Katalog

CUMHURIYET 31 ARAUK 1976 YEDİ IÇ OLAYLAR 1976 aralık 1375 günlü gazeteler 100'den fazla ılköğretım müfettişinin görevlerinden alındıgını yazıyordu. SSK'da ise 1248 işçi işlerir.den çıkanlmışlardı. 30 aralık 1975 günlü gazeteler, AP Ue MSP arasındaki gerginliğin yoSunlaşîıgım yazdılar. MSP Genel Başkan Yardımcısı Fehmi Cumalıoğlu, «Bakanianmız bır ay daiıa sabredecek. demlş. Aradan bir yıl geçtı, MSP'li Bakanlar hâlâ yerlerinde. Bir Ahmet Tevfik Paksu, o da kendl isteğiyle istifa ctti. 1976'nın baslarında AP'Li Sosyal Guvenllk Bak&nı Ahmet Mahır Ablum, işten çıkanlan lşçiler Içln •Şeriatın kestiği parmak acımaz. demiş. 1976' ya bu haberle g1rmişİ2. KOMANDO SALDIRILARI 1976'nın olaylarına gelelim: Komando saldınları, görülmemiş dereceye vardı. Aldı, yüriidil. B:r yılda 554 saldın, s,onuç 104 ölü, 1852 yaralı... 592 kişi tutuklanmış. 1975'te ölü sayısı 34*tü. 1974'ta sıfır. Can güvenliği sorunu, başlıbaşına bir iktidar sorunu bu çıkıyor ortaya. Daha 1376'nın haftasında başlıyor öjrenci, komando olaylan. 4 ocak 1976'da kornandolar ODTÜ otobüsünü bastılar. Semih Erbek'i tabancayla yaraladılar. Se mih Erbek kurtulmadı öldü. Katil sanıklar, önca DGM'de yargılandılar, şimdi Ankara iklnci Ağır Ceza Mahkemesinde yargılanıyorlar. 1976'da yine ocak'ın iik haftasında Hacetteps Üniversitesinde, Şükrü Bulut'un arkasından Nuray Erenler'in öldürülmesi olaylan. Şukrü Bulut'un babası çareslz, Mecîis kulislerinde dolaşır durur. Yüce Mecllsin oğlunun katüini bulacağını, cezalandıracağını sanır. 13 ocak 1976'da tstanbul'da üniversiteler süresiz olarak kapatıldı. 16 ocakta Ankara'da dckuz öğrenci bir po'.ls yaralandılar. Ocak ayının sonlannda Malatya operasyonu, 27 ocak günlü gazeteler: «Aranan ilç kişi ölü ola rak ele geçirildi.ı Nisan ayının ilk haftası sonunda Hakan Yurdakuler, Esari Oran ile Burhan Barm adlı öğrenciler öldürüldüler. Bir, Hakan Yurdakuler'i öldürdükleri ileri sürülenlerin davaları sürlip gidiyor. 1976 ölüm yılı oldu bu yönden.. DGM'lERiN KAPANIŞI Devlet Güverüik Mahkemeleıinin kapanışı, cephe iktidarının bununla ilgili yasayı zamanın da çıkaramayışı, 1976'nın önemli olaylarından biri sayılabilir. Bu olayla cephe iktidannın güçsüzlüğü iyiden iyiye çıktı ortaya. Demokrasiden, Anayasadan yana güçler, DGM'nin çıkmaması için başarılı bir sınav verdıler. DGM savaşımı taa 1972 lerde başlamıştı. Ord. Prof. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Cumhuriyet'te yayınlanan bir yazısında DGM için •sivil sıkıyönetim mahkemeleri» deyimini kullandı. Bu deyim 1976'da tutacaktı. DGM de, görev almıs bazı değerll savcılar, yargıçlar DGM'ye karşı çıktılar... Anayasa Mahkemesinln tanıdığı bir yıllık süre lçinde cephe iktidan, DGM'yi çıkaramayınca, DGM'ler tarihe kanstı. .MOBilYAMobily» yolsuzlugu 1976'nın 1977'ye devıet tiği olaylardan. 19 şubat 1976 günü Demirel, mobilya yolsuzluğu ıçın, «Toplayın TBMM'yi, kurun komısyonu, ben burdayım» dedı ama, aylar ve aylar geçtikten, konu tavsadıktan sonra baskanını seçebildi komisyon. Şubat 1978 sonunda Yahya Demirel hakkınd* pyabt tutuklama karan verildi. Yahya Demirel, birkaç gün sonra teslim oldu. Sonra serbest bırakıldı. Şimdi askerligini yapmakta. Baş bakan Süleyman Demirel, yeğeni Yahya Demirel' le konuşmuyor... ALPKAYA OIAYI Lice'ye yaptınlan bir okulla ilgili olarak yolsuzluk iddiası üzerine Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Emln Alpkaya lstifa etti. Genelkurmay Askerl Mahkemesinde yargılanan Alpkaya beraat etti. Hava Kuvvetleri Komutanlığına kıdeml geregi Orgeneral Irfan Özaydınlı getirilecekken Korgeneral Cemal Engin'in getirilmesi bu konuda tar tışmaların çıkmasımn nedeni oldu. Orgeneral tr•,!'•!>. kamuoyunda «Askerl Danıştay» diye bilinen Askeri YUksek tdare Mahkemesine başvurarak, Cemal Enscin'in Hava Kuvveüeri Komutanlıgının iptâlini istedi. Askeri Danıştay, îrfan özaydınlı'nın başvurusunu haklı bularak Cemal Engin ile ilgili atama karannı iptâl etti. Ancak. sıyasal iktidar, Hava Kuvvetleri Komutanhgına îrfan öıaydınlı'vı de*îı, omın gibi Yüksek Askeri Süra Uyesı olan Orgeneral Etem Ayan'ı atadı. DEMİREL İIE ÖZAYDINU Olavdan sonra, îrfan özaydmh ile Başbakan Sülevman Demirel. bir Yüksek Askeri Şura toplar>.r;?ında iarnstılar. Cemal Engin'in Orgeneralli*i geıinlnue basta Özaydmh karşı çıktı. Demirel'in Ozavdınlı'va. Fransa'da polıtikaya karıştığı iddiasıyle emekti edılen biri amıral üç generall ıma yoliu anımsatması trfan Özaydınh'nın da ona Lockh?ed olayı nedeniyle tutııklanan bir Bajbakanı anımsatmasmın nedeni oldu. Kıpkırmızı kesilen Süleyman Demirel öğleden sonraki toplantıya katılmadı.. 10CKHEED SÜRERKEN Lockheed konusu vılın sonunda ileinc Reli$meler Kösterdi. Lockheed rüşvet olayuu incelemekle görevlı Meclis Arastırma Komisvonunun Baskanı CHP'lı Yıünaz Alpaslan, «Rüşvet listesı belgeler arasından çekilmiş olan sayfalardadır» dedi. MSP'li Adalet Bakanı îsmail Müftüoğlu da. «ABD'nın beige vermeyi kestırdigini» açıkladı. Kulisierde dolasan söylentilere göre, ABD, Locsheed vüztinden Türkive'de de hükümetler düşmesınl ıstememekteydi. Bu nedenlerle. belgeleri Aras tırma Komisyonuna vermekten yana EÖrünmüyordu... YAIÇINIAJTAN SONRA KARATAŞ Ceplıe'nın görevinden uzaklaştırdığı THT Genpl Müdürü tsmail Cem'in yerine Prof. Nevzat Yalç:ntaş selnuştı çoktan. Danıştay, Nevzat Yalçıntaş'la ılgılı Bakanlar Kurulu karannı tptal edince, Yalçıntaş yerınde durmadı. İstifa etti. Yalgıntaş'ın TRT Genel Müdürlüğü'nde kalmayıp, Universıteye dönmesı, kamuoyunda olumlu Karşılandı. Yenne, Erzurum Atatürk Üniversitesı Tarukçuluk Kürsüsli Profesör Şaban Karataş atandı Danıştay. onun atama karannı da fıem durdurdu. hem iptal etti. Ankara Sekizinci Aslıye Ceza Mahkemesı, Şaban Karataş'a bir telgrafında, rakare''e bulıınan bir zıraat müher.dısinin «Karataş'ın hukuken Genel Müdür olmadığı» gerekîosiyle beraarıne karar verdi. 1976 yılı, TRTye komandüiarın dolduruidufu vıl nlflu denebüir. TRT, 1977 ve bönvle devredildl Danıştay kararına ra}men. K^rataş'ın kridiliÇlnden lstifa edecegi yok jnhı. TRT Seçim Kurulu roplantılarıysa yüan hikâvesine döndü.. MHPNiN rURIDIJI FAAliYETLERi Yarcıtay Baçsavcısı. Anayasa Mahkemesi'ne başvurarak MHP'nin yurtdışı örgütlerinın kapatılmasını istedi Anayasa Mahkemesı. Başsavcıyı haklı bularak. .MHP'ye yurt dışındakl örgütlerini kapaması için altı ay süre verdi. MHP. altı ayt beklemeden Yargıtay Bassavcılı£ına başvurarak. • kapattım dedi. Yargıtay Bassavcılığı durumu Dışışlerı Bakanlıgı aracılığı ile Almanya'dan sordu. Almanya'da Kempten Konsoloslugu MHP'nin örEİitüniJ kapattıgını bildirdi. Yılın sonuna dogru îzmir ve Ankara Valiieri, Ülkü Ocaklan'nın bazı subelerinı kapattılar, onlar. Yargıtay Başsavcılıfır.ı deg:i Verel yöneticileri ve savcılan llgilendlnynrdıı MHP ile onun yan kunıluslarından «Ülkü Ocakisn. Kendılerinin devletin güvenlik kuvvetlerırın vardımcılan olduklannı tleri sürerlerken. Cumhurbaşkanı Korutürk. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı fnesaiında. .Devlettn eüvenllk kuvretlerinjn Oir lîismmın taralsız olmadığını» söyleyiverdı. OGRETMEN KIYIM! 1 eKüT1 'H'ıB'dan TÖBDER karıatüdı. Danısta?. TÖBDER'in kapatılmasına Uıjkin karan dur dtrrtn r^BDER ile subelen venloen açıldılar. E^kn'ndçn dalıa güçlüvdüler 1971 vılında kıvıma ıiîravan öfiretınenlerin savısı 1976'ya kadar vapılan kıyımlan kat kat goride hıraktı. 1976 basındsn «onuna ksdar kıvima ııîridıklan lçtn TÖB DER'in Danısîav'd» dava aç'igı işîerinı kovaladığı 554 taşist saldırının bir yıllık bilançosu: 104 ölü, 1852 /aralı Lice'den sonra 1976'da da Muradiye'de, Çaldıran'da, Diyadın'de deprem vardı ögretmenlerin sayısı. geçmis yıllardaki sayı:'i kat kat aştı. 15 mayıs 1975 tarihınden 15 arank 1976 tarihlne kadar kıyılanlann sayısı 1770'i buldu. 1976 vılında sekiz öfcretmen öldürüldU. Yüzlercesi olavlarda yaralandı. Kıyıma uğrayanların da eşlerı ayrı yerlerdo bırakılıyor. Böylece aile de parçalan mış oluyordu. Yalnız öğretmenler mi, tarafsız ma murlar. polişlere degin sürüldüler. Kıyıldılar. EGiTiM INSTiTİm) SINAVLARI Egitim Enstitüsü sınavlanr.da, MHP Genel Baskanı Alpaslan Türkeş'in babasının. yeni j^inin adlan soruldu. Eleştirüer yogımlasınca, Milli Eğitün Bakanı Ali Naili Erdem. smavlan iptâl etmek zorunda kaldı. Ancak yapılan lkinci sınavlarda da benzer sorular soruldu. Yolsuzluklar. usulstizlükler yapıldı. Danıştay yapılan ikinci sınav la ilgili olarak «Yüriitmeyi durdurma» kararı verdi. saldırdılar. Saldıranlar, DGM'de rr.nhk''ım oidular. CHP Genel Sekreteri Orhan Eyur,oğlu'ru fasn!er'de komandolaı taşladılar. Ba^cakan Domirel «Geçmis olsun» telgrafı çekmedi. DALOKAY îçişleri Bakanı Oğuzhan Asiltürk, Aıikara B«lediye Baskanı Vedat Dalokay'ı gcreviiıflen a!«M. Danıştay. karan durdurdu. Dalokay görsvino dor\aü. Dalokay. «Faşizmi protesto» aıriScıyia tspanya Elçiliginin suyunu, elektrigıni kes:nek ısteJıfiı :ddıasiyle DGM'df yargılandl ilk duruşmaia etti. 29 hanranda toplanan TGS Ankara Ş Kongresinde Türktş'in CİA ile ;iısk.ler:;nn cldugunu öne süren belgeler açıklandı. TGS. TUrk Iş' ten çıkmak istedi. Ancak. yapılan jylamada üctc iki çogunluk saflanamadıgı için jerçcsle>em;dı. (21 kasım 1976) Ecevit, demokrasinin konınmafiı için Dİ&K İle Türklş'in ortak bir «deklerasyon» yayınlamaiarını 1975'te istemişti. 1978 yılında, Ecevit'in **7arla üzerınde durduğu bu konu, Türs Jj'in olumsuz tutumu nedeniyle gerçekleçemedı. 1976'ya şöyle geriye dbnüp bainnca, neler ?eçmls olaylaruı çogunu ya izlemiş, ya içinUe r yaçamışız. 19 eylül 1976"da Antalya uvagı tspa ta'ya düşmüş, 155 kişi ölmüş. Antalya u;agının kapranı tsparta'nm ışıklarını Antalya'nın pist ı^kları J5anmış.. meli geçt!. Az bir oy farkıyla seçimleri gene! metkez ekibi kazandı. Kurultay'da Genel BasVcan E Î « vit'in kırk gün Oran'daki evine kapanarak haz.rladıgı yeni «CHP programı» üzerinde fazU tartışma olmadan oybirliğiyle kabul edildi. CHP'p.in bu programı, yaklaşan seçimler için bir seçim bildirgesi niteligı taşıdığı gibi, yaklaşan ık^ıdannîri da bir hükumet programı sayılabilirdt. CHP tüzügü de fazla bir tartışma olmadan geçtı. 1976'DA PARTİLER ECEVıTE SUtKAST 27 temmuzda CHP G«nel Bıskam 'Eccvit'* Amerika'da bı» öİKürme girisimi o;Uu. Gır'şim basarısızdı. Ecevit'e daha önca Gere<le'd« geıtcUer AP Genel Baskanı Demirel, Büyük Kongrede yeniden Genel Başkan seçildi. Ancak tam da De mirel'in istedikleri olmadı. AP Ger.el tdare Kunılunda birkaç «diken» vardı. Bilgiç in teşkiîat ba«kanlığına getirilmesıne içerliyen Sabit Osnıan Avcı kendisıne verilen köylü işleriyle ilgili Gor.el Ba? kan Yardımcılıgını kabul etmedi. İstifasıııı verdi.. CHP, muiıalefet süresinin uramasmdan olacrtl:, hayli tedirgin ve sınırlı bir yıl geçirdi. 9 r..art 1976"da Parti Meclisi toplantısında Denız Boykal ile dört arkadaşı CHP merkez yönetiminciek: görevlerinden istifa ettiler. Onları bir saa? ara ile Mustafa Üstündağ izledi. Deniz Bayical ila arkadaşları «Parti içı muhalefet» olu$turmak'ayd:!ar. Kasım sonunda yapılan CHP Kurultayı, G<rel Merkez iie muhalefet kanadı arasında haylı Mt, CHP YE MSP Hükümet içinde ta S(l aralıfc 1975'de görtnsa «huzursuzluk» 1976'nın sonunda en gergin nokt*sındaydı. Seçimlere değin, ortaklıgı sürüklijemlyeceğini aııiayan AP «Erken seçim» demeye başlamıştı. CHP ile MSP arasında üstü kapah görü$m«ler de olmadı değil. Bunlar aralık ayına dek de sürdü. Araya bütçenin girmesi, Cephe Hükümetinin düsüşünü b:r ölçüde geciktirdi. Ama. hükümet çok zanıan var ki, ortakukta Iıılen yordu. ogun fşçi oîaylan, uzayan grevler arasında g«çen 1976'run en önemli işçi olayı tartnmasıs DGM'ler için yapılan direniş oldu. Devlet GUvenlik Mahkemelerinin yasalaşmasını engelleme yolunda karar alan DÎSK 16 eylül günü ülkede «Gfenel yas» ilân etti. DtSK yöneticilerinin genel yası ilân ettikleri basın toplantısının yapıldıgı öğlen saatıerinde de DtSK'e bağlı sendikalarm yetkili oldukları i? yerierinde çalışan işçiler, ard arda şarterlerı çeksrrk fabrikalan durdurdular. DGM'lerl protesto eden isçilerin direnişi bir gün içinde tüm yurda yayılmış, ozellikle büyük kentierde ve özel sektörde agırhk rl'mak üzere maden. ilâç, tekstil, kimya, gıda ış l;ollanndakı fakrikalarda. Aliağa, îpraş rafinerilerınde üretim durmuş, birçok kentte başta temızlik ve otobüs olmak üzere belediye hizmetleri yapılm«nı:ştır. Işçilerin DGM direnişi sürerken, DGM yasapını görüşmek üzere toplanan Mecliste, CHPnın Kepin engellemesi sonuç vermiş ve yeni yasa çıkanlanıadan, geçicı süresi dolan eski yasa vilrürlUkten kalkmıştır. Bu arada ozellikle MESS ve Işverenler Kon lederasyonu işçi direnişine tepki göstermiş. direnişe katılan işçilere önderlik japtıkları öne sürulen temsilciler ve işçiler tazminatsız olarak işten çıkanlmışlardır. Direnisle ilgili pek çok işçi hakkında h» nuz sonuçlanmıyan soruşturmalar açılmış, göz altına 8lınan DİSK yöneticileri ise bir gün sonra «erbest bırakılmışlardır. Y 1976 yılının en önemli işçi olayı DGM'lere karşı yapılan direniş oldu m ş^'erenlerin, Madenl Esya Sanayil îsverenler SenI dıkası MESS'in öncülügünü >aptığı ve tjveren Sendikaları Konfederasyonunca desteklenen çok önemli girişimleri oldu geçtigimiz yıl içinde. özell'kle agustos aymda yofunlaşan işveren topıantılarmda, toplu sözlsşme düzeninı kökündeıı değiştirmeyi amaçlıyan ilke kararları almdı. «İşçi Ucretlerindeki aşın artışlann durdurulması, sanayiin kurtarılması sloganları ile düzenlenen toplantılarda alınan ilke kararlannın başında, toplu sözlesmelerde iradenin işveren sendikalanna verilmesi geliyor. İsveren sendikalan dayanısma fonları, aidatlara vapı lan zamlarla desteklenecek, güçl?ndıri'eo?k ve işverenlerin hakları bu güçlü sendikalarca işçi sendikalanna karşı savunulacaktır. Böylece işveren sendikaları ücret artışlarını uygun gördükleri bir çizgide tutacaklar, sosyal haklardaki işçi sendikalarının asırı lstek!«rine karşı çıkacaklar, kıdem tauminatlannın isyerlerini batırmasını engelliyeceklerdir. Işverenlerin toplu sözlejmeleri iradeleri ile çirebilme yolundaki ba girişimleri. işçi çevTelerinde ve isçi sendikaları arasında tepki ile karşılanmıştır. îşverenlerin bu tür bir birliğinin yasaların üstune çıkmsk anlamına geldigini savunan işçiler. ışverenlerin ilke kararlannın işçi haklannm yasalar üstünde de kısıtlanması anlamına geldigini açıkladılar. Bu arada DİSK lsvsrenlerin, «işçi haklannı gaspetme» olarak tanımlanan bu birleşmesine karşı güçlü olabilmek İçin, DtSK'e baglı sendikalar içinde üye aidatlanmn arttınlması ve dayanısma fonu lcurulması kararları aldı. İsverenlerin girişimleri 1976 . yılında değişik bazı gelişmeler gösterdi MC'NiN BOYÖK KENTLER HALKIN1 CEZAIANDİRICI TAVRI 1976'DA YOGUNLUK KAZANDI; CHP'Li BELEDiYELERE YARDIMI KESEN MC: GENİ5 ÇAPÎA İ5Çİ DıRENıJLERıNE YOLAÇîl 1 Mayıs İşçi Bayramının kutlanması emekçinin savaşımına yeni boyutlar kazandırdı \ Urkîş'in sıyasete ne biçimde ağırlık koyacagım karar verme yolunda tartışmalarla geçirdigi 1976 yılını, DİSK eylem yılı olarak seçmiş ve çeşitli konulardaki eylemleri ile Türk işçi hareketine ağırlıgını koymuştur. DİSK'in kuruluş yıldönümü, Şili. dünya barış günü gibi konularda düzenledigi kitle toplantıları yanmda en önemli eyleml, Türkiye'de ilk kez 1 Mayıs gününü işçi bayramı olarak kutlanmasını sağlamak olmuştur. 1 Mayıs günü DİSK'in düzenledıgl işçi bayramını kut!ama törenı Beşiktaş'tan, Taksim'e yapılan yürüjüşle başlamıştır. Onbinlerca işçinin ve çok sayıda devrimci örgütün katıldığı, işyerlerini, sendikaları temsil eden. süslü araçlann, sayısız pankartlann, flamaların yer aldıgı yürüyüş konvoylarının Taksim'e gelmesi saatlerce sürmüş, tören DİSK Genel Baskanı Kemal Türkler'ın blr konuşması ile son bulmuştur. 1 Mayıs İşçi Bayramı ile ilgili ayrıca gece ve sergiler düzenlenmiş. 1 Mayıs'ı anlatan çeşitli broşür ve kitapçıklar hazırlanmıştır. 1 Mayıs'ın İşçi Bayramı olarak kutianması ba?ta TİP olmak üzer» tüm soi partilerce de broşür ve bildiriierle desteklenmiş, TÖBDER, tüm meslek oda ve birlikleri, çok sayıda demokratik demek ve ögrenci örgütleri gerek düzenlediklen basın toplantılar, .vayınladıkları bildiriierle. serekse DİSK'in mitingine afişleri ile katılarak 1 Mayıs'ı işçi bayramı ularak tanıdıklarını bildirmıslerdır. İsçileri iljüeiıdırsn ozel günlerm T kutlanması yanında DİSK'e bağlı işçi kitlesini bir araya getiren bir diğer konu, eylem kararlannın ahnması ile ilgili temsilciler toplantıları olmuştur. Yetkili Is yerlerindeki tüm temsilcilerin katıîdıklan Spor ve Sergi Sarayında yapılan iki ayn toplantıdan birincisinde ışverenlerin ortak stratejisine karşı alınacak tavnr, ikincisinde ise DGM'lere karjı direnme kararları saptanmıştır. 1976'da. işçi dünyasından kamuoyunu sık sık etkileyen bir sorun ise, Belediyelerde çalışan işçilerle üzili olarak çıkmıştır. MC iktidarının CHP'li Eelediye Başkanlarmı yıpratmak amacı ile bu Belediyelers ÎUer Bankasmdan borçlandırma yolv ile yaptlan yardımı kesmesi, ozellikle büyük kent belediyelennl işçılerinin ücretlerini ödeyemez duruma sokmuştur. Ücretlerini alamıyan Belediye işçilerinin birkaç kez yaptıkları küçük çaplı direnışler yanmda, Ankara Belediye işçilerinin DGM direnişinden sonra, yaptıkları direniş ve îstanbul Belediye işçilerinin halen sürmekte olan direnişleri kent yasantısını :yice etkilemıştir. Büyük lcentlertn ana yollarında btle trafiği aksatacak kadar yıgılan çöpler rıalk saglığı açısından çok önemli sorun olmuştur. Ancak hükümet bu Beiediyelere yardım etmek yerine, Y'skleri ve Savcılan hareketa geçırerek bir yandan ışçi ve sendıkacılar hakkında soruşttırm» açma. diğer yandan da çöpleri başkalarına kaldırtmaya çalışarak grev k m c ı i o seçmiştir.