Katalog

C'JMHURİYET 1 OCAK 1977 DOKUZ SANAT EDEBIYAT 1976, TÜRK ROMAN VE ÖYKÜSÜ AÇISINDAN VERİMLİ BİR YILDI Atillâ ÖZKIRIMLI lih Niksarlı) Bır Yaşam Ki (Şükrü Çeltker> Dpprcrrı (Zeyyat Selinıoğluı Firavun îmanı (Tank Bugra), Dılo Dılun (Omer Polat), Koyuıı BHJ.I, Musa'nın Gecekondusu (Hasan tzzettin Dınamoı Zap Boylarında (Şükrtl Gümüş.) Ulusoı (MusUfa Asoglu), Kardeijleıin Kını (LutTü Kaleln Bozaıc Rır Şpy (Din<,cr Sümen, Pulsuz Tavla (Mehrrıed Kemal ı ÖYKÜ Makedonya 1900 (Necatl Cumalıı, Elıt Dıye Bır Tıirkıl ıBaşaran) Kapan (Hakkı Gıımılştaş), Gıdenlcr Donmeyenler (Ilulkı Aktunçı Insan Posası (Bokır Yıldızı, Buhriyelı Cocuk (Tarık Dursun K ) An Baırnı Ah (Nazlı Erayı Gelin OmıllmUz (Tnlıır Abacıl Yapma Çıçek UsUları (Ayşe Kılıınd) Banş Adlı Çocıık, Yıldııım Bolge Kadmlar Kogusu (Sevgı Soysal) Tlırklje Hikâyelerl (Falıri Frdınç) Umııt (L'lufor Şahınl Sessız Bir Dayanı^ma (Aysel Ozakını Koydekı Kekltklpr (Nusret ErtUrk), Yorgun (Mohmrt Ç<ıglıkasapı. GörUldUgü glbi 1976 da vayımlanan rotnanların sayısı, öyktl ki^aplarının Ikı katı Bu nıcplıkspl du rum kesenkes niteliksel bır artışı da gerektırmiyor Ya da başka bır deyışlo rııcplıksel artı^ın mutlaka nitellkî.el bır geüşmeyı getirdıgı Kuraiı konulanm/ Aııın hır büijka H<,ırtan, ba;uı da değindlğım gibı Türk romanınd Mtelıksel bir aelışiınııı görüldüfttı vurgulanmalıcur Ayrıta lopldnı sayılan goz önünde tutarak bir oranlama yapaısuk, venı adlara daha çok ojküde rastlandıgını sovlpjobiln v Başlaneıcın ovk'ior olnıası Rtlenek sclleşmiş bir vol artık öyküde direnen az 1976 nın ılgı (,ekon, uzcruıde durulan rom.ııı v« oykü kitaplan tse şunlar Yılın son aylarında yayımlandıgı lçin nenüz eleştıriye knnu olmaj an «Al Gnzunı Seyıeylp Salih>, Yaşar Kemal'in çizgısinde yeni bir aşama olması açısından onemlı Dogaınsan ılışklsl başKa bir boyuta ulaıjiyor bu romanla Adalet Ağaoğlu'nun «Fıkrlnıin Ince GU1U de tartı^mdsi7 yılın en iyı romanlanndan Agaoftlu kurtulusıı Almanya'da arayan binlerce Bayram'dan biri olan kişısının gerçeklıginl ne ttlçüde başarıyla verebıliyorMi yıne onun gözüyle Tılrkıye'nin sağhksi7 sosyoekono mık gellşimlnı aynı başarıyla çiziyor 1976'nın en çok jankı uyandıran, degişik vaklaşımlarla degerlpndırilmekle bırliktp ilgınç bulıınan romanı ise Pınar KUr'Un .Yaıın Yarınıydı. Erol Toy «Gözbağı»yla ypni bır pstetifti denıyor Demtr O ! ü .Bır U7iın Sonbahar.da ö7PİHkle bıçim açısından bir degişimle gelivorrlu Levpnt AJralı «Goçük.le clpgtşık bır konu getınvor M Zekl Niksarlı ıse .Türkoglu Çıbır Salih Ile Aremoglu Gaffar.da ycr vcr bır tezi dognılamaya çal'smamn kurulugu dışında kışılerinı degişik bir yaklaşımla vcriyorcij Sonuç olarak bııctaki var7imi7i yınpleyplım 1176 Türk romanı açısından vprımlı, yeni atılımlara Rebe bir yıldı Öyküde ienı adlann belirdığinl sfiylemii.tım Gerçektpn dergılerden tanıdığımız Hulkı Aktıuıç, bir bütune varmayı amaçladığı kitabıyla, degişik toplum katlarından tnsan dllnyalarını sergıhyor, ayrıntıları spçmedPki tıtİ7İigıylo göze çarpıyord'i • Barıs Adlı Çocukla SPVRI Soysal yazarlık çızgıstndekı gelişımın somut bır örnegini sunarkpn •Sesiiz Bir Davanıç;ma>da Aysel O?akın yalın bır duyarlıgı geliştirlyordu Nazlı Eray ve Avşe Kilinıcı do Ü7prinde durulması gereken adlardı Kuşkusuz, bütün bir yılı değerlendirmenln ola naksız oldugu bu jazıda, Necatı Cumalı'nın çarpıcı bır gerçeklıgi Başaran'ın köv ınsanını yansıtırken bllinen ustalıklarını sürdürdükleıinl belırterek sdzll noktalayalun. i r\ F^ s~ nan yapıtlar ve olaylar lıareketli bir yıl oldugunu belgelemcktedir. Eskl ustaların kltaplarının yayın lanmaiıvla birlikte, genç kuşaktan adlann da edcbljat ortamına katılışı, dıkkatl (.ekmcktcdlr *jllr. hikâvc roman Inceleme pleştlrme alanında vapılan rnlısmiUr. hütun cahnların toplumcu bir Koruş açısında oılnklandıjını eo^termcktc 1 ' Yeıll çalışmalar oranında çexlrller ..T»IH1{|P e'f>.tlrınr ıncelc mf alanında Tıırk vazarlnrına ve nUıır larına rararlı olrmıitur Aşaftıda «la okuvara>rtnı/ avrıntılı vazılarda blrtikım ozelllklcrln 197fi'da daha hellrırin bir «rrirunıım kazandı^ını saptamaMnM7 Yavınevlennln \erll vazarlara ços tprdİRİ ll^inln artışı sllr kltaplarının daha geniş bir okıır çevrrnl hulııvı 197fi'nın nlumlıı nltpllklerl olarak <ıralanahlllr C.preU vazarların eerpk okurların bir sanat edeblyat vapıtını drferlrndlr X V / t) 'da Türk edebljatının çe 9İt dallarıntl " a yayınla fnceieme dalmda önemlî yapitiarın yayıniandığı bir yjh geride bıraktık Konur ERTOP gıhı konıılRia < iklaşımıyla pdpbıyatımızın aramşlaıına vanıt geMiecek nitelikteydi Klmı jipıtlaıda edebiyat ımmn sorunlan anılar çeıçe\psınde ele dlınmış, anılardan yola çıkılarak cdebi\ atımız yaı^ılara baglanmıştı Salâh Bırspl'ın Kff n \ıl sonunda tıkan «Kahveler Kltabııun bır de^amı olan «Ah Beyoğlu Vah Beyıi';lu. adlı kıUbı, l')4(l Urdan sontaki edobıyatlmı/ın y<i7ıirldrı, yapırları, lıaıekellerı VP tartışmala ıını anılaıa dayanarak ele alan bır srrgılemesinl veııjoıdu Kitapta 1H40 kıışagının edebiyat yaşantlsı Biibd'ın yan alaycı anl".tınuyla vansıtılırken, pskl deiRiİpro kıtaplara, belgelere gerekli Onemi vcıen titiz bır araijtuıcı kimliŞi de kendini belli cdıynrdu Mu7affpr Buyrukçu nun «Aıkası Yaıın» adlı kitabında yazarın edebiyat çevrelerlyle ılglll günlüklerl toplanmıştı Uzun sürsdir dergilerde yayınlanan bu frtlnlükler Buyrukçu'nun aynnülara insan portrelenne özen gösteren hikâyecl klşıligıyle temellenmlştı Dar bir çevre İçlnde de olsa gUnlük yaşantısı boyunca karşıla^tığı edeblyatçıları onların sbvlp"îilprlnl ınce ayrıntılarına ınerek vermesl yazılarına belgesel nitelik kazandırıyordu Hallkarnas BalıKçısı nın mektuplarından Azra Eıhat'ın derledigı .Me\tuplarıyla Halıkaınas Balıkçısı» adlı kıtap, romannnın sanatına, kişillğıne mektup türü (, rçevesinde ışık tutacak günlük notlara yer verıyordu Ancak kitabın öneml aaü Balıkçı nın Eski Anadolu uygarlığı konusundakl bllıııısel görüşlerııu yaıısıtacak metınlerden oluşmasmdaydı Bayan Erhat klasik Yunan filolojisıyle ılgıll araştırmalarmın ışığında Balıkçının mektuplarından an konuyla ilglli grtrüşlert derlemış ve değerlendlrerek okuyucuya sunmuştu. 1976'nın ılgi çpkıcı yanlarından biri gelenekçltutucu kanadın derlenıp toparlanarak genlş olanaklar içinde edebiyat sanat alanlarında etkilt yayınlar yapmaga glrlşmpslydl Yıl içinde sağcı bır yayınevi aylık fasiküller halinde bir «TUrk Dılı ve Edebiyatı Ansiklopedisl» yayıniamaga ba^ladı Ansıklopedl tek yanlı bir görüşle düzenlenmıştı Madde başı olan yazar adlarının ve yapıtlann seçiminde gelenekçı • tutucu açı kendlslni ıyıden iylye belli ediyordu Yazarlarla ilgill notlarda dünya görüşlcrinm «toplumcu», tutumlarıııın «gerçekçı» olması anslklopediye göre yerllecpk, kınanacak bir durumdu. 1960'lardan sonra sağcıların yayımladıftı oğrenci derglleri ansiklopedıda madde başı oluyor, buna karşüık toplumcu edeblyatımızın büyılk dönemeçlerinl, hareketlerinl oluşturan yayın organlarmdan, yapıtlardan, beklenebileceğl gıbi, hiç söz edilmiyordu. Örgütlenen, destek gören, güçlenen sagın okul kitaplan uygulaması ve bu arada Lıse Edeblyat kitaplan öğrenlm vılı başladıktan sonra genış jHiıkılara yol açtı Aydın çesreler ve edebiyat d.rastıncıları bu kltapların tutumunu, tutarsızlıklaunı, yanlıslannı sergiledller. Aynı çerçeve içlnde yer alan tek yanlı, geri bir başka kitaplan henüz söz edilmedi Bu kitap «TUrk DUnyası El Kıtabı» adını taşıyordu 1450 sayfalık bUyük bır rıltten oluşuyordu Kitapta Türk tarlhlne. TUrk kültürüne, Tılrk sanatına ve TUrk edebiyatına gplenekçl ırkçı bır yaklaşım grtsterllmiştı Bilımsel araştırmaya günlük polltika eğillmıyle yaklaşılmıştı Konuların işlenmesinde çağdışı bakış açısına baglamldığı glbi yanlışlardan, cksiklerden de kurtulunamamı^tı Elpştirme lncelemp türlerl bir vıl tçtnde dikkat ^ekici Urünler verdller Eleştiri dünyamız gorüşünü ve becerisinl zenginleştirecelc yeni ço\irl ler ka7fındı Sagın bol olünakiarla ortaya çıkan Uıiinlerı tPk yanlı goruiler getirıyor <\ncak bunlar bılinçli aydınların ııyanık tepkisıyle karşılajıyor, bu yüzden etkıli olamıyor .. eçen yıl yayımlanan romanlara ve öykü kitaplarına bır göz attığımızda, Türk roman ve byküsUnün son yıllarda ulaştıgı başanyı sürdürdüğünu toplumcu gerçekçl çizgiııln agır bastıgını görüyoruz Insanı toplumsal Kerçeıtluı ıçinde yakalama ve onu somut bıre^sel farınıv.e verme çabası egemen artık Gerçekligın bir ılıştoler bütünU, toplumblrey dıyalektıgl blçiminde konulması da dlyebıllrız buna Ya da tek boyutluluktan çok boyutluluğa yönelış Bıı saptama Turk romanının ve oyküsünün geleceği konusunda soyut btr umut beslememlzin, lyimserlik duymanıızın da ötesinde elle tutulur bir gerçek olarak behrlyor. G Yılın olayı Ise, kuşkusuz Sevgi Soysal'ın ÖIUmüydıl Bu konuda söylenmesl gerekenler sciylendi 1962'de başlayan, Ustollk ^anlış başlayan btr ya7arlık serllveninin 1976'da doğıu bır çızgiyc dalıa lyiye ulaşmışken sona ermesi edeblyatımızın adına gerçektpn btr kayıptı. öte yandan bir bölüğünU, daha önce dergılerde yayımlanan fıjktılerınden tanısak da yenl actlar kazandı TUrk edebtvatı Romanda Pınar KUr, Alımpt Say I.event Agralı M Zeki Niksarlı, GUrıev Dal. oyküde Hulkl AkUınç, Tahlr Abau Na/n Eray, Ayse Kılımcl llk kltaplan 1976'da yayımlanan yeni adlaıdı Demlr Ozlll, Hakkı Gümüştaş Ferit Edgü, Hasan Kıyafet. Ayhan Bo7fırat, Dınçer SUmer, Zeyyat feelimoğlu ıse ilk rovnanlanm verenler.. Hemen behrtilmesl peıeken bu ilk urünlerım belli bir düzeyln altına düşmcdigı. daha ıyınin Ipuçlannı taşıdıgıdır Arm.aganlar konusuna gelince 1976 da roman ve öykü dalında vprtlen armaganlar geçmlş yıllarda görf'jldüğü ölçüde tartışmalara yol açmadı RomaiK'ja Tütün Yorgunu (Talip Apaydtn) Bir GUn Ttac Başına (Vedat TUrkalı) Kanlı Derenlıı Kıırtları (Dursun Akçam); Oyküde de Dostlukların Son GUnU (Sellm 1leri), Uzun Stlrmllş Btr Yaz <Nedim Gtirsel) yılın ödüllerlnt paylaştılar. Burada ozelllkle öyktt «dtlllerınin iki genç sanatçıja verılmesınin olumluluğu belirtilmelldır. Yayın alanında görlllen vs üzennde durulma»ı gereken bır başka olumlu gelışlm de vayınevl» nnın Türk romancılannın ve öykü yazarlannın Urtnlerine artan bir iİRivle yonelmi<> olınavdır Konuyu ticari açıdan düşünürsek, kuskusuz bunda arztalpp ılışkısinin büvtlk payı nlrlugıı trrtriiltır Ama bu bir başka olguyu da yanında gptırmektedlr Türk sanatçısının kendınl kabul ettirdıgi olgusunu Bır döküm yapmak lstersek, yine yılı bütün olarak yansıtjıbılecek şu listeyle karşılaşırız ROMAN Yılanı öldürseler, Al Gözüm Sejreyle Sallh (Yaşar KemaP, Flkrlmın tnce GÜUI (Ada let Ağaoglu). Yarın... Yann .. (Pınar KUr) Surname, Bbyle Gelmiş Böyle Gltmez II (Azlz Nesln), Kocakurt (Ahmet Say), Gözbağı Son Seçim (Erol Toy), Bir Uzun Sonbahar (Demir özlü), Grevden Sonra (Hakkı özkan), Aravış (Hakkı GUmüşraş), Yağmurla Gtden (Burhan GUnel), Kimse (Ferit Edgü), GöçUlc (Levent Ağralı). Sarı Yazma (Rıfat Hfcaz), Tartışma CSarrllm Koçagözl, Gerçek Dışı (Mehmet Seyda.). Başlayan Kavga (Hasan Kıyafet), Dört Yol Ağzındaki Ev (Ayhan Bozfırat), TUrkoglu Cıbır Sallh tle Acemoğlu Gaffar (M Sa 1 1976'nın belırgin edebiyat olayları ve yapıtları mede olçütlpre sayginlık duyması, bun ları edlnınek eereğlnl duyması, toplııınou Pdebiyat açısından da daha blltmnel bir tavra dojtru «idlşin tanıtlanmasıdır 1976 }ilının yapıtlarını ve olaUarını dcgcrlendirdİKİmlzde TUrk edebhitımn (nplıınuuluk clnj,'! ultıısııiKİa ypnl arllarU birlikte bir cellslm çlzgisl Içindv oldıiKiınu Carkedivnruz Ftutün bu çl/Rİnin vaıımra Turk etlcbhat ortamında ayrımlı bir anl.ıvı şın da çpşltlililı kazandırdıfcını ekle\rlim Bir ulıtı degerlendlrmesinf K(İ7 at Iığıni7da Turk rdcbtvatının çp^lt!) dal larındakl çahaları, hu çabalurın yaratırı larını een<l çizırilerlyle de olsa tanıva caksınız Fskl ustalıkların birlklml ilp birllktr tazp kanların da I977'de edrhl vatımızda nlumlıı sonuçlar sağlayacagı Inancındayız. I , | | % n A yılı deneme eleştirl Inceleme türI j f I h ' e r ı yönünden hareketsiz bir yıl olmadı Bu yıl içlnde gazeteler edebiyata, sanata gerüş yer vermeyı sürdürdüler Klml gaze telerin her giin yayınladıgı sanat edeblyat sayfalarında deneme eleştiri türlerlnde llgl çekıci yazııar yayınlandı Ancak gene bu yıl içinde Yeni Ufuklar. Milltan glbl bu türlere genlş yer veren, edeblyatımızın güncel sorunlan uzerinde canlı tartışmalara alan olan dergller vayınlarına son verdller Oysa eleşürıınlz ıçertk ve yöntem bakımından yeni bakış açıları getlren yapıtlar verirken, okuyucuya yeni uluklar açacak, eleştiri geleneğimize katkı saglayacak, örnek olacak çeviri kltaplar da bu zengınlige katılmıştı Çeviriler arasında dikkat çeken yapıtlardan biri Borıs buchkov'un «Gerçek çillğin Tarlhi» ıdi Küap Rönesanstan başlayarak klasik yazarların, çagdaş Avrupa edebiyatının ve Sovyet gerçekçi yazarlannın yapıtlarına llginç ç o rümlemeler getirirken gerçekçi okulun ılkelerı Uzerinde uzun boylu duruyordu .Sanatta Sosya lıst Gerçekçilik» adlı derleme de Sovyet yazarlannın gerçekçiltge bakışlarım yansıtmaktaydı George Thomson'un «tnsanın özü» adlı kltabinda sanatın kokenlerl ve devrtmcl sanatm özelllkleri ele alınmaktaydı Luclen Goldmann'dan çevrılen • Dlyalektik Araştırmalar»ın özellikle «Diyalektik Maddecilik ve Edebiyat Tarthi. bölümU de edebıyatımıza yol gösterıcl nitelikteydi Aynı niteltkteki ötekl çevirıler arasında Lenın Ue Gorki'den • Devrlm Oncesı Devrım Sonrası Anılar, Mek tuplar. adıyla çevrilen yapıt, Bertolt Brecht'in «Sosyalist Gerçekçilik ve Toplum», Troçki'nın «Edebiyat ve Devrim» adlı kitaplan yer alıyordu. Yeni yaratılara yol gösterebllecek bu çevirıler yanında eleştirimizin yeni boyutlarını vurgulayacak yerli yapıtlar da verllmlştl. Bunlardan biri tsmail Tunalı'nın «Markslst Estetik» adlı kitabıydı. Prol Dr Tunalı, incelemesinde Marksizmı, dlalektigi. Marksçı açıdan dini. eylem ve devnmı konu edlndlkten sonra Marksçılığın sanatı bır bllgl probleml, toplumsal bır problem ve bır ontolojik problem olarak nasıl ele aldığını sergıllyordu. Mehmet Rtfat'ın «Yazınsal Betik Üzerine Arastırmalar» adlı küçük kitabı eleştirlye yapısalcı ybntemin nasıl uygulanabileceğinı göstermekteydl. Mehmet Rifat'ın kitabında edobiyat metnine «yapı» (ya da dJzge) kavramına önem vererek eğilen yenieieştiri Uzerinde duruluyordu Tahsın Yücel'ln «Yazın ve Yaşam» adlı kitabında topladığı edebivat ve kültUr konularını e\r alan yazıları dogmalardan uzak durması, akıld araştırma yöntemiyle dikkat çekmekteym I3u kıtapta da bizim edebiyatımızı ve yazarın çok ya kından tanıdığı Fransız edeblyatını konu edınen, yargılayan yazılar vanında yapısalcu yönteml» ıl gıll ınceleme ve uygulamalar önem taşıyordu Fethl Naci'nin • Edeblyat Yazılan» kitebınd^ toplumtu gerçekçi bakış açısı bugunku edebiyatı mızın turlu örnpklerlne uygulanmıştı tethı Narı edebiyata katı öğretı kalıplarıyla bakmıyor, bı limsel bakış açısını uygularken yapıtların etkıleyı cı yanım, msan duvarlığına seslenen yönlerini edebivatla haşır neşır olmuş, edebiyatı salt mc tin olarak görmemiş, ona yaşamında yer vermış bır edebij atseverın tıtlz begenısıyle vurguluyordıı Sezer Tansug'un • Sanatın Dıli» ve «Sanata Yak laşını» Hflll RltapTarı genellikle resım sanatının Urühlerı ve bu dalın sorunlan uzerinde durm.ıktaydı Ama edebiyat vapıtlarını da ele alıyordu Bundan başka gelenekle hesaplaşma, Batılılaşma ŞÎÎRİMÎZ GEÇEN YIL TOPLUMCU BÎR ÇİZGİDE GELIŞIM GÖSTERDÎ Doğan HIZLAN şllrlmlz, anlayış değlşlküklerlyle varhğını sürdürdü Eskı u&talann kitapları yayınlanırken, toplumcu »iinn genç örnekleri göründU. Kimi toplumcu şalrler 1940 kuşağınm çlzgislne yenılik ge tirlrken, kimileri de açık bır söyleyışle yer yer slogan edebiyatına yaslanan ürünler verdiler Hic kuşkusuz bu yıl; şilr bakımından, özellikle dergl lerde görunen örnekleriyle canlı ve etkın bir yıl dı. Yazılan şiirlerle birlikte, poetika'ya değgin yazılar da şiir uzerinde dUşünülenlerı yansıttı. Ne var kj bu görüşler genel bir kUltür ortamımn şur deki yansımaları biçıminde olmaktan çok, şıiri kendine özgülUğün sınırları içine kapattı. Şiir okurlarımn artışı 1976'nın sevindirlci bir olayı sa yılmalıdır. Bu türün işlevinin yeni bır geçerlık kazanışının kanıtıdır. Yalnızca anlatılanın önemli oldugu bır şllr anla yışmda bile şıırselHgln agır basması Ukesınl un'it mamalı. DUşUncenin amacın, toplumou özun ıvi bir şilrle çok daha büyük yığmlara iletllcbllecegı şilrin gerçeklerlnden olsa gerek. Behçet Necatıgıl, şimdlye kadar yayınladıgı kltaplardan bir seçmeyı Sevgllerde adıyla okurlanna sundu. Seçmelerin başında Necatigil'in TUrk şiırin deki yerml bellrten blr lncelememiz yer aldı. Sev tilerde şiire 40 yıl emeklerin en yoğununu vermış bir sanatçının şiir gelişimini, şilri kuruşunu ve dün yasını toplu bir biçimde verdiğınden önemliydi. SutUven ve Urşellm kı/.ları şairı olarak okul kıtap larında geçen Mustafa Seyit Sutüven'm şiirleri ki tap olarak toplam şlirler klmliginde gözükıince, Su tüven'in kişıliği daha anlaşılır oldu. SutUven mıto BU kapandı ama kendi köşesinde blr şairın Türk sUnnde özgün bir kaynağı kullanışının simges' olarak okunulmağa değer Urünler olduklarını bel geledller Necatigil'in Kareler Aklar kitabı, yalnız onun bi çım denemelerindeki ustalığını sergilemekle kalma dı, söz sanatlanndaki ustalığını, geleneksei şlirimızden nasıl yararlanılacağının yöntemınl ortaya koymuş oldu. Talat Saıt Halman, Bin Bir'de uzun söyleneoek bir içeriği yoğun mısralaştırma düzenlnde kullandı, Puat Bayramoglu Rubailer'ınde bu kendine özgü dünya görüşünü bir zamansızlık anlayışı İçinde ver di Cebetmem Biziz'de Erol Çankaya, haykırmadan y"ılan toplumçu şiirm çok daha etkınleştığini be Urliyor. Çankaya, toplumcu içerıfie şiirsel duyarlık katılınca yapıtmşıir katınt. yükseldiğini Cehennem Biziz'de kanıtlamış, Ali PUsküllüoglu'nun Unutma Onları. lnsanımızı anlatırken. çogunlugun anlayacaği bir şllr biçımını yeglemı*. sıglığa düşmeden yalınlıgın sınırlarını çızebllmlş. Ecevit'in Şlirlrr'l blr şalrln Urünlerl olmaktan çok bu siyasal adamın dünya görüşünU ortaya koyması açısından degerlendirilmelidir. Hınd mis tığinden batının nümanist anlayışına kadar genlş bir çlzgıyl ve biriklml kapsayan şurler ve düz ya»lar. yillarca onceslnın şiir anlayışını yansıtıyor. Metln Altıok, düşüncenın agır bastığı Ge*ein'de şnr anlayışıyla ayrı blr çlzgl çekiyor şiir ortamımıza Alı Rıza Ertan Gülle Büyüyecek Adı'nda blçım denemelerını kalem ardı edlp toplumcu şiir anlayışına vöneimlş Bu yönelim. onda daha yalın bır sftyleşı duragma varmış. Çobanü Şlirler toplamıyla Oktay Rlfat, lkincl yeni döneminın kendine Retirdigl ustalıklannm çok az tortusunu Kullanmış. Ikınci Yeni'nin kapaülıguıdan Binncl Yeni'nın yalın söylenırl'K»i8 riflnmus. Yılın soa günlerınde satışa gıkan bu *ıtap d a ORTAM Tozkoparan fırtınası Kaç koldan kıvnlır Vurur camlara yukan. Yaprak, kifıt ve çöp Arauk kapı Çeker içerl sokaklart. Eıld yapı, sarıüır evler Dayan, geçer Azfinlık lamanı. Akşam naaıl dönfcekler Bekleye bekleye korkularda Biz her fiın bu çocukları. Behçet NECATiGiL TÜRK EVİ Avni LiFU için 1977'de söz edilecek, Oktay RLfat'ın çlzfjlsi lçlndekl yerlne oturtulacaktır sanınm Her doneyln olumlu ızlenni şalrin nasıl şiirleştirdigi fobanıl Silrler'de gözüküyor. Ali YUce, Boyundan Utan Darağacı'nda 1955' ten bu yana şiir emekçisi olmanın ona npler kazandırdıgını sergillyor. îronlnin alaya varmadan derlenip toplanıp toplumcu bir lçerıkte kullanılması, bunu yalın ve sağlam bır mısra yapısıyla söylemesl onu yılın lyl şairlerl arasına yükseltiyor Vuruculuftuyla yetinmeyıp kalıcılıftısla da bel leklerde yer edeblllyor. Ahlat Ağacı'nı Başaran'ın yent eklerlyle çıkar ması adı edllmesi gereken bir şiir olayı. Yıllarca önce blr gazetenin yaptıgı sonışturmada yılın kitabı seçllen Ahlat Ağacı'nda Başaran, Anadolu ln sanının yalnızlığını, çaresizlıgini bir köv dar sınırlılığmdan tasınp bir kent ortamına kadar götürüyor. KOyü, köylüyü bUen, billnce de onları folk lorik blr öğa olmaktan öte anlatışm özgün örneği olarak kalacaktır Ahlat Ağacı. Hasan HUseyln, Ko çpro Vatan Şllrl'nde gene söjlenılenln, lletmek Istediği oztln, lletiş blçiminaen çok daha önemli oldugu kanısını sürdürüyor. Kitabın ikincl bölUmü yad ellerde blr şairın lzlemmleri olma açısından dıkkate değer, aynca bu bölüm bizce şllr duyarlığını ihmal etmedcn yazılmış Hasan HUseyin ürün lerinln güçlülerinden sayılmalı. Ne uitnınr ne silrler'de Ataol Behramoğlu, *de biyatın ve şiirin süsünü yanma katmadan nasıl bir toplumcu şiir yazılacağmı örnekliyor. Okuduğunuz da, kunı ı/lenıml uyandıran mısraların bir bütün lük içinde şiirsellik kazandığmı farkedecekslnız Neruda ya şiirler bölUmü toplamın en başanlı yeri. Alıcı Kuşu Kardeşllğin de Arif Damar ilk ürün lerinden bu yana bir kitapla okurun karşısına çıkıyor 1940 kuşagının ortak tohumunun kışisel bir çabayla nasıl yeşereceğınin ornekleri olan bu şiır ler aynca Arif Damar'daki stir dilinin naaıl oluş tugunu da örnekliyor. Sevgıler, yarına duyulan umutlar, direnç İçinde beklemeler, her güzelı hcrkesle paylaşmayı öneren bir tutum Damar'ın insancıl ve bıçım yönünden gelişmiş şlirini oluştu ruyor. Ilhan Berk, son şlirlerinl topladığı güzel basımlı kitabı AtUs'da blr biçlm büyücUsü oldugu nu bir keü daha kanıtlıyor Istanbul'u anlatan sı irleri Iatanbul'un tarihi coğrafyasıdır Istanbul'u anlatan şalrlerin arasında başka bir açı getirme nin ustalıgı ıle onu anmak gerekiyor. Yılın övgü ve tartışmalara yol açan kitapların dan blrine geleltm Edip Cansever'in yeni şiirleu ne, Ben Ruhl Bey Nasüım?a. Kimi eleştirmenler onu bireysel bunnlım çıkmazında gördüler, böyle ce de toplumcu dairenin dışında bırakmak eğıli mlnl taşıdılar. Ne var ki Cansever, toplumumu zun gerçek bır tipinin varoluş savaşını şurle; tirmlştl. «Bir LUzumsuz Adam» tanınıı olumlu açıdan yoı umlandıgında /engın taddlnıa olanakları getirıyor Ruhl bey, ınsanın hangl toplumda olursa olsun yaşama ardı edemeyecegi temel kavramlaıuı ırdelemesini, savaşını, yeniklıgını yaşarken, onu biçimleyen blr toplumun da simgesini veriyor. Can YUcel, Olum ve ORİumda şiir dihnın bllenmışliglyle toplumsal yergınln usta işi bır bireşlmlnln Usteslnden gelmlş. Yogunlugun ve söyleneceğl aza ındlrgemenin seçkln örnekleri Çarpıcılığın ııltında, süreklı etkınliğin nasıl korunacağlnı, yerglde düşUnme şiddetlnin çok daha fazla olduğunu ölüm ve Oğlum'la Can YUcel kanıtlıyor. Nihat Behram, Dovüşc Dııvüşe Yüninecek'te şiirselliği koruyarak, sağlam bır biçimde kavga şiirinin, topluluklara açılmanın çabasmı gösteriyor. ŞUl'nln ve Jara'nın Destanı'nda Tekin Sönmez, blitUn dünyada ozgürlük mücadelesmin simgesi olan Şılı olayını şiirleştlrmlş. 1976 yılında güncelin şllrinı vermek ısteyen şairlerdcn blr örnek. Agıtlar ve Türküler'de GUlten Akm, halk şiirlni hır biçlm olarak almayıp ıçeriğiyle çağdaşlaştırnıanın, toplumcu şlire olan katkısını belgeliyor. Akın'ın şilri de guncel olarak nitelendlrilebilinir ama gUncell aşıp şlirleştirmenin amaç olduğunu ıınutmamış Blr sorunu, bır anlayışı, bir bildiriyı iletmekte blçimln çok önemli olduğunu, söyleyişin vazgeçilemeyecek lı?lev taşıdıgım Akm belgelemiş. O şıirlerde nice halk türkülerinln, halk deyımlerlnin varhğını hemen farkedersiniz ama gene de bunları Akın'ın şıiri diye okursunuz Gerçekten de hangl kaynaktan yararlanılırsa yararlanılsın işin sanatçının özümlemesinde düğümlenip kaldığını Cösteriyor Agıtlar ve TUrkttler. Cenglz Bektaş, Bedr! Rahml Nakışlı Blr Deneme'de Bedri Rahml'ye olan sayuı ve sevgiyi dile getirlyor. Onun lçin bu kitabı yalnıs! blr şiir kitabı saymak yetersiz olur Şiirle dUzyazınm, desenin blr araya gellp oluşturdugu blr anı kitabı Yazımızı bır başka ustanın toplu şilrlerinden soz ederek bağlayalım Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Bütün Şilrler'inden. Tanpmar, bir şılr geleneği ile bir kUltür tarıhinin lçlçe nasıl yasadığını gösteren ustalardandır. Bır tablo gibıdir, Valery'den Baki'ye, Tab'ı Mustafa Efendi'den Mozart'a, Levni'den Van Gogh'a kadar güzol, insanlığa katkıda bulunmuş ne yapıt varsa hepsınl ozümleyip bır senteze vardırmıştır BUtün ^liıler'l bu bakımdan kendi kuşağı kadar genç kuşak taratından da okunup yorumlanması gereken Urünlerdir. 1977'ye zengın blr şiir birikiml ve ondan da önemllst ayrılıkların oldugu bir şiir dünyası Ue glriyoruz. Bir yılın ödül çizelgesi Mllllyet Yayınlan Roman Yanşmartı Göçük Levent Ağralı 1 mansiyon Türkoğlu Cıbır Salih Ue Acemogiu Gaffar • Mehmet Zeki Nıksarlı 2 mansiyon Madaralı Roman Odülıı TUtün Yorgunu Talıp Apaydın Yedltepe Şiir Armağanı Teknenın ölümU Mellh Cevdet Anday Sait Kaik Hlkâye Armağanı Dostlukların Son Gunli Selirn tlert ürhan Kemal Roman Ödıilü Bır GUn Tek Başına Vedat Türkali Peyaml Safa Ruınan Yarısnıası Akdenızm lnsan Çıçekleri Ibıahlm Zeki Burflurlu tkıncı Yegen Zerıa Karadenız Üçüncü Meydan Dayagı Tahlr Kutsl Makal Mansiyon Antalya Festlvall Fllm Oyk(ı.iU Yarışması Pencere Ali özgentürk Babaya çiçek Götürmek Ayla Behlülgıl îklnclllk ödülü Ö7jçentUrfc ile Eehllılgıl arasında paylaştırıldı. Bır Vırgül Daha Erdoğan Aytekin Mansiyon Gurbet bancıu Erkan Dogan Mansiyon Gülmece öykıi Tanfmaaı (Akşehir Nasrettin Hoca Şenlıgt) YayKur Kıraathanesi tbrahlm Kaynar Blrlncl Aşık Geçinen Soytan Ibrahlm Kaynıır lkincl DürzU tbrahlm Kaynar Ikincı Hıdır Baba Muzaffer tzgü ÜçtlncU Turb DU Kurumu ödUllerl Roman Kanlıdererdn Kurtları Dursun Akçam Hikiye Dzun SUrmUş Blr Yaz Nedlm GUrsel Şiir Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya Kemal özer Ovun Mldas'ın KordüğümU Güngör Dılmen (.evırı Elsa'va S'irler Aragon Çevıren: Saic1 Maden Deneme Şıır ve Cinayet Sal&h Birsel llaıı Bektuş Opnemr Yanşması (Konu. Hacı Bektaş Velı'nln devrtmci, halkçı, top lumcu yanı > Halıl Ünlu ve M Emln Lebe Blrincl Lının GöK ve Rıza Zelyut Ikıncı Adıl Gülvahaboglu ÜçUncÜ Aynca Adnan Kalemcl, Abdullah Tekln, BehlUl Ablak ın çalışmaları da başarı ödulü kazanmışlardır.