Katalog

Cumhuriyet 8 9 NÎSAN 1982 1982 TÜRKİYE'SİNDE HEKİMLER.. HASTALAR.. HASTANELER., 5îlk hastaneler tapmaklar<Jı ve Hipokrat'a geltnceye dek tıp, din adamlanmn elindeydi. Eski Yunan'da hekiınlik tanrısı Asklepios adı na yapılmış tapmaklarda ya tacak yer taulunur ve hastalar burada tannlara yaka rırdı. Çünkü hastahğın nedeni olarak tannlann gaza bı biliniyordu... Bu inanç Tevrat ve încil'de de yer aldi; hastalık şeytanın şerriy nasıl gorusur? Hastanede yatan hasta, doktoru vizit için önünden geçerken görür da Mardin'de stçtal&r «Artuk oğullan'ndan Emidüddin'in yaptırdığı bu «Marlstan») Selçuklu h ü k ü m d a n Kılıç Arslan'ın kızı Gevher Nesibe'nin 1205 yılında Kayseri'de açtıgı «Şifaiye» izledi Tıp eğitimi de yapıldığı için hastane ile medrese içiçevdi... Osmanlılar döneminıo ilk hastanesi isa 1399 yıhn da Yıldırım Baypzid'in açtır dıçı «Bursa Darültıbbı» oldu.. Cumhuriyet, dönemınde ise, 1924 yılında kabul edilen bir yasa ile devlet, örnek niteliğinde Ankara. îstanbul, Sivas. Trabzon. Erzurum ve Diyarbakır'da birer «Nümune» hastanesi aç tt... Yıllar yıllan kovaladı ve bugüne geldik. Bugün Türkiye'de. hastanelerin dengasiz dağılımı, yatakların «hiyerarşik> bölünmedeki dü aı... Hastanplerin tapmaklardan aynlması ilk kez Roma lılarda görüldü. Amaç, bulaşıcı hastahklann tophıma yayıhnasını önlemek için hastalan bırarada bulundur maktı... 2O'nci yüzyıia. dek hastane «mezara giden yol üzerindeki bir durak» anlamma geldi.. Sterillzasyon tekniği uygulanmadığı için ameliyatlarda ölüm oram olağanüstü yüksekti... Dünyanm en ünlü hekîmi îstanköylü Hipokrat'ı ye tiştiren Anadolu. ilk çağlarda hekim Galenos'un Berga ma'daki «Asklepion»u i)e de ımlüvdü.. Anadolu'da Türkler ilk hastaneyi 11.22 yıhn rane kapı&mda kııyruğ'î gıriyorlar. Çeşıtlı yiyecek ve içecekleri «hediyp» olarak getiretı zıvaretçıler. hasta yatağı başında snatlerce oturup. b'.rbirleri ı)e sohbete başlayınra. olan hastalara oluynr. "Vapılan araştırmalar a göre, ziyarpt sa^ti sonunda çoğu kez hastalann ateşi yükseliyor. Hastanın başında yapılan konuşmalar. bazen fazla iç nçırı da olmuvor Ah. sen hasta nlacafeına, kpskf hpn rataklara düşüp ölspydim.. Bizim m u h t a n n Eelini de bftvl^ hasta olmuştu. Üç av yattı. «ionra ftldü. Çok za\nflamışsın, yüzön rîe sapsarı .. «GÖKEVLt» r^rşoye karşın talann çoğu zıvaretçısmıtı cok nlrna'iinı istiyor Zivaret cılprîn 5iVa"Ptçi oldukları ko nu ıse. bazen îCPrive girememelen Hastnne giriş kspısındaki cörpvli hadıv me. Rashekimın direktıfi rloirrultucunda harpket edivorsa ziyaret <;anti dışında gelpnleri rasak deyip iceri sokmuvor .. Runu yaparkpn dn fazia Eüleryuz Köitprmpdiği için kavea.lar eksik olmuvor... Gerçekte. hoHcin iligki ko hiçbir eftitim görhalkın kirsisma çikar+ılan bıı *görevliler da vaptıklin isi fazla scvmiyor lsr .. Ka^tsmonulu MehmPt Urunbasan. t?tanbulun bü, vük hastanPİ^rinden birinde bn störnvi yapıvor Kavpa bazı adamlsrm uVaiah&jndan akıvor. Git, rnflracsattan kart z\ divon;m dînlpmlvor Yok illa hastasmın vanmaı cikması Ia7imırn«!. H e r 1 ' " ^ "tık^n bıbin Wşi olur .. Kaç vıldır hastanede ç İkf vıidır. Dabfi «nro =imitcî fîrını tele+ivordum. tfla"î Pt+im. Sotıra hastanede iş buldum. Peki hastanedn çalısbsşlamRdan önre hiç vnl\ın düştfı mfl"' Yaa... Sorma .. Geçmiş yıl, babam Gureba'da ameliyat olmuştu... Ameliyattan çıktığını haber aidıaı. benifn bastan«vye gittlm. îceri btrak madilnr. Elini, ayağını 5pUm dedim. yine bırakmadı kapıdakî. İki saat bekledim orda. Hırsımdan ağlsva aS;lava eve döndüm. Frtpsl «abab erkendpn Kittîm Bîr hastabak'cıva dprdimi anlat tım. eömlpfîni ver de içeıl pirevîm dodim. Halîme a n dı, erömleğml o k a r t t ı hana vprdi. Bir d?. kapıdan neredon peliyor^un diye sorarlarsa Yukan Gureba'dan ee livorum dor^in dedî. O adamın •=ayp«pi'Je ireri gîrip babamı etördfim... Senin sribi babasını gor mfye gplenler olıınca na ya pıyorsıin simdP Yok beyim. Başhekim kızıyor... Yatakh tedavi kurumlanmn dagılımi TÜRKİYE 369 Adana. 24 5 Adıyaman 235 6.3 Afyon 12 768 12.8 5 43 Agn ıao 7 485 Amasya 14.3 Ankara 48 11.586 36.2 Antalya 15 1.253 16.6 Artvin 8 315 13.8 Aydın 1 117 17.1 14 Balıkesir 24 21 1.795 Bilecik 6 175 ıı a Bingol 4 130 5.6 ; 5.8 Bitlis 4 150 BoHl 13 19.4 920 7 390 16.4 Burdur 16 2.448 21 Bursa 11 500 124 Çanakkale 10 275 10.6 Çankın 10 753 13.1 Çorum 38 873 14 5 Denizli 17 1.275 16.5 Diyarbakır 8 445 12.2 Edirne 13 2.137 49 8 Elazığ 8 14.6 438 Erzincan 14 2.038 25.4 Erzurum 17 1.598 29 3 Eskişehir 13 184 1.331 Gaziantep 7 555 11.6 Giresun 5 5.9 165 Gümüşhane 2 60 3.3 Hakkâri 773 8.9 12 Hatay 15 1.729 48.4 îsparta 12 11 931 îçel 26.228 89 53 8 îstanbul 35 6.582 33 4 tzmir 550 10 7.8 Kars 25.5 1.145 Kastamonu 19 1.455 18 9 22 Kayseri 6 14 5 409 Kırklareli 7.4 4 ' 180 Kırşehir 809 10 13 6 Kocaeli 27 2.150 13 7 Konya 14 1.035 20.7 Kütahya 11 962 15.7 Malatya 1.729 183 19 Manisa 374 5 5 K. Maraş 270 5 4.7 Mardin 485 11 11 Muğla 7.3 4 220 Mus 320 7 12.5 Nevşehir 1 6 380 Niğde 7.5 945 10 13 2 Ordu 574 9 15.9 Rize 11 849 15.4 Sakarya 16 1.673 16.7 Samsun 7 320 7.1 Siirt 200 5 ' 7.2 Sinop 17 1.426 19 Sivas 631 17.3 8 Tekirdağ 10 630 10.1 Tokat 13 1.645 22.6 Trabzon 175 7 l'l.l Tunceli 540 8.8 9 Urfa 8 480 19.5 Uçak 6 430 9.1 Van 7 455 9.1 Yozgat. 21 2.328 23.9 Zonguldak SSYB vataklı tedavi kurumlan KATNAK: 1985 yıh bülteni (nlsan 1981) NOT: Yatakh tedav1 kurumlan: Askeri hastaneler dışmdakl resml ve özel hastanelerle sağlık merkezlerlnl ve revirlerinl de kapsamaktadır. tllrr Kurnm Tatak 98.758 2.371 10 bin kişiye yatak sayısı 21.8' 16.1 Hastaneye yatabilmek için vatandaş torpil ararkeıı Türkiye'deki her 100 yataktan 46"si boş dnruyor. zensızliği gibi nedenlerle hastalar hastaneye yatabilmek için «gün ahp* sıraya gırlyorlar Hastaneden çikmak ise avn bir sorun. çıinkü ucretler pahalı. Sağlık Bakanlığı, bu konııda vatandnşa yardımcı olabilmek icin hastaneye yatarken «boş spnet» imzalatıyor.. Türkiyc'deki yatakh tedavi kurumu sayısı 91.3 .. Bu kurumların toplarn 113 bin 858 yatağı var.. Yatak aayısmm arrtşı bek lenilen hızda olmamış. Kalkınma Planı ilkelerine göre 1080 yıh sonunda 117 bin 572 vatak olması , gerekırken Mılli Savunma Bakanlığı'nın yataklan ile birlikte hedefin 3 bm 714 yatak gerisinde kahnmış. Dengeli bir dağıhmla Türkiyc'nin gerçok yatak gereksinmesı 180 bin adet. . Askeri hastanelerin dışında kalan kurumların toplam yatak sayısı bugün için 98 bin 758 Türkiye genelinde 10 bin kişiye 218 yatak düşuyor... 10 bin kişiye göre ABD'nin 63, Yunanistan'm 64. Fransa'nm 105, Japonya'nın 106, SSCB'nin 121. îzlanda'nm 172 yatağı var. Fakat bu kadar da «geri kalmış değiliz. Mısır'da 21, Meksika'da 12. Hindistan'da, 8, Etyopya'da 3. Bangladeş'de 2.3, Afganistan'da 1.5 ya tağı 10 bin kişi paylaşıyor... Her ne kadar bazı ülerimiz Afrika ortalamasınm al tında kahyorsa da bazı illerimiz de birçok Avrupa ülkesinden geri kalmıyor.. tstanbul'da 54, Ankara'da 36, îzmir'de 33 yatak düşü yor 10 bm kişiye... Zaten Türkıye'deki yatakların yüz de 46'sı bu üç ilimizde toplanmış Ankara. tstanbul ve tzmir dışında kalan 64 ilimizın ortalaması ise 10 bin kişiye 15.3 yatak... Bu kadar olsa yine iyi... Çünku Adıyaman'da 6 3, Gümushane'de 5 9. Bitlis'te 5 8, Bingol'de 5 6. Kahramanmara'ı' nılıyor. Hastaneye yatabılmek için vatandaş «torpil» ararken Türkiye'deki her 100 yataktan 46'sı boş duruyor. Neden boş?.. Çünkü yataklann «hiycrarşik> bölun mesînde düzensizlik var. Hastanenin Hariciye yatakl a n n a «sıra» ile yatılırken, Dahilive yataklan boş bek bm kışıden 6'sı yatabılıyor.. Bugun için hastaneler «mpzara giden yolda Wr d« rak» değil. Fakat hastan^ve yatmak da pek «sempatikdeğil. «Hospltalizasyon» hastaneye vatmanın yarattığı psikoloıüc bunalımm adı... Uzmanlar. bunalımm kişınin sosyal çevresinden aynla nelerde hertürlu «konfor» var... Bizde ise 913 adet yatpklı tedavi kiTrufflu içtrtdör Batılı anlamdaki hastane sayısı ancak 510 tane... Hastanelerde yaşam, oldukça sıkıcı bir ortamda ge çiyor. Geneltkle 2 3 kişüik odslarda ve 1015 kişilık ko euşlarda kalan bastalar sabah paat fi'da verilen kah Yatakların hiyerarşik bölünmedeki düzensizliği ve hastanelerin dengesiz dağılımı gibi nedenlerle hastalar hastaneye yatabümek îçin gün alıp sıraya giriyorlar. Hastaneden çıkmak ise ayrı bir sorun. Çünkü ucretler pahalı. ta 5. Mardin'de 4.7, Ağn'da 4.3 ve Hakkâri'de 3 3 yatak düşüyor.. Türkiye genelinde hedef ise 10 bm kişiye 30 yatağa ulaşmak... BU NE PERHİZ, BU NE LAHANA TURŞUSU?.. Yatak sayısının azlığma karşıhk mevcut yatakların da ancak yüzde 54'ü kulla lîyor. ötede Hariciye yatak lan da boş, çunkü doktoru yok... Sağlık Bakanlıgı'nın istatistiklerine göre hiyerarşik dağıhmdi Türkiye genelinde 10 bm kiişye 15 genel hastane yatagı. 2.7 gögüs ya tağı, 1.9 doğum yatağı, 1.5 ruh sinir yatağı düşüyor. 100 bin kanser hastasına ve rebileceğimîz Onkoloji yata ğı ise sadece 1 adet... ö t e k i özel dal yataklarına da 100 rak değişik bir ortama geçmesînden kaynaklandığını söylüyorlar. Bunalım, kücük yaştaki hastalarda daha etkili oluyor. Annesinden ayrılan çocuk, gerçek hastalığının yanmda bir de «hastane hastalıgı»na yakalanıyor. ABD'nin öncülüğünü yap tığı yeni uygulama ile «ağır vak'a»lar dışında hastanın tedavisi evinde surdürülüyor. Üstelik ABD'deki hasta a lus'da küçük bir lokantada nefis Ankara tavası yapıhyormuş. bir arkadaşım yemiş geçen gün. Tavanın tadına diyecek yok, ama garsonun sözleriyle lokma boğazın da düğümleniyor. Kıısura bakma beyim, ayın ilk gunü diye böyle kalabalık, diyor garson. bir kaç gün sonra gelseniz çok rahat oturursunuz... Ulus'da çarşı içinde bir lokanta bu, fiyatlar acımasız değil, ama bu lokantaya bile yalnız aym ilk gününde gidebiliyor çok kişi başkentimizde. Çünkü Ankara bir memur kenti herşeyden önce. Dar gelirlilerin, zamlarla uykusu kaçanlann, otobüse zam gelince yaya gidenlerin gazetaya zam gelince ortak okumaya yönelenlerin kenti... Geçen pazar Ankara Sanat Tiyatrosu'nda 'Küçük Adam N'Oldu Sarca?» adlı oyunu seyrederken düşündüm. Sahneyle seyircilerin böylesine bütünleşmesi burdan mı kaynaklanıyordu acaba? Tüm küçük adamlarm öyküsünü birden ya şıyor insan... Hangi başkentte olur sa olsun kuçuk adamlann yaşamı, dramı değişmlyor. Hans Fallada'nın ronıanmı vaktiyle, öğrencilik yıllarında okumuş çok sevmiştim. Yıbnaz Onay sahne ye konacağım söyleyince duygulandım. Tiyatro sevgim bastırdı birden. Yamlmamışım, oyun beni romandan daha çok sardı. Elbet eleştirilecek yanlan da var ama küçük adamlann öyküsünü güzel çizgilerle veriyor AST oyunculan. Sıcacık bir ovun oluşturuyorlar. Emma"nm ankara ..aniıa. Müşerref HEKİMOĞLU Kücük Adam N'Oldu Sana? yürekli, umutlu savaşını gönlümüz de hissederek, sevgiyle, saygıyla do larak, yannlara umutla gülümseyişiyl© ısınarak ayrıhyorsunuz tiyatrodan. Biraz da öfke duyuyorsunuz, çünkü yıllar geçiyor, küçük adamlann yaşamı hiç değişmiyor. Emma'lar yanna umutla bakıyor ama yarmların, dar gelire genişlik, işsizliğe çözüm getirmedigini de yaşayarak biliyorsunuz küçük bir me murun yannı güç bir emeklilık değil mi? Gel de gülüms© yanna!.. Tiyatronun merdivenlerinde bir kadın sesi çınladı kulağımda: Oyun boyunca sahnedeydim. diyordu. Emma ile özdeşleştâğlmi hissettim oyun boyunca... AST, kuruluşundan bu yana 11giyle izlediğim bir sanat topluluğu Hans Fallada'nın romanına benzer bir öyküsü, bir serüveni var nerdey se. Kimler geldl. kimler geçti, ne ovunlar seyrettik bu sa.hnede... Ki mi dönem dorukta, kimı dönem saliantıda bir yaprak dokümü yasarcasına. kurucular, oyuncular. yöneticüer aynldı, kadro tümüyle değîşti, darboğazlar yaşandı, ama yaratıcı gücünü yitirmedi hiç. Goşkusunu korudu her zaraan. Eski kadro genlerde kalsa da esintisi hâlâ sahnede. Yıllann içinden. yaşayarak öğrenerek, yanlışlan düzel terek. belli bir birikimle durmadan yol alıyor, yeni bir ses, yenl bir soluk duyurmaktan geri kalmıyorlar hiç. Her mevsim yeni birşeyler üreterek açıyorlar perdelerini. üretken bir topluluk insana umut ve iyimserlik veriyor, oyunu sevmeseniz, beğenmeseniz de coşkulanna saygı duyuyorsunuz. Eleştiride Dile hoş göru ağır basıyor. Bu da çok doğaA. çünkü ister istemez olanaklan düşünüyor insan. Geniş olanaklarıy la seyirciye hiç birşey vermeyen tıyatrolan düşünüyor, dev bütçeleriyle cuce kalan kuruluşlara karşı dar olanaklannı var güçleriyle zorlayarak çağdaş bir düzeye varmak savaşını veren topluluklara a y n bir ilgi ve saygı duyuyor. Küçük adamın öyküsü hüzünlü de olsa ASTdan sevinçli aynldım be". Bir iyimserlik kapladı içi mi. Herşeyin yozlaştığı, durmadan boyut yiürdigi bir ortamda. Yitirdiği herşeyl yeniCsn üretebüen, taz© kanla güçlenen topluluklann da varhğını hissetmenin îyimserliği bu. Tiyatrodan Atatürk Bulvanna doğru yürüdüm, yağmur bardaktardan boşanıyor, başkente karanlık basıyordu. Bulvar hayli kalabalıktı. küçük adamlar geçiyordu yanımdan ve de Emma'lar, yarınlara gülümsüyorlardı... BANKERLER" BANKERLER HiSSE SENETLERi HiSSE SENETLERİ .TAHViLLER TAHVİLLER • • • • • NUH ÇtMENTO, OLMUK, SARKUYSAN, SİFAŞ, TOZMETAL, MEBAN YAYIT4LARI: PARA DERGİSİ, Türkiye'nın en önde gelen finans dergisi, Sermaye ve para plvasalan bankacıhk ve bankerlik sektörlerı ve Türk ekonomtsinin genel gidişatı halckmda etraflı ve aydınlatıcı bilKiler venr. Memleketimizin bashca yöneticilerlmn RÖrüş ve önertlerinl^her sayısında sizlere suılar. Ayda bir kez yayınlanır. Fiyatı 200 TL. Yılbk abone ticreH 2400 TL. «Para» abonelerine aynca Meban Sermaye Piyasast Bülteni ücreteiz göndenlmektedir. • HtSSE SENEDt, NEDtR? Fiyatı 25 TL. • TAHVtL NEDtR? Fiyatj 25 TL. Her türlü vatınm kararlannızda sıze yardımoı olabilmek MEBAN'm en önemli amacıdır. • TAHVtL VE HÎSSE SENEDt ALIM SATIMI İLE HÎZMETtNİZDEYİZ. • TAMAMI ÖDENMİŞ SEBMAYE: 500.000.000. TL. MEBAN MENKUL DEĞERLER BANKERUKre F1NANSMAN A.Ş. 451250 I5h»t) Kayıth Sermayesl: 500.000.000,TL. Ödenmiş sennayesi: 200.000.000,TL. Merkez: Istiklâl Cad. Odakule îş Merkeza No: 286/A Tel.: 45 12 50 51525354 Telex 24124 MBANTR Tahvil, hisse senetlerl ve mevduat serüfikalan aum ve satemına iUşldn tüm i?lemlerinizde Meban uzman kadrosu ile hizmetitüzdedür. ARANAN HtSSE SENETLERİ: • • 9 • • • ANADOLU CAM, ALPA. BAGFAŞ, ÇUKUROVA ELEKTRİK, KOBDSA. NASAŞ, valtı ile güne başhyorlar. Çoğunda diyet uzmanmm bulunmadığı hastanelerimizde «mpnü» genellikle «iştah» açıcı değil. Saat 8'de vizlteye çıkan doktoru ancak önünden ge çerken görebilen hasta. has talığının durumu konusundaki bilgileri hemşire ya da hastabakıcıdan öğrenmeye çalışıyor... Yatak çarşaflan, sağlık kurallarma göre temiz olma sma karşı lık, estetik bakımdan hiç de iç açıcı değil... Çoğu hastanede çarşaf yirtık olduğu gibi. kan ya da ilaç lekelerinin Merini tasıyabiliyor. Üstelik ütüsüz... Titiz hastalar, çarşaflannı. çatal kaşıklannı, bardakla nnı evlerinden getirtiyorlar.. Ameliyattan çıkar çıkmaz y a n baygm halde tekrar eski yatağına yatırılan «kom&u»sunu seyretmek zorunda kalan birçok hasta. hastane den «firar» etmek istiyor.. Tek kışilik odada yatmak iüe herkesin «harcı» değil.. Dışanda vüzlerce haste bek lese bile birçok hastanemizde özel odalar her zaman boş bekletiliyor. Genellikle «hayırsever» vatandaşlanmtzın katkısı ile yapılıp döşenen ve içinde telefonu, banyosu, tuvaleti. refakatçi yatağı, ziyaretçiler için koltuk kanepe bulunan bu •lüks odanm kapısma aynca «hayırsever» vatandaşımızın ad; yazılıyor. Burada yatabümek için genellikle üç koşul gerekli: Doktorun özel hastası oltnak. Kamuoytı tarafından t a mnan kişi olmak. Hastabgi basma yansitı > labîlecek «klinik vak'a» olmak. Hastanelerimizin bîr başka sorunu Sse ziyaret saatlerindeki kargaşa... Haftada ikiüç günle, iki uç saatle sınırlana/ı ziyaret gününde bu kez hasta yakınlan has GERCEK SORUN Hastanelertmizin hastalığı», değipik kunımlçırca işletilmelerinin yanmda aym kunıluşa bağlı olsalar bile bina, arnç gerec ve hizmpt açısmdan «Asgarl müşteıpk»te birlesememeleri .. Sağlık ve Sowal Ysrdıtn Ba kam Kava Kıltcturgay. bütçe çörüc.Tneler1 sırasmda Da rtışma Mpclisi'nde şöyle ko Ttirkfyp'dekl yatakh te 8avi kurumlan olumsuz Wçimde dnğılm'.ştir. Yataklanısira, bu hastnnpiçrip tıbW cibazlfria donatımı. bina lnşaat Btandartlan. ronk«î)yonel böHirmpİprl vs personpl kadrolan cok deJH'Mk Wr Gecm's vıliarda da avnı sıkmrtlar hisspdilmis vo onhastanPİerdP! bulunan ce mairemelprin s«vnnı kararlasbnİTni'sh. 1971 vılmda Sa& lık Bakanlı5n hangi hnstanfl de. bfn<d tıbbi alptin. bangi pavıda bulundu*una ilişkin formlnr bazırlamış. calışmalar fi av sürmöş vo 11 vil önre sadece harnraK iç5n 400 bin lira bsrcanmıştı. So nuçta «Blr o^a dolusu» anVpt ka&ıdı. dp&prlendirilmp den lÎPTmır vanılmaiî üzere P'ÎKAVo Erönderilmi'ît.l.. ("»yle yn da bflvie. 19P0 vılmda yatakta tedavi edilen hasta savısı 2 milyona yakm. 1 milyon «4* bin 6^*5 b'astanm. büstanede kalış süresi ortalama 9 gün... Has taneierdeki ölüm h ı n İse yüzde 2 .. Kultanılsın. y a an kullanıimasm bir yatftk için yapıian günlük masraf 1115 Hrâ.. Kullanılmayan ya ^ tak^ar r.edeniyle devletin «&' radıgı yıllık zarar i s e k o r kunç: 152 milyar lira! YMtlN: AMELÎYATLAR...