Katalog

DÖBT CUMHURIYET » KASIM 197» Seçme Sinavına Hazırlık Programı Genel Yetenek BAŞLARKEN ÜSYM'nin 1974 yüından baçlavarak 1979 y* kna dek yapılan sınarlarda ortaya koyduğu şete» liyle GENEL YETENEK konusu, bu sınavlara ka« tıl&n adaylar açLsından giderek büyük bir önern kazanmıştır. Çünkü, ÜSYM tarafından, tum Yüksek öğrenim Programlan için öğrenci •eçiminde ÜSS'nln Genel Yetenek Sınavı puanlan btrinci derecede bclirleyici etken olarak öngörüJınüçtür.. 1980 ve sonrası için ise görünen o dur ki. konuya verilen bu önem azalmayacak veya bugtinkü durumunda kalmayacak, büyük olasıhkla daha da artacaktır. Bunun nedeni, ÜSYM urafından &ranan öğrenci tipinin ancak geniş kapsamh bip GENEL YETENEK SINAVI uygulaması sonucu ortaya çıkanlabileceği gerçeğinden kaynaklanmaktadır. Bugün artık, yalnızca bir çok bilgiyl belleğine depolamıs ve bir çok formülü ezberletniş oğrenci tipi değil, bılgilerinin yanısıra ban öselühleri de bulunan oğTenci tipi Yüksek öğrenün ProgTamları tarafından oncelikle aramr oltnuştur. Aranan özelliklenn başında da, ÇÖZÜMLEMECİ (analizci) ve BÎLEŞİMCÎ (aentezci) kafa yapısının olması. gelmektedir. Bunun yanı nra, istenen diğer özelikler ise ÇABUK UYÜM SAĞLAMA, ÇABUK DEĞERLENDtRME ve ÇA», BÜK ÇÖZÜM BULMA yetilerinin olmasKhr. îşte Üniversitelerarası Seçme Sınavı kapsamında yer alan GENEL YETENEK SINAVI, ÜSYM tarafından oncelikle aranan öğrenci tipini puan'sıralamasında ön plana çıkarma konusunda, onenaîi bir rol oynamaktadır. Genel Yetenek Sınan, bu bellrleyici ozelliği nedeni üe tüm öğrencüer için korkutucu olmasının yanı sıra fonnul bilgıler gerektırmeyişi açısından da büyük ögrenci kitlesi tarafından bir guvence olarak görülmektedJr. Ancak ne var ki, GENEL YETENEK konusuna" Üniversitelerarası Seçrae Sınavı öncesinde ciddi bir biçimde eğilmis., bu konuda çok •yönlü alıstırmalar yaparak hazırlannuş ögrencilerin yapılan sınavlarda daha basanh olduklan veya olabilecekleri Urtısma goturmeyecektlr. Burada yapılan çalısma ile Genel Yetenek konusu, 1980 Ünıversitelerarası Seçme Sinavına katüacak yaklaşık 500 bin oğrencinin yararlanabüeceg! biçimde ve Dutun boyutlan lle, olanaklan a elmdiği oranda incelenecektir. Böytece, sıAlf OĞSJZTUEK ;^$%Thfc TÜMEN navlara katılacak öğrenciler. bu konuda sorulan veya aorulabüecek »oru tiplerinin neler olduğunu veya neter olabUecegini açık bir biçimde öftrenmiş olacaklardıx. Ayrıca bu köşede, 1980 Üniversitelerarası Seçme Sınavma yonellk biçimde Jıa&rlannus. olarak sık sık yayınlanacak olan «Genel Yetenefe Test SmavLan» ile de tum adaylara bu konuda ahstırmaiar yapma olanağı saglanacaktır. GENEL YETENEK KONVSÜNA GÖttŞ Konumuzla ilgill olarak bu güne dek yapılan yaym türünden çalışmalann hemen hepsinde ağırlıkla uzerir.de durulan yan, Genel Yetenek «orularuun hangi alanlarrinn seçildlğinin saptanina&ı ve bunlann bolümlennıesi olmuştur. Bu bölümlemelere göre de Genel Yetenek sorulan üç ana başlık altında toplan&bUen üç ayn alandan seçilmektedlr. Bu aorular, bazen yalruz baslanrm bu bolumlerden birinin kapsamından, baıen de bu bolümler arasındakl ilişkilerden kaynaklandırılmaktadır. Bu ana başlıklar genelde aşağıd&ld sıra lçerisinde anılmaktadır. 1 DÎL YETENEK . 2. SAYI (MATEMATÎK) YETENEK 3. ŞEKÎL YETENEK. Böyie bir bbîümleme, bölümlerin her birinln »dlanndan da anlasılacağı gibi, konuyu biçtmsel kahplar içerisinde değerlendlrmek ve adlartdırjnaktaa öte gidemiyor. Bu çaüsmada konu yalruzca biçimsel yaruy Ia değil, ozü bakunından da lncelenecektir. Bir bsjka deyis.le, Genel Yetenek sorulannın hanrianısıodaki genel Ukeler ve kurallar burada konu edllecektlr. Bolüm I. BENZETtŞtM •Benzettjlm» adı altında toplanan Akademlk Yetenek sorulannın gerek haarlanı^ında ve gerekse karşımıza çıkanlıç biçlmlerinde ortak ötellikler taşuhklan görtüür. Bu ortak özelliklerden tlkl sorulann içerigi Ue llgilldir Sonı içerisinde »MÛen ikl veya daha fazla öge (harf, sayı, tötcük, dizi, cümle, şekllvb.) arasında bir örnek bagıntı vardır. Bizim bu örnek bağıntıdan yararlanmamız yani benzetişlm yaparait dogru yanıtı bulmamız istenlr. Modern Matematık MODEBN MANTIK Vural YILMÂZ Taner ALPCAN I. Tannn : Ya doğru ya da yanlış bir bildirimde bulunan tümcelere önerme denir. örneğin, Bir yıl dört mevsimdir. r Türkiye'nin Başkenti Erzincan'dır. p* (p') p Ç ne tpT fiuH «ofrîîluî? Yukanda yazılan birinci tümce doğrtı bir büdeğerleri aynı olduğun» 1 0 1 dirimde bulunduğundan doğru onerme, ikincl dan p (p 0 1 0 tümce yanlış bir bildirimde bulunduğundan yan. îış onermedir. önermeleri p, q. r«. gibi harflerle belirte^ 4. Tanım: îçerisinde değişkeft büîunHn vo1îu değişkenlerin alacağı değerlerle doğru veya ceğiz. ömegin, yanlışhğı kesLileşen önermelere açık önermeler p: Türkiye Afrika'nın bir ülkesidir.Doğru önermeleri (D) harii ile ya da (1) ra denir. Orneğin; p : x bir asal sayıdır. Bu durum kamı ile, yarüış önermeleri (Y) harii veya (0) p(x) ile gosterilir ve xin kümeainitı keşin ojarak rakamı ile göstereceğiz. Bir p önermesi için iki belirtilmesl geıeklidir. dogruluk değeri vardır. Bu durumu tablo ile gö». 5. Tanım : İkl {ya 3a daha çolcj Snermeyt terecek olursak, *ve», »veya», «ise», «ancak ve ancak» ... gibi bağlaçlarla birleştirerek elde edilen yenl önermelere P P (*! p q r bileşik onerme denir. Bileşik önermeyi oluşturan 1 1 1 ı ! ı basıt önermelere onun alt önermeleri denir. Ko0 1 1 0 1 laylık için (ve) sozcu£ü >erine «A», (veya) söz1 1 0 1 0 cüğü yerine «V», (ise) sozcüğü yerine «=>», «an0 0 1 cak ve ancak» sozcüğu yerine de «.<=>» simgesini 0 0 kullanacağız. 1 1 0 a p ile q önermelerinln ikisl de doğru ise 0 1 0 «p/ q» bıleşık önermesi doğru diğer durumlarda I 0 0 yanlıştır. 0 0 0 b p ile q önermelerinin ütisi de yznliş ise «pVq» bileşik önermesi yanlış diğer durumlarda îTo* : doğrudur. * Bir tek önerme İçin 2' = 2 (l ve 0) c p => q önermes! p doğru ve q yanhî îki onerme için iken yanlış diğer durumlarda doğrudur. 2» = 8 Cç onerme ıçm d p <=> q önermesi p ve q nün doğruluk değerlen aynı ıken doğru diğer durumlarda yann tane onerme için 2" değişik durum olu Jıştır. V, A, = * . <=* ile yapılan bileşik önermelerin sur doğruluk değerlenni ortak bir tablo ile gostere2. Tanım : Dogruluk değerleri aynı olan İki lun. onermeye eşdeğer (denk) tki onerme denir. Ve Q I 0 A Q PVq p=>q p«q p p = q biçıminde yazıiır. örnegin: 1 1 1 1 1 \~ p : 2 asal sayıdır. q : 1 asal sayıdır. 0 1 0 0 l 0 r : 43 = 16 önermeleri verildıglnde 1 0 1 1 0 0 0 1 1 0 0 0 p m r, p * q, q » s r . olur. 3. Tanna: Bir önermenin olumsuzu (değiII) önerme doğru ise yanlıa, yanlış ise doğrudur.. önerme p ise değiU p' ile gösterüir. Bu tanımdan p' nün doğruluk tablosa KlasitiFizik KUVVETLER Cîsimlerde hız ve şekil deglşlkllğl meydan» getiren etkene kuvvet denir. Kuvvet vektörel blt büyukluktur. Fızıkte büyükler genellikle ikiye aynlır. İ) Skaler BüyükJükler: Sadece sayı ve b!» tlmle belırlenen buyukluklerdır. örnek : «Suyun yogurüuğu 1 gr/cm* dür; blf cismin hacmi' 18 cm' tür» derüldiğinde ifade taxr.amen belirlenmiştir. 2) Vektörel Büyüklükler: Sayı ve bırimden baŞka doğrultu, yon ve uygulama noktalannm da oeUrlenmesı gereken buyıilduklerdır. Vektörel buyüklukler bır okla gostenlır. Vektörel bir buyükluk olan kuvvetin 4 elemanı vardır: ' ** ı • ) Uygulama noktası {A> & b) Doğrultusu (OO) c) Yonü (A dan B ye) ö) Şiddeti (AB nün sayısal değeri) » I o Bisar AKYÜREK Kimua (ModernlKlasik) KİMYAYA GtRIŞ MADDE ve CİSÎM : Uzayda bir yer kaplayan ve kutlesi olan herşeye madde, madderun şekiliendırümLş bjçimine de cısun derur. örnek : Bakır, Aiuminyam ve Demir birer madde, Bakır tel, Aluminyum kap ve Demir kasa ise bırer cisimdir. Kütle, tüm maddelerin ortak ozelliği olup kendiru iki biçimde gosterir: 1 Atalet, 2 Ağırîık. Atalet bır kütlenin hareket ve>a durçunluk biçiminin delgfmeaine karşı gösterdiğı gosterdiği dayançtu* Dayanç = Direnç Ağırhk ise. bır kutlenın diğer bir kutle uzerine ysptığı çekım kuvvetıdır. Kutle birimi gramdır. l GRAM . + 4*C de 1 ml hacmindekl saf su miktannın kutlesıdir. (Yoğunluk bu derecede raax. olduğundan + 4*C seçilnüştir.) KÎMYA, maddelerin yapüanndaki fiziksel ve kimyasal değişmeieri inceleyen, bu değişmeleri kavram ve kuramlarla ortaya koyan deneysel bir bllimdır öz olarak klmya madde bilimidir. Maddeler uç fiziksel bıçımde bulunur: 1 Katı 2 Sıvı 3 Gaa Katı, maddelerin belir» haeun ve şekilleri olup sıvılann belirli şekıllen olmayıp1 hacımlan vaıüır. Gazlann ise belirli şekıl ve hacımlan yoktur. Kimyasal tepkime denklemlerinde yer alan maddelenn form"üleri yanına fiziksel blçımleri, aşağıdaki sembollerle belirlenir. Katı + k.Sıvı > s +^ Çözeltl~»ao ömek: C(k)+2H,SO.(aq) »2H Ofs) Maddelerin sinıflandınlması : +2 SO,(g> Nevzat GUNGOR Sabri KAYA Uygulama noktaları, doğrultulan aynı, fakat yörüeri zıt iki kuvvetın blleşkesi: Blieşenlerin farkına e§it olup, bileşke min. değeri almaktadu. A• Kuvvet Birimleri : C.G S de Dyn, M.K.S. de Newton, M K P . S ıgravitasyon birim sistemi) de ise kg kuvvet kullamhr. [NOT . Bırım sıstemleri, sırası gelince daha ayrmtılı olarak işlenecektir.] Kuvvet birımlennın birbirine dönüşümleri İ Newton (N) =10' dyn > 1 dyn = 10"'N. i N = j ^ kg kuvvet • l kg kuv. = 9,8 N. Bileşke (R): Birden fazîa kuvvetin yapab!leceğı etkiyi tek başuıa yâpabüen kuvvet*, bu kuvvetlerin bıleşkesı denir. Kuvvetler, bileşke kuvvetin bilesenleridir. Bileşke Bulmak : Uygulama noktalan, doğrultu ve yönleri ayitt oîan 2 kuvvetın büeskesı . BUeşenlerin toplanıı* na eşıt olup, bileşke max. değeri almaktadır. f A Uyfulama noktalan aynı olan ve aralannda bir açı bulunan 2 kuvvetin blleşkesi: Uygulama noktası A olan ve kesişen F, ve F, kuvvetlennden F 'in ucundan F2'ye, F,'nin ucundan F.'e çizilen paralellerin oluşturduğu paralelkenann uygulama noktasından (A'dan) geçen koşegenldir. R bileşkesinin skaler (sayısal) değeri l F*=F,* + Fj + 2 F, • F, • cos a formülüyle belirlenen cos teoremi kullanüarak bulunur. 2) Izâüşum Kuralı: Kesişen kuvvetleri dik koordinat sisteminde bileşenlerine ayırma yontemidir. Bileşke kuvvet bulunurken şu sıra uygulanır. a) Her kuvvetin eksenler üzerindekl izdüçümleri alınır. rak bulunmaaıdır. . Hem»ien madde : Her holclasınd*a aynı likleri tavyan maddelerdlr. HOMOJEN KARIŞIM : İkî yada daha çok ele. ment veya bileşiğın kimyasal bır değişme olmadan çok kuçuk parçacıklar bLçıminde dağılarak kansmasından oluşan saydam maddelere denir. örnek : Çozeltıler (şckerli su. tuzlu su....) Heterojen madde : Her noktasında farkll •Szellık taşıyan maddelerdir. HETEROJEN KARIŞIM : îki yada daha çok element veya büeşiğln kimyasal bır Ueğişme olmaksızın bırbin içinde dağılmış olarak bulunmasıdır. örnek : Kükürt tozlan fle kömür tozlannın karışımı. SAF MADDE : Belirîl bir bileşimleri olan ve her noktasında aynı ozellıklen taşıyan homojen maddelerdir. Saf maddelerin kesm enme ve kaynama noktalan. ozgul ağırhklan. suda çozünürlükleri, kristal yapılan, ıletkenlık.... gıbı ozellıkleri vardır. Örnek : H,. O,, H.O, NH,, SO ; ... gibi maddeler büe^ımlen değıştirılemeyen homojen saî maddeler; Tuzlu su, şekerli su gibi maddeler (ÇÖZELTÎLER) ise homojen saf maddelerdir. BÎLEŞÎK : tki yada daha çok elementın kimyasai bvr olayla belirli ağırhk oranlannda bırleşerek olusturduklan homojen saf maddelerdir. Örnek: H:(g) +1 /2O(g) * HO(s) N,(g)+3H,(g) • 2NH.(s) C (k)+O,(g) * CO.(g) ELEMENT Aynı tur atoır.iaraan oîuşmuş homojen saf maddeiere denir. Örnek : H. O, N, Fe. Cu, Ag.. BtLEŞtK VE KARIŞIM ARASINDAKİ FARKLAR BtLEŞtK KIRLŞrM Oluşturaalan arasında sahıt bır oran vardır. OîKllıgi, oluşturarüann özellıgıru t&şımaz .. >oktur .. taşır Kımyasai oiay yoictur. b) Yatay bileşenlerin cebirsel toplamı bulunur. (IF.) I F , = F, cosa F,co«0F.sin8 c) Dusey bUesenlerin cebirsel toplamı bulunur. (Zr,) F, = F, sta o+F» • 8ln p Fı cos 6 KARIŞOCN HETEROJKK r MADDE SAF MADDE 1 Kimyasal olayla oiuşurlar. Mekanik yöntemlerle (Elntme. Isıtma, Buh&rUfUnnı,..) Mr tnrieriı* dea aynİKcaılv. BİLEŞtK M. ^ *f. * KARIŞIM : tki yada daha çok element veya blleşifln lç yapılannda. bir değısme olmaksu:uı blrbtrl İçinde öaelriklerini koruyarak dağılmı^ ola . Aynhrlari «Cumhuriyet hazırlık programı»nda Türkiye birincisine 112 başarılı öğrenciye de burs veriyorıu