Katalog

Cumhurİyet 8 29 EKIM 1982 Manevralarda ödevimiz düsmanı durdurmak, geri atmaktı 12 M anevra sürttyordu. Durumu bır kez da da düşündüm: Çatalca hattı çökertılmiş; bır tümen ikı golun arasında. Baruthane deresinm gerisinde de bizım tümen. Yukarıda başka birlikler var. Karadenız'e dek uzanıyorlar. Düş man kuvvetleri tstanbul tizerine doğru giderken ge rısinde bır çıban başı bırakmak istemez. Öyleyse mantığı buna gore kurmalıyız. 0 rdu Kornutam bizım komutana ma nevra durumunu gösteren krokili, çizelgelı, oldukça kalın bır durum belleteni bırakmış. Manevrava katılan bütun bırliklere Harp Akade misî Komutanı Korgeneral Ali Fuat Lrdem komuta ediyor. Ordu Komutanı Fabrettin Altay. «Harekât Müdiırü» yanl manevrayı yöneten kişi. Ödev, mavi orduyu durdurmak ve geri atmak. Ordunun kolordu ve tümen komutanlan ödevl çö zümleyerek ertesi günü 10'a kadar Halkalı Çiftliğlnde «Harekât Müdürlüğü Karargâhı»na vermiş olacaklar. Savaş durumunu harita lara güzelce işledikten son ra düşünüp taşınıp komutana onprimi yaptım. Bütün birlikleri Çekmece göl lerinin arasma tophyarak mavi güçlerin yan gerisine karşı saldın düzenlemek gereklyordu. Küçük Çekmece'nin güneyinde bir yol vardı. Geceleyin birlikleri bu geçitten geçirip Tümenin gerisinde toparlıyarak saldırıya hazırlanmalıydık. Komutan öneriml benim sedi. ı Yalnız dedi ki: 26'ncı tümen yerinde kalsın; ona dokunma' Oysa ben o tümeni de Işin içine katmıştım. Asker likte kuraldır: bütün güçler «sıklet merkezi»nde top lanır. Ben: Olur mu. dedim, nereye ağırlık verilirse bütün 26'ncı Tümen üzerinde tartışma Savaş durumunu haritada güzelce işledikten sonra düşünüp tasınıp komutana önerimi yaptım. Bütün birlikleri Çekmece göllerinin arasına toplayarak mavi srficlerin yan gerisine karsı saldın düzenlemek gerekiyordu. Küçük Çekmece'nin güneyinde bir yol vardı. Amacım, geceleyin birlikleri bu geçitten geçirip Tümen'in gerisinde toplayarak saldırıya hazırlanmaktı. Komutan önerimi benimsedi. Yalnız dedi ki: «26. Tümen yerinde kalsın, ona dokunma.» Oysa ben o tümeni de isin icine katmıştım. Askerlikte kuraldır, bütün güçler «sıklet merkezi»nde toplanır. Ben komııtanla durum üzerinde tartışırken Birinci Şube Harekât Subesi Müdürlüğü yapan yüzbası da Komutandan yana çıktı. İlle de 26. Tümen yerinde kalsm diyorlardı. Biri söylüyor. bırakıyor, öteki ahp destekliyor. Önerim benimsendi, ama 26. Tümen isin icinde olmadıkça ne değeri kalır. Canım sıkıldı. Daha sonra Komutan direnmedi: «Bildiğin gibi yap» dedi. Genis bir soluk aldım. Çünkii 26. Tümen olmazsa benim tasarı suya düşebilirdi. Komutandan onay ahnca bütün gece çalıştık. Durum tartışması, karar, düzenleme, verilecek emirler, krokiler hazırladık. O ÎSMET PAŞA Manevraya kasketli olarak katılmıştı. Cumhurbaşkam'nın izlediği manevra «Cumhurbaşkanlıgı Manevrası» diye antlırdı. (Fotoğraf: Cnnıhuriyet Arşiv) ORGENERAL FAHRETTİN ALTAY Manevralarda «Harekat Miidürü» (manevrayı yöneten kişi) idi. Askerlikte hep okutulur, Birinci Dünya Savası 'nda Alman Komutanı ellerinigökyüzüne doğru kaldırıp yalvarmıstı: Allahhm bir tabur... güçleri oraya toplamak da ha doğru değil mi? Ben komutanla durum tizerinde tartışırken. Birinci Şube Müdürlüğü (Harekât Şubesi) yapan yüzba şı da komutandan yana çık tı. îlle de 26'ıncı tümen ye rinde kalsm diyorlardı. Biri söylüyor, bırakıyor. öteki alıp destekliyor. Önerim benimsendi: ama 26'ncı tümen ışın ıçinde olmadıkça ne değeri kalır? Canım sıkıldı bir biçimde kenara cekildim; o sırada elimdekı bel leten fırt diye açıldı. dedim. Komutan artık direnmedi: Peki, dedi, bildiğin giYere dokülen kâğıtları, belgeleri çızelgeleri toplar bi yap. Geniş bir soluk ^aMı». ken gözüm takıldı; baktım ki, bir çizelgetfe birliklerln Çünkü 26'ncı Tümen olmaz manevra süresince ikmal sa benim tasarı suya dümerkezleri (gereksınmele şerdi. Askerlikte hep okurıni nerelerden sağlıyacak tulur. Birinci Dünya Savaları) gösterılmiş Hemen şında Marne Meydan Musaptadım: 26'ncı Tümen de harebesı sürerken Alman cephanesinı, yiyeceŞini Çek Komutanı eilerinı gokyüzü mece gölünün altındaki ne kaldırıp yalvarıyor: Sultan Çiftliği'nden sağlı Allahım bir tabur... yor. 26'ncı Tümen de kayAma basında yanılgı idıracağımız bırliklerle avnı çındeymış: yığmagı fers dağıtım merkezinden ge yapmış: savaş alanında den reksinmelerinı karşılaya geyı değiştirecek birlik an caktı. Durum çlzelgede ay yor: bulamıyor: bu bakım na gibi meydana çıkıyordu. dan savaş kurgusunu başın Çizelgeyi Komutanm onü dan iyı düşünmek gerekir. ne sürdüm: Komutandan onay ahn Bakın Komutanım, ca bütün gece çalıştık. Durum tartışması karar. düzenleme (tertibat) verilecek emirler, krokileri hazırladık. Bütün bunları yem toplayan tavuk gibi hsrîlere tek tek basan yazıcı erle yaptık. Komutana gostermek için müsvetteleri bir yana ayırıp «Harekât Müdürliiğü»ne vereceklerımizi büyük bir zaria yerleştirdim. Zarfın üstüne de o zamanki yöntemlere uygun olarak kırmızı balmumu akıtıp üstüne «'24'ünrü Tümen Kurmay Baskanhğı» mührunü basarak kendimı portatif karyolaya attım. Ve sızdım. Ne kadar uyudum bılmıyorum. Telefon çaldı. Komutan: Az önce Kolordu Komutanı ile görüştük; sakm 26'ncı Tümen'i yerinden oy natmaym, dedi. Sen şimdi planları buna göre düzelt! B«n Karaburun Alayına gtdiyorum. DUzeltmen bltince oraya gelirsin; orada okuruz: Halkah'ya birllkte götürürüz zarfı... îşe bak sen şimdi!.. Öyle bir rezalet ki tartışmtı değişecek, karar değişecek. krokiler değişecek, degışmeyen birşey kalmıyacak... Komutan ise: Düzeltiver.. diyor. Bır kahve soyledim: kahvevi icerken düşündüm: Düzeltme müzeltme yapmayacağım: komutana da yaptığımı söylemeyeceğim. Karaburun Alaymın emir Zor oldu mu senin 1subaymı açtım. Bu Yüzbaşı çin? Fuat Kaleci'ydi. Olmadı. ama yetiştireDedim ki: yim derken kafam karıştı; Komutan size geliyor: dalgınlıkla zarfı kapayıp bir saat sonra da ben gele mumlamışım.. deyip cebimceğim. Senden büyük zart den buruşturduğum zarfı istersem «yok» dersin; anla çıkarıp otların arasına attım. dm mı? Fuat Kaleci'ye dönüp bak Büyük bir zarf alıp yapıştırdım; mumlayıp mühürle tım. dım; mühürledikten sonra Bir zarf var mı? "" * açmışım gibi yanından maKaleci: kasla kestım: bu zarfı bu Bızdeki zarflar küçük ruşturup cebıme soktum. Baskanım, dedi. Traş oldum, sıcak su ile Komutan üstelemedi: başımı yıkadım. köylüler süt Peki, canım düzeltün getirmişler... ya, haydi gidip verelim. Sütü içtim. Saat sabahın 9'unu buldu. Karaburun Alaymın yo 0 YARIN: İnönü lunu tuttum. Manevra Alamna Yanma vardığımda Kogeliyor mutan sordu: # Bir raslantı beni kurtarıyor onik bir çadır için de durum tartışması yapıyoruz. Ben, onlar konuşurken dinliyorum, sıkkın K iinknra siirLit tivünısıı anteara.. anfcara.. ankara.. anhara.. ânfca, Muserref HEKİMOĞLU Ama kopye ediyorsun... Peki model niçin konuyor? Hocanuı sözleri çok anlamh. Amman'da ünlü Turk ressamı Fahrulnısa Zeyd'i gordum. Görmenın de otesinde, her gün bir kaç saatımi onunla geçirdim. Yüzyıumızın başında doğmuş, ikiyüzyüıncı yıla merdiven dayamış bir sanatçımız. Ama hâlâ dimdık. ipekler, danteller içınde muthiş şık, yüzu boyah gözleri surmeh ve de bakışları çok guzel, ya^ama sevinci ve sevgiyle dolu. Başka türlüğu de beklenemez. Halikamas Balıkçısı'nt, Aliye Berger'i, Füreya'yı, Nejat Devrim'i, Yeşerten Şakır Paşa ailesinden bir kadın o, renkli bir yaşamı var, vaktiyle Irak Kralı Naibi Emir Zeyd ile evleniyor. Zeyd Ataturk döneminde Ankara Buyükelçisı. Fahrulnısa hanımı görünce yıldırım çarpmış giib aşık oluyor. Ama Fahrulhisa harum evli, acı tath seruvenlerle duvarlan aşıyor, evleniyorlar. O evüliğin öyküsü Berlin'de, Londra'da, Bağdat'ta geçen yıllar çok renkli ama Fahrümisa Zeyd'in sanatsal kişiliği daha önemli hiç kuşkusuz. 250256 TURGUTÖZAKMAN Bu gördüğün model bir araç, içinde bir şarkın, bir masahn Başbaşa soyleşilerde ben de varsa onun aracılığıyle söyliyecekçok şey oğrendim. Yakın tarihımız sin... yaprak yaprak açıldı gözümde, bır donemi başka bir acıdan seyrettim. Fahrulnısa Zeyd'in dev boyutlu Buyukada, Yeniköy. Beşiktaş'daki portrelerını seyrederken ne guzel atölye, resımler, sergiler aşkiar, şarkılar ve masallar dınledım... Bır felaketler dolu bir yaşam. Fahrul gunde abstre sanatı anlattı bana. nisa Zeyd'in Paris'de Katya Gra Yıllarca once Ankara'da. Hitjt Munoff'un galerisinde açtıgı sergıyi zesı'nde açtığı bir sergıyi anımsaanımsadım. Katya Granoff Chagal dım. Bir gazeteci abstre resımle ilve Matisse gibi ustalan resım dün gılı duşüncesuu sordu, Fahrulnisa yasına tanıtan kadın. Fahrümisa Zeyd de yanardağ gibi kükredı öfZeyd'den buyuk bir hayranhkla söz keyle. etmişti bana. Abstre sanattan böyle Son yülarda dev boyutlu portüstü sözedilmez, dedi. reler yapıyor Fahrümisa Zeyd. Bu kez de şöyle dedi. Zeyd'imi kaybedince yalnızlığa düştüm. Geceleri konuşarak Abstre ve figüratifl ayırmıportresini yaptım. Uzun uzun ko yorum ben. Figüratif insanın görüŞimdi Amman'da yaşıyor Fahnuşuyordum, portre onun için büniişü, yüzü, bacakları. abstre de rurülnisa Zeyd. Emir Zeyd orada göyük, dıyor. Şimdi de duvarlara sığhu. düşüncesi. Abstre çok derin bir mülü. oğlu Raad Zeyd Urdün Saramayan dev boyutlu portreler yapışey. Belli bir birikim oünadan abstyın'da çahşıyor. Amman'ın en renkyor... re yapamazsın, isim çirkin yanlız. li evi onunf kapıda, duvarlarda, tasentez resim demek daha doğru. O portreleri gorünce şaşınyor vanlarda altmış bir yıllık bir resinsan. Aynı zamanda portre ressam konuşuyor. îstanbul'dan goBu sozlerı çok duşundum sonsamhğının güçlüğünü anlıyor. Bır ra, hâlâ da düşünuyorum. Hayli rüntüler, dev boyutlu portreler, kişinin özünu vermek, rüzgânnı eskapsamh bir anlamı var. Yalnız abstre panolar, sonra kemiklerle yatırmek için başka bir göz, başka resim de mı, tum sanatlarda, hatta pümış heykeller... Evin bir bölümu bir fırça gerekiyor. Pans'de ilk gıtyaşam biçüninde, insan üişkilerinatölye, daha doğrusu bir okuL Ürtiği atolyede yaşadığı bir olayı ande. sevgide, dostlukta, ya da politrdünlü genç kızlar ve kadınlara relattı bir gun. Iki hocadan resim öğkada devlet yönetiminde belli bir stm ögretiyor ünlü sanatcımız. Ki reniyorlar. Bir sabah bir modele resım çizmek için boya ve fırça yetml çok yetenekli, kısa sürede güzel bakarak çalışırken Mösyö Bisier miyor, belli bir birikün istiyor. bir yol ahnış kimi hâlâ arayış içinyaklaşıyor Fahrulnisa Devrim'e. (O Yoksa özünü veremiyor, şarkın ı do. Ustaçırak ilişkileri de çok güzaman îzzet MeUh Devrim ile evli). söyleyemiyorsun bir boyacı oluyorzeL Genç kızların ve kadınlann sun ancak. yaşamına bir başka renk, bir başka Bu ne, diyor öfkeyle. boyut katıyor Fahrulnisa Zeyd. YalÇevremizde de öyle değil mi, nız resim değil. yaşama sevglsinî, Genç Turk kadını modeli gos her dalda boyacılar çok, ama rescoşkusunu da öğreniyorlar ondan.^ teriyor. Hoca yine tersleniyor. samlar çok az... i\bstre Cok Derin Bir Sey... Muz .TURGAY EROENER DansDiızenı MEHMETAKAN Çevre«iysı : YÜCEL TANYERİ Çırşı Perj '20 00 • Cum». 15.30 20.00 h a t 15 30 18 15 HANS FALLADA REŞİMLl ÛSMPNLI TflRiHi 29 EKIM 1932 • CUMHURİYETİ KURDUĞUMUZ GÜN t uıuartehı t 5 10 18 15 SANAT KURUMU EN 1YI YONETMEN J EN ıYI ERKEK OVUNUCU « EN IYT OVGUYE DEGER KADıH OYUMOL ÖDOUERI RÜYADAKIOYUNCAKLAR ADEM ATAR • METİN COŞKUN MOZİKU DANSU COCUKOYUNU Ç Cuma Oımartesı l'azar 1 3 On t LAN ŞIŞLİ 3. SULH HUKUK HAKtMLİĞİNDEN 982/42 Hastalığı nedenıyle hacredilen Ziya îlek'e Okmeydanı Talatpaşa Mahallesı Anayurt Sokak, No: 7'de ıkamet eden Nımet Gurmenç 19.10.1982 tarıh ve 982/42 esas, 982/37 karar sayüı ilamla vasi tayın edilmiştir. Keyfiyet ilan olunur. 21.10.1982 (Basıa: 11078) SOYADI DEGIŞIKLIGl • Üskudar 1. Aslıye Hukuk Hakimliğinin 982/409, 982/ 433 sayılı karariyle Uguz olan soyadlarımız Oğuz olar a k değışmıştir. Hamit Bessey. Nilgün, Nilüfer Sultan UĞUZ Inkilaplar anası Cumhuriyet, on sene evvel bugün ilan edilmiş ve Türk milleti kendi tnukadderatına bilfiil hakim ohnaya başlamıştı. Cumhuriyet» tahrir ailesı bu büyük bayramı Cumhuriyetin Büyük Reis ve Banisine ve bütün millete tebrik eder. Gazetemiz, Cumhuriyet Bayramı şerefine yann ıntişar etmiyecektir. Bugün, Cumhuriyet Bayramı bütun memlekette olduğu gibi tstanbul1da da heyecanla ve büyük tezahüratla tesit olunacaktır. Bayram hazırhklan dun her tarafta tamamen ikmal edilmış idi. Şehrin bir cok taraflannda taklar kuruunuş, yeşillikler. bayraklar ve elektriklerle süslenmiştir. Bu sabah vilayette bir kabul resmı yapılacak, merasim geçişi de saat ll'de Beyazıt'tan başlıyacaktır. Bu akşam Halk Fırkası tarafuıdan Furka mer kezinde büyük bir balo verilecekür. Gece her tarafta fener alaylan ya pılacak, büyük meydanlarda mızıkalar çalacaktır. Bugün cuma ruhsatiyesi olanlardan maada bütün müessese.ter ve dükkânlar kapalı bulvuıacaktır. Bayram vesilesile, Türk Matbuat Cemiyeti, Beyoğlu'nda, Eden'de gazete ciler için bir danslı çav tertip etmiştir. Milli Türk Talebe Birligi de arzu edenleri, bu sabah Darülfunun konferans salonunda verilecek konferansa davet etmektedir. meydan verilmemek için îzmir'de halka konferanslar verilecektir. îstanbul Baltkallar Ceıniyeö de esnafa ve halka kolaylık olmak üzera muhtelif bedellerle almacak bir şeyin kiloya nazaran gram kıymetlerini gösterir bir cetvel tabetürerek bakkallara vermeye başlamıştır. Cemiyet yeni olçüler kanunun tatbikine pek az zaman kaldıgını nazan dikkate almış ve bakkallann muhtaç olduklan kilolan tedarik için amillerle müzakereyo girişmiştir. Eğer ou müzakereler neticesînde bir itilaf hasıl olursa tstanbul bakkallan muhtaç olduklan kilolan cemiyetin delaletile akcaklar ve büyük bir zahmet ve külfetten kurtulmuş olacaklardır. # GOETHE SERGİSİ Paris 28 (a.a.) Milli Talim ve Terbiye Nazın M. Monzie büyük Alman şairi Goethe'nin ölümünün 100. yıldönümünü daima hatırlatmak üzere milli kütünhanede tertip edilen Goethe sergisinin açılış resmini yapmıştır. (günün üanları) Mısır"da takdirlere mazhar olarak birinciliği kazanan meşhur rakkaselerden Meleke Cemal ve arkadaşı Şefika Selame Harumlar kendi saz heyetiyle üd gün evvel îstanbul'a geldiler. Bu perşembe gününden itibaren kısa bir maddet için Mulenruj'da alaturka saz heyetinden gayri ayrıca iki saat icmyı ahenk e 'eceklerdir. Rakısta gösterdiği fevkaladeliği takdir etmemeğe imkan yohtur • ESKİ ÖLÇÜLF.R ORTADAN KALKIYOR 1932 senesinde okka, arşın ve endaze gibi ölçüler kalkarak bunlann ye rine kilo, litre ve metro kullanılacaktır. Şehrimizde bazı müesseseler şimdi den tertîbat aldıklan gibi tzmir Belediyesi de vilayet makamına bir tezkere yazarak şimdiden yapılması lâzım gelen şeylerin neden ibaret olacagnu sormuştur. Satıcüann hilelerlne • SATIÜK HANE Kadıköy'ünde Hünkârimamı'nda Fıstıkh sokağında Tjni tamir edilmiş, 2200 liraya satılıktır. Karşısmdaki haneye müracaat