişkiier kuımak üzeıe davrnnj1; değlştiıme 'cekn'.kleriıitien yan.; lanılabilmeüdir. Ayrıca. günlu!, olarak uygulanması gerekli t°k ııütler va;\ Fizik egzersizler vr. iîiyoJo.jık geri bildirim deno:; vönten, Yam organızmada ortaya oıkan oiaylann bazı ara<lsr yp.rdımıyla kişiye yeniden • Olumsuz Stres tcpkiit'rın: voÇun biçimde yaşamak siircklı !ıasi:tlıklara yol açıyor ınıı'.' RALTAŞ Ağrılar, ülser, hıpertansiyon, kalp nastahklan ve bozı kcnser türle/intı yatkın;ık doğabiliyor. Psikolojik ala:; da da Stres'in bazı olumsuz so nuçlan sörülebiliyor: Duygusu! davrf.nışsal lahribat. ruhsal has talıklar... Fctoçrcîtar: Erdogan KÖSECGLUSenol KONUKÇU Paristen MehmetALTAN New York yeni yıla patlamalarla gîrdi Londra'nm ünlü Trafalgar Meydanı'nda beyazlarla zenciler kavga etti. Çıkan kargaşalıkta 3 kişi öldii. Dış Haberler Servisi Dünyanın birçok yerinde 1983 yılına havai fişekler altinda girilirken, Londra' da yapılan kutlama törenlerinde üç kişinin öldüğfi, New York'ta ise dört fıükümet blnasında bombalarm patladığı bildirildi. Londra'nm ünlü Trafalgar meydanında 100 bin ki şinin katıldığı geleneksel törenlerde, bir süre sonra İngilizlerle zenciler arasında kavgalann cıktığı, sarhoşların kalabahğa içki şişeleri fniattikları bildirildi. Yetkiüler. iki kadmın kargaşadan kurtulmaya çalışırken ezilerek öldüğünü. genç bir adamjn ise kalp krizi geçirerek hayatım kay bettiğini bildirdiler. Olaylarda yüzlerce kişi de yaralandı. New York'daki törenler sırasında dört ayrı hükümet binasmda patlayan bombalar üç güvenlik görevlisinin yaralanmasına neden oldu. Bir saat içinde aralıklı olarak patlayan bombaların, bir polis merkezinde, bir tutukevinde, bir mahkeme ve bir hüküraet binasmda önemli hasara yol açtıkları belirtildi. Patlamanın sorumluluğunu iki ayrı örgüt Puerto Riko Kurtuluş Cephesi ve Filistin Kurtuluş Örgütii üstlendi. FBI yetkiüleri çeşitli yerlerde kuşkulu paketlerin bulunduğunu, bunlann da patlayıcı olabileceklerini be lirttiler. Çeşitü ülkelerde yeni yıla büyük törenlerle girildiğı. yalnızca atılan havai fişekler için milyonlarca dolar harcandığı belirtildi. Federal Almanya'da günlerdir hazırlanan havai fişeklerin atılması sonucu gökyüzü çeşitli renklerle aydınlanırken, harcanan pai'anın 40 milyon doları bulduğu bildirildi. Çin Halk Cumhuriyetl ye ni yılın ilk gününde Tayvan'ı balon yağmuruna tut tu. Gözlemciler, Tayvan top rakları üzerinde Çinliler tarafmdan gönderilen balonlarda çeşitli hediyelerin yanısıra, propaganda yazılarının bulunduğunu belirttiler. Pekin'den yapılan açık lamada, Çin'in çeşitli eyaletlerinden gönderilen hediyelerin balonlarla Tayvanlılara yollandığı belirtil di ve bu tür kanıpanyalann daha önce de gerçekleştiğine dikkat çekildi. Yübaşı gecesi için butün eğlence yerlerinde özel düzenlemeler. hazırlıklar yamlnuşü. Amaç, 1983'e girişin «Yübaşı adına layık bir şekilde, belleklerden uzun süre silinmeyecek bir eğlenceyle kutlanmasıy dı. Gece kulübü ve diskotekleri dolıiuran',ar, hazırlığı ve beklentisi günlerce süren yılbaşı eğlencesini bir geceye sıkıştırrna zounluğunun acelecilığıyle. erken saaüerde kendilerinden geçmeye başladüar. Ama. fotoğraftaki gibi, bazıları havaya girnıekte güçlükierle harşılaşıyorlardı. Belki de «yılbaşında mutlaka çok eğlenmemiz gerekli şartlanmasının yarattığı gerilimte... SHERATON'UN DSSKOTEĞİ İşi sansa bırakmak ...Ya da bırakmamak Meyhane birçoklan için, ahşamüstü sığınağı olmanın ötesinde, bir alışkanlık, bir doğal, çevre, onsuz edilmez bir mekandır ya, yılbaşı gecesi de bunu değiştiremiyor. İçkili lokanta ya da meyhanele rin müdavimleri için 1982nin bitişi, 1983'ün gelişi, belki birkaç hadeh fazla içmek, masadaki meze çeşidint artırmak dışında anlam taşımıyordu. Yaşlı bir İstanbullu, yılın "dönümünü, saat 24.00'ü bile bekleyemeden, tabaksız çatalsız, mezesiz bir masanın başmda, şarabından bir yudum alamadan sızıp kalmıştı. , .„ r , BİR BARDAK DAHA VAR... "Stern,, yazarı Kromschröder yarın Türkiye'ye geliyor İSTANBUL, (T1IA) Gazeteciler Cemiyeti, Almanya'daki Türkler hakkında oiumlu bir röportaj hazırlayan Stern dergisi yazarlarmdan Gerhard Kromschroeder'i, kendisine teşekkür etmek, yazısıyla savunduğu Türkleri ve meslektaşları. m tanımasını sağlamak amacıyla Türkiye'ye davet etti. Daveti kabul eden Kromschroeder yarın İstanbul'a gelecek. Kromschroeder kendisini Tür'^ olarak tanıtıp, Almanya'daiu Türklerin karşılaştığı engelleri anlatan bir röportaj hazırlamış, Stern dergisinde röportajmm yaymlanmasından sonra, Almanya'da çeşitli çevrelerce eleş tirilmiştı. Çiçek Pasajı, tstanbul'da şöyle bir içsek» diyen herkesin aklına ilk gelen yerlerdendir İstanbul'un geleneksel içkili «tesisı»dir adeta. Şimdiye kadar her yılbaşmda, Çiçeh Pasc\jı'nda bir masaya çöküp yeni yılı pasajm kendine özgü havası içinde kanşlayan haHbahk bir topluluk görülürdü. Bu yılbaşmda, nedense, gecenın en hareketli saatlerimien ol ması gereken 10.3011.00 sularında, pasaj ne redeyse bomboşt.u PASAJ MAHZUNDU Kredi faîzlerini ucuzlatmak için bankaların disponibilite oranı % 10'a indirildi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Mevduat faizlerinin yeni yılda düşürüJmesinden sonra bankacılık sektöründe yeni dü zenlemelere gidildi. Bakanlar Kurulunun dünkü Resmi Gaze tede yayınlanan kararma göra bankaların dispombilite ve mev duat munzam karşılık oranlarmda uyacaklan esaslar belirlendi. Mevduat kabul eden bütün bankalar için geçerli ola cak düzenleme bankaların kasalarmda bulunduracaklan na kit para oranım yüzde 10'a ın diriyor. Daha önceki uygulamada ise disponobilite oranlan büyük bankalar için yüzde 15, orta ve küçük bankalar için yüzde 1012 oranındaydı. Bankalarca Merkez Bankasına yatırılan munzam karşılık oranlarıda daşürüldü. Bankalar bugüne kadar vadelı mevduat ta yüzde 30, vadesiz mevduatta yüzde 35 oranında munzam kur şılığı yatırıyorlardı. Yeni düzenleme vadeli ve vadesiz mev duata göre farklı munzam kaı şılık oranı uygulamasmı kaldı rarak her ikisi için yüzde 25' lik tsk bir oran getiriyor. Mer kez Bankası tarafından munzam karşılıklara verilen ortalama laiz oranı da yükseltilcii. VÂWRI1 jt R f, Yılbaşı gecesi Darülaceze'yi ziyaret eden Istanbul fteIHİMUILMtt Başkam Abdullah Tırtıl'm eşi Fikriye Hanım.'a l e d i y e Darülaceze'deki yaşhlar bol bol dert yanüı^ar Hemşireler, hastaların yılbaşını eğlenceli bir biçimde geçirmesi için ellerinden geleni yaptılar. (Haberi 9. Sayfada) Erkan, "ifk bebek,, ünvanını 2 dakikayla kazandı MERHABA 1 9 8 3 E İsmai! Gülgeç dunyaya gozlerml açmak için saatlerin 24.00'ü vurmasım beklemişti. Küçük Kara 1983'ün 2. dakikasında doğdu. !'han Kam :.f İstanbul Haber Servisi &kan Kara nüfus kağıdınm do ğunı hanesine 1983 yazdırablimtui için saatin akrebi ile yelkovantnuı 12'yi geride bırakmasını b e i ledi. Saatler j'eni yılı vurduğun da, kiiçük Kara ancak iki dakika sabredebildi. Saat tam 00.02' (Arkası 9. Sayfada)