Katalog

MC, topraksız köylüye dağıtılacak arazi miktarını azalttı Urfa'da toprak dağıtımından yararlanan çiftçi sayısı 161 kişi ile sınırlı kalırken, 6 tane Tarım ve Toprak Reformu Kooperatifi kuruldu ve bunlara 50 milyon liranın üzerinde kredi tahsis edildi Kooperatiflerde toprak ağalarının ağırlık kazanması, devletin bu kooperatiflere sağlayacağı aynî ve nakdî olanaklardan kimlerin aslan payını alacağını ortaya koymaktadır L BİR YANOA KAMULAJTIRMA VE TOPRAK DAGITIMI GECiKîiRiLiP ENGEUENiRKEN; DiGER YANDA YASANIN ÖNGÖRDÜĞÜ KOOPERATİFLER TOPRAK AGALARININ YARARINA SUNULMAKÎADIR. Toprak Reformunda Son Durak Talçm DOĞAN Cephe lıülcümetınin iktidara gelişinin henüz birincl ayı dolarken, 29 nisan 1 7 tarihınde, Toprak ve Tarım Reformu MüsteşarlıHH iîına da el atılmış ve Müsteşar Saim Kendir görevinden alıntnıştı. Aynı çıin Kendir, Cumhurbaşkanı Kahri Korutiirk'e bir mektup yolladı : «... Bu yasa ile Urla'da Reformun başarılabilineceğine kinıse inannıazken, son bir yıl içınde yapılan çalışmalarla reformun olabilirliğı ve tüm hecieflerıne ulaşılabileceği gösterilmiştir. öylesine KÖsterilmiştir ki, bllytlk propagandalanna rağmen, topraksız ve az toprakh çiftçiler, Devletin bu konudaki kararlılıjjına ve Rüc.iine inanmışlardır. Tehdit edilmelerine, köylerinden sürülmelerıne aldırmadan yasal yoldan toprak edinmek için bir »y içinde 7:1.51)0 süe başkanı Toprak ve Tarım Reformu Bölge Başkanlıftına başvurmustur. Devletin yasası ile ve örgütümüz nracılığıyle verdiği söze inanmışlar, devlete gtivenmişler, umutlanmışlıırdır. (...) Toprr.k ve Taııın Reformunu tüm tehditlere, ttim engellemelere, içerden çökertme girişimlerine göğüs gererek, saptırmadan, ynvaşlatmadan, yozlaştırmadan gerçekleştirme yolunda olan bir kadronun saf dışı edilmesinden büylik toprak sahiplerinin ne denli sevinç duyacağını kestlrmek güç degildir. (...) İlgı VP dikkatinizi Urladan ve Toprak ve Tarım Reformu ııyCulamalanndan esirgememeniz dileği ile en derin saygılanmı sunarım.» Bu uıektıılnın yu?,ılışınd;u'i tam bir yıl geçti ve bugünlerde Cumhurbaskanı Fahri Korutürk güney ve güneydoğu illerini kapsayan bir geziye çıkarak Toprak ve Tarım Reformu (TTK) konusunria bilgi almak isledi. Cephe Öncesinde Durum 1961 AnnyasRsının yürürlüğe girmesinden sonra Uzerinde yoğun tartışmalar yürUtülen Toprak Reformu, hazırlanan pek çok tasannın parlamentoda görüşme olanağı bulunmaması nedeniyle ertelenmiştir. Bu erteleme 12 mart aldatmacasına degin sürmüştür. 13 Mart yönergesinde adından açıkça söz edilen Toprak Reformu konusunda, o dönemde bir yasa tasansı hazırlanmış ve Meclislere gönderilmiştir. Ancak, uzmanların hazırladıkları tasarı ile Meclislerde onaylanaı; tasarı arasında dağlar kadar fark vnrdır. Fark, uzmanları ve Reforma inananları umutsuzluğa düşürecek ölçüde büyüktUr. Sulandırılmış tasan 26 temmuz 1972 tarihinde • Toprak ve Tarım Reformu Ön Tedbirleri Kanunu» adıyle, daha sonra da 19 temmuz 1973 tarihinde do • Toprak ve Tarım Reformu Kanunu» adıyle yürürlüğe girdi. ön Tedbirler Yasası 1961 yılını temel almakla, hısım ve akrabalar lehine yapılan hileli devirleri geçersiz sayma ve reformda kullanılabilecek arazi rezervini koruma amat'inı gtidüyordu. Buna karşı, TTR yasası bölgesel uygulamayı öngörmüş ve uygulama bölgelerinin Rakanlar Kurulu tarafından kararlaştırılarak açıklanması ilkesini getirmiştir. îşte, bu karmaşa içinde 1 kasım 1973 tarihinde Urfa 1 1 ilk reform 1 uygulama bölgesi olarak açıklanmıstır. Urfa'mn ilk uygularna bölgesi olarak seçilmesi sürekli tartışmalara yol açmış, sıyasal partiler birbirlerinl suçlamışlar ve sanki «oy sepeti» Toprak Ağalan karşısında kendilerini aklama yanşına girmişlerdir. Bunun için de, scçimlerde toprak sahtplerlnin her siyasal partiden aday gösterilmesi geleneği daha da kökleşmiştir Urfa'da. Çünkü direnen feodalizmdlr. Kapitalizme karşı direnmekte, çnbalamaktadır. Aslında Cephe Iktidarının onulmaz celiskisi işte bu çabalamanın, bu direncin UrünUdtir. TOPRAK AĞALARINCA BEĞENiLMEYEN YÖNETMELİKLERİN TEKER TEKER YOLUNA GIDİLDİ Saim Kendir toprak agaları ilr topraksızlar arasmdaki dengeyi kuıadursun, toprak agalan ile sanayicüer, Ankara'da aynı tarihlerde bir başka dengenin kurulmaıı peşindedirler. Toprak sahibinin yapılan toplantıda açıkça «ksnuni bllHin imk!inl»rı deneyerfgİ7> d«m«8İ kı»» bir süred* «onuçlanmış ve bu «imkinlar» yeni bir siyasal koalisyon kurma niteligine dönUşmüştür. Bu koalisyon iktidara Rplmıştir ama, kendi iç çellşkilerini de beraberinde getirmiştir. İşte, cephe koalisyonu onulmaz çelişkisi burada yatmaktadır. Kapitalizm tarımda daha çok sanayi girdisi (gübre, traktor v.b.) kullanabilmek, tarımda makinalaşmak için toprak reformunvı istempktedir. Ne var ki, koalisyonda ortaklık yapan taraflardan biri Toprak Reformuna elbetto ve dogal olarak karşı çıkan toprak ağalarıdır. Demeç vermek, toplantı açmak. herhangi bir kararı duyurmak nedeniyle kamuoyuna yansıyan çatışmaların templınde işte bu çarpık sentez yatmaktadır. Cephe HUkümetinin toprak reformu anlayışını ve uygulamasını bu açıdan irdelemek gereklr. O zaman son bir yıl içinde «vanılmavanlar» belki daha açığa çıkabilir. Bu değişiklik toprağını doğrudan doğruya işlemediği halda, işllyormuş gibi işlenı görerek kendisine toprak bırakılaeak çiftçt snyiRinı öylesin* arttırmıştır ki, C«phe HükUmeti sözcüleri tüm Urfa'da kamulaştırılabilerek arazt miktarının 1.5 milyon donüm dolayında olac.aftını açıklamışlardır. Oysa, daha Ecevit Hüktlmetınden önce Urfa'da toplanan verilerle kamulaştırılabileceK arazi miktarının en az 2 milyon 300 bin dönüm olduğu 1974 Reform lcra Plânında gösterilmiştir. ın da ötesinde, anılan tahminlerin kapsamındaki Akçakale'.nln 40 köyünde uygulamaya gidildiğinde, tahmin edilen 150 bin dönüm kamulaştırılacak araziye karşıhk, fiilen 205 bin dönüm arazi kamulaştırılmış, dolnyısıyla aslında kamulaştmlacak arazinirı miktarının 2 milyon 300 bin dönümün Ustünde olabilecegl kanıtlanmıştır. 20 bin dönüm arazl daha 1975 mayısında kamulaştırılmış ve o günden bu yana tek bir dönüm araziye daha dokunulmamıştır Reformu gerçekleştirmek için yasa, üç yıl tanımıştır ve bu süre 1 kasım 1976 tarihinde sona ermektedir. MC Hükümeti, eğer istese de, bu tarihe dek bölgedeki tüm kamulaştırmaları bitiremeyecektir. Neden Urfa? Tartışmalar sürerken ortaya TTrfa'ya ilişkin veriler sürülmüstür. Urfa'nm sosyoekonomik yapısı ve bu yapı içinde toprak sahiplerinln yeri ve işlevi önem kszanmaktadır. Urfa'da toplam 644 köy vaıdır. Çiftçi ailesi sayısı 53.785'i bulmaktadır. Bu aileler içinde hiç toprağı olmayan aile sayısı no bine yaklaşmıştır. Bir başka deyimle, ailelerin yüzde M.7'sinin toprağı yoktur. Ortalama aile sayısının 67 dolayında bulundugu tlrfa'da 30 bin ailenin, dolayısıyle yaşamlarını toprağa bağlamış yaklaşık ikiyüz bin kişinirı topragı yoktur. Peki, ya toprak sahipleri''.. tşte, o feodal yapının somut göstergesidir. «44 köyden 51'i bir şahsa, 40"ı bir aileye, 32'si sülâleye aittir. Toprak dağılımmdaki adaletsizliğin bir başka yanı, toprak büyüklüğiinden geçmektedir. Aüelerin yüzde 10.3'ünün toprakları 300 dönümden fazladır. Buna karşı ailelerin yüzde 45'i 51100 dönüm arası toprağa sahip bulunmaktadır. Urfa'nın uygulama bölgesi olarak açıklanması ile birlikte yapılan çalışmalar Ecevit HUkumeti dönemine değin sadece Akçakale ilçesinde yürlitülen tapulama faaliyetleri ile sınırlı kalmıştır. Yine Ecevit dönemine değin Urfa'da reformu yürütecek bir bölge örgütü kurulmamış, merkezden Urfa'ya gönderilen elemanlar aracılığıyle toprak sahiplerinden «arazi hildirimi» toplamakla yetinilmiştir. Yasanın uyRulanabilme.si için çıkartılması gereken 33 yönetmelikten ancak ikisi yine bu döneme değin yayınlanabilmiştir. 1973 kasımı ile 1974 martı arasında Toprak ve Tarım Reformu Müsteşarlıgı (TTRM) merkez örgütü kurulmuştur, ama bağımsız bir bütçesi yoktur. TTRM' nın harcamalan DPT bütçesi ödeneklerinden karşılanmaktadır. tıyla bu araziler hazina adına da teseil edilmemiştir. Bu işlemler yerine getirilmeden, bütçe sırasında göstermelilc açıklamalarl» kamulBıstırmalann yUrütüldUğU »çıkQa gerçeklerden ıızaktır, kandırmacadır, oyalamadır. Kamıılftştırm» donvalarının merkpzle bölge arasında jfidlp gelmesinde TTR Müsteşarlığı bölgeyi suçlarken, Urfa Bölge Başkanhğı da kamulaştırma kararlnrının «hatalı verildiği» ve bazı dosyaların kamulaştırma dışı bırakılarak «Belli eğilimll kisilerin nmzilerinin kamulaştırılmam yoluna gidıldiRini» öne sürmekt*dir. Böylece kamulaştırma kararlarını toprak sahiplerin» bildirmeyerek, Anknra'ya geri göndermektedir. Ankara ise, kamulaştırma bedeli olarak bölgeye gönderilen ödeneklerin bölgece cari harcamalar için kııllanıldığını ve bedelinl yatırmadıkları İçin kamulaştırmaları sonuçlandıramadıklanru 11«ri sürmektedir. îster göndersln, ister göndermesin, ortada bir oyun oynanm*ktadır. Bu oyunda kusur kimin olursa olsun, gerçek şudur ki, 1975 mayısından bu yana bir yıllık sürede tek bir dönüm arazi fiilen kamulaştırılmamıştır. Ancak, oyıın içinde bir başka oyun vardır. Ve de can dam&rı nlt«liğindedir. Yasa uyarınca Urfa'nın reform bölgesi olarak açıklandığı 1 kasım 1973 tarihinde Urfa'da tüm arazi ahmsatımı üç yıl için durdurulmuştur. Reformu gerçekleştirmek, yani kamulaştırmayı bitirmek için yasa üç yıl tanırnakta ve Urfa için bu süre 1 kasım 1976 tarihinde sona ermektedir. Sulandırılmı? yv saya ve değişttrilen yönetmeliklere rağmen, Cephe Hükümeti 1 kasım 1976 tarihine değin artık istese de bölgede k«mulaştırmalan bitlrecek durumdu değildir. O isrihte böylece bir kısıra Bir Başka Yozlaştırma örneği Kamulaştırma ve toprak dağıtımı reformun ruhunu olıışturur. Yonetmeliklerde bu yonde yapılacak dejjişiklikler, reformun «naaü bir ruhla» ele alındığının göstergesidir. Cephe Hükümeti diğer bir yönetmelik değişikliği ile d«, yürü> lükteki yasayı hiçe sâyabileceğini göstermiştir. Yasanın 75. maddesi TTR Kooperatiflerinin yönetim kurullarını belirlerken 7 kişilik yönetim kurulunda «Toprak dağıtımından yararlanan tarımsal aile işletmesi ve en küçük işletme sahipleri, kooperatif yönetim kurulunda en az 4 kişiyle temsil olunur» demekte ve buna hiçbir istisna tanımamaktadır. 19 aralık l'J74'de yürürlüğe konulan «TTR Kooperatif ve Üst örgıitleri Yönetmeliğiımin 6, 8 ve 20. maddelerinde bu hUküm aynen yinelendiği halde, Cephe Hükümeti adı geçen yönetmeligin anılan maddclenne şu koşulu eklemiştir: «Şu kadar ki, kooperatiflerin kuruluşlarını çabuklaştırmak amacıyla a) Kamıılüştırılan toprakların toplulaştınlması işlemlerinin tamamlanmaması nedeniyle d&ğıtımın gecikmesi, b) Sulama şcbekelerınin teknik veya idari herhangi bir nedenle dağıtımından önce işletmcyo açılması, O Işlem (a) ve (b) bentlsrinde belirtilen veya buna benzer sebeplerle kamulııştırılan araztnin 1757 sayılı TTR yasasının 23. maddest mucibince dağıtıma kadar kiraya verilmesi hallerinden birisinin varlığı halinde, ışlem şartı aranmaz». Bunurı anlamı, TTR kooperatifleıi yönetimine toprak dağıtımının geciktirilerpk toprak sahiplerinin yönetim kurullarma katılabılmplerini saglamak ve kooperatif yönetimini ele geçirmektir. Bir yanda, kamulaştırma ve dağıtımı geciktirir ve engellerken, diğer yanda yasanın öngördüğü kooperatifleri de toprak ağalarının yararma sunmaktadır. Bunun sonucu olarak, devletin topraic reformundan yararlanacak topraksız ve az toprakh köylülere verilmesini öngördüğü her türlü aynl ve nakdi krediler bu kooperatifler aracılığıyla toprak ağalarına yöneltilebilecektir. Nit»kim, bugün Urfa'da dagıtımdan yararlanan çiftçi sayısı İ61 kişi ile sınırlı kalırken, 6 tane TTR Kooperatifi kurulmuş ve bunlara 50 milyon liranın Uzerinde kredi tahsis edilmiştir. Oysa ki, TTR 1975 bütçesinde yer alnn 400 milyon krcdinin toprak dağıtımından yararlanacak 11.500 topraksız ve a:. top:aklı çJtçi ailesini dcstckleyecek biçimde kullanılmaii dUşUnülmüş v« plânlanmıştı. Özetlcııpn yönetmelik değişikliği ile ortaya çıkan gecikmeler dojrudan dogruya reform örgütünün işlcmlerini zamanmda tamamlamanıasının sonuçları olarak belirecektir. Bundan da, bir yandan topraksızlar toprağa kavuşamamak yoluyla zarar görürken, diger yandan devletin topraksızlar için ayırdıgı fonlar toprak agaları yararma kullnnılmış olncaktıı. Ceplıe HUkümetinin değıl retorm yapmak, eideki mali olanakiarı bile toprak agaları yönünde harcamakta olduğunun en kesin kanıtıdır bu yönetmeUk degişiklikleri. Erkovan Ne Diyor? Tempo Artıyor 1974 martı ile birlikte değişen siyasal iktidara koşut olarak Toprak Reformu çalışmalan yoğunlasmış, CHPMSP döneminde konu ilk kez ciddi boyutlarda ele alırunıştır. 1974 yılından 1975 nisan sonuna, Cephe Koalisyomına değin Urfa'da reformun alt. yapısını oluşturacak sulama, köy yolları. köy elektrifikasyonu, köy içme sulan, saglık ve egitim tesislerl ve benzerl yatırımlar kamu kuruluşlan eliyle gerçekle?tirilmiş ve bu arada 470 milyon lira harcanmıştır. üç yıllık düzenleme içinde biUriimesi öngörülen ve tutarı 1 milyar 300 milyon lirayı bulan alt yapı yatırımları için çeşitli projeler hazırlanmıştır. Alt yapı yatırımlarınm yanısıra, asıl reform uygulamasına geçilmi? ve tapulama işlemleri 1975 sonunda Urfa'nın tüm köylerinde bitirilecek yönde hızlandınlmıştır. Aynı dönemde uygulamaları olası kılacak yönetmeliklerden 21 tanesi yürürlüğe konulmuş ve 1 ekim 1974 tarihinde de Urfa'nın Akçakale ilçesinde kamulaştırma hazırlıklarına başlanmıştır. 2 şubat 1975 tarihinde ilk fiili kamulaştırma gerçekleştirilmiş ve iki ayda toplam 144 bin dönüm arazi Hazine adına «tescil» edilmiştir. Cephe hüktimetinin TTRM'ye el atışına değin kamulaştırma işlemleri hızını sürdürmüş ve 1975 nisan sonunda kamulaştırılan arazi miktarı 205 bin dönüme yükselmiştir. 1975 mayısında kamulaştırmaların Urfa merkezi, Hilvan ve Viranşehir ilçelerinde de gerçekleştirme yönünde girişimlerde bulunulacağı 1975 bütçfi görüşmeleri sırasında açıklanmış ve 1 haziran 1975 ilk toprak dağıtım tarihi olarak belirlenmiştir. İlk dagıtımdan 2500 topraksız ve az toprakh çiftçi ailesinin yararlanması, dagıtımın sürdürülerek 1975 sonuna degin Akçakale'de 6396, Viranşehir'de 5389 topraksız ailenin toprağa kavuşması. Akçakale'de 9. Viranşehir'de 11 tane TTR Kooperatifi kurulması öngörülmüştür. Reformdan sorumlu Devlet Bakanı Mustafa Kemal Erkovan'ın fi haziran 1975 tarihinde düzenlediği basın toplantısmda söyledikleri işte bu çözümlemede son derece anlamlıdır: «Başlamış bulunan reform çalışmalan durdurulmayacak, yavaslatılmayacak, kanunun çizdigi amaçlara uygun olarak hızlandırılarakr devam ettirilecek. fakat her ne pahasına olursa olsun kontrol altına ahnaoaktır.» Saim Kendlr'ln Cumhurbaşkanına yazdığı mektuptan bir bolüm: Demirel, ''Kimin toprağını alıp, kime veriyorsunuz? Biz tapuyu deldirmeyeceğiz,, diyordu «(...) .150 bin dönümlülc ilk böltimü ıki ay içerisinde fiilen kamulaştınlınca yıllarca sömtiru aracı olarak kullandıkları geniş arazilerden kopacaklarını ve nüfuzlarını yitireceklerini anlayan büyiik toprak sahipleri daha bir toparlanıp reformu kırıcı faaliyetlerinl yoğunlaştırmışlardır.» Bir toprak ağası: "İstek ve taleplerimizi elde etmek için bütün kanuni yolları deneyeceğiz, topraklar kamulastınlmış, büytik blr bolümU de hiçbir !»lam görmemiş ola.caktır. Peki, o zaman ne olacaktır?... îşt», onu kasım ayında hep birlikte göreceğiz... Reform Yozlaştırılıyor Gözlemlerinde ve olayları nitellk açısından irdelemekte, ne Raim Kendir yanılmıştır, ne de Mustafa Kemal Erkovan. Buna bir de Demirel'in «Kimin toprağını alıp, kime veriyorsunuz. Biz tapuyu deldirmeyeceğiz» sözü eklenince tüm uygulamaltırda oldııftu gibi, toprak reformunda da yozlaşma süreci başlamıştır. Yozlaşma üç türlü gelişmiştir. Ilki yönetmeliklere, ikincisi kamulaştırmaya, Uçüncüsü de toprak dnğıtımına ilişkindir. Cephe Hükümeti geldiğinde yasanın öngördüğtl yönetmeliklerriPn 21 tanesi ııygulanmaya konulmuş. 12'si henüz yayınlanmamıştır. HUkümet bu 12 yönetmeliği hazırlataeak yerde, daha önc« yürürlüğe konulan ve toprak ağalarınca beğenilmeyen yönetmelikleri değiştirme yoluna gitmiştir. Yasanın 6. maddesinde toprağını VRiimli olarak ve doğrudan doft ruya isletmeyenlerin tamanıının topraklarının kamulaştırılmtıs öngörülmektedir. 16 kasım 1974 tarihinde yürürlüğe konulan yi> netmeliğın 4. maddesinde «Arnzinin Islptümesi sırasında ekim, dikimden UrUnün elde edilmesıne kadar Uretime maddî olanaklarına ek olarak bilgi, beceri ve emejii ile katkıda bulunmayan toprak sahiplerinın arazileriııi doğrudan dogruya işlemediklerine ya da işletmediklerine karar verilır» denilmiştir. 18 ekirn 1975'de bu yönetmelık değiştirilerek «Tarımsal Uretiınin gerektirdiği zamanlarda başında bulıınmaK şartıyla bedeni ve fikri gücünü kısmen veya tam'ımen katarak isletmeyen ve esas geçinı kaynağını çiftçilikten sağlamayanlar loprB,y;inı dognırlan doğruya işlemiyor veya işletmiyor sayıhrlar» biçimine dönüştürülmUştür. Bu j'önetmelik değişikliği ile bir yanda kamulaştırılacak arazl miktarının azalmasına yol açılırken, öte yandan topraksız kriylüye dağıtılacak arazi miktarı aaaltılmıştır. «Üretimüi gerektirdiği zamanlarda başında bulunmak» ile «Fikri glicunü kısmen katmak» koşulları sonucu toprağın, toprak sahibince «Dogrudan doğruya işlctilcügitıc karar veıilmlş olunnıaktadır. Bu ilk9 kamulaştırmayı önlemekte. örneğin îstanbul'da oturan ve SAdece lıasat zamanı Urfa'ya giden bir toprak sahibi «Uretimin gerektirdiği zaman işbaşmda bulunmak» ilkesine tüm bir duyarlıkla uyduğu ıçın toprağının kamulaştırılması «tehlikesi» ortadan kalkmaktadır. Ya da, «Fikri gücünü katarak.. örneğin toprağını «Şu ffübreyle değil de, bu gübreyle ekmek. isteyen biv too rak sahibi, «Fikri gücünü» katmakta ve yine toprağının kanıulaftırmasını önlemektedir. Dağıtım Aldatmacası Saim Kendir'ln görevden alındığı tarihto Cumhurbaskanı Korutürk'e Röndprdiğl mektupta «Toprak da6ıtımının 1 haztran 1974 de başlaması ve 1975 sonuna dcftin 11.500 çiftçi ailesinin topraklandırılmasi gerektiği» bildiriliyordu. CUnkü, bununla ilfrili tüm çalışmalar bitirilmiş ve gerekll bilgi TTRM'nin «1975 Ç»lıjma Programı»nda gösterilmiştir. Akçaknle'de «396 aileye toprak dağıtılacak, 9 kooperatif kurulaeak, 187 milyon 238 bin liralık kredi verilecekti. Aynı biçimde, Viranşehir'de 5389 aile topraklandırılacak, 234 milyon 637 bin liralık kredi ktıllanılacaktı. Progmm buydu. Cephe Hukümeti öncelerl «Ürün kaldırılrnadan dagitım yapılamayacagı» gerekçesiyle toprak dağıtımını, öngörülen programm aksine başlatmıştır. îlk dağıtım 24 haziranda gerçeklesmiş ve 126 aileye toprak verilmiştir. Ayrıca. bu toprakların kuru ve verimsiz araziden seçllmesine özen gösterilmiştir. Oysa, aynı tarlhte reform fonundan yapılan harcamalarla 15 bin dönüm arazl fiilen sulanabilir hale getirilmiştlr. Sadece bu arazi bile 500 ailenin topraklandırılmasına yetecek ölçüdedir. «Dağıtım her onbeş giinde bir sürdürülecek» yolundaki açıklamalara rağmen, Ikinci dağıtım 1976 ağustosunda yapılmış ve toplam 161 aile dagıtımdan yararlanmıştır. Ve o tarihten sonra da dağıtım dan ne bir kez söz eden olmuş, ne de dağıtım $u ya da bu yönde sürdürülmüştür. Aslında, Cephe Koalisyonundan önce kamulaştınlmış arazl miktarı bile 2500 ailenin topraklandırılmasına yetecek ölçüdedlr. Yapılan hesaplar ve cîaha Ecevit döneminden önceki girlşımler hep bu yönde gellijtiri'niştir. Cepheciler geldiklerinde aynca kamulaştırmalan gerekip de, daSıtmaları söz konusu olan toprak yoktur. Yani, iktidara geldiklerinde kamulaçtınlan topraklar 161 değil, 3500 aileye yetecek büyükluktedir. Toprak Ağalarının Tepkisi Belki ilk anda kuru rakamlar çok anlamlı olmayabilir. Belki, roiormdan anlaşılması gerekeni tam vurguiamayabilir. Ama bu rakftmlara dayanarak uygulama Rİrişimlerinin gerçekte konunıın özünil oluşturduğunu bilenlerin başmda kuşkusuz toprak sahipleri, toprak agaları gelmektedir özetlenen bilgilerin açıklanması Urla'da TTRM örgütünü bir anda toprak sahipleri ile karşı karşıya getirmiştir. îşte bu olguyu İcanıtlamak bakımından son derece ilginç bir belgenin burada açıklaıımasında yarar vardır. Yer Urfa'uır. Tarilı, 14 mart 1975. O günün TTR Müsteşarı Saim Kendir toprak sahiplenyle bir toplantı yapmaktadır. Gerisini özetle bunttan dinleyelim: Sainı Kcmllr : «Reform uygulaması çok yönlü bir uygulamadır. Bir yerde toprak mülkiyeti Uzerinde bir operasyondur. Eski mülkiyet düzeninin degişmesini amaçlar ve bu yönü ile de rahatlılila kabullenilmesi oldukça zordur. Biz bunu anlayışla karşılıyoruz. Mustafa HatipoRlu: Türk çiftçiler adına konuşuyorum. (...) Urfa toprak sahiplerinın şimd) tek arzusu kanun ve ilgili yönetmeliklerin adil gaye ve ımaksatlanna uygun olaralc uygulanmasıdır. Hakikaten kanunda anlaşılması müşkil maddeler mevcuttur. Bundan dolayı uygulamada aksaklıklann ardı arkaKi kesilmeyecektir. Bizim en tabii hakkımız olan bu istek ve taleplerimizin elde edilmesi için elbette kanunl bütün imkânları deneyeceğiz.» Saim Kcnrlir: «(...) Bu bir inat meselesi değildir. Elde bir kanun var. Bu kanun uygulanacak. Biz bu kanunu uygulamakla görevliyiz. Biz taraf değiliz. Tarafsızız. Taraf varsa, bugün toprak sahibi olanlarla, yarm toprak sahibi olacaklardır. Biz bunlar arasındaki dengeyi, bu kanun çerçevesi içinde kurmak du"imundayız.» Kamulaştırma Oyuniarı Cepheciler TTR örgülü ile ilgili «temizlik» hareketini başlatıncaya dek 205 bin dönüm arnzi fiilen kamulaştırılmış, bunun 195 bin dnnUnıil için fi(i milyon 4Iİ3 bin 221 lira ülarak gerçekleşen karşılığınm 11 milyon 30 ; bin 9!)0 lirası toprak sahlplerine Ödenmiş, 1 milyon 885 bin 360 Jirası Zirant Bankasında bloke edilmış, 5 milyon 95H bin 459 lirası da arazisi kamulaştırılan çiftçilerin borçları karşılığı olarak Ziraat BarJcasına ödenmiştir. Örgütteki görevden almalardan hemen sonra kamulaştırma kararları hazır olan 20 bin donünı arazi daha 1975 mayısında thlen kamulaştırılmış, o günden bu yana da tek bir dönıim arazi bıle kamulaştınlmam!}Ui' Her ne denli, 35U bin dönürn arazinin kamulaştırma dosyalurı bölgede ht^ırianmışsa da, bunların merkeze göndeıilmenıosı ve beklenilrnesi eınri verilmistir. Ancak 1976 bütçesinin parlamentoda görüşUlmesi sırasında rnerkez» gönderilen 130 bin dönümlük kamulaştırma dosyasmdan 120 bın döııümü kamulaştırma kararına bağlanmış ve 1976 ocak ayında 120 bin dönüm arazinuı daha kamulaştmldığı TRT haberlerinde yer almıştır. Bu haberlerde o tarihten başlayarak her oy 100 bin dönüm Uzerinde arazinin kamulaştırılmış olduğu büdlnlmcktedir. Ne var ki, ocak ayında kamulaştırma kararı vcrilen 120 bin dönüm arazinin bugüne degin kamulaştırma kararları toprak sahiplerine duyurulmadığı için ve kamıılaşnrma b'îdsl'er: Ziraat Bankasına yatırılmadığı için fıi!;n kamıılaştırıima::!.? olmaktadır. Dolayı Son Durak Tüm geltşmelere karşın, tüm yozlaştırma, oyalamalara k»rsın, artık Urfa'da bir btllnç yeşermiştir. Degil bu Cephe, artık hangi Cephe işbaşına gelirse gelsin, bu bllınci yok edemeyecektir. Onun içindir ki, Toprak Reformunda Cephe Yönetimiyle birlikte yozlaştırmanın son durağına gelinmiştir.