Katalog

DORT CUMHURİYET 19 MAYIS 1079 POLİTİJCA VE ÖTES! MEHMED KEMAL. Geçen yıllarda çok adam ölmüştü tarla yüzünden tBu işl alnımızın akıyla bltlrelım, kendıml profesör ılân edeceğım Yıllardır bu ışle uğro şıyoruz Halbukı oncelerı hic Doyle derdlmız yoktur Burala rı eker, bıçerdık Bır ferman çı kardılar goz gozu gcrmez ol dj Aleyhımıze korar alınca da b zı zorlar oldular Habıre ekır Jerım z< guduyoriar (havvamarını tarlalara sokuvorlor) mahsulu tahrıp edıyorlar Inşaallah bu sefer kavga cıkmaz, kan do kulmez » Balkasun Koyu Muhtarı Kerım Çalışkan Ermenek ten yola çiKarken boyle konuşuyor du. Uc saat suren yol boyunco da zaman zcman sınırtenerek, kufrederek boyle konuştu Balkasun a geldığımızde, koyun traktor motoruyla calışan ıkı kohne c pınde b rı olan ve bızı getıren cıp n uc makası kırılmıştı Muhtor do sınırlenmekten yorulmuş susuyordu Dogruca koy kohvesıne gıttık Muhtar, «Herkes turbeye gelsın» dedı «Scn durumu anlata caç/m» Çekme ca'ısı bulunan. tek katlı ve meraıvenle beş basamak ınıleıek gırılen Kara man Bey ıle torunu Mahmut Bsy ın türbelerının boşında MLhtar, sura'ls toplanan köy luye karşı durdu «Arkadaşlar bıiıyorsunuz mahkemo aleyhımıze karar verdıkten sonra du rumumuz zor.cştı. Yoru^ler do {jelmeye başladı Şımdiden ekınlenmıze zarar vermeye başladı hoyvanları » Yanık. lyıce kcjrarmış, gozakları bembeyaz duran 40 yaşlarında blr köylu bağırmaya başladı, Muhtarın sozlerın' keserek <Dun gece. doğu tarafındaki tum ekınlerl guttuler Her taraf harap oldu Bu yazı rrtıdır, neyse onu yazo nı buıayıp vallahı dışlerimle parcalarım' Bu adamlarda h!ç Insaf yok ıtıu yahu1» Köylu. bağıra çcgıra Muhtarı dınledl. Daha doğ'usu turbenın onünde bağırudı Buradan, koy kahvesıne gldıldi Selâmlaşmadan sonra, hepsi teker tsker konuştJİar Tunü de, korkuyordu Geçen yıllarda cok adam ölmüştu tarla yüzünden Bir kentlı ıçin, ftarlasına hayvanı nı sokan kışlyl cıfteyle vurarak oldjrdu» başlıklı haberler ne kcdar ürkutücu ve garıp getıyorsa, bu başlığın taşıdığı anlam köyde o denll güclüydü, gerçektı Koyün leri gelenlerl yaşlılan gencienn blrbırlerine gırme'erınden dovuşmelerınden korkuyorlardı Tarlalar: Ikl dağın arasında ezılmış, bolük pör cük eklli alanlar, köylünün yaşomı.demek oluyordtı Blr yılın ürânO, blr yıllık yaşom, blr ytHık borclanma, umutlar, alınacak şeyler 6denecekler sevıncler, bu tarlalara bağlıydı... I9!9'un Koşullan ve Mustafa Kemal Istanbul un ışgalınden sonra Pcdışaha onerılen. «Bır an önce Osmaniı Meclısınden kendını kurtar» olmuştur. Padışah, Osmanlı Meclls nden kurtulmayı ıstıyordu amo nasıl kurtulacaktı' Sonunda yontemml buldular işgal kuvve'lerıne Osmcniı Mechsını kapattıracaklardı Nıtekım kapattırdılar da. Osmanlı Meclisınin mebuslarından coğu Beklrağa Bölüğü denılen yere kapotıldılar Kacanlurı da kendılerını bır oranda kurtardılar Bekırağo ya kopatılanlar sadece mebuslo' değıldı lclerınde onae gelen polıtıkacılar da vardı Durum boyleyken Atcturk un Bekırağa Bö lüâüne tıkıları arkadaşlcnndon bazıları ,ie liışkı kurduğunu bılıyoruz Yunus Nad 'nin «Kurtulus Savaşı Anılarıında, Mustafa Kemal Paşanm Bekırağo Böluğune yap tığı uç, dört zıyarelten sonuncusu şöyle anlatılmaktadır: «Beklrağo Boluğünde kaldığım sırada tanık olduğum en onemlı olav Mustafa Kemal Paşa nın bırjncl zlyaretınden yaklasık olarok uc dort gun sonro yenıden Fethı Beyi (Okyar) zıyarete gelmış olmasıdır. Tarıhın bu örtulu ve bılınmeyen olayını boşta Feth/ Bey ve ben olmak ürere ancak beş altı kışi bılır.ı Ataturk'ün Samsun'a çıkmasma daha blr oy vardır. Hertür Samsun ve cevresınl denetleme görevmln kendislne venlıp verıimevecegı de bellı değıldır Boyle bır görevl olrnak Istiyor ama, padışöh katında bu görevin verılmes' korolaştınlmomışiır Durum bu olunco Beklrağo Boluöundeki arkadaşlarını bırkac kez zlyoret et mesi büyuk bır cesarettır Ama Mustafa Kemal Paşa. her şeyi olduğu gıbi. bu zıyaretlen de butün tehhkesina kafşın göze almıştır Onun ıcın Yunus Nadı buna torıhın örtülu ve bılınmeyen alayı demektedır. Yunus Nadi, Mustafa Kemal'ın son zıyaretını soyle anlotır cüç dort gün sonra Fethl Bey, yenıden muhafızlığa mı. rıerkez komutanlığına rnı Idi, neyse işte, o Harbıye Nezaretl büyuk kopısının bır yanındakl dalreye cağrıldı. Artık bu kez ozellıkle bızler, bu cagrı karşısında, acaba ne ıçin coğırıyorlar1'. dıye kuşkutaro düşecek durumda değildık Bu cağrının yıne Mustafa Kemal Po şa tarafından blr ziyaret sonucu olması zihınlenmızde daha kuvvetll belkı en kuvvetl. blr Ihtımaldl Fethl Bey gittı, bu kez daha uzuncc suren blr goruşmeden döndü Fethi Bey donuşünde kopıdan başlayarak soranları gecen kez yaptıÇmdan rfaha doÇc! blr davranısla saikl hıç bır şey olmamış gıbı sankı hıç bır şey yokmuş çtt>ı bır dlıle $ovle yanıtladı «Hıc canım. yıne Mustafo Kemal Poşo ziyaret» geırp s de .« Bozıları da derınliğlne sorup öğrenmek Istıyordu: tBu Işlere Mustafa Kemal Paşo n« dıyor?.. Ne ile Ilgileniyor' » cBu işlere Mustafa Kemal Paşa ne desln?. Onun da olup bıtenlerı şaşkınlıkla görmekten başka bir şey dediğı vok Merok etmeyln bu da geçer. tesellı vermeye calışıyor » «Neler konuçtunuz bakalnp*,* w „ . «Noler kcnuşalım, blraz dereden tepeden laf ett'k, o kodorl » Feth, Bev hem bunian söylüyor hem bizlm odada kendl yotağma dogru ılerl yordu Yatağının başına var dıktan sonra önce şapkosım attı, cok sıkışmış bicımde ceketlnı çıkardı. yatağının ustune uzandı > Şurası billnryor kl, Mustafa Kemal Samsun'a cıkmadan önce, cok arkadoşını Samsun'da gınşeceğl hareket hakkmda b.lgılı kılrmstır Bu soiradort dözenlenmış bır o.'ay değıl. başından ben bılınen bır gsrcekti Bazılarının sandığı gıbı bır kcçış değıl bir kurtuluştu Somsun a c>kacak ve Kurtulus Hareketını başlatacaktı Öyle oimasa daha sonra Ankara Mecllsıne cağırdıklorı koşa kosa getırler mıydı'7 Mustafa Kemal tarıhte o gune değm benzeri az bulunon, bır kurtulus hareketml baş atıyordu Ulusal kurtuluş hareketlerl sanıldıgı kadar guc d« değıld.r, sanıldıgı kadar kolay do değıldır Torlhsel koşullar elverdıği ve tarıhsel fırsatlar değerlendırıldlğı zaman baş atılab'l r Tarıhsei koşjllar va tanhsel fırsat ne demektır'' Bır ülr.enın dort bır yanı duşman askerlerı ıle ıstıla edılmişss devlet başkanı yabancıların kucağına duşmüşse, başkentın gudumu yobancı askerlsnn elınde ıse, Iktıdar sah'plen duşkunljk ve hlyanet içınde iseler, parlarrenîosu ışlemez rıole sor.jımuş dagıtılımşsa askprlerın'n gudumu yobancıiorın elıne geçmısse ulkedek etnik grup'ar bağımsız ıklannı Ister durumda ıse'er. tarıhsel koşullar ve tarhsel fırsaî doğnuş demektır Ancak bu kosu lan ve bu fırsatı her qoz gorebılır mı' Hayır lıder gjcundekı belırlı gozler gorebılır Bu tanhsel fırsatı a~cck lıder djzeylndel" belırlı kışıler değerlend reb I r Boyle kışıler d? t>c bır zcTan oraya bjraya dogru yaipalarrnazlar doha onceder1 kendılerınce belırlenen amaca doğru yürümeye başlartar. 1919 v.iınıi 19 Mayıs ındo Musfofo Kemal Samsun'a cıktıgı zaman Istanbul Ja oturin ve dev etın balını, koymağım yerneye aiısmış bulunan egerrenlere bırısi cıkso da soy'e deseydi «Samsun a cıkan bu Mustafa Kenaı Paşa var ya. ıste bu Pasa dort yı> lcınde duşmanı da demze dokece< pad sa^ı da Olcşagı edecek Ankara da Cumhurıyetı kuracdk » Ne derlerdı en azmdon «Hadı canım sen de aelısm' » demezîer mıydı' Olke ekonom sıne egemen olmuş bu sırtıkalınlar hıc blr zamcn Cumhurıyet uğruna rahatlannın bozulmcsını, Ankara nın başkent olmasmı ıstemazlerdı Omar, bugunkü Tchtokale bant<erieri gıbı ulkeyı soyup soğana çevırmeye aiışmışiardı Istemozler, hotto karşı koyarlc r iı Mustafa Kemal m bcyle bır seuv=ie atılmasmı engellerlerdı O guiKj koşullar bugunkünden COK daha ağırdı. Bugun dışa bağımh b r ekonominın tutsağıyız Yaban oarası le fobrıkacılık etmek lsteve"lerın sultası altındayız B'rkac duşman tarafından değılse bıle Amenko tarafından toskıvrok safilmışız Bır ultsal kurtuluş savasın baslatamasok bıle dışa bagımlı ekonomı 7 ncırmn haikolcr nı kopnrmak zorundayız Tarıhsel koçullar VP tcırmsei fırsat bunu Duvurmakfadır Bugun da dısa bağımlı olmamızdari cıkar umon Damat Ferıtler vardır Bugun b'zı bu aurumdan klm kurtoracaktır? Bır kurtancı aradığımız surere belkı kurtulamoyız Ama ulusca bundan kurtulmomız do gerekıyor Cunkü bu zlncır kesın oıarok kODmolıdır Yanımzda yorerrızde bu zıncırı koparoniarı da gorüyoruz Oyleyse'' Herhalde, bu tar'hsel koşullan ve torınsel fırsatı bır değerlendıren cıkacoktır Boyle g.tmesi olası değ >ö r Kımdır bu tarıhsel fırsatı değerlendırecek olon? Bılmıyorurn Ama b'ld ğim bır şey varsa Mustafa Kenal ır> cıktığı gıbı mutlaka bın cıkacaktır Fermaniı Yazı ve Fot<ığr?Far' SELLM YALÇ1NEB Goçebe yörükler yöreys gelmeye başlamışlardı gittlğlmlzde Gunduzlerl, yoruk cadırlarında «rkeklere rastlonmıyor. Sadece korumactlor ve yaşlılor kalıyorlor kadınkır ve cocuklario.. ^ • [ t ! ı ! ı J 1 GS «Ermenak nahiyesine tabi vakfı mesalihi türbei Karaman Bey, Mahmut Bey ve yazıldığı mahalde tahtında neferat Ue karyei Balkasun ve hasılı tahtında kendüm ve sair resmi taP'jyı zemın ve deştibani yakun maagayrihi iki bın yüz kırk beş akçe nam cemaatı ofyenin vakıf sunurı dahilinde yazlarlar.» B 1 1 1 1 Türkçesi: Ermenek ilçesine bağh, Karaman Bey ile Mahmut Bey'in türbelerının bulunduğu Balkasun koyünde vakıf olarak 2145 akçe karçılığı yazlarlar (yazın gelirler). (Hacı Sait'm cemaati, daha sonra yapılan tashihle düzeltmeKöseler cemaati.) j « \ j ! •j Mehmet fermanı habası ile u'nun türbesini de tehdit ediyor Mahmut Bey'in turbelemın teh lıkeye glreceğıni düşunobılseydı, bu fermanı Hccı Saıı n lıderı bulunduğu Hacı Saıtli aşıretıne venr mıydı?.. «2145 akçe karşılığı yazlarlar...» Mülga Divanı Hümayun 9 numaralı Adana Ahkam defterl nln 29 ve 30 sayfalarından cıkarılan terman kayıt orneğı. Bal<asun Koyu ıcın, özetle şu göruşlerı ıcerıyordu «Ermenak mah yesine tabl vakfı mesalıh I turbe ı Karaman Bev Mohmud Bey ve yozıldığı mahalde tahtında neferat ıle karyei Balkasun ve hasılı tahtında kendüm ve saır ve resmı tapuyı zemın ve deş tıbanı yekun moagaynhı Ikl bin yüz kırk beş akce nom cemaat ı ofvanın vakf sunur dahılınde yazlarlar Zıkr olunan Hacı Sa dlu cemoatı kullıyen rriütefernk olub vakfı mezbur dahılınde cemaate mahsus yay lağm beher sene ıcobeden oş rtj vakf ı mezbur can bıne eda eylemek şortıyle yaylarfı mez kır Koseler cemaate mahsus olmak uzere ıkl yuz ellı dört tar h'nde varıd olan emrl alı mucıbınce ba hattı tevkıl tasnın olunduğu deftere » Fermanın bu bulumu Türkca lestınldığlnde. Hacı Saıtli aşı ret. sonradcn yapılan duzeıtmeyle de Koselerlı aşıretımn Balkasun koyune yazları gelerek kalmalon ve Karainan Bey ı'e Vtıhmut Bey turbelerıne v^kıt oiarak 2145 akce odemeerm n be ırlendıgl anlaşılıyor Noktasız, tek bır tümceymışces ne suren fermanın bu bolumunden an'aşılan bır baska konu dcha var Hacı Saıtli aşıretın n tümuyla s°cebe olması Halbukı Hacı Saıtli asıretinın devamı olduğunu öne suren ve gere'dı duzeltmeyl yop tıran Koselerlı asıretı yerleşık Toprak'arı da var Balkasun K^yu'nun de toprakları var Tcpraksız köy olmayacağına gore ve Kos°lerlı aş retınin Baikcsurt Koyu'nün topraklorını da ıslemeye calışması, nasıl yorumlonıyor hukukca? Balkasun Muhtarı Kerım Çalışkan, 1600 melre yük seklikie, Bolkasun'un ekili alanlarmı gosteriyof. Muhtar, «Eğer ferman uygulanırsa, buralan yok olur. Köy de yok olur tabıı. Ama şımdi de hayvanlor yok edlyorlar ekınlerl. Bakalım ne olacakı diyor. Kesinhkle... Eğer Karamanoğıu Mehmet Bey btrbırlerıyle gti gıbı çeçı nen Balkasun Koyu ıle Hacı Saıtli ya da Yukarı Kcselerlı Koyu ya da aşıretlerın n b r gün bırbırlerine duşüruleceklerını goreb Iseydı bo!geT n zo runlukla tarıma açılacağını c göcebe olan Ko elerir'enn ver leşık duzene aecmek ısteyecek lerın bu ısfekler nın bazı ağalar cıkarcılar tca'ından i safsızca, koylulenn yaşamı hıçe sayılarak soTLruiecegıni ve barış ortamı toproklann no hut uğruna kana bulanacoğmı tahmın edebıJseyd, ne yspardı?.. Adıl ve dengelı. haksever, barışsever ınsoncıl Turk geleneğını kuranlardon bın olan Ka ramanoğlu Mehmet Bey'ın böy le bır olasılık ortaya çıktıgında, koyu ortadan kaldırmak ye rıne gocebeleri bcska yere gon dermeyı tercıh edeceğım soy lemek sanırız Turk tarıhı açısından, kahınlık olmaz. Bır koca... tKoca» Turk geleneğınde vcsn deneylı sozu aın'enen agzından bal akan kışi anlamına geliyor Huseyın Sarı Balkasun Kö yu nün kocalarından Sarı, te dırginlık icınde « Yo şımdı bu onda, ya da bu gece b zm bekc lerden bın tarlayo gıren hayvanlan guden cobanı uvarırsa o da ters durur kavga ederlerse hele kan dokulurse. ne yaparız'. Yukan Koselerlı'ler, tar lalarımızo rayvanlarını sokma ya devam ederlersa, yıl sonun da aç kalınz coiuk cocuk ne yapanz? Zaten daö kovünde devamlı güçsuzleşlyoruz, na8il daycnırız' ı Artık dırlık düzenlık kalmadı Bır huzurumuz vardı, o da yokoldu > Aslında ba sözler sadece ko ca Huseyın Sarı'ya aıt değ I Ama en ozlü bıçımde dü$un duklerını ıfade edeb lenlerden bın Sorı ve tLm koy u onu ses sızce oay ayarak dın/ıvor «Ko/!u dusjnduğünu soyle mez fazla konusmaz sessız dır. ıkna olup o'madıgını ko lay kolcy bellı etmez» dıyen ler ve bu goruslerını ısrarla so vunan cr kabui etmeli kı bazı kosu'Iarda ornegın son ferman o'ayıyla Bclkasun Koyu bu nı tel k erın bır kenara bırckcbı liyor Errrenek te Ba kasun Ko yü'ns haekct etmeden once Beledıye Baskanı ve Kaymakam ı'e ılcenın dığer bazı yetkılıler yle qorı«ştuk tGorüş tük» d yorum cünkü en oz on köyluyle bırlık'e konustuk Kö/lulerın hsps' de haklarını, vasamlannı vuksek sesle sa vunuyorfardı. Bazı koşullardo, yaşanılan ortamı sozcüklere dökmek ko loy olmuyor. Orneğm bır dep rem. sel yıkımı, ya da yangım yaşayanlar, gercekte kısa su ren blr acıya gırerler Sonrası ne olursa olsun, felâket anında cok büyuk acı duyulmaz Ama belırs z bır gelecekte. evıniz den gecım kaynaklarınızdan o lacağını duşünürseniz ış değişir Belkı bu korkuyu bır kent lıye, ışçıye memura emekçıye esnafa anlatmak gene de guc'esır, «Nasıl olsa b r ye'eneğım var, bilgım vor, boşko bir iş yapar gecmmeye calışırım» dlye duşünebıllr kentlı Amo koy lu kolay ko ay boyls düşune mez Koylu gelenekseidır. ta rım ve hayvancılıkla uğrastı ğmdan, bu uğraşlann gereğı olarak yavoştır cunkü bu >şler yavaşl'k ve sabır ıster rahat lıkla iş bulamaz toprak gerekır ona Yaşamak ıcın cocuklarını, oilesını gecindırmek ıcın alıştığı. benzer koşullara uyabılır ancak Bugun yarın oteKI gun gelecek hafta, bır dahakı ay altı ay sonra gelebılecek bır fe'âket beklemek, aç lığı hayvanların cıgnedıği ve harap ett ğı b r tarlanın onün de düş emek sanıldıgı kadar kolay anlasılabılır degıl Bunu yaşamak gerek Madalyonun diğer yüzü Buraya dek belırttıklenmiz mcdalyonun gorunen, yasa acık, yalın yuzu Ya madalyo nun ötekı yüzu7 Nohut de mlştık Nohjt yörede kofa\ yet sen ancak al cısı ıle ekı mının orgjtlenmesı gereken bir tarım ururu Vukarı Koselerlı koylulerının yazlık ıcın geıdık lerı ye'lere nohut ekrıeye bas ladıklarını go'duk Konuştugu muz kıs lerın bır cokları ve degmeceg mız gıbı bır cok yet kılı kışi sorunun temelınde nohut ağalarının bulunduğunu belırttıler An atı'ıyor kı nohut cgaları Yukarı Koselerlı lere «Sız gıdın fermanla sızın olan alan'ara yerlesın nasılsa bu ra!arı sızın, bır kısmınız yaz dan sonra da burada kalır nohutla gecınır» demışier Dı ğer bır soylentı de, Yukarı Ko selerlı koyluleınden, nohut a galcrınca tonlarca peynır alın dığı ve bu peynırferm cbazı kı şılere venleceğ n.n» belırtıl dığı yolunda Bu soylentıls' doğru olsun ya da o mosın bır gercek var o da bazı kışılenrt Koselerlı lerle Balkasun lularır arasını acmaktan yarar umdu ğu.. Tıpkı Türkıye nın dığer yore lennde de zaman zaman yapıl dığı gtbı.. YARIN: ıCumhuriyet dönemtnde Pi" dıçah fermanlarınırt sorun yaratması, haıkı birbınne dusurmek isteyenlsre ola nak vermesı duşunduriicü dür.» Seyyar Tohum Temizleme Aleti Satın Âlınacaktır Aycceğı tohumlarının yabancı maddelerden temızlenebılmesı ıcm 25 adet tohum temizleme aletı satınalınacaktır llgılılerın M tratpaşa Cad No 14 Yenişehır/ANKARA adresındeKi Gene Mucur'uğ ırrtuz Pazarama ve Satınalma Daıresı Başkanngı ıle Istıklai Cad No 284 288 Kat 4 5 Beyoğlu ISTANBUL adresındekı Istanbul AlımSotım Mudurlı/ğumüzden bedelsız olarak temın edeceklen şartnamemız esasıarı dahılınde duzenleyeceklerı kapalı arf hal ndekı tskhfler nı en geç 30 mayıs 1979 gunu saat 16 30 a kadar Genel Mudurlugumuz Muhaberot Müdürluğunda olacak şekılde gondermelerı duyurulur 2490 sayılı Kanuna tabı olmayan Şırketimız, ıhaleyi kısmen veva tamamen yapıp yapmamakta veya malze meyı dıiedıg nden almakta serbesttır TURKIYE ŞEKER FABRİKALARI A Ş. (Basın 15179/4164) Çaresizlik Gerek Ermenek'te, gerekse Istanbul'da konuya ılışkın gorüşlerını aldığımız hukukcular yasaiann bu durumda açık ve kes;n olduğunu elınde tapu değennde fermon olanlora hak verdığıni söylediler Tarıhsel blr celışkıdır kı. Balkasun Kö yü'nün yayıldığı topraklarda her türlü tasarruf yetkısl (kullanma gücu) bulunan Yukarı Koselerlı aşıretı ya da koyü Isterse tüm köyü düz eder turbeieri de eğer Insafa gel mezse, yokeder Karamanoğlu Mehmet Bey babası Karaman Bev Ile oulu Ç I K TI Prcf. Dr. Tarık Zafer Tunaya însan Derisiyle Kaplı Anayasa Ederi: 40 Lira Isteme adresı Cafldos va/mlnn Turkocoğı Cad 3941 Cağaloglu ISTANBUL