Katalog

SAYFA: 4 Pranaa'run dünyaca tarunnuf gazetesi La Monde'un Ortadoğu torunlan, uzmaru olarak tanınan yazarı Eric Rouleau, Iran Devrimincten bir «ure sonra, Islâm Cuninuriy*tini kurma çabasındafU bu ülfted* uzun süretı incelemeler yaptı, önüerler ve halkla görüştu, daha tonra Le Monde'da yayınlancn uzun [bır yazt dizisini kaleme aldı. G«, nış bölümlerini yayınladığımız bu yazı dizisinde. uzman bir Batılının gözünden Iran'da îslâm Cum. hunyetinin kuruluşunun evrimi, cntierler arasındaki farkh eğilimler. din adamlan arasındaki bölünmeler ve nedenleri ve İran'm yem dış Dolitikasının yöneligimleri ıncelenmektedir. CAĞIMIZÎN GÖZÜYLE ÎSLÂMtYET maya cesaret edemediğl iplerl eilne almıştır. G»tecekte yenl Cumhuriyet'in tek partisi durumuna gelebilecek ve dinc.ler tarafınaan yöneîılen siycsi yapm'n kuruluşuna önder],k etmiştir. islam Cumhuriyet Partisi hemert ardindan kendi karşıtını, sağ lıberal Ayetuüah Serıat Medori'nin uzoktan yönettiği Müslüman Ha>ın Cumhuriyetc 1 Partis'ni yaratmıştır. Medari nin en buyük uğraşları ircnlı komunist!er! ve özeiükle Azerbaycan bö'çes ; nde doğup ge ; işen özerkük hareketferıni kendi ya'arına kullanmak Isteyen Sovyetler Birliğ'ni engellemeve caiışrrak olrnuştjr. Ayetullah Şerioî Medori. Sah'ın üıkeden kac^sma dek anavasal b r rnonorşinin yanlısı o!muş daha sonra da ıiımlı ve layik bir Cumhuriyet'm taraftao olmuştur, Ama her ıkisı de Medari icin uiusal birlğı güvence altına alan en lyi cözümdur. Dığer muhafazakâr AyetultahSar'a gelince, örneğin Avetuliarı Ra'sancanî, scdece Şoh rejiminin kalıntılcrını. «İsiamıyste karşı oianı küıturel değeneri eleştırmiştır. Sayılan yaklaşık 10 olan «Hizbullahianın (Tanrı'nın portıleril sayısı giderek artmcya devam etmektedr. Bunlar aşırı dinci sağdan, sosvalıst ve uiusalcı soîa degin her türlü görusü scvunmaktcdıriar. Sol eği imlı örgOt:er icnae büyük scygı gören Ayetuilch Talegar.t xe Zancani de bulunmaktadır. Layik cephede o'ciuğu gıb<. bazıiorı icin devrim*. baz;:an icin de d ni tehciıt eden tehtikelere k c ş ı sağianan riooal dayansrrıa, dınci slyaS'leri, görus ovrı'ıklarını ya da en azmdan icienndeki cekişmeieri ortbas etnıeye ısteKiena'irmekted:r. I MPARATORLUK reiiminin çokmekte oidugtı günierde. sokcklarda müyonlarca İronlı «Tonrı yolundo tek bir parti v o n diye haykmyordu. Bununla bırhkte toplum oşırı, boğnaz bir dtndarlık icmde görülmedi Tam oksl durumlaro do rastlanıyordu Camiler fazla kalabalık değil, aralarında «modern» mollalann da bulunduğu insonior bira. arak [bir ceşit yerel votka) gibi ickı ıciyorlar, kadın ciftcıler tarıalardo çorşafsız. pecesiz calışıyorior. Farslat geleneK kavramını yadsıvorlar. Bir aydın, iranlıionn o denli uygulayıcı olmomakla biriikte derın manca schıp olduklonnı söylüvor: eBazen yobazlar amo asla fanatık deöüler.» En azından 3 yüzvıldan berı herhangi bir dınsel azın!ığa karsı topluca b:r e''iem olmamiştır. Buna karşılık üikenin tarıhı. sıyası ıçer kli. ancak dinsel görünüşlu halk ayakfanmalarıyla doludur. Bir zomonlar milıtan olan şımdiki Dışişlerl Bokonı Or. ibrahim Yozdı, «Sizin BaMı onloyışmız, islomıyeti sadece bir din olorak görmenize vol açmaktadır. İslamiyet. Marksızm l!e oynı bicme sahıp bır felsefedır. örneğin bir yaşom ahlakı, taraftarlarının sıyasal davranısiarını duzenleyen, \öneten bır doktrindır» demektedir. Mollclar top'um icınde ozcl bir yere sahiptirler. Moüo bozen b>r sırdos, bazen bır donışmon, bazen bir rehber. bozen de Yazdi'nin devimivle «foal bir slyası üyedır». Moilalcr dev'ete bagiı değüdirier. Refahını. yoksulluğunu biriikte payloştıkları taraftar:cnn:n bağışiorıylo gecınirler. Sadece comi!e r de ''onuşmaz'ar. Haüfe Yezid'fn zorbaItğıyla şehıt edı'miş İmam Huseyin'i anmak icin her hof'o bir konutto ycpfıkian oyinlerde ara'ıksız konuşurlar, öğut verırler. CAMİ VE PAZAR diren:ş cr,erVez\ $irrd> de Cumhur'veti'nin manevi ve cısTianî merkezı olan kutsal Kum kentınde kalıyor A/etuPch HuTieyni. 73 vasindaki dinı iıoer bır keşiş yağmasından arda kalan kücük bır odada devlet ış'eriyle, biraz da islarr^etin tlk halıfeleri gibi uğrcşmaHa. Dev..m Konsevı üveleri, islan Komıtelerı üveieri. devnm muhaf'zlorı, devrim mahkernelen üvete'i. Humeynı'vi calışmalarından habe^dar etrr.ek üzere birWrl ardına yanina grıp ckıyorlar. Avetullah Humeyni hafızasına güvenivor. Not almıyor, aosyalara başvurmuyor. Yaotığı go^uamelerde, otuz yoşfcrında olan oğtu Seyh Ahmet, savgıvla babasmın yanında baâdaş kuruyor ve unutuimuş bir oyrmtıyı. bır tonhi. bir ismi Uula/jtna fıs:ldiyor. Avetullah Hume'/nı karsılıkh konuşmalara g'rmtyor. B'lgelerın yaptıkları gibi, kanısını bazen bir mesel'e susleverek söylüvor. Uygulayıcılora protik bir uygulama aiam yaratan geneJ dırektıffer veriyor. Kum tarzı gıysiierl icindekl politikocı'arla, Tahran tcrzı giysıieri ic.ndeki layık dincler arzsında buyük karşıtlık var. Bazergan hükümetı islam hareketi militanlanndan. derin inanca sahip olcn ukısa'cılcrdan oluşmuş. Teknokratlar. serbest rıeslek sahplerl, mühend:Eİer, avukatlar ve tüccoriardan bircocu. daha cok ABD'ce oimak üzere Batı ÜniverS'telennde yetısmişier veyo Avrupa'da uzun sıirgOrı yıüarı gecirrnisler. fciernden ba; zıları Amerikatı bir vönetıci tavr'na SC^ D. Organizasyon yönünden yotenek1!, kesm ve e'.kıü Konsey yonetiminin b j r o î c . , kibar. $ık ve kalcbc'ık, Yl nekcloba'ık bir menur kıtlesi savçıdeğsr dosya kü <ıeîe.''\'!s uğraşıyorlar. Uzmanlar. aans r nan ; ar v« bircok dit b"en setreterler... Buna karsı'ık taşra yoneticıleri, sanayicilor, subaylar, polisler, diplomatlar, sendiko vönetici'eri sabırsızlıkla. bekleme odalarında, kabuî edıiecek'eri anı bekhyor'ar. Göruldüğü gib 1 Baze'gan'ın ycnstımindckl e k p , Şah'ın ekibinden pek farklı dağil. Amo bu ekıp, toplumsai yönelrılerl ve kökenle1! acısından tpazar»a bağiıdır. Bu bezirg^n sınıfa. bu vüzyılm boçından beri iran'da poPt^ ycşorra. rrevcut reime destek oiarak va da tam tersıne cnu yıkmavo kotkıda buiunarak dcmga vuran sınıfa baĞlıdr. İKTİDAR İRANIN ŞİMDİKİ DiŞİSLERİ BAKANI OR. İBRAHIM YAZDİ'YE GÖRE, BATILI ANLAYIŞ İSLAMİYETİ SADECE BİR DİN OLARAK GÖRMEYE YOL ACIYOR. YAZDİ, OYSA İSLAMİYETİN, MARKSİZMLE AYNI BİCfME SAHİP BİR FELSEFE. BİR YASAM AHLAKI, TARAFTARLARININ SİYASAL DAVRANIŞLAR1NI DÜZENLEYEN VE YÖNETEN BİR DOKTRİN OLDUĞUNU SÖYLÜYOR. 4AKDÎ Ircn'do dıosel sınıf en az 4 görüşe aynlmıştır, Gencıler ve/a ge'enekçüer (tutucular), devrimcl veya reformıstler. Cok saytda mollonın haîka daha vokın oidugu doğru olsa bile, geri kaian geniş b r bölümü, sıyasi görüş ve Ideolojilerıni payfaştıkları büyük burjuvalara ve feodallere boğlıdırlar. Ütkedpk* dm S'nıfmm b'' bö'ümuiün vı"'7yıl basından berı olan tüm hc'k t.areket'enne kot,!d«ğı su potürmez bır gercektir. Avetu'lah Behbehanî ve Şsvh Fodiulloh Nuri (Tudeh Partisl birıncl sekreterının dsdest) gibı dinî yöneiıci'er 1907 yıfında «anavasacılar» torofındon idom edıimışlerdir. Bunun yanında, Ayetullah Kcşanı. özellikie ontlkomörıist oldu§u İcin. CIA'nrn 1953 yılmda M j seddık'a karşı yaptığı darbeye destek olmuştur. Ayetullah Humeyni'n.n Iran'a dönOşünden beri b!rcok molla fSAVAK cjanı» olodı/klan gerekçesly'e kurşuna dizilmiş'errfir. Hal'fe'erin tkt>danna karşı, Hlcret'ln Hk yı'lanndokl oiorite ve haksız yöietlme karşı oretestoiardon doğan Şiizm, az ço'< Batı'dokl ancrşisr'er gibi, Ayet'jllohların vetkılennl ve Iş'evlerinı zorba'ıkla ele gecıren her devletln gayrı meşru oîduğunu bclırtrrektedir. Is'am toplunvjnun ahlokını bozocak diye gördük'eri dış etkıiere düşmanca tavır takınan ulemoiar, 19. ybzyılda. İng'l'z tekeüerine ve Oi'Kedekl doğo' yeroltı kcvnaklorını Isl^tme hakkîia sohıp olan Rtıs cra verılen vergı'ere karşı baçkadırmışlarjır. işte bu nedeme Muscddık'la biriikte kendılerıni uiusoi bağ;T,sızl!ğın öncüleri oiarak gosteren fcu ınemnior buyük bır şevkle Angİ3lran oetrol şırket'nin uluscllaştınlmasına destek otmuşıcrdır. Sıizm dopmalnn lcinde oiduğu gibi, prnttğ] lcinde de. Ttııtonalığı son kertesine dek ıten b'r savoş d.nıdır Sshıtlere ustun kurban gözüyle bokmnktcdır İır^m Huse"n orneönde olduğu q bi. Yak'n gecnıs'.sn bır örnsk oıcrck Ayetullah Hu ALTINDAKİNİ BİR ÇEKSELER mevnf'nln geçen moyıs oyındo Wr suikas? s o i u co öldürülen Ayetuilch Mutahari'nln ailesıne bır «kutiamo» mesaiı göndermesini gosterebilirlz. HUMEYNÎ^İN ROLÜ Humeynl'nln monarşi düşmezden öncekl gönlerde Iran ulusunun tüm devrimcl enerjlslnin bir katalizorü durumuna geimesı rcstlantı sonucu clmamıştır. Humeyr.i. toplumun özlemlerinfn diieklerinin Şiîzrr espirism! yorumlamadan önce bir sentezinl vcpmıştır. Tam anlomıylo ruhani bir Ifder oıabilmiştir. Cünkü yandcs'anna göre, dinsel metlnierin yorumuna olan kotKisı pek parlck değlldlr. B'jnun yanında sonucu belirleyecek cözOmleri bulobılecek kadar geniş capiı bir sıycsi yöneticl de değildır. Dertn bir ruh yapısına sahip olmasr kendisirte devim peyoomberi süsü vermeye götürmüşîur. Sürgun olduğu 15 yı! boyunca sürekli Şoh tarafındon sembolize edılon <kötü»yü vurguıamış ve erdemlı dönemsn tislam Cumhurıyetttnin geiişinı haber vermiştır. 1963 yılında. ellnae tuttuğu. kutsal lığına saldınlmış Kuran ve Anayasovi ImparotorİLk oo'ısıerıne sa'lams ve onlara ka'a tutm'jştur. Dınc ler ve aemokratlar onun bu cesaretine hayran durumdad:r'ar. 1970 mayısinda ise thalk tara'mdan serbestce seçılmecHğ1» M n yaea dt»ı sayd ğı parlamentonun tüm karariarını kamuoyuna a;.kiamiştır. 1963'ten beri ABD'ü sivil, asker. donısmanlaro sağlancn Imtiyazla'i eleştirfneel doiayısıyla da herkesin sempatisini kazanrmştır. 1967 Yilında surgünde buiundugu Necef'den. zamanm Başbakam Huveyda'ya yazdîğı bir mektupta, *Bczımsızlığtmızı yerin dibirte batırdmız» demişür. 1S65'ten bu vana «İslamiyet. topiumu her alanda yönetmek icin tasarianmıs bir program sistemdır> görüşünü savunmuştur. ABD'yl <emperyallst vilanın başı» olarak nftelendirmesi ayrıca sola da bır rahatlık soğlamaktadır. Humeyni aslında karıçık bir klşiüğe sahfp Değişik görünuşlerl brblrlyle cellşlk yanları var. Bunlcrdan bazıları devrimci nltelikli. bazıları da gerıci nltelikll. Ayetuüah Humeynl »alt dinî bir ideolojlnin ürünü değıl, aynı zamanda çeşıtll fiklrierto carptştığı bölünmüş bir dinl sınıfm da bir örunudur. Dinı l'denn cevresi ve meslettcşfarı bu bölunmeyı davranışlarıyla doğrulamaktadırlar. Entegristler, liberalier, antikomunistler ve ilercüer, teokraS' taroftarları ve karşıt'arı basın yoiuvla b:rbırıeriyle polemiğe girerek, dolaylı bir bicimde birbi'lerine sataşmaktcdırlar. I^\ÇIMUVL^Z BİR ORTAKLIK İran'm yokın tarih'nde hic bir asvrrrı, hlc Wr aeniş haîk avaklanması bir yanaan ekonomik neaen'erle bir yandan da Şii dogmalannn iceriğl nedsnıyle btrbıri'ie düş.ran olan ve Tahran ve Kum hükümetlerin' temsıl eaen Pazar'la Cami'n.n ittıfakı olmaksızın basonlarpamıştır. Musaddık bile cok yükselmeslne karşın 1950'lerdeki popülorıtesinin doruğuna ancak Ayetullah Kaşani'nin yönetimindek) mollalann önemll bir bölümünün desteğl ile erişebildi. H:c k'rnso, Iktidann bu (kl popCler kaynağını Bazorgan'dan daho iyı temsl etiemez. tiror» ÖzgürlOk PartiS'»ni kuron ve yöneten Mehdi Bazerean avnı zar.anda aa Fransız Üniversitelerinden yet'şrniş bir mühend stır. fron tarihinde ilk kez dinciler ve lcyikler, hangisinin meşru oiauğu bii nmeksızın, iktidarın Ikl ayrı kutbunu oluşturu/o'lar. ilk kez dln adarriları sınıfı her seyl tekelme olmak ıstiyc. en azındon devlet ororitesini denetirri oltmo a'mak ıstıyor. Uygulamado Humeyni hem Cumhurbaşkortı gibi hem da muhalefet tiöer gibi davan'vor. Bazergon hükumetine dırektıfler verıyor, bozen de tek ycnlı olarok alaığı kara'iorı enpoze eriiyor. Öte vandan da gecici rtükümetm yemiemekie yükümlü olduğu devlet kuruluştarıyla görüşrreler yapıyor. oniann Vönetfmlni ellne af'yor. Ayetullah Humeyni. t^iravun'arın yaşodıklan sarayiarda vasayan, oltın tabcklarda veniek yiyen, onlordan demo"<ro3i kelimesinl ödun alacak kadar "Botılı empe^,a';stier"l taklit eden bu layik bLTjuvalardon kusuk duyuyor.» imparatorluk iktidannın unsurlan, ekonomik, mall Yopı. ordu, pol s ve odli makamlar ne dağıtılmış, ne de arındırılrnıç bır durumda. ÜLUSALCILIK \T PANİSLAMİZM Aslındo Humeynl bir ycndan ulusalcılık duyguları bır yandan panıslamıst goruşleri ile kendi içınde tutarsizlığa 8ahiptir. Kutsal Kum kentinin kutsat cdamı, layık yurtseveriigin yoniılan «MusadaıkCi» Ayetullahlar'la, Yazdi'nin deyimiyte «istâm Troekistleri»nin, yani «Müslüman ulusu bölmek İcin emperyollzm tarafından uYdurulmuş yapay smirları» bozacak sürekli bır evrim yanlısı olontann orasmda oynamaktadır. Dınse' sınıfın blrliğinl konjmak ichi v« bundan doiayı kafa6inda tosarladjği reitmin kuruiuşu İcin. Humeyni, geçmişte hiç bir Ayetullah'ın ai ran Devrimi ve Şii İdeolojisi ^ > K\X De^Timi, sadece ABD'nln OrB ;ado.ğu'dakj jandarmaiigım ustleE aen. bu yüzyıla yakışmayaa bir ^aürr. monarşiyi alaşağı etmekle k.;'.m«dı. Bau'nın sayısız yatırıra yaptığı bu guvrr.ıür kalesirun çöküşü bir yandan ba^ta ABD. genei olarak tum Batı'da Ortadofru uluslarına karşı yeni b:r Haçh zihniyennin uyandırıimas; çabaJanna» bir yandsn da Ortadoğu aydınlanrun Batı kültürunun evTeriv^el geçerlüiği üzerinde kuşkular duvmalarına ve kendi öz tarihlern: ve kültürlsnni yenl bır bakış açısıyla incelemeye çahşmalanna neden olaynlıfinı değil, ondan da ötede strasal btr çatışmayı simırelemekteydi, Şil doktriaine göre, Halifellk, ya da Şil terminolojisindeki tmamlık, Muhammed'in kuzeni ve aynı zamanda damadı olan All ve onun soyundan gelenlere aıttlr. Emevtler döneminde Isiâmiyetin bir hakim ulus ideolojisine buründürüünesi ve Arap olmayan imparatoriuk halklan üzerinde Emevi baskısının kurulmaaı. tran'da, Eraerüer tarafından öldürülen Peygamberin torunu, AJi'nin oglu Huscyinin kişiliginde Şilligin yayümasına yol açtı. Şii •ozcüğu Şia Ali (AJi'nin partisi, Ali'nin yandaşlan) biçimindeki Arapça sözcukten turemiştir. DÎN ADATMLARININ «KARŞI İKTİDAR»I Iktidar catı^masmın sonucu hei'"? biFnredlÖinden. vem bır devlet mekan'zmasmn gız'ı olmas; gorekmeJrted'r Ayetullah HLmevni Devrim Konseyinln (vasama organı), islom Komite er.nin sağ'amckla görevii mıüsler) ve devnm mahitenslennln üye ve yöneticilerinin gizü kolm G ı a r ıno karar vermişti. Ayetulloh Mutehari'nin Oevrlm Konseyi üyesîyken öldürüfmes;. kuşkusız Humeyni'nin 5izl.!;k kurallannı korura ifteğinı sücler.d'rdi. Kum v« Tohron hfjkümeflerinden h ; c b'r\ düzeni sağlarrak İcin eilerindeki araclara vetep kcdnr eçerr.en de^il Yaygın durum'io otar kon^n oksine. Humevni tis'am Komitesiîr.'i (ienstinrni eiinde tutmoktan uzak ve bunlarm cuniök 'sievlerini, sosyal, S'vasal va ooüsive colısmolorın» vönetmvor. Halk ayoHanmosı Sfasınrfo kendiliö'nrien doğmuş o!an bu »islom Sowet'e<ı», «an dereca farkU unsurlan lcerryor. Esi<ı SAVAK oiao'srındcn, Marksist Darti milltan'a'ına Iher ıki kesim de doğal olarak ideoloiık görüsı^'n! gtztivorl. se'seriîere. apolitik dükkan sahipierıne. içsiz'e'e. öçrercifere deâin herkesı kapsryor Basiormdo gene!' kle. kendi olonakianyla sa^lodıklan süah ve ooraya sahip. Humeyni'nin i.sfekîeri doğrulfusundc davranan ve d:ni üderin dusunoelsrini kendi Istek'erince yorumlayan cestt'i ed'lımiers sahip moioinr vor. Bunlar yarı özerk oir bicimde faaiiyet gösteriyorlar. Kendi bildiklerf gibi (sferfni vuruten devrim mahkemelerlnde de cynı durumu göTnek murni'un örneğin hemen homose<süeneri Idam etmeye VQ\kıştılar. Oysa. Humevni. sadeco. sucluiukian SODtanmış olan bircok k$;nin D O r o cezasma carptırıîması icin kararname cıkormıştı. BATI'NIN KAYGISI Batı. Lran Devrimıni, tslamın başkaidır;^ı olai"ak yorumlama egilımi gösterdl va Islârn Devrimııun Iran ın dışına taşarak tam petrol bolgelerini ve stratejik OrV ao.şu ve Kuzey Airika yı içine alacak bı^ıracle yayılacajı öngöıüşunü ortaya attı Bu yargılarm temeiinde, Ortado&u uiusiaıının uyanışma bır set çekmek ve Batı riıa koklen sömüıgecilik dönemine uzanan. ırkçılıkla bezenmiş dayanışmasmı perf;jtırmek isîediğini sezmek mümkündur. Bütün bu olguiar, Ortadoğu'nun görkem!i bır devrimi olan ve Islâm niteügi neden:y!e kendinden oncekj büyük devrimlerden aynlan Iran Devrtmirü ciddl bir biçimde ince'emeyi gerekli kıimaktadır. tran Devrimi. türa istâm ulusları için. ya da tüm dünya ülkeleri için bir örnek olabüir mi? Evrensel karakterde midir? Bu soruiara yanıt gerekmektedir. MEHDÎ ÎNANCI VE §EHİTLİK ŞU lnancında. Imam, Peygamberin bijidk faalefidir ve Tann tarafmdan tannsal varhfeın dünyadaki temsilcisi olarak bizzat seçilmiştir. Ali soyundan gelen 12. Imam Mehdi kaybolmuştur. Kendisi hakkında hiç bir somut bilgi yoktur. Bu, Şillerde, Mehdi'nin bir gün dünyaya geri döneceğini barı« ve adaletl geri getirecegi inancına yoi açmıştır. Karizmatik bir önder olan Peygamber aoyundan Mehdi'nin dünyaya bir gün geri dönerek banş ve adalet getirecegi inancı, İslamiyetin insanlığa sağladıgı yararlardan yoksun bırakılan sınıf ve tabakalarda yandaş buJdu. islamiyetin ilk yuzyıllarındaki, ;dea)ojik ve toplumsai çatifmaJarda. adaletli bir düzen umutlannın yenl bir Halife'de, şehit edilmlş Ali ve Huseyin'in soyunda aranması bir ölçüde kaçınılmazdı. Bu tarihsel özellikler, Şlfligi yüryıllar boyu bir Islam siyasal ve toplumsal muhalefetine dönüştürdu. Milıdl inancı. Şiiligi nasıl kurulu düzenlere karşı radikal bir muhalefet akımı yapmışsa Şiiliğin siyasal çizgisinl de Ali'nin oglu Huseyin'in Kerbeladaki şehitligi oluşturmuştur. Bu nedenle. Huseylnde süngelesen şehitlik kavramı Şiilik(Arkosı 7. Seyfoda) ŞİİLİK: İRAN DE\TIİMİNİN İDEOLOJÎSÎ Bir devnm olarak kendinden 6nceki tüm devrimlerde ortak özeüikler taşımakla birükte, tran Devrtmlni diğerlerlnden ayıran Islâm dokusudur. Bundan da öteye. Şil Azeffl&idir. Nufustm fOrde 9ffı yetin Şil mezhebinden olan Iranda Şil düşuncesl, kltleleri harekete geçlren b&çhca ideolojik çerçeveyt oluşturmu^ ve devrime renginl vermiştir. Bu nedenle, ŞiIllgiB ne cldugunu kavramak önem kazanmaktadır Şiilik ile Ialamiyetin en buyuk rnezb*bi olan Sünnilik arasındak! aynhk tcIAmıyetln llk dönemine uzanmaktadır. bir dia olduju kadar, aynı " " " t t r t a Wr devlet biçünl olduğu İçin Peygamberin »ICununden sonra Hmtn başa geçecegi bir sorun olarak belirmljti. Muhammed'in ça*daşlan İçin devlet aşiretlerln bir konfederasyonu idi. Arabıstan Yanmadasmdaki bu «Aşiretler Konfe<lerasyonu»nun başına Muhammed'den sonra kirain geçecefj sorunu, bu nedenle salt dinsel bir tKİ İDEOLOJİ, İKİ YANDAŞ GRUBU Her şeye karşm Kum ve Tahran orasındaVi omac birüğinın normal olarok tum catışmolo" or(Arkası 7. Soyfada)