Katalog

ÇAĞIMIZIN GÖZÜYLE ÎSLAMİYET SAYFA: 7 tSLAM ÎDEOLOJİSİ (Bastarofı 2. Soyfoda) fan yo'» gibl kovramlaria acıklanmaya colışılır. Darıa gerı^ı oiaroK, Ucuncu Dunya do uc ceşıt toplum bıçım nden soz ea 'eb lır Bır ucta Kuba. Vletrıam Arnavutluk vb g bı «gelışme yo'unda •osycl st topıumso' kuruljs an» yer a ır Bunlar dan halkmın dort'e ucu Musluman oıon Gnver Hoca nın Amavuıluğu «dünyanın ilk ate devrteîıı nl kurmokla ovunur Enver Hoca haiktan gorü nur bır tepkı gelmeden 1967 yılındo buiun «STİ v« kılıselerı kapatır Otekı uçto ıse sıyasaı bo lumdcn bağtmsız otmak'c bırlıkte kapıtalıst dun yo pczarı do butunleşm ş. daha doğrusu uydulasmıç, «venı somurgeler» dıyebılecegımız ülke Iw buıunur. Ikısının arasmda ıse, yenı somurOacilığe karşı cıkan kücuk burıuva ve mıliıyetcl tipte kopıtalızm ı.e sosyaiızm arasında blr coflt gecis dönemı ya$ayan toplumlar görulür Sos yalizme geclş kesin otmadığı iç n sosyolog Ba tandıer. bu toplumlora cprob emat k» der GünO muzde Lıbya Irak Surıye Yemen Demokra'lk Holk Cumhurıyetı gıbi Islâm ü'kelerl, problematık Bitel'kte gecış toplumları soyılabılır Bu toplumlar da sldm Ideoîo.ısın n taktık kullanışı da, b r gs çls dönemmı yansıtır.. llglnctlr kl, Müslüman kardeşler turund* « f Is'dma donüş» ıdeoloıısnı Suudî Arabıstan Wc v« Pak stan g bı tyenl somurge» ulkelerı uyguteftıaya calışır Amenka'nm israll'den sonra Orta Doflu da en büyuk dayanoklorından bın saydığı Suudı Arobıstan, Kur'an a ve Peygamberm sunnetıne gore yonelılen bır devlet olma ıddıasında dır Bunda bır ölcude basorılı olduğu söyleneblllrse de, basarı, daha çok halkın son derece IIkel yaşam bıc m ne ve ABD desteklı polıs gücune dayonır Bu gorecelı boşarınm ne ölcü"ie •ürdürulebıleceğı kuşku udur Nıîekım Nâsır donemlnde, Kral Faysal reıımınl ılencı Arap devletterlnm tehdıdı oltında sayar Nâsıftn Arap •osyoltzm ne karşı, Faysal, emperyalıst ülKelertn de teşvık yte. 1965 yılınaa Iran. Türkıye ve Pakistan gıbi Arcp olmayân ulkelerın de kottlocagi bır tlslam Cephesı» kurma fıkrinl ortaya atar Islâm zlrveleri toplanır Cldde'de Islftm Sekreterlığı kurulursa da. bır cephenin var lığmdan söz edılemez Suudî Arabıstan. büyük petrol zengınlığının sagiadığı dolar gücuyle, ((•rfci Arap rtareketlenne bır ceşıt irüşvet» odeyerek ve llerıcl Arap reıımlerl ıle tutucular ara •ında bır denge pontıkası ızleverek reıımınl şım dlllk sürdürur. Pakistan da Ise teokratık devlet kurma Iddıası cok daha yuzeyde kalır. Gunumuzde azaelıcmış blr ülkede bıle bır devteti yalnızca şer at ıle yönetmek olanaksız gozukür Da ho Abdulhamıt dânemınde bunun olanaksızlığı TCrklyede kanıtlonır Batı tıpı yuksek okullar Ba tı tıpt hukuk sıstemı ve yargılama usullerl Turkıye de en cok Isiamcı Abdulhamit zomanında ge liçme gc^enr Abdu'hamıt'ın açtığı yüksek ofcullarda Batı tıpı eğıtlmle yetlşenler, daha öğrenclltk yıllarında Abdulhamıt re|imıne karşı cıkarlor ve sonunda onu tahtından ederlar... Bu nedenle, günümüz Türkiyesınde de Müslüman Kordeşier'den esınlenmlş bazı siyasai partilerln tolâma dönüs Iddlaları. tutucu ve gerıcf nıte Ikte blr utopycdan ve aldatmacadan öteye geçeceg» benzemez. Iran Devrimi (Basıorafı 4. SaytotM) »eyln'tn îehJtligt Şıılere gore üısanlı^ı •furtuluşa \e aelâmete poturecek yoldur Iran da Şah ın terorune Karşı ve soKaga çıkma yasagına ragmen. vuzbınierce kışırun kefen gıyıp sokakUra dokulmesındeki gız bu Ş'i Kavrammda yatmaktadır Yıtırecek hıçbır şeylen olma.yan yoksul Iran kıtleleri ıçın şehıJlk aym zamanda, sonsuz mutluluga enşmemn bır oiaa»Sıydi DEVRÎMCİ İRAN'DA {Bo«tarotı 4. Savfoda) todon kolriırmosı gereklrdl Bozergan tum yoşamı boyunca bır Islam Cumhurıyetı uğruna savaşım vermlştl Felsefı goruşlerı temel oıorak devrim «on denınınkılerle aynı lkıs> de emekcı grevıerıne korşı cıktılar Islam Komıteien nın basın ozgurluğune Indırdıklerl darbelerı onayladılar Ozerklık ısteyen Nagadeh (Kurdıstan) ve Hürremşehlr (Huzıstcn) ayaklanmalormın bastırılması Bazergan ın emrın dekı ordu ve Humeynı'ye bağlı devrim muhafızıannın ortak eylemıydl. Bunlara karşın, Anayoso'nın onovlanmc blctmlnden ABD ıle llışkılere eskl renmden yana otonior lcln cıkarıtması duşunulen affa değin uzonan cesıtll konularda ikl «hukumet» arasındaKi cekışme blr turlü sona ermedi Eğer kjylkllk iran slycsoi yosommı bolOvoreo r'a holk duzeyınde bır kutuplaşmadan henüz soz edılemez Görüşler doğru ya da vanlış Humevn ve Bazergan'ın gorüşlennrie yoTiınlaşm«ş Eğer Humeynı, sureklı devrımı empervol zmıe ve parasal güclerle uz cşmaz korş'lıgı temsıl edıyorsa Bazergan da Batıyıa ve zengmlerl» anlcsmayo hozır b'r 16 0 7 1 5 glb, goru11111 nuyor Humeyni cokulusluiarca mahvedılmls cıftCi vo do kücük tuccarların ve Şah m «vohşl kop'taiızmunden cok c«"kmış olon Mus'azefın (möl •üzleştırılmışler) genış tabakasmdan yararianacck tır Tahran hükumetı ıse Pazar ın onemlı bır bolürrü. liberal orta burıuvazl devlet memuriarı kıtlesl topraklarına koylüler torafından el konmuş toprok ağaları uzsrınde sempatı top ayacaktır. Cunkü bu kotmanlar halkçı radıkolızm dclgosıra du'durucu bır darbe vurmak >st yorlar Ve her s«y den önce istıkrar ve ulusal bans arzulamaktaöırinr Dın adamları do benzer sekılde bolünrr JŞ dıırumdaiar Ayetulloh Şer ct Medarl gıb SPCkın klsl'er Şıî Islamıyetnın eroerrlerne sarsılnaz hr bıc rnde bag'lı olan Ijcl sınıfmın bnğrındakl etmk gruDİar aras nda bıtmeî tukPnmez b>r caikalanmoyo olanok sağlayacak teokrasıve duzen aet r<»c«k olan laylk ağırlıklı bir rejımı tercıh etmektedırier dan daha cok hokım clar bu hükuTiet llkesını kabul etm s durumda Ana ono dari adertr merkezıyetcılıge COK benzeyen blr Içerı* kazcndırmış Şıi ponıslarniznii birles'tncl oldugu kodar do de/nmcıd r Yazdı bıze şun an soyledı «Islamıvet n Trock st erl olon bızler ha kların er veya gec empervai st Batılı ya da komunist nufuzuna karsı ayaklanacc^'arı ınancmdayız 1 Iran dıpiomasısının I den kendısme gore Islom hareketının Mısırda Sedat 1 ve Ortadoğu da da fAmerıkan Israı! heqemonyosıır\ı yıkmaktc geclkmey'eceğın! ornek venyor 8 r sure once de Ayetuiıah SadiK RuhaTi ve Şer at Medar ,Afganıs'on'dckı mılyonıarca rrLSlurrcnı dınsız Marksıstlerın bo,unduruğundan kurtarma< ıcın) müdchalede bulunma cağ'ilannı yınelıyorlardı Fokat onlnrdan fiohc rod^oi olanlar do vor Entegrıst Islâm ideologların^an ve s yosal bır ey'enncl 0 ov Celcieda n EıFarısi ıc'r Vazdi, eğer bır karsı devr mcı değıi'îe bunu soylemekten kacndı er azmdan «Iran 6 olomasısml yöne»meye vakışmryani bır aoa"n Humevnı'ye sunduqu ve onur da omy'adığı bır oroıeds Dışıslerl Ba^aniığının kairtırılmcsı ve ye'ne lUntıcı (Ümme') Bikanltğımn kaibınde «Sah n dıplomastsine berzer bır dıplomasu u oulamak değ I tMu!ksüzlestırılrrıs kıtielerın (rrttsto'efınl MIST Suudı A n b ' ^ n Fo's 8ncra Korfe'i E*" 'hkiorfnın Sovvet Azerbaycanı nn Fı'ıstın'ln mus'azefmlerlnın kurtarılması» yat'n bir »ıjercek mus'ürfiai» tarcfmdon ronetlecek bu Eakanl âm kurulmosını onerıvordu ihtıras|ı program Bf^ergan Hfkümetln'nkl bu deftil Gerceği soy'emev fo re kirse bu hukumet herhanaı bır dıs po'ıt'ka bellr'ernefii ve Hume"nı'n o ono cızd'5 nden bcskn bır vone ml de vck Devr m n onderı ooz'e qcrw~jr bt' sekılrfe hukfimetl M sır'la dıoloma'k ı''skılerın koparılmosıno rorc<iı H jTevm k^^c1 s n n ve kjşkusuz toplumun böyök coÇunluâjınun da 5ah rellmının bu ık güce vcrdımlarını affetr"°yfcek olon Insanlorın do «kcra havı/cnlc» o'CKik niteledıklen Israıl ve ABD'ya karşı al'nan on emler, kendısı hazıriadı SSCB ve ABD den hanaıslnln Iron Devrlmlnln başarısi7İığmdc cıkarı vard r"> Bu korutia Tahrcn'da oldjgu kadar Kum'da da kanılar bolünmuş dunjTda Bazergan Hukurretımn üyelerlnden bırı bıze tsıvorıst»lenn ve Scvy°t'er r bır Islam Cumhurıvetının doaTTbnıiTn ka\bedei'er olcrck anarşıyı sürdLrrre> e g nştıklerlnı ve Moskova'nın b'inu iran teprc'<larmın turnünde b r komun st reı m kurnak ıcm vapfıâıiı ac kladı Bas nda lmam Hurıevnı n'n buiunduğu rfığerler ıse buounku aşamada lamamfn ak^ıne, «bcs dusman» olarak Arrenka yı nıtelıyor Amerlka 'cın i'on yali'zca bir ana enerp ve petro dolar kaynağı değı a\nı zomanda ria Pakıstan'don Türkıyeye kadcr uzcnan bır alonda 8ırle=î V Devfetlpr' n cjkorlanrı ve rioç' orın1 teh^ıt eri^n bır tknz ycyı»nın deprem merkezl Bu roda henuz genış sebeke'eri pra'ık olarok daâıtılomamıs oian CIA v© !sraı( Mossad'm n önce Is' krcrsızlığ'ı sorlamayi sonra da Botı yanl'Si bır h"ıkumetın oriavn cıkmasnı sağlamayı hedef aldıkları g z>ı entnkaiarı da vor. •e az cok vardır. . GunumOz Irontndo da Islflm Cumhurıyetı kurulması, ş ılığın bu kemlıne ozgü tarıhsel gelışmes yle bag antılıdır Iran ulke butunluğunu koruyabıiırse, oyle gorunur kı dev rlm gercekieştıren nalk gı clennın ozlemferınl az Cok karş loyan Dir gscıs toplumu dogrultusundo ilerleyecekıtr Bâzı molla'ar ne düşunurlerse du çünsünler, böyle bır roplumdo ıslam tek ve totol ter bır ıdeoioji olcmaz Mıllıyetcılık ve sosyaiızm g bı o*ekı ragdas ve lcyık ı^eo oıılerle bırllkte, hatto bu ıdeoloıılenn hızmatınae Iran dev rimıne mol aların isıam ıdeoloı>sı bır renk katobılır. TÜRKtTFNN YERÎ TOrkiye"ye gellnce. ülksmlz Atatürk dönemm <Je yarısomürge koşullarını tasflyeye /önelik, tam bağımsızlığa ve cağdaş uygariığa ulaşmayı amoçlavan polıtıkalar izler Dış polıtıkada baglantısızlık, komsularta ve ozelııkle Sovyetler Bırlığı ıle yakın dostluk, bu polıtıkaların onemlı arac larından bırı olur. Tarıhsel koşullarm da uygun duşuşu nedenıyle, mıllıyetcl re|im, Is âm ıdeolo|lBiyıe uzlaşma gereğını duymaz Akılcı, pozltlvtst ve antıklenka^ ogeler taşıycm radıkal bır layık ık po'ıtıkası ızier Reıımm layık n tefığme ve Islam kurtuluş hareketlerıne ılgısiz kalışına karşın, Islan mıllıyetcılerı arosında Ataturk rejımınln pre»ti|i yuksektır. Turklye 1939'dan 6onra Inglltere ve Franso fle askerı ıttıfok yaparak bağlantısız dış polltıkayı bırakır Amenkan ıtt fakı, bu polıtıkanın devomı olur Ulkemiz NATO ıttıfakına, Orta Doğu'da kl Angloamenkan çıkarlarını korumaya yardımcı olma koşuluyla alınır Boyısce Turkiye. Islâmcı Arap milllyetc ı ğının karşısmda saf tutar Hotta 1957 ve 1958 yıllarında Surıye ve Irak'takı ontiemperyalıst n telık taşıyai mıllıyetci reıımlerl askerî mudahaıelerle y'kmaya nıyetlenır Içerlde fKücük Amerıka» olma ozentlslyıe bırlıkte giden bu yonel'ş gunumuzde ycvaş yavaş anlaşılmaya başlandığı uzere, Ataturk Turkıyesinın ttarıhsel yanılgosı ya da ftarıhsel yenılgosı olur. tKucük Amerıkaı olma neveslerl. kryıkllgin sulandırılrrcsıyla bırlıkte gıder Ataturk un ontıklerıkai layıklığı rıaksız vere dıiS'Zl kle suçıandıgırv dan, 1946 dan ıtıbaren tsıyasal dındarlık yanşı» başlar Kapatılan tar katlann ve yenılerın.n cankınTiasına goz yumulur Sı/ascl partıler. musluman gorünme yar şı yaparlar Ama bu musluman lık /arışı. Islâm mıllıyetçllerl arasında Turkiye>e en ufak bır prestıı scgıan GZ Zıra Islam m'lııyetCilennln olçusu ıslamcılıktan once antıemperyo lıst tutumdur Genç Kaddafı ucuz petrol ve k'edı saglamok amacıy'a Lıbyo'ya gıden yonetıcıierımlze tlslâmcılığa donün» b ç m nde degıl, tEr"psryol st yorunge^len uzaklaşın» d ye oğutler verır Buvuk part ler mı; T slâmcıhgı oy avcılığından oteye gıînez. Fakat zarnanla yururluktskı ya6a'an zorlayarak ıslam ıdeolotısıne dayan partller kurulur B r ctarıhsel yanıigı» sonucu, bırcok soicu aydınımız dahı. herhang, bır yoldan iktldar oima cabcsındakı CHP ycnet cılerıyle bınıkte bu d nsel ıdeoloı.lı portılerde ılencı ogeler vehmeder ler Onların ıkt dor ortag olmalarına alkış tutarlor Oysa sec m har.tasıia bakmak bıle. bu pcrtl ler r nıteuğınl göstermeye ysterhdır Buyuk kent lerde ve feoda! ıiışkılerın çoktuğu Botı bolgelerın da boşarılı olama/on bu partı'er. feodal kalıntılcrın agır bas'ığı belll boıgelerde oy toplorlar Ba sanlarında tutucu tarikatlar onemlı bır ro) oynar. 31 Mart Şeyh Saıd ve Menenrten ayaklanmalaMna domgasını vuran ve gucu Turkıye'nın smırlarını oşan bır dınsel örgut, bu part.lerm belkem ğınl teşk I eder Boy e blr yaprya söhıp bu portılerın programlarında, llerıcı ogelerln Izlen bıle yoktur. Feodal il'şkılenn korunnasını oçıkca savunurlar. tAntıemperya'ısts nıtelıkierı, bır haclı edebıyatı ve Tet h demagoı sınden oteye aıtmez İlk hcl feler c^remıntie Is'am buv jHerlnm oş rı cervetler ed nmelerme ve lüks tuketım harcamalanna yöneimelerıne karşı ciKon Ebu Zerr el Gıfan'yi ken d, clslom SOSNG ıZTilenınn kurucusu sayan MJSluman Kardeslerin göruş'eri bıle blzlm partılerimıze göre, cok daha tutariı ve ılorıcıctır. Dsmek Istedığımlz $u kl. Türklye'nln tarlhseJ oe! şme cızgısı lcmde ıslâncı Ideoloılnın sıyasal planda oynayabıleceğı olumlu bır rol yoktur Dıne elbette tam saygı gostenlmell fakat bu bıreysel plando kalmalıdır Eger Turkiye uyanan Islâm Dunyası'nın ve Uçüncu Dunya'nın on plandakı guc temden bıri olmck ıstıyorsa, bunun ıcın tmaku» to'ıhlnlı bır kez daha yenerek cağdaş ldeolo|ılere da^olı antıemceryolıst, demokratlk ve sosyollz me acık bır lop.um duzenl kurmaya yonelmeliulr, ÎÇTÎHAD VE MtİÇTEHÎDLER fmam'ın «Mehdi nln) or'adan kaybolması nederuyle zaman zaman bazı $u ondeneri, onun temsılcılen olduk'an savı ıle ortaya çucmışlardır Bo>le bır temsılcıyı gerçek Imam (Lmam Mustanar) olan Mehdı den ayınnak amacıyla vekli lmam (lmam Mustevde) ada venlmıştır lmam Mustevde ka\ ^amı Aiı nın yanı Hz Muha> ımed ın sovundan gelmeyen bazı ŞU önaerlerıne yetkı saçlamıştır MehdJ yer>uzune donene dek onun achna ve ırıanca gore onun tradesıne uygua olarak JsUmıyetın temel kıuaiiarım donenun koşuilarına gore yorumlamak yetkısın» sahıp Şu ulemasma Muçtehıd, yaptıklan yoruma Ise Içtıhad adı verümektedır Tartışmaya o'anak tanımayan katı yorumîar geüren dort bellı başlı (HanefıîıK, ŞafıılJc Hanbel Ijk ve Malıkılık) okuldan Oıu^an Sünn Iıkten farklı olarak, gunun koşulJannı sureklı yorumlamac olanagı tanı>in Içtıhad ^uruInu Şıhge hem ye\ı maddı bır nıtehk hem de Muçteh'd adındakı Şıı ulemayı sıyasal e>!emcıler nalıne sokmaktadır. Bu nitelıkleriyle dınsel tnistlslrmdpn de uzaklaşabılen Muçtehıdler (Iran daid A^etuüahlar) baskı reumlenne ve yabancı egemenlıgıne karşı tanh bovunca ö«ıemlı Mvasal roller ovnavabılmışlerdır Bunun son omeğı Iran dır Ayetullahlann ve başta onların en aı>htan temsılcısı olarak ortaja çıkan Humpvnıriın Iran De\nmın"eki etkinl'klenrun nedenı boylece bılmeütedır ETVtK AZINLIKLARIN ARZULARINE^ «BLOKE» EDİKVIESt Artık btr çok etnlfc grubun sunl blrilfilnt vora'an blr imparotorluğu zorla yurutecek olan rıonarş k otokrosı yok Toplam nüfusun yakıaşık ücte blrınl o'uşturan Kürt'er, Türkmenler Belucıler Arapiar Azerbeycanhlar artık Tohran ın boyunduruöunda olmak istemıyorlar Kendı öz 19lennı yönetmpk, ku'türler nı özgürce yaşatmak, Fars coğunluâuyla aralanndaki ulusal ayrıiıkiarı ozaltmak ıcın uluscl gelırın hakkaniyetll blr kısmım 'stıyoriar Kısacası ozerkhk Istıyorlor «Kendl kaderlnizi İ9fedl<5ınlz gfM tayln ecfln omo Ğzerkl k asla», dlvordu Imom Humeyni Kürt yonetıcısl Kasımlu Ile yoptığı Hk goruşmede Onun görös'er nl ocıklamasına bıle fırsat vermeöen . Kum un soygıdeğer yaşlısının bu gürOltü10 recksıvonu blraz alaycı gnrunuvor önce kafa81 karışan Kürt Demokrat Partısl Başkonı, karsısmdakı, «tanıdıâı ulu kişıier lclnde en ocık göruşlü» Ayetullah Toleganı'den sonra <en llerlcl» olanbuadamın protıkte Kurt crzularına slstematlk olarak bir düşmanlık beslemedlğlnl onlamak* to geclkmedl lmam Humeynl'nın öfkesl doktrlnel ve semantlk bir mahiyetteydl özerkllk deyıml zıhninde, blr Şlt llderl Icın Iflrenc notyonlor yarotıyordu Mıllıvetcilık gıderek avrılıkcılık. Muslumon ulus, «Ûmmet», tektlr ve bölünmez. Etnlk topluluklar, buna uydukton sonra, özellikler ru den doğan Imtlyazlar IsteyebMirter fakat ayn uluslar oluşturma Mdıasıyla ayrılıkcı bir yola sapamazlardı. Sll ponlslamtzml azınlık sorunu fle Hglfl bOtön demokratik cözümlerf bloke eden katı bır Fars milllyetclllğl He bırbirtne karışıyor Iran dlplomasıslnln başı Dr Ibrahim Yazdl blze şövle soyluyordu tEmperyalizm Ümmetl dohc iyı dene'ım sağlaycbıimek ıcln Fors'ar Arapiar Afqonlar v b olarak böldü Daha fazlasını zaten Istemeven Kürtlere tdarl ve kultürel özgüriük tcnımakla yükümlüyüz ozerklık kargasasını cıkaranlar. komümstler, slyonlstler Şah'ın aianlarıdır. Sonandal oyoklanmciarını bastınrken ağır dovrandık (KürrJıstan) Kümbedıkövus'ta (Törkrrenıstan) da oyle Fakat cabuk ve güclü vurduğu' muz Nagadeh^tekl KOrt provokatörlerlne karşı zoferlmiz. Cumhurlyet her tehllkeye dösuruldü'10 zamon blzl orduyu cağırmoya Hecektfr» Bozer* gan hukumetl, Batı termlnolo|tsln« dln odamlanft HUMEYNÎ'NÎN ÖRGÜTU Devrim uzermde yaratıian vavg\n kanının tersıne orguu>uz ve ıdeoioıl6iz bır devnm degıldir Ezılen I<;lam kıtlelenn n ıdeoloıisı olarak tarıhsel bır gelenege da>anan Şııhk orn°gıni Hüse>ın' in Kerbelâ dakı olumunde bulan şehıthk ka\ramı ıle ıdeolojık plânda kıtlelen hareKete geçırebilmış aynca Humeynl kökn'ı Şıi ruhunda yatan komutlannı pırlice Tahran daki 8 Ayetullah a hçlennde en tanınmışları TaJegani ve Muntazerıdır) ulastınmş 8 Ayetullahm her bıri bu komutlan atadıklan 2'er temsılcıyn aktarmı? lar bu tem'ılcılTden oluşan 16 kışmın yap tıgı duzenlı haftalık toplantılar sonucuncls Humevnı'nın komutlan kıtlelerin kltlesel olarak topfanma özgürlügune cahip olduklan tek yer olan Iran dakı 80 btn camlye bıldlrilmls ve kiüelerın Şah reıimıne karşı seferberhgl sağlanmıştır. Humeynl, devnmden sonra îslAm Cumhunyeti Partisi adh blr örgüt kurarak önderliğınl kurumlaştırmaya yonelmıştır. İRANT>A tSLÂM CUMHURİYETİ Humeyni'nln Iran'da «IslÛm CumhurİYetl» kur ma tddlaları, kanımızca, Suudi Arabıstan ve Pa klstan'don farklı ve tproblematık» nltelıktekı ge 0*9 topiumlanna daho yakın bır ldeolo|ıyl sımgeler. örgütsüz sunni ulemacan farklı olarak şıî utema esklden berı orgutludur ve dogrudan halk tan topladığı paralarla buyuk blr malı guce sâ hlptlr. Şiî müctebıd.er. «kayıp âlemltne kanşan ve bir gün ortaya çıkacak olan ıımamnn or gailan sayıiırlar. Onun ıcmdır kl, hükümdarların eylernlerlnl serbestce eleştlrebılırler ve denetleyebllırler. Sunni ulema ıse, genellıkle hukumaa rm uyscl bendelert o'arok kalırlar. Nıtekım XIX Yüzyıl sonlarmda Turklye ve iran'da tutün tica retınl yabancı tekele *eren tütun re|ıleri kurulmasina kalkışılır Türkı/e'de ulemadan blr tepkl gelmez. Iran'do Isa şıi müctehid ve ulema, tutün reiislne karşı holkı ayaklondırır Ünlu Islâm ıhtlâlclsl Afganlı Cemalettın de ayoklanmayı destekler. Şah'ın taht'tan Indırılmesl, ülkenln Batı uyöusu yonetlcl sınıfların zulmünden kurtarılma »ı, «konomıden yabancılarm kovulması IstenırŞoh, 1896 yılında öldurülür. 1906 da Anoyasa llfl nı ve meşrutiyet kurulmasında da ironlı mü&' tehid molloların katkısı vardır Turkıye'de Ise ııtemo, 1908 hareketınde yok olbıdtr. 31 Mart'ta J Doğu Batı (Baîtarafı 1. Soyfoda) losıfon sorunların blr Ikllem haline dönüşme•ı ve bunun da pıderek blr «kultur Ikıleşmesl» olarok bugunlere ulaşrıasında Batı ile karşı karşıya gelen tum toplumlarda gozlemlenen bu olgunun bızde aa^ıa catışmalı ve daha 60run yüklu olmasının neoenleıne bu kısa yazıda deâınmek olanaksız Yıne de cok genel çlzg lerle aeöinılecek bazı noktalar olmalı. SONUÇ Bütün bunlar, Tran Devrlmlnln fcend1ne örgıS nıtelıklerinl ortaya koymaktadır Bu nedenlerle, Iran Devnmırun sırf Islâm özellıgı nedeniyle dığer ts'âm ülkelennde de tekrarlanmasınm beklenmerne8l gerekmektedlr. Bununla birlıkte Islamın ıdeoloıık köklenni canlandıran îran DevTİınının. Islam uluslannın Bat> karşıiindakl dayanışmasını Te ulusal özguvenIennl peklçtLrici katkısutdan soz etmek de blr o kadar gvaklidir. BATTNIN TURKİYE YE ILGİSİNİN NEDENİ Batı'nın Dogu yu ve Islam » dpğeriendlrlslndo kendl ortacağından gelen auşuncc kısırlıkıar na endustrıyel gsl şme olgusu/la ısonradan gormelık» de eKierınce cta\a Carpık bir tabıo cıkıyordu Dogu l&iam Turk Borbar tablosu acaoa Batı da bugun bne gecerıı değı) mı' lstersenız geçen yuzyılın son arında konuya acık sozlülukıe yaklaşms bır Fransız \azara gozatalım Ga^rel Charme* «l'Avenlr de la Turquıe Le Pan slom sm» (Turııvenn Ge 3ucgı Pa 1 sJomızm) adıyla 1883 de yayınladıgı bir kıtapto isiam bırlıgın n Frarsız soTiurgeıerı ıcm nası blr tehlıke oldugunu wıce anlaîtmtan «onro 46 sayfado bakın ne dıyor «Şimdlye kcdor Turkiye yı kanımız ve paromızia desteklemışsek Parıs Konteransında onun bır Avrupa devletı sa/ııması 'cın caboiamışsok bu da Batılı cıkariar ıcm degılmıydı'... Tarıhın butun donem e'inde Fransa Turkiye yl Batıya cekmek Dcgu dan ayırmak Icm calışmıştı Dcgu dakı D r Turkiye oncak barbar, fanatık ve boska a'iro duşman o urdu. . Panıslamızm bızım loyık dıpıoması eserimızı mahveder Turkıveaen butun Avrupalı {joruntuyü alır ve onu ışgclcı surulerını A/rupa ustune saldıgı cağıara gerı dondurur» Bız sureklı olaraK DU tur yargılor karşısmda hep kend rrızı savunmak zorunda Kalmadık mı' Dogulu ve docvısı\la barbar oima dıgımızı on ar gıbi c rna/a ya da görürmeye calışarak ispatlamak ıstemed.k rrı'' Tüm düşunumuzu onlarırkıne gore şekılıendırmedık mı1' Obur yandan Turk.yenn BQıi nın dumen suvurdan ayrılıp Dogu dakı \ewnı aımaTicsı icn Batı bugur de elınden geleni yapm./or mu? fliıııııııııııııııııııııııııııııııııııuııııııııııııııııınn Batı Kültürü (Bostorofi 1. Soyfodot Bata oktıhmun doruftu Ibn1 Ruşt'ta yenlden bir bırleşime vanyordu. Daha sagbgında, derslerl gunü gunııne latınceye çevınlerek, bır kanadayla ıdealıznun, bır kanadıyla materyalızmin önculenne ögretmeaük eden İbni Rüşt, felsefe ve bıkmin, batıya aktanmın da köprüluk yapmıştır. Kılıse. ıdealıst yanını alanlan «azızlıkle» onurlandırırken. materyalıst yanı Ibn 1 Haldtın da, «Bu bıjıml ben buldum ve ilk kez ben kurdutn . dedırttıgl acsyolojıye ulaşıyordu. Ve Ganptır Haldun, Mukaddıme'sinde Çarwm den üçyüz yıl önce Darvrm'ın, sozcuklemyde, insanm kökeoinı açıklıyorda ÎbnI Rust. butun köpruluk ödevlne kar•ın, kendi ulkesi Endülüsle aynı zamanda, (1210) Paris Dıyetı tarafından da, yasaklanmayla karşılaşmıştı. Bu yasagın tepkısı «Sor bon Ünıversıtas.ı olarak gebyor ve Roger Ba con, oradan yetışerek otuz yıl sonra hükum giyıyordu. Ve bu huküm. butün bılimsel çahşmalarda, zıncınn baklasını sokup «tmn.nın gerekçesl oluyordu. Çıktı 50 yıl önceki Cumhuriyet her gün Cumhuriyet'te O günkü sayfa düzenr o gunkü f otoğraflarta 50 yıt öncesinin haberieri Turkiye tarihini günü gününe iziemek için H Kesîlip saklanabilecek değerii bir tarih kolleksi vornı"' BATILILAŞMAK VE BAĞNAZ DINSEL TEPKİ Batılılaşmak ya do 8a! İ3rrrmak l$*9 bütun sorun buyau Batı va sos a t=>orr 1 kulturel pence'elerını acabı erlsrn Bat a oykunmeie 1 rıcbır zoman tcpftioiz ka ) adı Osmanlı Devletın n Ba'i ıle 0 an eKono^iık llışkıfer. uretıcının J& na.k n zo crı^a ış r Ven bu zararın gunanmın daho goz e gorurjr o an «alofropgal gaı vü<ıermosı kola d Eskı Osmanlı «altın cağ »na «aınse ve tur geleneksel degerlera s kı sık vo 'an na buno cevap jlarak fılıziendı «Alarrcncja a rr»yla koşut tanank estı ve îum venıl klere ka'sı o duğu gıbi Is cm m do ozune aykırı g^lıştl Genellıkle «Ba! cıs gıbi «Batı Karşıtı» coruşlerın bi'leştık erı tek ortak .an eko"Ofi< olayın gozden kacın arak tortışr a i rı^rjza sokulT'asırda,tiı Heı ıkı ta'o' a go^ıomlenen «yobanc lasr^aanın nsd^n DJ Gorevimiz Oysa, blzlm lcln dunım bftyle olmam». h Kılıse yasaklarmdan kendımizı kurtararak, geçmış kultur mırasım eşelernek kacınılmaz odevimızdır Batı teknolojisı. bu ustalann yapıtlanndan çıkmıştır Mıras payuıı hak edebılmenın yolu, yuzyıllardır örtülü tutulan değerlere sahıplenerek gelışmenın en uç noktasıyla, kendı külturel mırasımızın bır bıleşımını yapmaya koşulmaktır Bm yıl önce Bağdat okulunun yaptığı dogu + bab bıleşımını yenıden kurabılmek ve bundan bilımsel. teknık ve kulturel uretımde bulunabılmek bu bılınce enşenlerın kaçınılmaz ödevıdır. InkârCTİık, emperyallzmin Istedfgi yaban cılaşmayı surdurecegı ıçm soTiuru tuzagından kurtulmak olasızdır Ama. bırkez de bıleşımi yapabılirsek! Ağzınız'n suyunu akıtan Japon kalkınmasın'n terlınde yatan gorçege bız de ulaşabılınz Hatia ötesıne de greçerek emekçilerle tam bır bdglantj kurmanın yoUannı açabılınz. 55 YAYIN YILINDA YAPILMIS ÖZENLÎ BÎR SEÇMEY1 BU Y1LLIKTA BULABİLlRSLNiZ.. FİYAT1 : 75 TL. 5 KİTAPTAN AZ ODEMELI ISTEKLERDE POSTA GIDERLERININ EKLENMESI RICA OLÜNUR. TARİHtMlZl YENIDEN KTJRMAK «Batı Sorı,nu»nun cözu'nO nercde'' Bu konuyu agıiiıkiı olarak aundeTe gstırnenın zarranı qp dı de gecıyor Bugunu daha tutariı degerıendrebl'mek Icın gecnriıŞt yenldan ve bırlıkte tartışmak, tarthımızl yenıden kurmak gerekli.