Katalog

CUMHURİYET 21 TEMMUZ 1980 BEŞ o 1 Temmuz 1878'de ımzalonan ontlaşma uyarınca, «Onasyanın Anahtan Kıbrıs»ı, «koşullu ve geçıcı»de olsa kagıt uzerın de almayr başaran Ingılızler, yo netıme, fıılı olarak el koymak ıçın cok beklememışlerdı Tum amıral Lord John Hay komuta sındakı Ingılız Fılosu, uc gun sonra. Lârnaka onlerındeydı, Mı notour Sancak Gem.sı ve oteki gemılerle Gırıt'ın «Suda» lımanında bulunurken, 1 Temmuz 1878 de, Londra'dan, «dağınık durumdakı gemılerıriı toplayıp Kıbrıs a hareket etmesı» cGızli Emnsnı alan Tumamıral, 4 Tem muz 1878'de, Lârnaka Korfezı'ne ulaştığında, Raleıgh ve Invıncıble gemılerı de, PortSaıt ten Kıbrıs açıklarına varmış bu lunmaktaydı Akşama doğru g j neş batmaya hazırlanırken, In gı'ız Fılosunun tum savaş gemılerı, artık Cıte ıle Pıle Durunları arasında, bır demırlemeçızgısı durumundaydı. Ingılız donanması, boylesıne bır cız gıyle Lârnaka Korfezı'nı kapatır casına, cVatan Şaırı» Namık Ke mai'ın, Kıbrıs'takı surgunluk yıl larına başlamak üzere, adımını llk attığı yer olan Lârnaka'nın a cıklarına demırlemış; Cezairı BahrI Sefıd (Akdenız tEge» A da'arı) Valısı Sadık Paşa ıle Kıb rıs Mutasamfı Ahmet Paşa'ya seslenen padışah fermanını getırecek Sâmı Paşa'yı beklemeye başlamıştı. Oysa, II. Abdulhomıt. Kıbrıs'ın Ingıltere'ye bırakılacoğını, ancak 6 Temmuz' da bıldırebılecektı. Edınburg Duku, bunun lcindlr kl. Kıbrıs'ın yonetıminın Ingılto re'ye bırakıldığını bıldıren padışah fermanını getırmekle gorevlendınlen Samı Paşa'nın Kıb rıs'a gelışınden uc gun once, 7 Temmuz'da, Black Prınce gemlsiyle, Ingı'ız Fılosu'nu denetli yor, fermandan oncekı bıçımsel hozırlıkları tamamlıyordu. BUYUK UMUTSUZLUK Ikıncı Abdulhamıd'ın fermanını getırmekte olan Sâmı Paşa'nın, Ingılız temsılclsı VValter Ba rıng eşl ğınde «Salamıs» adlı In gılız zırhlısıyla Lârnaka'ya var dığı 10 Temmuz'a kadarkı yolcu luğunda ne duşunduğu bılınmi yor ama, Kıbrıs Turklerınm, o gunlerden aktarılanlara gore, buyuk bır umutsuzluğa kapıldıkları anlaşılmaktadır. «Anayurtca bırakılmıyacakları» ınancı oğır basar gıbi olmakiadır ya, Bulgarıstan'dakı Turklerın sonu, buna olanak tanımomaktadır A danın Ingıltere'ye geçmesı. üs tellk Pâdışahın buna ızın vermesının yarattığı bır boşk a şey, duygu, thayrebtır. Kıbrıs'a Ingllız'erin geleceğı, Osmanlılann odadan ayrılacaklorı soylentılerıyle. değışık duygular yaşıyan Kıbrıs toplumlarından, yalnız Rumlar mutludur Kendılerıni Lâ tınlerden kurtardıkları ıcm Osmanlılara <mınnet» be'ırtenler, buna benzer bır borcu, bu kez de, kendılerlnl Osmanlılardan kurtardıklanna Inandıkları Ingıllzlers sunmanın bekleyışı ıçmdedlrler. TURKLERİN KARA DUSUNCE SAPLANTISI ingllız tmuhrlp»!erinln gelış Türkler, Kıbrıs'ın İngilizlere devrine üzüldüler ama, direnme eğiliminde değildiler Beraber Güldük, Beraber Ağladık tzzet Rıza YALIN 'er. Türk bayroğ'ı, doha sonra Lefkoşe'de cTurk askerının kalbını kırmama» gerekcesıyle ındl rılmıyecek, Ingılız bayrağı, Turk bayragının yanın<j cekılecekti, Kırılan, eskı durumuna getırılebılırmış gıbi... SARAY ÖNU'NDE KARŞILAMA Ikıncı Abdulhamıd'ın. Kıbrıs'ın yonetıminın İngilizlere bırakıl dığına ılışkın fermanını, Salamıs Zırhlısı'yla Kıbrıs a getıren Somı Paşa da' 10 Temmuz 1878 Carşamba gunu Lârnaka'ya ayak basarken, soz konusu Ingılız bayragıy'a karşılaşıyordu. Lârnoka'dakı Turkler.n Salı gu nu yaşadıkları bayrak cekımı olayı kendısın.n «devrı teslım» ışlemme bıle gerek gorulmedıgını vuıgulayan bır ışgal, bır ele gecrme kanıtıydı Bu nedenle, yanında VValter Barıng «uzucu gorevmnı hemen bıtırmek ıstercesıne Lefkoşe'ye hareket edıyor. adanın Lefkoşe yle Lârnaka yı baglıyan doşenmemış ve o narılmamış tek taşıma yo'undan 11 Temmuz'da Magosa Ka P'Si'na varıyordu Durumu Valı ye bıldırmek uzere Lârnaka ya varış.nın erteSı gunu Lefkoşe' ye Magosa Kapısı ndan gırerek Konak'a gslen Sâr.ı Paşa Kıb rıs'ın son Turk Valısı'nce karşı lanacaktı KALE MUHAFIZI HOROZ ALI İNGİLİZLERE ENGEL OLUYOR Lefkoşe'yı teslım alma durumundakı Alboy Rovvson'u ise. Magosa Kapısı'nda, Kale Muhafızı Horoz Ali korşılamaktaydı. Ama tepkıyle... Şehre gırmeJerl ne engel olarak... Ne var kı Sa mı Paşa'nın, adanın Ingılız'ere bırakıldığını Vali Besım Paşa'ya bıldırmesıyle, 1946 yılında 121 yaşındg ölen Horoz Alı'ye, boynunu bükmek kalıyordu Ingılızler, bu kapıdakı Turk a8 kerlerının yerıne 30 Ingılız aske rı koyacaklardı SARAY ÖNU'NDE CUMA SESSIZLIGİ Kralıce Vıktorya'nm temsllcisi durumundakı Ingılız AmlraM Lord Hay ın, 12 Temmuz saat 1130 da yme Magosa Kapısı'ndan gırdığı Lefkoşe'nin Turk ma hallelen, bır Cuma gununun ses sızlığını yaşarken, Rum mahalle lerı, bır karşılama gosterısının heyecanıyla kaynıyordu 12 Tem muz Cuma gunu, Turkler, Ayasofya, Omerye, Yenıcami ve ö tekl câmılerde, Tanrısıyla başbaşa verm'şken, Rumların, tZI to» naraları arasındakı taşkınlık lan, ıbret'e gozlemlenecekti «Zl to Othomanı (Yaşasın Osmanlı lar)» diyen dıller, 307 yıl sonra, «Zıto Anglıya (Yaşasın Ingiltere)», fZıto Vasılıssa Vıktorıa (Yaşasın Kralıce Vıktorya)» dtye haykınr olmuş; «Bızlerj Lâtınlerden kurtardınız. Varolun ı deyip Osmanlıya fKurtarıcı» ola rak alkış tutan e'ler, bu kez, In gılız yanlısı sozlere tempo tutmaya başlamıştı. Bu gosterl ve norator, Votl Ko nağı ıSaroyıda, Padışah Fermanı'nın okunmasından sonra gldllen Baf Kapısı'nda daha da artacoktı. YARIN: 1922'nln 20 Tammunı İŞÇİNIN EVRENINDEN Toplu sözleşme ve grev hakkı yok mu edilmek isteniyor • • ı Sükran KETENCİ D ıkkotler, tırmandıkca tırmanan terorde toplanrrışken, hukumetın ışçı haklonm kısıtıamaya, hatta kal dırmaya yonelık kararları, sıradan ışler arasında uygulamaya gırıverıyor Yasal yetkıler aşılarak, bazılarında yasalar cıgnenerek ışcı naklarına getırılen kısıtlamalardokı kamuoyu ngısıziıgıne sendıkalonn tepkısızlığıne bakıldıgında nerede ıse «husnu kabul goruyor» denebılecek... Oysa ışcılerın haklarına yonelık kısıtlamalar oylesıne buyuk boyutlu, oylesıne yaşamsal kı .. Turkıye de ınsanlar, ıc savaş var sayılon pek cok ülkeden daha fazla oluyor Ama ne Hgınctır kı, sıyasal ıktıdarın, hukumetın, ışverenlerın tepkılenne, aldıkları kararlara, uygulomalarına bakıldıgında, cınayetlerle uzaktan yaKindan ılışkısı olmayan demokratık hak ve ozgurluklerın, kısıtlanmasına yonelık oldugunu goruyoruz. Daha da önemlısı büyuk cınayetlerın arkasındon hep onemlı bır ışcı hakkının kısıtlanmasına, yok edılmesıne yonelık haberlen duyuyoruz. Ingiliz Amirali Lord Hay, 12 temmuz 1878'de Magosa kapısından girerken Lefkoşe'nin Türk mahalleleri bir cuma günü sessizliğini yaşıyordu.. söylentılerının doğrulandığı anda, kara düşunce'ere saplanan Turk toplumunun ilerı gelenlerl ıle aydınları ıse, tek avuntuyu, 1 Temmuz 1878 Antlaşması'nın son maddesınde bulmayı surdururler cEğer Rusya, Kars'ı ve muharebe ı ahırede Ermenıstan' dan zaptetmış olduğu saır yerle rı Devletı Osmanıye'ye terkede cek olursa, Kıbrıs adası, Ingılız ler tarafından tahliye edı'ecek ve 1878 senesl Hazıranının 4'u tanhlı mukavelenamenın hükmü kalmayacak»; fKıbrıs Turkunü bırakır gıbi görunen «Devlet», Devleti Osmanıye, ylne Kıbrıs'a gelecekıtı Uygulanmıyan antlaş manın, uygulanması duşünülmıyen ve hıc uygulonmıyan son maddesı... TURK BEKLEYİŞİ BIR DUŞTU Rumların tum umutkın, sonkl »Ingılızlerın ge'ışlerıyle Osmanlılann gıdışlemne bağlan mıştı. Turklerın gecıcl saydıkları antlaşmayı. kendi amacian nın gercekleşmesınds ilk adım sayıyorlardı. Türk toplumunun, <Rus tehlikesının ortadan kalk ması ve 1878 Temmuz'unun blrıncı günü Dersaadet'te tanzım kılınon ışbu zeylıln. 1 temmuz ek Antlaşması'nın hükmunü yo rıne getırmesınden sonra. Ingılızlerın Kıbrıs'ı Turkıere bıra karak, Turkıye'nın yıne Kıbrıs' a geleceğı umutları, Rumlar ıçm, artık boş duygular, Inanc lardı Turk bekleyışı, bır «Duş» tu Boşuna beklenecektı Londra'dan «Gızlı Emir» alan Tümamıraı Hay'ın, üc gun ıcm d© Lârnaka açıklarına gelmesı, Lârnaka'yı adeta kuşatmosı, pa dışahın fermanını yola cıkarma 8i bir yana. Istan^ul'dakı Osmanlı Rumlarının gınşımlerı, Rum savlarına kesın kanıt sayılı yordu KIBRIS'TAKI İLK ARSA SPEKULASYONU Çunkü bütun bu olgular, 1878 Haziran'ı sonundakl olağanüstü davranışlorı ızlemekteydı. U zun yıllar olağan bır yaşam su ren, en canlı gunlerinl, kücuk li manına gemı uğradıkca yaşıyan sessız Lârnaka, o günler, ozellıkle Dersaadet (Istanbul)'dan gelenlerın gürultülü akınına uğramıştı. Alışılmamış sayıda bır zıyaretcl akınıydı bu... Gelenler, o sıralar Oriln kaldırma sonu olduğu; aşoreı'ar, ürunlerl acık artırma Ile satışa cıkardık lan lcln. bu nedenle geldıklerl Lefkoşe'dekl Gime Kapısına İngilız bayragının cekilişirtln temslll resmi... nl söylüyorlardı ama, ellerın ulaştığı butun taşınmaz malların hızla saiın alınması, ışın ıçınde bır ış oldugunu kanıtlıyordu. ISTANBUL'DAN LÂRNAKA'YA AKIN Ingıterenın 1775 ıle 1792 yıllorı arasındakı Halep ve Kıbrıs Konsolosu Mıchael de Vezın ın, alışılana cok aykırı olarak bozı şeylef donduğunden kuşkulanmasına, bu kuşkularını Istanbuldokı Ingılız buyükelcısıne duyur masına do neden olan bu alım ların başında ıse, Osmanlı Rum 'arından Zaharıas Vasılıos Za harıadıs'ın bulunduğu anlaşılmıştı Kıbrıs'ın ılk mültımılyonerı ve Bourbon Prensesı'nın eşı olan genc Zaharıadıs, Kıbrıs ın Ingtltere ye verıleceğınl, bir kez daha Osmonlı Devletı'ne ve rılmıyecegını duyarak Istanbul'dan Lârnaka'ya gelmış; Kıbrıs' ta ılk arazı vurgununa (spekulas yonuna) gırişmıştı Gercekten, bu vurgun sonunda, geleceğı i le buyuk varlığının temelıni atmaktaydı İLK İNGİÜZ BAYRAĞI LÂRNAKA'YA ÇEKİLIYOR Ingıllzler, Kıbrıs'ta, kendılerine karşı bir Turk dırenısi olup ol mıyocağını da araştırmışlordı. Albay Rovvson'u savaş gemıle rınden Lârnaka'ya göndererek Turk yönetıcılerle goruşturürksn. kasabanın savunma durumunu ınceletmışlerdı Durumu yenı oğrenen Lârnakalılar kayrrakam ve yonetıcıler de duru ma uzulmek'e beraber, direnme egılımı ve ısteğı gorulmuyordu. Gorülse de ne olacaktı; anoyurt, karar verdıkten sonra... Bu nedenledır kı, 9 Temmuz 1878'de Lârnaka'ya ayak basar basmaz, Ingılız bayrağını göndere cekmekte sakınca görmemışlerdı. Oloy, Tümamiro) Lord John Hay'ın. Lârnaka'dakl Türk yone ticılerle göruşme görevi verdıgı Albay Rovvson'un görüşme ve Incelemelerinden sonraya raslı yordu. Ustelık adanın yonetımlnı devretmek'e görevlendlrılen Sami Paşa'nın, Waltef Borıng'le Lârnoka'ya gelmeslnln arifeslnde, pâdışahın bur»a nasıl Izın verdlğıne hayret oderek Içl kan ağlayan, fakat suskun Wr Türk topluluğu önünde... Ingıllzler, cönosya'nın Anahtanını hemen kııltanmanrn Itk odrmı 6oymışlardı, bayrak ceklmlnl.. Bir cdevrl teslım» Işlemlnl blle cok gören Wr ruh durumu lclndeydi Nasıl bir raslontıdır bılemıyoruz ama, geçtiğımlz hafta TRT'de. parlamentodan ılk kurban verılmesi hoberının ardından bu türden cok onemlı ıkı haber daha verıldı: Mıllı Güvenlik Kurulu, grev ve toplu sozleşme hokkının kaldırılması anlamına da gelebılecek cOlağanustü Haller Yasasının» cıkarılmasını zorunlu göruyordu. Hukumet Ise butun ışverenlere gonderılen, buyurucu nıtelıkte bır genelge daha yayınlamış, ek protokoller ımzalanarak sozleşmeler ustunde yenl ekonomık haklar verılemıyeceğını bıldırmıştı. Haberlen TGS'nın eğıtım semnerınde Türkıye'nln en önemli iş hukukculorından Prof Munır Ekonoml ıle blrlıkte ızlemıştık. Hukumetın bu tur genelgelerının yasol hıcbır antamı olmadığını anlatıyordu Hukumetın ozgür toplu sözleşme duzenı icmde ışveren ile ışci arasında taraf olma yetkisı yoktu. Bu nedenle KlT'ler icın dahi, hukümetten gelen bu tur genelgelenn yasal, yaptınmcı bır netliğı soz konusu değıldı Işverenlerın toplu ış sözleşmelerıni bağıtlarken ne bu. ne de daho oncekı hıcbır genelgeye uymak yukumluluklen yoktu Ustelık ek protokolle işcmın sözleşme ustunde ek haklar almosı yururluktekı yasalara uygun olduğu g bı, ek protokollerın yapılabı'eceğı sayısız yorgı kararı ıle de pekıştırılmıştı. ••• A ynı semınerde yıne bır iş hukukcusu olan Dr Murat Demrcıoğlu'nun teblıği ıse toplu sözleşme ve grev hokkının kısıtlanmasına ılıskın oldu Devletm toplu sözleşme hakkına mudahale nıtelığındekl uygulamolarını, grev hokkının yasalar aşı'orak ve hatta ciğnenerek kısıtlonması örneklerini anlaton Demırcıoğlu, butün bunlardon sonra, olağanüstü haller yasasının gundeme gefmesırrfn anlamını şu cümlecıklerde vurgulamcrya calışıyordu... cHaklardan başka ne kaldı ki olağanüstü haller yosası geliyor Demırel'in ağzı ıle grev hakkını koldırabm. olsun bıtsın..» Maarlfslz okul yftnetmenin tadıno voran Osmonh •adrazamı glbl, toplu sözleşme, grev hakkı olmoksızjn Is yaşamını duzenlemeye özlem duyan bır mantığı yansıtan hükümet kararlarına. uygulamalarına şöyle bir göz gozdlrelım... Türklye'nln ekonomik darboğazdan Rurtarılması, enflasyonun durdurulması, Işcıler arasındakl ücret eşıtslzllğlnln sona erdirılmesl gıbi cok önemil (!) gerekcelefin maskesl ardından yayınlanan genelgelerdeki buyurucu Istemler arasında, calışma saatlerlnln kısıtlanmaması, kıdem tazmlnatlarının artırılmaması sözleşmelerin Iki yık (Aricası 11. Sayfada) TURİZM... TURİZM... TURİZM... TURİZM ^ turcm TURİZM... TURİZM... TURİZM... TURİZM TURİZM... TURİZM... TURİZM... TURİZM TURİZM... TURİZM... TURİZM... TURİZM BAYRAM TATİLİ REZERVASYONLAR1MIZ AYNI FİATLARLADEVAM ETMEKTEDİR 9gün 9gece nefts bır pldjda denizc gırrnek tsteısenlz lşte AIANYA 6.750 AİAAddİN 8200 OTEI clufu (urizfh DÜNYAYI GEZDİREN ACENTA 7TUR Cad 219/3 Otmanbty İST Tel 47 35 6648 71 19 PCTHÎTC SEKETUR 7 8 0 0 MOTEL Tam Pansyon TARIM otMSnm TAM MNSİYON de^lşik mimarisi deniz gören çiftasansöni özenli yMnekleri teras restaurantbar şehir merkezine yakıo ÖM€RTATİlköyÜ 995 \V500 MARTI palml)«lerveçamlar arasında eşşiz bir MOTEl MARMARİS tatUiçin HER CUMA KEStN HAREKT TAM 6ARBAR0S BUCVAR1 35/5 B€$İKTAŞİSTANBUI TEL 6110 746182 26 TLX 26105 OROR TB ° OTOBÜS İLE 20ve 26 GÜNLÜK LÜKS VE EKONOMİK AVRUPA TURLARI HAREKETTOMMLERİ:J/Ü 8/6 21/8 30/8 6/6 19/^4/0 »/toM «Vto/1980 MARMARlS OTEL OTEL Yarım Pansyon ÜDYA OTEL yurtiçi veyurtdışı gezilerimize katılan yolculanmıza bireradet BAVULŞAPKA ve TÎSÖRT hcdryc edilmektedir Jtüm gezilerimize TAKSİTLE de katılabilinâniz D Ü M Y A T U R U IstanbuiFfankfurtOelhl (Ta| Mahal) BangfcokSingapurHong KongTokyo (Nikfco) HonoluluSan Fransısko Los Angeles(Hollywood, Disneyland)Las VegasMiarm"WewYoritRomai$tanbui 24 Temmuz 28 Agustos 25 Eylül 31 Gun U Z A K D O G U UunbulParisBangkokSngapof ManDaTokyo<Nikko)Seoul(Kore) Taipei (Formoza)Hong KongParulstanbul 7 Agustos H EyliH ' 1 A M E R İ K A lsUnbulNew YorkVVashingtonMıamJ Las Ve?aiS*r> Fransl$koLoî Angeles (Hollywood Dısneyland) New YorkRoma Istanbul 7 Ağustos 20 Eylül \ 7 Elum 17GOn G Ü K E Y A M E R İ K A ParisCaracasBogotaOulto UmaCuzcoBuenosAireslguassu SaoPaoloRiodeJanairoParisistanbul Hareket • 15.10.1980 26Gün AVRUPA GEZİLERİ Uçakla PartsMadridNîceCenevrelstanbul 35.000 TL» 400 Dola/ Hareket: 28,308.299,1110 ParisLondYaNiceRomalstanbul T7SO0TL + 400Oola/ ftareket: 9 8.6 • 9. 4 • 10, t 8 10 . ( 7900 12000 tlOOO ALAI1VA HAVUZBAŞl Deruı y Tam P&osyon Ormaa OTEL Yanm Panayon MOTEL Tan> Pansiyon HER CUMA 9 gec« 10 gunluk turlar Içın Ozel koaforlu otoM* •• tecrubeb rehber ile hareket Broşur ısteymız KENT 5 9 0 0 BANANA 9 8 0 0 ^ A F R İ K A IsunbulNairobiMombasa johaıwıesbutgCapetownDurt)anRonialstHareket4Ek{m19gfln 1650OTL BAYRAMINDA BIR ^ K I B R I S GoldenBay 14.000TL CeJebritvveOon» 17.500TL SakmisBay ^ ^ U Ç A K L A G İ D İ Ş O Ö N O Ş O T E L KAHVALTI VE AKŞAM YEMEKLERt DAHİL K U Ş A D A S I KU ŞTU R Tatil köyü ÖMER Tatil köyfl Yanm panstyon 9.500 TL TATİL İÇİN Venlçarşı Cad No 32 Kat 3 Gatetasara; "' ~ M A R M A R l S MAR™ MOTEL tam pandyoo 14.400 TL Lİ0YA OTEÜ yanm pansiyon «0.900 TL ^ALOVA • Tunç alp Sitesl Tel Î 28 8S 12MİR . Curohuriyet BuL No. 151/B Tel ı 25 25 66 (MARMARİS ) KUŞADASI FETHiYE BODRUM ALANYA LİDYAotel herakşomorkestro 10,900TL | TATİL KÖYÜ 4 gece orkestro,havuz,dıskotek vb 8 ,9 0 C TL. 4 gece orkestro,hovuz,dıskotek vb 8 9 0 0 GÜNLÜKBAŞI, SEKETUR motel ÖLÜDENIZveADALAR turlan 7,8 0 0 TL turları 7 , 8 ÖLÜDENIZveADALAR TURGUTREİS. KORTAN moteJ önüd'enız.d'ıskotek.yıjzme havuzu 9 önödenız.dtskotek.yüzme havuzu 9 9 0 0 TL^ HCRHATtACUMA'OAN WLT« ATAM PANSİYON 7GCCE »GÛN BANANAotel.9,500 TL./YALIHAN ofel.lO.SOOTl 8EYOĞLU Istıklaiad 184 TeU 44 89 95 44 46 51 KADIKÖY Altıyol Onur Hanı No. 407 Tel. 38 39 03 ANKARA . Auturk Bulvarı No. 83 Tel. 25 17 38 25 04 05 türkay turizrrv RecepPaso C « Taksım TEL 434066437951 TÜRKAy TURIZMEN İYI HIZMETEN YAION BJGİJ KURULUS19741 BODRUM : Karantina Qd. 48 Tel i 413 Tel 43 40 93 tST