Katalog

İKİ CUMHURİYET 5 MAYI5 1977 •C kavuşturulması amacıyla ılerl surulen onlem* lerden başlıcalan: Bozuk olan toprak msan ilışkısının duzenlenmesl, çp.ğdaş teknolojı ve hızmetlerın tarsal alana gbtünilmesı ve orada.toplumsal yapı ve kulturel yaşamı sarsmadan berumsetılmesı ve son olarak da kırsal alanda tanm dışı gelır ve çalışma olanaklarının yaranlması bıçımınde ozetlenebılır. Bu v?zıda, anılan onlemlerin bır bolümünü içeren KÖYKENT tasarımının, Geleneksel Kırsal Yerleşme duzenımızdekı yeri ve işlevleri ıncelenecektır. OLAYLAR VE GÖRÜŞLER KÖYKENTLER ve GÖÇ Prof. Dr. Ali BALABAN gu slanlann yançspi 8 20 km, topl&m nüfusu ise 2000 3000 dolayında olur. Aylık ya da üçuncu basamaktaki hizmetlenn toplandığı kırsal merkezler oncekılere göre, daha buyuk bir topluma goturıılmesı rasyonel olan hizmetleri ıçerir. Bıınlar, tanm dışında, ticaret ve sanayi alanlannda da olanak sağlar. Üçüncu basamak kırsal merkezlerde bulunan belli başlı hizmetler, orta ve meslekî eğitim kuruluşlan. daha kapsamlı sağlık ve ulaşım vb sosyokültürel nızmetler ile ürun işleme. destekleyicı ve yardımcı sanayi kuruluşlarıdır. Hizmet sunduğu alanm yançapı 20 40 km. dolayında olup, nüfusu da 10 bının uzerindedır. Kırsal alanda, büyük yığınlar Jçin gerfleyen sosybekonomik koşullar, koyden olan &öçe dayalı kentleşme hızını 19651976 dönemınde "i6,2ye yukseltmıştır. DPT'ca yapılan bır arastırmaya gore: Koyden kente olan bu göç'.erın %57 srnın nedenı yoksulluk ve topraksızlık, ~19'unun kentte ış bulma, ea5'ının ise çocuklanna oğrenim olanağı sağlama umudu olmuştur. Ancak, koyden kente gelenlere istemlen nıwük ve düzeyde çalışma olanakları sağlanamamış, ulke düzeyindeki işsızlık oranı gıderek artmış ve 1976 yılında "ol3 gıbi daha once görulmemiş bır degere ulaşmıs bulunmaktadır. verilmlştir. Bu Bakanlıkta, Köykentlere flişkte, o donemde yapılan hazırlık çalıçmalarında ortaya çıkan kırr.ı noktalar şöyle ozetlene'juır • KÖYKENT önerısi geler.eteel topiu yerleşmemızin butunlugu ve gerçekleri gözonünde bulundurularak, planlı bır yakiaşımla ele alınmalıdır. • Mevcuî verle>me duzen.mizde, kırsal toplumun yaşadığı en kiiçuk yerleşme birimine (oba, mezra, koy v.b.) bile yol, su ve elektnk gıbi al: yapı tesıslerın:n devlet elı ıle planlı bir bıçimde goturuımesı çağda^ uygarlığın temel gereğı gorulmeiidır. • Sayısal çokluk, dağuııkli ve bır hızmeti rssyonel bıçimde desteklenıeye yeterli nufusun bul'anmaroası gıbı nedenlerle her yerleşım DU'İmme gotürulemeyen ( sagiık. egitim ve otekı scsval nitelıktekı h:zme 'ler, ikıncı basamak Kirsal Merkezlerde yoğurjas'irılmaîıdır. • İkıncı basamak jcırsal merkezlerdekme gore daha buyük bır kırsal topluma goturulmesı rasjonel olan sağlık, egıtım ve oıekı sosyal rnzmetlere ek olarak, vörede tanmsal ürunlcrin üretimı. işlenmesl ve pazarlamasına dek varan tıim işlemler ıle desteklejicı ve jardımcı nitelikteki sanayi KOYKENTLERae toplanmalıdır. Koykentlerde kurulacak sanajıde ışgucü gere*sınımının, etkı alanında gunlus ulaşım uzakugında bulunan .coylerden riarşılanması goıon'oııe almmalıdır Sanajı kuruıuşlarına çıftçırun ortaklaşa sahıp olması benimsenmeü. devletçe dasteklenen girışımlerde kooperatif bıçimı örgütlenme yeğlenmelıdir. Bu ışlevlen ıle KÖYKENTLER. tanm, sanayi ve hızmetler arasındaki karşıhklı bağlantıyı sağlayan ve kırsal topiumun yaşamını olumlu yonde etkıleyen sosyo ekonorruk sıçrâma noktaları bıçımınde ortaya çı<cmıştır. Bu durumda Koykentlerm en behrgın özellığı. yörede uretılen tanmsal ürünlenn :şlenmesi sonucunda yaratılacak katma değera yerinde tutulması ile kırsal topluma, tanm dışı ek gelır ve çalışma olanagının sağlanması olmaktadır. • Merkez ve çevre nüfusu, alt yapı ve nizmetlenn durumu, sosyoekonomık gehşme potansiyelı. çevre koylerle ilışkl v b. etmenler gozönüne alınarak ülke düzeyınde yapılan ılk taramada; yore koşullarına gore ikıncı ya da uçuncü basamaktaki 1100 dolaymda mevcut kırsal yertesme biriminln KÖYKENT oluşumuna elverisli olduğu ortaya çıkmıştır. Goethe'den Öğüt... elev izyondaki Amerikan dizilerinde benzerine »ık sık raslarsınız. Bazan savcının krndisı katiidır. \riamı öldurür, \t suçlu di>e başkasının pesine duşer. Polis romanlannda cükı çıkmış bir >ontemdir bu. Siyasal yasamda da kuilanılır. Bilindigi gibi, 1955 yılı cjlulunde bır MIT ajanı Atatürk"ün Selanilı'tekı e\ini bombalamıştı. İstanbul'da Ekspres adında bir ak^anı gazetesı çıkıyordu. Bu gazetenin sahibi de MIT ajanı\dı. Ola.M bu>ük puntolarla MIT'in gazetesinden ogrendi Islanhııl halkı Bazı kışkırtıcıların önderlignlc kaiabalık vıjınlar aıaklandılar. Selânik'teki eyleme karsıuk vermek için evlere, dükkânlara, in&anlara saldırdılar. Sıkıyimetlm ilân edildi. Bir avuç solcu a\dın gözaltına alınıp Harbbe'ye kapalıldı. Zamanın egemenleri hem 67 Eylul olaiını tezgâhlamışlar, hem solcuları suçlamışiardı. 1933 yılında Almanya'da ünlu Reichstag vangını »ahneye kondu. Faşist iktldar, hem sııçu işlemiş. hem de Reichstag'ı komünistlerin yaktığını ileri sürmüştü. Sosyalizmin unutulmar liderlerinden Dimitrnf suçlu tii'e tutuklanıp yargılandı. Dimitrof, yarçılanması sırasında drirt dortlük bir savunma savaşımı verdl; zaman zaman şiirler de okudu. Bunlardan birisi şudur: Aklını başına toplamanın vaktıdır Buyuk mutluluğun terazısınde Kefeler dengeye ender geuı Sen ya yukselmehsın Ya da ınmelısın aşağı Bukmelı veya bukulmelısin Sevmcı veya kederı oğren Ya kalk ağır oır çekıç gıbı .vukarı Ya da dur yrınde bır ors gıbı •Evet, örs durumuna düşmek lstemiyenler, çekiç OİmalıdırUr » diyordu Dimitrof. Okuduğu şiir bir snvaüst ozanın değildi; Goethe'nindi. Buyük şairin soyledijı gibi •aklını başına toplamanın vaktidir* Türkiye'de; çünkü kefeler dengeje (;elmiştir; kefelerden birine atıJarak • birkaç dirhem» hcrşeyi tersine çe\irebilir. Bunun için birkaç dirhemin oncmi büyük. Birkaç dirhemin neler yapabileceği, 1 Ma\ıs toplantısında görüldü. l Mayıs kntlaması kursunlandı bir azınlıkça . Bu işin ardında kim vardı? Genel kural sudtır : Kim kı emekçilerin 1 Ma>ıs toplantısını kurşunlar, o ne solcudur. ne sosyalisttir, ne devrüncidır, ne emektcn sanadır; o dupediiz katildir, ajandır, CIA o>uncağıdır, sermayenin uşağidır. 1 Majıs olayını sohın içinde blr işmiş gibi ele alanlar yanılnorlar. Bu tür da\ranı<larla egenıenler tuzağına duşülur. 1 Ma>ıs sabotajı, zaten bu amaçla duzenlenmiştir. Kontrçerillanın karanbjhndan gelen işaret fişeğiyle CtA'rdn yorungevine Kirmiş kaba şovenizm, blr noktada buluşarak emekçi bayramını kana bulamıştır. Olayın bu yanını aydınlatmak bir zaman sorunndur. Ne var ki, J Hanran'a dört hafta kalmıştır. • Yalnız dört haftacık kaunıştır büyük karar rününe. 1 Marıa sabotajuı tezgihlıyanlar, zamanlamayı çok iyi kullanarak yapacaklarını yapmışlardır. Amaçları kaba ve açıktır: Meydanlarda ölum kol gezdıği zaman mevdanlar dolmaz sanıyorlar. CHP'nin mitinglerine saldirılarla basladılar: DISK toplantısında daha elverişli bir ortam buldular. Hem solun içinde panik yaratmak, hem halk yıjinlarını kanlı sahnelerle sindirraek; kitleyi ürlcütmek: Ecpvit'in me>danlarda simgelediği basan izlenünJerini unatturmak; işçi örçütleriyle demokratik sol arasındaki köpriileri kundaklamak için kırka yakın insamn ölümüne yol açacak bir olayı tezgâhladılar Ve stmdi gazeteleriyle, derneklerivle, partileriyle yüklenhorlar olayın üstüne.. Demokratlar, devrimcller. solun her kesimindeld 1lericiler; bu oyunun tuzağına Rİrmrkten kesinkes kaçınmalıdırlar. Toplumda sag ve sol catı^ması uzun bir süreci içerir. Geçmişten gelecefe uzanan savasımın dalgalannda her tür olıunsut veya olumlu olayı föjfiislrmek zonındadır aydınlığn özliyenler... En olnmsuz zamanda başarıya götüren atılımı yapabilecek yeteneci tösteremiyenler, es«menlerin tuzaklarından knrtnlamazlar. Yenilçlleri yen^lere dönüştürmek. devrimci yöntemin bas kuralıdır. Savcı rolüne çıkmak isteyen suçlolann samatasına Iriımr pahuç bırakmamalı. Örs olmak istemiyorsan bir ömfir boyu; ona (töre davran! Ve $ Haziran'da, navci rolüne çtkmıs saçluyu sanık *andaly«sljıc oiurtmak için hazırlan^ T Kırsal Yerleşmenin Yapısı Kırsal yerleşme denınce, nüfusun kırsal alandakı dağılımı ve yaşama bıçımı anlasılır. Tarıhsel açıdan kırsal yerteşmeler dağınık ve toplu olmak uzere ıki ana bölumde toplanabihr. Dağınık kırsal yerleşme daha çok üeri tanm teknolojısının uygulandığı Kuzey Amerıka ve Avrupa ülkelennde egeraendır. Bu tur yerleşme belırli bır yerde hızmet herkezı bulunan dağınık büyük çtftlikler ya da aıle tanm işletmelerınden oluşur. Her çıftçı aılesl kendl toprağının uygun bır yerinde kurulan işletme merkezmde yaşar. Dağınık kırsal yerleşme düzenı tanmsal faalıjetlerın yogunlaştınlması açısından elverisli ise de: ekonomık ve sosyal alanda karşıhklı yardımlaşmanin geliştırilmesı, yol, su, elektrik vb. aJtyapı harcamalannın yüksek olması bakımından. gelışmekte olan ülkeler ıçm uzerinde durulabılecek bır model değildır. Toplu yerlesmede ise, kırsal toplum belırli yerleşme blrimlerinde bır arada yaşar. Tanmsal işletmelerın merkezı, toplu yerleşme biriminde (mezra, oba, koy vb.), tanm toprakları ise bunun çevresınde bulunur. Kırsal topluma sağlanan hizmetler kullarum sıklığına göre aşamalandınlır ve dağıtılır. Toprak reformu ile bırlikta ele alınıp planlı bir bıçimde uygulandığı vakit, tanmsal faaliyetlerln verimliliği arttınlabılır, çiftçi aüelenne yeterli yaşam düzeni sağlanabılir ve toplum kalkınması ılkeleri başan ıle uygulanabılir. Köylü Neden Göç Eder? Ülkemizde yaklaşık 25 mılyon yurttasımızın yaşadığı 74 bın dolayındakı geleneksel yerteşme birıminin her biri günümüze dek ekonomik ve sosyal yöndan kendine yeterli b:r duruma gelme çabası içınde olmuştur Bu çabnnın surekli olarak devletçe de desteklenmesı sonucu, kırsal yerleşme bınmlerimız arastnda sosyo ekonomık bir butunleşme kurulamamış ve boylece harcanan tüm olanaklar, ozlenen kalkmma düzeyini gerçekleştirmeye yetmemiştir. Bılındiği glbı, son yıllarda tanm kesımlrun çalısan nufusun %62'sini oluşturmftsına karşm, bu kesımın ulusal gelire olan katkısı "»25'e değın gerüamiştir. Bozuk olan toprak düzeni ve duşuk verimlihğin de etkisı ile çıftçı ailelerinin "cSO'i, 1957 ssytfı Toprak ve Tanm Reformu Yasasmın öngördüğü küçük topragın; ''efîO'ı da ölçüt gelırin altında bulunmakta, "c58'ı ise asgari ücret geîıri ve onun altında kazanç saglamaktadır Bu durum, tanmda yaygın bir eksık istıhdamın açık gostergesi olmaktadır. Kırsal toplumun bugün, altyapıdan toprak düzenıne, tanmsal üretımden, üretilen ürünlenn tuketicıye iletümesıne, egitımden saglık koşullanna dek çözüm bekleyen önemli sorunlannm bulunduğu bilinen bir durumdur. örneğin çagdaş anlamda en küçük yerleşme birimıne bile yol, su, elektrik vb. altyapı hızmetlennın götürül mesi Devletin en dogal gorevı ıken; ülkemizde bugün kırsal nüfusun »o49'u saglıklı ıçme ve kullanma suyundan. oo47'sı yoldan voksun bulunmak tadır. Köy kalkınmasmda ulaşılan düzeyin ölçütü olarak kuHanılan elektrik enerjisı tüketimi ise olması gereken değerin "o2'si çevresındedır. Kırsal yerleşme binmlerinln ^l'inde sağlık hızmeti, %1'inde PTT hızmeti, "Jl'ınde ise ortaokul bulıınmaktadır. Kırsal alandaki glzlı ışsizlığin ise son yıllarda mUyonu aştıgı bılınen bir gerçektır. Köykentler, Göçü Frenler Bılındıgi gıbi kırsal toplumun büyük çogunlugunun temel sorunları duşuk gelır, düşuk yaşama koşulu ve işsizlıktir. O nedenle kırsal ahının ıticı gücü gidersk artmış ve koyden gelen göçe dayalı kentleşme hızı son yıllarda nüfus artışının ıkı isatını bulmuştur. Yıldan yıla artan boyutlara ulaşan bu önemli sorunun çözumlenmesınde, kırsal yerleşme duzenlemesıni içeren ılk girışım, Üçuncü Beş Yılhk Planda yeralan «Merkez Köyler»dır. Toplu yerleşmede daha önce detınılen ikıncı basamak hizmetleri kapsayan Merkez Koyler ya da kby grup merkezlennden beklenen temel ışlev, yerleşun birunlerinın sayısal çoklugu ve dagınıklığı nedeni ıle her bınne gotürulemeyen hızmetleri buralarda yogunlaştırarak, hizmetlenn malıyetını düşürmektır. Kamu kuruluşlannca yapılan çalışmalara göre, ülkemizde Merkez Köy olabılecek nıtelikte 5000 dolayında yerleşme bırimı bulunmaktadır Bu durumu ıle daha çok sosyal hizmetlerin ağırlık kazandığı Merkez Koyler tasarımının, belirgın bir EKONOMIK BOYUTU olmadığından, kırsal alandaki düşuk gelır ve işsızlık sorununa çözüm getırici bir nıtehgı yoktur. CHP'nin «Ak Gunlere» adlı seçim bıldırgesinde, kırsal yerleşmenin düzenlenmesine ılışkın, KOYKENT adı altında yeralan öneriler, 1974 yılı başında kurulan Ecevıt Hükümetinin programında (Koylenmız çevresınde yeni iş ve kazanç ımkanlannın açılması. çagdaş uygarlık nımetlerının yeterli sağlık ve egitim kurumlan ile her turlü kabul hizmetleri ıle buralara ulaçtınlması, nüfusun buyuk merkezlerde aşın sekilde yogunlaşmasmın orüenmesı amaçlanna uygun olarak demokratık bır anlayış ıçerisinde KÖY KENT'lerın kurulması yoluna. gidecektır» biçimmde somutlaştınlmış ve konuya ilişkin uygulama o vakit yeni bir biçıme sokulan Köy tşleri ve Kooperatıfler Bakanlığmın sonımluluğuna Kırsal Hizmetler Merkezleri Kırsal alanda hangi tür yerleşme olursa oldınlır. Toprak reformu ile bırlikte ele alınıp bir sun, toplumun gereksinım duydugu ekonomık, sosyal ve kulturel humetlerin yeterli bir duzeyde sağlanması saglıklı bır kırsal kallanmanın on koşuludur. Yol, su, elektnk vb. altyapı hızmetlennin kırsal alanda yasanüan her yere göturülmesi mutlak bir zorunluktur. Toplumun gereksedıgi öteki hizrnetler, kullanım sıklığına göre gunlük, haftalık ve aylık olmak üzere belll başh uç bölumde ele alınır. GunlUk ya da birlnci basamaktaki hizmetlerin, toplu yerlesmede yaşanılan birimde (köyde), dağınık yerleşmede ise en çok 2 3 km. uzaklıktaki hizmet merkezlerinde buîunması ıstenir. Gunlük hizmetlenn başlıcalan ilkokul, ilkyardım, gunlük tüketim mallannın sağlanması vb. gereksinimlerdır. Haftalık ya da ikinci basamaktaM merkezler, gunlük hızmeUere ek olarak sağlık ocagı, PTT hızmetlerı, her turlü tüketım ve uretım girdileri için kooperatif satış merkezi, tanm makinalan bakım ve tamir evieri, tanmsal urünlerir toplanması. paketlenmesi ve depolanması vb. hizmetleri kapsar. Bu merkezlerin hizmet sundu Sonuç Gorüldüp gibi, Köykent tasarımı kimilerinin anladığı gıbı kırsal alanda yenıden kentsel yap> lar yaratma gınşımi olarak değıl. sosyal ışlevıen yanmda, etki alanındaki tanmsal ürünlenn uretımı, işlenmesı ve pazarlanmasına dek vamn tüm ışlemlerin kırsal alanda burunleşmesınde ve kentleşme olgusunun kırsal alana gotürülmesinde guçlu bir araç olarak kullanılabilir. Köy Kentlerde kurulacak, kırsal sanayinm yaratacağı katma deger ve etkı alanındaki köylerde ofuran artık işgücüne sağlayaca^ı çalışma olanagv mn, kırsal alandaki diişük Relir ve işsizlik 5onınunun çözümlenmesine yapacagı olumlu kaîkı, koyden kente olan sağlıksız eöçlcri önemli ölçüde frenleyecek nitelıktedır Tüm Alanlar Ele Geçti OKTAY AKBAL Evet Hayır BİR ANI ve BİR KANI ç; «Bir ölü yatıyor / Vurdnlar / Kurşun yarası J Kml karanfil «b« açrnış alnında / tstanbul'da, Taksim alanında tfir Öltt yaUcak'/ Toprafâ sıp sip dimlayicâk kanı ? SiISTıh mllletim hürriyet türküleriyle gelip / Zaptedene kadar , Büyük meydaru.» Bir, Beyazıt'ı Taksim yaptım Nâzım Hikmet'in 1960 ta yazdığı bu şiirde... Bugün yanlmış kadar taze, canü, güncel, etkill.. Bir ölü değil, daha çok: Aianlarda, sokaklarda, morglann soğuk masalarında, hastanelerin koridorlarında... Kırka yaklaşan ölu, sa>isız yaralı var. Hepsinin kanı şıp sıp damiıyor toprağa. Bir seyleri beslemek için, hallon umudunu, guciınu, güvenini arttırmak için Güzümüzie gördük Taksim alanı yakınlarında olanlan, butün bu korkunç olayı. . Kaçışanlar büyük bir korkunun kovaladığı kişilerdi. O büyük, inanılmaz 1 Itlayıs devi yüzbinlerce parçaya bölünmüştü bir anda! Panik havası sannıştı herkesi. Kaçmak, Jrurtulmak, bir yere sığınmak. Kurşunlar jagıyordu, altta kalan, düşen, ayaklar altında eziliyordu. «Ana baba günü» derler ya, öyle bır günün unutulmaz bir saatiydi. Yüzbinlerln doldurduğu alana geli.i>iguzel sıkılan kurşunlar yaratmıştı bu çügınca panik fırtınasını. Aloi dışı bir kaynasmayd] bu. Can nazarı derler ya, övle!.. Gerçekte büyük ozanu dediği olrnnştu, hürrivet türküleriyle gelip buyuk alanı ele geçlrmiştı emekçi yığınlan .. Ellerindekî silâh, resimlerdi, jazılardı, bağırdıkları inançh sözlerdi .. Silâhlan buydu, inançları, gu\enlerı, ovlan . Buyiik alan ele geçirilmisti çoktan. lurdun tüm alanlan ele geçitilmişti. Hatta oy sandıkları ele geçirümişti. Vakın yıllarda TBMJM de halkın gerçek temsilcüeri ile dolup taşacaktı. Daha şimdiden emeğin desteği, emeğin temsllcilerinin agırlığı olmadan iktidara gelmek olanağı kalmamıştı. Bu >üzden de tüm partiler, liderler, politikacdar, bu bilinçii KUcü kendi yanlarmda görmek istiyorlardı. Emeğin gerçek temsilcileri bir gün girecekti Meclis'lere; yurdun yönetimini de ellerine, güflü, inançh, deneylerden eeçmiş ellerine geçireceklerdi. Evet, geçen 1 Ma>ıs'ta, bu .Alajısta yuzbinlerce genç emekçinin omuzomuza, elele yürudukleri' erek, amaç buydu. Halkın, kendine sahip olması, yurduna sahip olması, yazgısına sahip olması, Iç ve dış tüm düşmanlan ezmesi... Bonu istemeyen o kadar çok giiç var ki! Sinsi oyunlar sbkmeyince, bolmek parçalamak jetmeyince, gözdağları, dayaklar, işkenceler, pusu kurrnalar. yol kesmeler, ekmeğinden etmeler yetmeyince, beklediler beklediler bu 1 Mavıs gununü, belirli bir saatin belirli bir dakikasım. Bir kursan, bir daha, bir daha . Önemli olan ilk adımdır, gensi kcndiliğinden gelir, bilenmiş kinler, düşmanlıklar, korkular, acılar, coşar, taşar; koskoca alandaki, o ele geçirilmiş Taksim alanındaki insanlar kıyamet günündeki telâşa nasıl olsa kaptırırlar kendilerini .. Evet, planlıydı hepsl, oyun iyi ojnandı, başanldı, böyle usta bir uygulamaya on numara, kutlarıı! Kimse yapan. kimlerse araç olan, hangi hain parmaklarsa tetiklere basan, bravo sizlere, bepinize! Ele geçirilmiş kent alanlannı boşaltmak, kurtarmak böyle olabilirdi ancak! O alanda yüzlerce yaralı, kırka yakın. belki daha da çok ölü bırakarak, bıraktırarak .. Iyi uyguladıni2 o TV filmlerinde bile apıçık göstermekten çekinmedicinlz C % mia ovunlannı! L Bir de «Maocu» gençler yaratıldı son yıllarda... Her şeyt bunlar yapıyor, komando momando sözu de bırakıldı, çelsin Maocu gençler gitsin Pekinciler! Kim bunlar peld? Nerden Maocu oluyorlar? Ortalığı kanştırmak, sol gücü bölmek, halk duşmanlarına araç olmak Maoculuk mudur? Okusunlar Mao'nun kitaplannı. öğrensinler duşuncelerini, halk bilinçienmesüıi dehşet saçarak dnlemeye çaüşmak diye bir şey yok Mao'da... Hangi çirkin yüıler saklı bu «Maocu» diye tanımlanan göriınüşlerin altında? Bir çekip koparsak o maskeleri, halkımızın en azılı düşmanlan çıkmayacak mı altından? CIA'lar mialar şunlar bnnların oyunlarına alısamadık mı daha, her kıhğa girdiklerini, jerekirse ırkçı Turancı, gerekirse Marksçı Maocu Leninci biimem neci olduklannı... Sorunun özüne inmeüyiz, bilinçlenme budur, üstiı kapalı yorumlarla, yüzeysel düşünceler, saptamalarla yetinmemeliyiz. Bakın Mao Zedung ne demiş 1937'de o çok bilmis, kendlni beğenmiş birtakım solcular için: «Bazılan birkaç Marksist kitap okumakla kendilerini çok bilmış sanıyorlar, ama okuduklan şeyler kafalannın içine iyice girmivor, zihinlerlnde kök salmıyor. Bazılan son derece kibirıi oluyorlar. Kitaptsn birkaç cümle okudular mı kendilerini bir şey zannediyorlar ve burunlan Kafdağındadır.» Bn denli sağduyulu, gerçek bilirae, sanata, kültüre bağlı bir kişidir Mao... «Maocu» diye geçinenlerin, ya da kamuoyuna öyle bir >afta altında gösterilenleriu ne denli Ugisi var bu büyük Çin önderiyle, anlayın artık .. Evet, bilinçli halkımız tüm alanlan ele geçirmiştir. Oy sandıklannı, kendi yazgısına yön verecek tüm araçlan, yolları, yerleri Bir gun bunu da >apacak. Biz yoksul. emekci bir halkız demişti, büyük Mustafa Kemal. ü emekçi halk böyle bir iki iğrenç tertipie. kanlı ovunia yolundan dönmez. Dev bir güç olarak yazgısını kendi eliyle çizer. Çüzecektir de.. ruyor yanı başımda, silâhırun sün I ocukluk anılanmda, dag baVedat GÜNYOL gusunü goğsumun ortasına yoşı eşkıyalarının hatın sayılır neltmış, tatlı sert, şakaya gelmez bır yerı vardır. 1920lerde, bir cıddıhkle. Bır gulme, bır kaaıiece İstanbul'dan Anadolu'ya goçerken, Samsun'dan içerilere leri yerde. kendi halinde bir in içınden geçerek, silihlı, alarmlı, tıla katıla, bağıra çağıra, hıçkıra doğru uzanan dağlık yollarda, yu san kişılığindeydi. Çevresiyle hıç kıpırdama vururum, yan bakma uluya, yen goğu titrete tıtrete reğımız ağzunızda, korkulu saat ilgılı gonınmüyordu. Iki bın lira yakajım yıldırüan altında. Oğ bır gülme isteğı bürüyor ıçımı. ler yasadık, ha yolumuz kesildi yı aşkın bır borcun makbuzunu lum yavrum, kardeşım yandaşmı, Bunca temiz yureklılık, bunca ma kesilecek, ha \urulduk vıırulaca alıp gıtti, ciddıligınden hıç fıre gonıildeşun ülkudaşun, torunum sumluk, bunca dunyadan haberğız tedırgınügı içınder Babamırr vermeden Arkasından: «Koman TigTencim ârSdaşmı oîabîlecefc ' siflik naaü da süngü tskrmş ola0 sınıf arkadaşı çıkan Samsun Va dodur» dedıler. Inanmadım. Nasıl bunca temiz yüzlü temiz yüreklı bılırdı bana karşı Bır tatlı merhaba, bır sevecen gulumseme, bir lısinin, bızi korusun diye yanımı inanayım: Uygar bır kılıgı vardı. Anadolu çocuğunun arasından, za kattıgı altı ikı jandarma »nnın Komando dedıgın para vermez, bir hain, bir yurt düşmanı, bır tokalaşma, bır dostça kardeşçe goz eşlığınde yol alırken, dar boğaz alırdı. Olacak şey değıldı. kundakçı, bir kana susamış in babaca ogulcakahve goze gelme, karşılıklı cay ıçme, uzun önlerınde, yokuş başlannda araOnunla şöyle yanm saatlıgıne san kişiligınde yuruyorum başım kısa hoşbeş etme, dert yanma balanmız durur, jandarmalar sa karşı karşıya konuşabilseydım, önümde, sagı solu alttan alta ta dert dınleme, al gulum ver gu ğa sola segirtip çevreyi kolaçan dedım kendi kendıme, hemence rayarak. Sonunda bir kapuun o lum bır masa başı, bır ayaküstu ederler. sonra yenıden yola ko cık anlaşabilirdik, yurdun dertle nünde duruyoruz. Çavuş benı bır konuşup anlaşma yetıp de artabı yulurduk, arada bir uzaklardan ri ustunde. Neydı, nedır yurdu koguşa sokuyor. Yırmi yırmı lırken ıkı insanı cancığer dost et gelen, düzensiz sılâh sesleri ara muzun başlıca dertleri: Bır yan beş kışilik bir koğuş bu, dızı dı meye, kucaklasıp birbırini bağrısında. Karanlık basmadan once da somurülenler, bır yanda so zı karyolalarla bezenmış. îçensi r.a basmaya, nasıl nıce oluyordu vardığımız harüarda, yolcuların murenler vardı, sırtını ıç ve dış tıklım tıklım. Ürkek ürkek gin da, bir anda tek yanlı, bılınçsız, konuşmaları, hep eşkiyalarca yo sermaye egemenlıfıne dayamış. yorum içeriye. Gencecık msanlar, zorlama, zorbalama bir düşmanlu kesılen, soyulup oldürulen. ço Komando, aslında somürulen bır dovulmuş, horlanmış, falakalan lık çıkabılıyordu ortaya? mm cenaee törenine gelerek, çelenk telgraf ve telefonla acıluk çocuk, kadın erkek, yaşlı ınsandı, sömurenleruı hesabını mış, yılmamış yıldınlamamış, ısmızı paylasan tüm dosüanmıza teşekkurlerınuzı sunanz. Gulme istegırm içıme gömerek, genç ayrımı yapmadan bıçılıp çalışan, çalıştınlan. çahşmak zo kencelere ınat kışıliklerını, onurdoğranan ınsanlann serüvenlerıy runda bırakılan. B:r gozu açılsa, larım korumuş, korumayı başar o oyuncak gorünumlü sevimli eri le ılgıhydı Kaç kez, yurek çarpın bır gorse olup bitenlerı, aklını mış, sapına kadar devrımcı, ınan gende bırakıp koguşa attım ken AİLESt tıları ıcınde dınlemıştık, ana o kullanarak. komando olabılır mıy lı, ınançlı kararlı gençler volta ciımı... dı? Yurdun gerçek esenligini ıs atıyorlar içende Hep bır ağızdan îşte, göruyorsunuz, bir Anadoğul, baba evlât birbirimize sokulup saniarak, bızden yanm saat, teyen. hem de, karnının açlığına «Geçmış olsun» diye karşılıyorlar lu uşağım çıkarmışlardı, karşıma, bır saat, beş saat once. yolumuz bakmadan bu yolda canmı esır benı Anlatılmaz bır guven, bır benı bır dusman belleterek.. Cumhurıyet 4347 Adına Komando denılen Iştanustunde mce talıhsız yolcuların gemeyen bır solcunun yanmda, dayanışma, bır beraberlık duyguyanıbaşında oimaz mıydı? Eaha su kaplıyor içimı. Üst başlarda, bul'lara okuyup ıs güç sahıbi oleşkiyalarca kıyıma ugradıgını. Anneannemin dudaklan dualarla tın rahatı bır azınlığın vurkır bır yankesicıden boşalmış bulu mak, hayatım namusuyla kazanmaşası oldugımu bır anlasa, iş bikıpır kıpır olur bagnna basardı terdı. nan bır yataga yerleştıriyorum eş mai için gelen, bin bir güçlük ibız toruniannı. beş vakit namaz yamı. Sonra, kara bıyıkh, yagız çınde okumak ıstegiyle yanıp tunıjrazuım bızleri koruduğuna ınaYoksul bu Anadolu uşağı ken bır delıkanlı yanaşıyor yanıma tuşan, ama, bir sapık örgutün anarak. Os'sa bır raslantıydı bizle di esenhğını ısteyen ınsanlara na sevencelıkle. «Aç mısuı?» diye so ğına düşüp sana bana düşman go Muammer Sayın. Muraffer Ozkan, Mualla Aydıner. Necn koruyan her sefennde. sıl duşman edılebılırdı0 Edılebı ruyor. «Açım» dıyorum. Kızkule züyle bakıp süâhını duşünmeden det Özkan. Neset Özkan, Tuncer özkan, Saadet Ozkan'ın sevKımdi bu eşkıyalar? Kendi ad lıyor, edılebılmekte de. suıe bakan bir pencereye dayalı duşunemeden, düşünmeye vakit gıh babalan, îhsan Sayın. Medıha özkan. Mustafa Aydıner, Size, çok yakın geçmışteki bir yemek masasma buyur edıyor be bulamadan beynımize yonelten larına davranan. bır aga hışımına Güzin özkan, Nevin Aydın, Sevınç Ozkan, Serhat Aydıner, uğramış, bır kan davasının, bır anımı anlatayım, ister gülün, is nı. Zeytin, somun ve sudan olu gencecık insanlann ne farkı var, o Selunıye'dekı elma yanaklı, k&Çiğdem Aydmer. Adnan Aydıner, Onur özkan, Gülru özsevda çıkmazmm öç duygulanyla ter ağlayın: şan bir ziyafet çekiyor bana. mur gozlu askercikten? kan Hülya öıkan, Bülent Özkan'm sevgilı dedeleri 12 Mart döneminin hışımına sılâha sarılıp dağlara kapagı atYatma zamam gelip çatınca, Yukanlarda olup biten, belli mış kişilerdi. Savaş günlerinın uğrayıp da. on uç gun Emmyette Emakll Jandarma Albayı başıboş düzeninden yararlanıp, yatbktan sonra Selımiye Kışlası helâya gitmek ıstiyorum. Kapıya bir smıf çıkan doğrultusunda ko hükümetın eli yetişmeyen yerler na götüriildum. Once, turuklan yönelıyorum, boy gostenp sılâhlı tarılan komplolar için araç olade egemenbkleruıı sürdürüyorlar dım, sonra nobetçi subaymın oda nöbetçıden iain istemek ıçın. Ben rak kullanılan bunca gencin, sedı. Kişisel kinleri, öfkeleri, hınç smda yoklamadan geçtun. Once, den once çıkanı beklemem gere çımle başa gelecek namuslu bir larıydı, önüne çıkanlan soyup cebım çantam boşaltıldı. Kesicı kıyor bir iki dakika. Sonra, bır yonetimde insancauk İçınde kenoldurmeye yonelten onlan. Yok biçıcı gibi ne varsa, taraktı. ça sılâhlı er esliginde helâya gidiyo dılerine düşen yeri, yani sosyal Hakkm nhmetine kavuşmustur. Tann rahmet eyleye. sa, bir örgiit adına, bır ülkü rtoğ kıydı, makastı.. hepsini aldılar. rum, açık kapılar ardında utana adalet bilınci içindeki yerlerini Cascavlak kaldım ortada pijama sıkıla, zorlana zorlaya işimi ya bulacaklarına inanıyorum dersem, AİLESİ rultusunda, bilinçli bır eylem birçok mu saflık ermış oluyorum pıyorum. liğıne adanmış degillerdl HUirii larımla. dersinız? met gücümın ağır bastığı illere Sonra bir çavuş eşliğinde, suKoguşa girmeden önce, kapmın ilçelere uzanamıyordu pek eylem bay odasından aynldık. Koridor yanı başındaki 5alaklı çeşmede dan, koridorlardan geçtik. Oda elimi yüzumü yıkamaya yelteniyo lerı. lann kapısında, merdivenlerin ba rum. Yanı başımda bir karaltı beYıl 1920, 1921'di. Şimdilerdeyse yıl 1977. Dağ eş şında, dızi dizi asker bekliyor, Uriyor bırden: Başımı kaldınp kiyaları çoktan inmiş bulunuyor sılâh elde, süngii silâhta, gbzler bakıyorum ürkek ürkek: Bır askentlerimize, hem de hükümet görevde kuş uçurtmaz kervan ker, ufacık tefecik, elma yanaklı, giicünün bır kısmıyla bırlikte, geçirtmez titızligınde. kömür gözlü, ben diyeyim onalbir emır ve kumandayla, kuş uMerdıvenlerden inıyoruz, yuıe tı, siz deyin on yedi yaşlaruıda, çurtmuyacağı, uçurtması soz ko bitmez tükenmez kondorlann melek bakışlı, bir askercik dunusu bile olmayan. olamıyaeak >•••••»••••»•»• olan kentlerimize. Hem bu eşkı ••••••••••••< yalar artık bır «Ulki!» adına Anadolu dediğimiz şu yurt bütünluğunün esenhğıne ters duşen, ge4 rıci genlıkçı, yıkıcı, yıktırıcı, düşUnileverlş Ticaret ve Sanayi Türk Limited Şirketınin • çu duşlükçu bir sapkm «ülkü» (Vita, Sana) Bakırköy'deki fabrikasında Makina ve Endoğrultusund.1 örgütlenmiş buluf MAYISTA KATLEDilEN BÛTUN ARKADAŞURIMIZ HJiN düstri Mühendisi olarak görevlendirılmsk uzere aşağıda nuyor. Yukarılardan gelen, hükübelirtilen şartlara uygun eleman aranmaktadır. YARDIM KAMPANYA5I A(!IMI$TIR met güçlerine dayanmasa bile dayanıyor duygusunu uyandıran, ör Bütün ilerici, yurtsever. demokratik ve devrimci axkagutlü, •S'urucu kıncı, yakıp kaçıAranan Nitelikler : daşlann yardımlarını beklıyonız. cı, koydunsa bul, buldunsa koru Konuyla ılgili yüksek tahsilini tamamlamış olmak, ka.ır, sırtını sıvazla, bir takım Zıraat Bankası Kızüay Şubesi Hesap No: 630/1111 Askerlık hızmetini tamamlamış bulunmak, ınsancıklardan oluşan, beyınlerı 4 TÖB DER ANKAKA ŞUBESt 1 ıkanmış maşacıklar bunlar. Ar 35 yaşını geçmemiş olmak, tık karanlıkların basması diye YÖNETtM KURULU Kendi konulannda tercüme yapacak ve rapor yazabır şey yok onlar ıçın Güpe günbilecek şekilde ingihzceyi çok iyi derecede bılmektır. duz, yoğun kalabalıklar içınde, saati vakti hesaba gelmez anlarTercih sebepleri: da, üçer beşer gruplar halinde, arabalar içınde arabalar dışında, 35 yıhk işletme tecrübesi, bol menruli sılâhlanru boşaltıyor Dinamık ve aktif yaratılışda olup Modern Işletmecilar, listelerinde yer alan solcu lık görüş ve davranışlarına sahip bulunmaktır. gençlere, onlarla birlikte, torbası gıinlük azıklanyla dolu k»dın erkek yolculara, çoluk çocuk, yaşlı llgılenenlerin en geç 16 5.1977 tarihine kadar yeni çegenç ayırdetmeden. kılmiş bir fotoğrafı havi kısa özgeçmişlennı belırten bir 6 mayıs 1977 cuma günü yapılacagı duyurulan TM.MOB Kentler dağbaşı sanki. vur slmektupla P.K. 191 Şışli, Istanbul adresıne «MUHENDIS» 22. Genel Kurulu ertelenmıştır. 22. Genel Kurul tanhı ve Iah vur, ödlekçe konuştur konuşrumuzu ıle muracaatları rica olunur. yerı aynca açıklanacaktır. turabıldıŞm kadar mermıleri! Delegelere dujurulur. Kardeşm kardeşe düşmanlığı TMMOB YftNETtM KUBtLO degıl de nedır bunun adı? Daha dur. rasladım, bır basımevınde, yagız bır uelıkanlıy?' Goz(Cumlıunyet: 4255) Moran: 758/4233 TAMER SAATÇİOĞLU' VEFAT Sadrettin ÖZKAN ENDUSTRI ve MAKİNA MÜHENDİSLERİ ARANIYOR DUYURU Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden