Katalog

i Ş f• ••».•>•:•.( ÇAĞIMIZIN GÖZÜYLE ÎSLÂMİYirr SAYFA: 3 ' dısmaaki bjtün gems toprcnann «rakabe>sir>l» • Imıi.kivetl tbeytuiri'.oiı musiımin»e düşmesidir. ToDrağm tcsarrutu h''.e duzenanrremistir. Tasar"» rut nckkı toprag' tüien sievemn oimuştur. An» cck Semıt;er. uvgari.ğın smıfiı tooutnuno karıştKiidıkton ve kotıştırıldıktan sonradır ki. ekonomk ve sosv'Ol ilışküerae ımederi» davranışlcr ağır oasaccK ve sıvasaı o.'gutıenme de buna göre bicımenecek yukarırıo sözu edi:d'ği üzer», nite'lk de§iştmine uğrayacaKtır. ^el^Ks ve Meöine'nin uvgoriıgın sosva! farkiıiasmasınc uğramos' hsm toDium icerisinden *ier^ ie dısarcjan m.^vcior'nıslır Konu. aynntılı ack'arra'.arı qe.eMirecek ceirefı'. b!r kcnu. Bu•ada su '<adonrv! söv'emeHe •je'<n&<m; Mskke'de Kurevsi'iere Medne'c^ E^sar'a dışondan gelen unsu'icr »arofındon >>er;ıen borc oaramn ödenenemesi ne kentlerir ku!so> »oo'Oöı elcien cikarılTIS, toDrai< kis mjitfivpiıne peçmiş. bu gidl$ sosvai forkiıicştırmnvı vo.iur,îast!rrr,ıs ve nrtülkdev:3tin var'ığı icn pereH 'koşulları ticareUH a» isimf 'ie bir'ikte 'ınr İSLAMDA DiNAMiZM VE DiRiLiŞ Dr. Ümit HASSAN slanrc piotformundaki cokboyutlu geli»me kopitaUst emperyalist ülkelerde teloşı ortırıyor. Aslmdo telas sürgit mevcut. fücüncü Dünya»nın hammadde kcy«oklarının serazod kapatılarak kcpitaiist ekonomiler sanayı ano gırdi.erirrn kolayca sağtcndtğı ©ski güzei günler gerilerde koldı, kalıyor. OPECler. sBatı Cephesende mücadeleye berdevam. CENTO'iann se toprağı bol olsun. Genel o'orok az gelişmiş ülkelerln sınai gellşimir.B set cekebılmek ıcin herbirine uygun dü$tnek üzere pianlancn ve <l">rac edüan ideatoiiler, Islam cin öe ovnı tezgâhlaraa dokunuvor «İSlam sanayiye karşıd.r» ya da «islaTT'a sanavi olmaz» yollu sentetik kumoşların olıcısı pek kaimcGENEL OLARAK AZ GELIŞMiS ÜLKELERİN SINAİ GEÜŞİMİNE SET CEKE8İLMEK İCİN HER 81RİNE UYGUN DÜ$MEK ÜZERE PLANLANAN VE İHRAC EDİLE.M İDEOLOJİLER. İSLAM İCİN DE AYNI TEZGÂHLARDA OOKUNUYOR: «İSLAM SANAYİYE KARSlDiR» YA DA «İSLAM'DA SANAYİ OLMAZ» YOLLU SENTETİK KUMASLARiN ALICISI PEK KALMADI EMPERYALİZMİN TAKTİĞİ: BtİTÜNXÜKÇÜLÜKTEN MEZHEPÇİLİĞE Uzun vıllar islamio uvanocak bir onfiernpe''yolizme karşı nice tedb>rier atırtdı; isıam dünyosında gercekıesecek dinomızmirt tohumlan büyuk tehlike soyıldı. Özeilikîe i96C'lcra. biraz hafifieverek 1970'iere kadar vine uzun yıl'ar. «Islam'do Kitopı esastır; biidikbiiinmedlk ctonkat>lere, fOkuİJİaro kaDilanmak sapmovlo sonuc!anob'lir> blçimindekl öğütiere coğu ulVede. bu crado Türklye'de sık rostlanmaktovdı. Ancak, Kur'ani Ksrim'e dönü$ü. İs'am'ın temei kurallannı yeniden canlandrmoyi görev savan ve dinanik bir dünvevl katkmmoya uzanon genel gid:$. özei'ikle Libvc Devrimi'nln geiiçiTinin empervoüzme vurduğu dorbe korsısındo bu kez. tlslam'da «tarikot»ler. «okublar doğru inanc Icin temel vo!la<idır» porolasınm doğmosmo vo! açtt. Cünkü sözde islaml bazr «okuUlar ur>revl amaclı yükümlülüklerle vetinen, vurdug'undc susar. «müt'*"eHtli> müminler vet's'irerek işverenlerine hızmet etmektevdiier. O'RİLİŞİN BASARIVA ULASMASl. İSLÂM TOPLUMUNDAKİ İNSAN!N YENİ BİR TOPLU EYLEMİNİN BASAR1YA ULASTIRILMASI İSLAM COĞRAFVASi İCERİSİNDE CALlŞAN • CALISTIRAN: İSLAMİ ÜLKELERLE EMPERYALİSTLER 8AKIMINDAN, GÜDÛLEN GÜDEN SÖMÜRÜ ZİNCİRİNDEN KURTULMAYA BAĞLI İSLAM'IN YENİDEN DİRİLİŞİNİN BU ŞARTI, BÜYÜK DÜ ŞÜNÜR IBNİ HALDUNDA SOVLE TANIMLAN1R: fEMEK SARFEDİLMEDEN BİP SEY ELDE EDİLEMEZ VE PAYOALANMAK İMKANI HASIL OLMA2.» İSLAM DİNAMİZMİ NEDENDURDU?... serrpoven n toproâı «Is çecrrr'iş olniGsı je bu temei üzerinde derebe/'lesnesı. vöre=el kaiması. kcoitclızmin doğnasira sngeı olmuçîur Bunjnla > xe oiarcK. İSIOTI na. ve^i nır dmcımızm scğıaC vacok at'iTılo enoe"re".Tiiş: nuW'jm<joriık örgütler1 genel b'r dinamizrriin bıl r.c!! dinüşi yerine ya «genis»!e"neı/9 va öa «deöı*rn> vurt tutmavo» coiısm'Stcrdır islam'ın kuruiuş corjmdaki scfhğ^ fbu saftıkta ice korşı âdii dovror>ıs d.sa korsı omansız viğitük anlas'lmohdır) sö?de «hilö^t» çercekt»^ hükurrdoriık'a yörıelmesi: uret;cı aüclenn. butult ! coörcfı. teknfk. tnrihı ve beçer* faktönerin sonucuaur Bu yönelmei'n nıihenk tası olan devletlri ve d:npnrk b'C'nlenis o'an iktidf.rlorın baskızo's:dcet'e dayanan orgatlenmesi ile gelişm* durdurulmjstur. YENİDEN DİRİLtŞ İslam coğrafyastnın <ger| ko!mıs!ığı> uzedrMt ' gel stırilen cteori»ierde dıs etkenler ön planda tutuiageimıçtir Genel oiarok İslarmn icd!namiğine eğilmek ve bu dinorrjği sergiiemek görevinin nihavet gundeme alındıgım ıziemeir mümkun Özelı kle. islam u'keieri ürer'ne ycpıion orastırrrnlartio cinsan» faktörünrjs ya'an di"OTtizrni hnsıraitl etme bezirgâniığm' scrtlor hergün yıkıyor İran. İSLÂMIN BAŞARISLNIN KAYNAĞI O!ay. yenı b'r olav değll Halkt sivasetdrs' tutmanın volları Dın yıl'ordır denenmış is'am'do Imam'ın kamusaı oioritenin Dası olduğu ve ılerlde yne o!ac>ileceO< Oevri Saadet isteği. ha!k katınoc hep ozven'ı ve adcletli başkan imgesinin ve buna duvulan özıemın vcnsımo bicimleri oia rak gSrulür. Hz Muhcmmed i!e Hülefoi RasWiyn don6mind«kl Goğrue$iilikcıy:ğttadaiet:i özellikler tasıyan. «riyaset» ve fşura» geienekli sıyasol örgütlenmede <cnavasa»mn unututmas» ve tchrife uâratılmas' rrüm<un değildi. Seriatın temelde ^er yer vezınle kafiyevle bezenen. bir ceşlt nazım biçiminde dokunuimazlığı vordı. Sosvcl bokıtıdon kapai'lma? farkiılası^alaro uği"amomış, siycsal bakırr.dar istibdad cemberinden gecrrsmis. kandaşlığın koile^tif eyleminf dın gücünde örgutlendirmis islam toplumu İron ve Bizans uygorlıklanna akın edebflmiş. boşarı ustune başcrı ; kozanmıssa. sbzkonusu doğrues tiikc!yfğiladoletli f!nsan»ın rolu hic unutuimamclıdır Uvgo^lıkla temos hoünde olon. kafsık •liskilere giren cmo bu t«me' c'nomızmini yitirmemiş otan onam da vücut bulon İslam tHatem'ei eiöıvo» deTie<ta hakiıydı. Smıflaşnms. kotmcnlosmıs uygarlı* tn veniorijinoi bir uvgariık tjoğsnazöı; Hz Mude peygcmberienn sonuncusu o'du. SAPMA NEDENİ: SÖMÜRÜYE DAYAU SINIFLAŞMA Isam'm Vurjlusundo nalifelik görevterinin Dst!eniimesı ıc:n toplum uyeıerinin «bıat» ıbey'at) etmeierı gerekmiştır. Biot'rn ıcerdiâi «kaöu; ve tasdik». soyut bir ınanc olmoklc kalmamış, ozgür b>r bicimde ov veriimesi iie çerçekleşnvştır. e. mevı saltonatının tsmelinaek' hukumdarın, kohr ve tagollub a davanon <değismez ve yanılmai» otorües! olan hükm ü» Hz Muhamrned ve Dört HaUfe'nırı rtyosef crasmda benzerlik o'.maz. isicrr.'ın tmanevi» gelısinini orseieyen. yonetimlern gittikce kocınıimaz bicimde müstebitleş mesı ofnustjr Ancak, istibdad da oMaki (etik) korokîerde bı: oigu de§ıldiı, Rivas«t yerine gec»n Mü'k'On (bev etin) kacınılmoz haiıdir. ^k:•ddimanevı ycksunluğaı ccılon asıl kooı istibdad'tan tomümıyio farkiı ve kaynağım O'etfmdekf sörnü''ür.ün ocıkco surdürüimsS'nden olan zulüm uygulomaîonrdo oc:lır. DİRİLİŞİN TEMEL ŞART1 Dirilişin bascrıyo ulasrr.as' temelde bilince ckarıiması gerekli bır şcrtc bağlı. islom platformunöcki 'nsanın yeni t>>r toplu eyleminin başarıvo ulaçtırilması islam coğrafyası lcerisinde caışan cahgtıran. islaml ülkelerle emperyalist ülkeler bakımındcn güdulen güden sömürü zmc'rirKten kurtulmayı amaclamaya bağlı. Ve ylne. «emek ve ortak olarak Inşaa» ilkesinl lceren islam'ın yeni bir clotformda yükselmesi bu llkeyl rtayatın tlkesl yaomavı gerektiriyor. ibn Hcldun'un 602 yıl önceden. hsnüz kucük meta uretimll bir tarihten sesienişine bakalım: cBSünmelidir ki. inson topluluklarmın hallarinin baskaiığı ve değişiküğl. oniann gecimlerfnl sağlavıs torzlorına boğlıdır» (Mukaddlme, Ugan cevirisi. I. 302.) cinsonlann cemiyetier halinde yasovarak imar ettikleri yerterde hcyat seviyesinln yuksekliği ve aicaklığı. nimet ve servetin azlıgt ve coklugu ülkeierin bayındırl'ftınc. Istihsalin azlığına ve cokluğuno tabidlr.» (M.. II. 274275.) , Aynco. «Bütün sanayiin fiklr ve zlhinlen geııştlrıtısye blzmette olduöu bellidir. Sanoy1 bilinc (nefsl nâtıka) üzerinde bir etkide bulunıır. Bu •tkl yeol bir dusCmüş yarattığı ve zekâyı kuvvetlendirdiğl lcln yen! bir hüner ve san'otın öğrenıimeslnl kolaylaştırır. Bövlece geüşmis olan okim bitim ve öğrenlmleri kcvramo veteneği artar» (M.. II, 449.» tHer kozonc ve sermcye bırikiml Insan emeği lle scölanır. Kazanc sanavi vasıtaaı iie eide edillrse bu kazancın emek scrfetmeyl ICOD ettlrdiği belldir. (... Diğer alanlardaki butun kozoncın da.) inson kuvvetl iie ve emek sarfetmek !e olocoğı meydondao'ır. Emek sarfedilmeden fairsey elde edllemez ve favdalonmck imkânı hasıl olmaz» (M.. II. 322) Ve neticel kelâm, <Herşey Allah'tandır. Fakot her kozanc ve sermaye birtkimı insan emeği iie soğlanır.» (M., II 322.) lslam'da bîiince cıkoniacok ve oereğl düşünülecek ve gerceklestirilecek düs'.ur bu. NtTELtK DEĞİŞİ1VIİ Isiom'm kuruiuşjnaokı dınamtzme karsı ^ad:m ıeski) bezırgân ekonomisimn öcr yemden uretimı de. Pu ureüfiin sosvcl gücü d« karsi koyamamtştır Hz Mubammed feiEmin». MekkeMadine toorak sorunicrını gatcekci bir cozjrre kovuşturmus ve bu guclO buyük ticorat yollor.ndon Gunev Yoiu islam soves:nde ccilmıştır. isicm'do düstcr. goziiere verilen gec'miik Dayiar Dr. Kurtuluş KAYALI r l i NCELERİ Islâmlyftt konusunöokl I I yanlış dıni sosyoekonomik yapı dışındo I I bir olgu o.arok kavramaktı. Daho sonro ^ ^ İ58 poralel bir yanliŞ dini salt sosyoekortomik yapı cercevesinde yorumlamak biclmlnd« gelişti. Bu onlayış doha karmaşık Wr yorumıa bugun de sürdürülmektedlr. Bugün yoygın olan inonc anloşılagelen şekliyle layikliği soeyo ekonomik yapı yorumlarırKi uyoılamak suretlyle oluşta Üç yorum şekllnin de Batı toplumlorırtdoki geiişımierm paralelieriri' Türk toplumunda arama konusundaki yatkıniığına rağmen örneğ'n Batr torihrdeki Thornas Mönzer b«nzer. bir dınsei hareket bizde gözlemlenemedi Yonl sözü edi'sn yorumkjrdan ücü de Türk'ry« ocısından ozgun bır nitelik taş:yor. En g«n« geçer tavır sahıpleri b ie TürkiYe'de eşi b*nreri gorülmemiş bir gelişım oiduğu konusunda crtok düsünmektedirier. D:n olarak Isfâmiyetin ifk zamanlarındak! iş'svı herhangi bir ülkenin k: yapısı temeft ahnarok tartışılmoktadır. Kimilerine göre XiX. kımüerne gore XVI. yüzyıl v« sonrasınâa hernccgı nir uikedeki gelişmeier) dunya bütunü ocısından tartışmak gerekmektedir. Dünya öütunü acısmdon tartışılma gereği Ise dinln d»ğışik ülkelerda değişik işlevleri olmasmdancJır. Toplunmarın ılişkilerinin yoğuniaştığı coğda dlne bu ilişkiler cercevesinde de bakmak g«rekiüiğı acıktır. i/lömın ccıödcı/ • ı üzerinde tortışılamayacak hareketler bellrdl. Sosyoekonomik yopının beiirleyiciiigı ılke3i kaba bir bicimde anlaşıld'ğı takairde dınsei nareketıerin sadece nesnel Işievı anlam kazonmaktadır. Ama hertıangi bir düşünsei horeketın kendısi vs dünva hakkmdoki öznei tanımiamasıno göz otıldığmda onun bağımsız bir düzlemde gelıştıği görülebilır İşte bu bagımsız üüzîem ernpe^yaüst eğilimlere Kcrşı d nse) oağımsızlıkcılığın mecrasını bulduğu düzlemdir. öv'e görünüvor kl. Afganistan. Iran. L'byo ve Pakıstan'do oluşan, giderek guclenen bağrmsız Islamcı hareketlerin ve Türkiye'de sermovenın güdumunden kurtularak baöımsızloşan is!âmcı hareketin ortaya ckmasının önemlı bir nedenı olmalıdır. islâmcı fıareket ere bakarken mezhep aynlığıno rağmen Iran'd2<ı is.âm aevrimini narareîie desıe'<!even Türkiys'dekt Islâmcıionn hoşgörüsu üzerinde duşunulrreiıdır. Artık bir süreden berl kapV tatist ya da sosyahst doğrultuda oJduJu kanaatin» vanimakta gucluk ceküen gelişımler oimoktodir. tSLAMCn,IKLA OLUMLÜ İLİŞKİLERE GİRME GEREĞ1 Bu ulkeıerdekl golişimtartn bağımaız otduğv kobul ed!îmes« dohi, islömcılıgm 6în»l olarak dne cıkar^iması o harskfttlerl oiumlu btr doğruttuya sokmok ve o hareketlerle o;um lu lllşkilere girebiimek >cin İslâml değerier: önemseyerek noruya yaklaşmayı gerektirme<tedT. Bu rvedenlfl dinsel nlt«fikll har«ketl«ra korsı tckınıİT.aması gereken «n OIUTISUZ tovtr o bareketiere so;t faydacı bir acıdan yckiasmak'ır. K»nd! dışındoki her du^unsel harekenen kendinl özeni« ayıran İslâmcı eğıHrnler dığef İtlâmcı djşün ckımlarındOfl kesinlikie oyn duşunulmeiidir. Emperyailzm karşısındo baflıtrsnrlık potanslyeli bağımsız Isiâmcı bor»ketSerde vard.r. Şu ya da bu slstemın yod»fline düşmerrek konusundakl dir»nc ekonomik ocıdan da, küitürei açıdan da emperyollst ülkelere kor$ı tutum takmılmasının n«d«nldir. Amo bicimlendirümrş, sistematlz© ediimlf döşünsel hareketlerin dışında, toolum yapisının değ'şmesl nedenlyle gec©n zaman lcind» halk kitlelerinif) somut yoşontısına ycnsıyan dinsel pragnatizm daha da büyuk bir direnc oluşturmustur. Empe.aüzTie karsı islânrO dlrenç Işte bu birbirıne benzenneyen sistematlze ve günlük İslâmî anlayışın Işievlerlnin 02deşleşmesi iie doruk noktasına uiaşmo doğruitusunaadır İran oiayları bu konuda çok olumlu bir ömektlr. ISLAMI YET, KÖKLÜ BIR UYGARLICA DAYANıYOR ATI'YA ko,$ Mr d'ri|iS lclnde bulundugundan vo antısmp^n/olist bir işiev kazandıgından söz edilmeye başlanan Islamiyet, bu gücünu tar.hsei birikıml olmadon aiamczdı. Erol Tov. islamıyeJin Batı kültüru ve bilime yaptığı kotkıicrı bu ekin sayfalarına vonsıttı. Bir Batılı \azar ue dusunür, Fransız Komünist Partısinde uzun /ıüor calışmış tanınmış bir avdın oion Roger Goroudy de «Sosyalizm va İsiamıyet» odıyla Türkceve de cevrilmiş olan eserirde islamiyetin tarirıte oynadığı olumtu ve devrimci rolü teslim ediyor B İSLAM ÜYGARLIĞT Goraudy'nin esenn.n <'Siam Uygarlığo başlıfltnı taşıyan bölümünde Sb satıriarı izlemek mümkün: «islarn fetihlerl, antık ku'turun özeiiıkle Helenlzrrin yeniden hayata kovuşmas.nı sağlayarak, Ronesonsın entellektüe' sartiarmı varottı. isiamlığın ilk yüzvılı Şom'da1'.. tmevi halifelerinın cağıdır. Bu ilk yiızy!i fetıd.er yjzyılıdır. ikincl dönemde art'K 'noaratorluk kurulmuştur. Bu donemde Bağdoi'to Aöoasi haüîeler hüküm sürmektedirier. M;ıâd' 750 vıimdan 900 yılıno dek süren bu donem b>r ben2eşme (assimilation) safhasıy'a başiar Bu. ceıi'üer zomanıdır. ...700den i2OC'e kadar be$ vuryıl süreyle İslomiyet gucövie. biürpıv'e ve uvgarlıktak: öncülüğüyle diinyayo hükmettı Batı'nın sovlularının o'^ ımo ya?ma bilmeTiekle övündükieri b" coçda Morakeş'te Hallta AnNosr. ibn Ruşd ıie Arısîo ve P.cton üzerinde tortısnolardo bulunuvordu HİZMEiİNDEKİ İSLAMa HAREKETLER Konuyo torihsel olarok bokmamo a^ışkanlığı dinin tekörnek Bir bicimde yorumıonması sonucunu doğurdu. Dinin değışikligı kabut etaıeyen. değışikliğe direnen kct yapısına rağ men emperyalist ülkelerln ozgelişmi* ulkeıerda yopmak istediklerl değişıkiikiere arac oi* duğu savunuiau Geienekcıükie vem'ikcllik ay nı nedene bağlcndı Gerci bazı ge'enekci İslâmcılonn sermoye cevrelerine uyumlıı dovranışı bu yo^uma t>i öıcüde gercekük kozandırmaktadır omo oazı dınsei nitaıiktekı nareketler Batılı ülkeıerin sanayileşmemıs ul^elerds sebep oldukları öeğişikii'<lere bu dırenc şeklınae belirmıştir Mot 'mst isiömc> hareKetler Ise ozgelişmiş ulkeleıaekl değişiküğe bir an lomdo Ideolojikdüşens»! gerekc» scğladi. 1şt» bu noktada geienekci islömcılıklo modernist İsJâmcılık cok aykın ve pirbirine ters konumda olsolar bil» aynı işlevde birleştiier. BAĞIMSIZLIKTAN YANA İSLAMCILIK Sorunu salt sosyoekonomık yapının beHrıeyeceği düşüncesl nedsn^yl» din yo temsl nitelikteki değişimaen ycnadir ya da bu değişime karşıdır aniayışı oluştu. Yanl aünyanm nerhangı bır yerinaeki dinsol niteiıktoki hareket dunya kapitaiıst sisteminin cıkannadır ya da buna tarp karşıttır düşüncesi yoygınloştı. O!nseı nitelikn horeketierin bağımsız olabıleceğl ihtimall hicbir oıcimde bir secenek olarak kabulienümedi Ama buna karşın Iran. Libya ve Pokıstan'da bu ikili onloyışo uygun omadığı kador birbir!ne de tazlu bbnzemsyen, fakat bağımsızlıkcı niteliklen konusundo İSLÂMIN YENİ İŞLEVİ: DEĞİŞİKLİK VE EMPERYAIİZMLE ÇATIŞMA ÇağımızĞa artık Islâmın temei işievl değışmektedir. Gelenekc! ve modemist islâmın emperyclizme uyumluiuğLıno karçılık, nalkın Islâmı algıiayış bıcimı iie düşünsei bağımsızlıkiarı konusunda özenlı Isiâmcıiorm yaklaşımı emperyafiznıe direnc göstermekterjlr. Yani islâmiyeîm sosyoekononnik yaptyt pekiştirme ışlevi, yerin değişiklik ve catışrno işlevine bırakmaktodır. Oegış;klikie<rden en azından tutu cuiuklarındo kuşku duyuimavan islâmcıla' öicüsünde urkT.emek gerekmektedir isîâmcı gelişmelen de aş.n ryimse: ya da köturnser bir DiCiTidf hoyo'i 361<;He olg^amadan gercek yermf oturtma görevı gunfiemdedir. EVRENSEL KÜLTLRE KATIvI 1000 yılı dolavlar.ndo kr.,ku ,cinde bir Batı, «KıvametJin kopmosım be^'e'ken Mıjsiumon halk'cr sociace evrensei küitı;tun ronesons'nı gerceklesîırrpekle yetmmı/orior ou 6vensei kıjüure katkıdo 0u'unuyor!aroı ... Koco bır mDa''o'or!uâ.in yorıettmî ıcin gerekü vol Tiıkvasiar^ı sopfrıriorken. Müslümon coğraK'Dcıları ve astrono"iıarı Hınstıvan iinhiyotcı'nr 'Pin mkör ettiki?.*ı dunvnnın ^uvonrjk oiduğu fiknn' ayokto tutmoMortrlcr Ssckın bır Batılı ovimır rjo kobı<' ettlği bu gercekier. islom utus'onmn n«r aı.indo canlanış potonşiyell icermelerinm tarıhseı ipuclarını vermektedır.