Katalog

CUMHURİYET 23 Ccak 1975 ABDULCANBAZ fr. PftE 5AKiNÎ>ı t A. AllMAOAH... pf PDElEfU'Nİ pt Dı'6'Nt AŞK DA GEZER 37 Ecevit Siyasi Hayatım Anlatıyor Röportaj: ALTAN ÖYMEN Yazan: Necati CUMALI Ne yapacağız? Hiç! Gidip yatacağız.. Geceyi ikişer kadehle geçıştirdikJeri için içlerinde bir oydu ayık olan, bir de rialuk. Hadi, uzatmayın. Gerisi yann akşam.. Ergun. geçen bir faytonun önünü kesti bu sırada. Belkıs, sokulmuş omuzu dibinde duruyordu: Dolaşalım mı biraz? İyi olur.. Kaidırımda kalanlara «Biz küçük bir gezinti yapacağız» öerken. Balkıs'ın elinden tutarak faytona binmesine yardım etti. Belkıs'm ardından faytona atladı. «Alsancağa doğru» dedi sürücüye. Yaşlı sürücü dizginleri gevşetip dalgalandırdı beygirlerin sırtmda. Fayton yürüdü. Lokantadaki arkadaşlarını geride bırakırken, Ergun. uzandı, sağ eliyle çemberinden kavradı, açık körüğünü çekti kapattı faytonun. Otururken biraz daha yakınma sokuldu, koHanna aldı, dudaklarından uzun uzun öptü Belkıs'ı. Bütün gün Belkıs'ı aranmış, masada yanına oturduğundan beri onun sabırnzlığını uzattığını bile bile. kendi sabırsızhğmı yenmeye çalısarak, bu saati beklemişti. Yanyana oturduklan iki saat içinde, ötekilerden ayn hiç bir şey konuşmamış, doğrudan doğruya yürvine bakmaktan kaçınmış, bir kez olsun göz göze gelmemişti Belkıs'la. Ama her kez. tam caru istediği sırada, canı istediğini tailiyormuş gibi, cigara tutmuş, yakmış, kadehini ne zaman boşalsa hemen doldurmuş, her eksiği ile ilgilenmişti. Bir ara masalar arasında doiaşan çingene yaseminciden birer demet yasemin almıştı Belkıs ile Leylâ'ya. Belkıs: Dur, dedi, yaseminlerimi ezeceksin... Göğsünde yakalarının birleştiğı yere illştirmiştı yasemin demetini. Aldı, sol yanında çantasımn üstüne bıraktı. Ergun yeniden kollarına aldı onu: Çok hoşsun... Yeniden öpüştüler. Niye ilk geldiğim gün aramadm beni? Masadan kalktıklanndan beri artıyordu «arhoşluklan. * < Sahi niye? • • • » Belki de Yalçm'dan genişti bu konudakl bilgüeri. Önce Leyla, sonra İhsan aldılar sozu: Selmanın eski huyu. Kiminle oynars» ona kaptırır gönlunü. Bu oyunda Yener'e âjık olmuş. îlk akşam oyundan sonra, Coşkun, otele biraz geç dönmüş. rufta, karanlıkta bir köşede bulmuş ıkisini. Dün gece yattıktan sonra uyan mış, bakmış Selma yok yanında, kalkrmş, aşağıya inmiş. Bakmış deniz kıyısında, Kordonun setinde ikisi el ele. Selma «L'ykum kaçtı, çok sıcaktı. falan demiş. Demij ama sabahm dördünü geçiyormuş saat.. Saim: Çok ilginç, dedi. Sonra? Sonra, ne olacak? Her zamanki gibi, oda sına gölürüp bir temiz pataklamış karıyı.. O kadar mı? Başka yapacağı ne? Başka bir şey yapacak olsa ilk yskaladığında yapardı. Ya Yener? Yener'le dargınlar. Döveyim des« Yener'i dövemez ki!.. Eh bir dayakla kurtulduktan sonra pek o kadar zararh çıkmiî sayılmaz Selma. Allah, birlikierini bozmasın.. Sencer, Haluk'a: En iyisi sizin tiyatro ağabey, dedi. Herkes ne yaparsa dışarda yapıyor. Tiyatronun içinde birbirine bulaşmıyor.. Haluk keyifsizce: Şimdüik öyle, diye karjihk verdi... 14 Lokantadan en son ayrılan onlardı. öbür bütün masalar boşalmış, garsonlar örtülerinı ahp sandalyelerini üstüne ters çevirmişler, ışıklarını söndürüp gitmişlerdi. Yalnız buzdolablnın lambasıyle aydınlanan lokantamn içi iyice loş'aşrnıştı. Yanan tek elektrik lambasınm altında kalan beyaz örtülü masaları küçük bir adacık gibi ışıyordu gecenin karanlığı ortasında. Saat ikide, lokanlanın kapısı içinde sırtını hafifçe kapının pervazına dayamış kalkıp gitmelerini bekleyen garsondan yeni bir şişe rakı iste dikleri zaman, garson: «Büfe kapandı efendim» dedi elinden geldiği kadar sabırlı olmaya çaIışarak. Yorgunluğunu, uykusu geldiğini göremiyecek kadar sarhoştular garsonun. «Oldu mu bu fuar zamanı?» «Benim elimde bir şey yok efendim. Elimdo 1965 • seçimleri kaybediliyor CHP'NİN SEÇİMLERDE UĞRADIĞI HAYAL KIRIKLIĞI ORTANIN SOLUNUN BAŞLANGICI OLDU. ORTANIN SOLU HAREKETİ 16 KİŞİLİK KÜÇÜK BÎR GRUPLA BAŞLAMIŞTI Inönü, Ecevit ve CHP Merkez İdare Kurulu üyelerl 1967 nisanında yapılan olağanüstii C1II' jında «1965 secimlerine «ortanın solu» slüganıyla girdj, O zamana kadar Ankara Mületvekili olan Bülent Ecevit'i. o «eçimin aday listelerinde, Zonguidak adayı olarak görüyoruz. Bunu şöyle anlatıyor: « 1957 ve 1961 seçimlerir.de Ankara'dan CHP Milletvekili ol mujtura. 1965 seçimlerinden bu yana da Zonguldak'tan aday olCum. Bu rfegişiklik şöyle oldu: Bizira Kurultaylarımız çok süreden beri, 2? Mayıs devriminden sonraki yıllarda ışçilerdcn kontenjan adayı gösterilme?.ni karara bağlamıştı. Pakat 1965'e kadar bu gerçekleştirilememiştı. O yılki seçirr.lere kariar partinin bu kararı uygulanmamıştı. Fakat 1965 seçimlerinde işçilerin yoğun olduğu bazı mer kez:erde mutlaka işçi kor.tenjan adayları gösterilraesinde Parti Meclisi ve Merkez Yönet:m Kıırulu kararlıydılar. Tabiî işçilerin yoğur, olduâu ıller deyince, en başta akla celen illerden biri de Zongulrfak'tı. Fakat Zcnguldak i\ örgütü, ba7i pratik nedenler1? bunu k a b u i cMoekte t e r e d d u t Kurulta Sen söŞlerhf>e?^ ' a * * fc Böyle el ele birbirlerini bir türlü çözemedikleri gibi sorguya çekerlerken îzmir Palas' ın önünden geçtiler. Özer. Isıkçı Fahn, Site Tiyatrosu'ndan Ercüment, Aydoğan otelin karşıolss..> sında kordonun setine dizilmişlerdi. Ergun tarudı onları: Çaresiz hesap istediler. Garson mahmurlu Özer'ler içiyorlar... ğundan silkinip canlandı. Hemen getirdi hesaBellus, şöyle bir uzanıp baktı faytonun köbı. Bekletmeden ödedikleri paranm üstünü bı rügü altından. Onların, kaidırımda, Özer'in raktı önlerine. Hep birden kalktılar masadan. ayakları dibinde duran büyük konyak şişesinKaidırımda öbeklendiler. Doğrudan doğruya oden başka bir şey gördükleri yoktu. tele gitmeye razı olamıyorlardı bir türlü. İçmek istiyorum. Saim: Ben de... Tam günün yaşanacak saati, dedi. Er Hadi içki bul, lçelim... gun'un kolunu kavradı: Birader senin şu îz Anyacağız. Lokantaya gidiyoruz. mir'de değiştirmeli iş saatlerini. Giin akjam al Gece kulübü olmasm! tıda başiamah, sabah yedide herkes yatağa gir Hayır lokanta. meli yaz ayları. Bu gece, öyle gece kulübü falan istemem. İhsan ekledi. Hatta meyhaneye yakm. Gerçekten öyle, yaşanaeak saatlerde uyu Başka bir akşam, dans ederiz... yor, uyunacak saatierde terden yapış yapış or Tabii. talarda dolanıyoruz. Evet, ne yapacağız şimdi? Sahir, ince yün süveterinj aldı omuzlarına: (DEVAMI VAR) DlŞi BOND ZAltM Hl'LEO HA>»LE.T TiFFANY JONES GARTH \i y'üzyiL'NJ oNuü ' CÛLESf etti. Aslında Zoftfiuldak'tan işçi kon tenjanı gösterilmesi ılkesıne kar şı çıkmıyorlardı. Fakat, herhan gi bir işçi aday üzerinde, Halk Partilı işçilenn birleşmelen güç olabilir, bu yüzden problemler, kırgınlıklar çıkar, dıyorlarcı. Parti Meclisi ise ısrar etti. Zonguidak gibı, nüfusunun işçi nıteliği çok ağır basatı bir ilde prensibin dışına çıkılamayaca§ı belirtildi. Zonguidak il örgütümüz de, bunun üzerine, işçi kontenjanı yerine benim Zonguldaktan aday gösterilmemi istedi. Gerçı sendıkacı degildim. Ama Çaiışma Jakanı olarak işçilerin hakları i;e ılgili yapmış oldugum çalışmalur dolayısıyle, Zonguidaktaki ışçilerin, işçi kontenjaru yerıne benim aday gösterilmemin doğıl Karşılanacagını düşünüyoriarrlı. Bu konuda benimle görüsruek üzere Ankara'ya bazı arkadaşlarımı gönderdıler. Şimdi Zongu»dak senatörü bulunan Menmet A.i Pestilci ile, yanlış hatırlamıyorsam, o sırada U başkanımız olan Behiç Sonbay Ankara">a geldiler. Bahçelievler'dekı evimızde görüştük. Ben Zonsuidan' tan aday olmayı şeref sayacagı mı. fakat kontenjan gösterılmcyi kabul etmeyeceğimi söyledını. «Çünkü», dedim, «Ben şimdıye kadar Ankara'dan aday Oıdum. Bu sefer de Ankara'dan ön seçimlere girsem, seçileceginu s,v nırım. Durup dururken kontenjana geçmeyi uygun bulmam.» Ziyarete gelen arkadaşlann: ise aday yoklamalan sırasında sonuçtan kesin emin olamayacakiaıı ıçin tereddüd ediyorlar, eııdışe duvuyorlardı. Kontenjandan şöstenlmemı daha uygun ouıuyorlardı. Fakat ben bunun rızkı ni göze alabileceğimı, eger yoiclamalarda kazanamazsam, bunu da saygıyla karşılayacagımı söyledim. Benim bu cevabırru aldiktarı sonra merkez yönetim kurulu ııe, genel sekreterle görüştüler. O sırada Genel Sekreter Kemal Satır'dı. Ve uu şekilde Zonguidak iiinden aday yoklamasına girnıcm üzerinde mutabık kaldık. Aday yoklamasır.da bana biiyuK yaxır.lık gösterdiler. Ve nerhangî bir güçlükle karşılaşmaksızın aday yokiamalarında seçilmış oiaum.j 1965 seçim sonuçları, CHP ıçin büjük hayal kırıklığj yarattı. Oteki illerde olduğu gibi, Zonguldakta da bir başarı saglanaı.ıamıştı. Ecevit seçilmiştı, an.a, CHP lıstesinin gerisinde seçileceicleri umulan öteki adayıurjı yerine, Meclis'e AP'liler geınnşti. Ecevit, bunun neden'.erı ıgın: « Bir kere genei olarak, partideki yeni hareketin nıtcliyı anlaşılamamıştı» diyor, sonra Zonguldak'ta tek parti yöneıımımn işçiler arasında b:r takım ani:an vardı. O aruların izlen devam ed:yordu. Cumhuriyet Halk Partisınde da kendi kendini yenileme nenüz olmadığı için: tek parti dönemıne karşı yerleşmiş bulunan üütun tepkiler, özelikle Zonguidak'ta 2ene CHP'ye yöneliyordu... Adalet Partisi ise çok kuvvetliydı. Particilık duyguları çoi. kuvvetliydı. Benim Çalışnıa Bakanhğım sırasında tanınan işçi haklannın semeresı de nenüz tam alınmış değildı. Zaman içinde hem bu hakların değeri Zonguidak'ta daha ıvı an laşıldı. hem de CHP kendi kendini .yenıiedıkçe, işçilerle çok bütünleştik.» ^ Ecevit, 1965 seçim sonuçlarımn başlangıçta kendisinı de çok etkilediğlm belirtiyor. « 1965'te seçilen Meclis loplandığı sırada ben, 1965 seçmjlerindeki yenügimızın sarsıııtıs'nidan henüz kurtulamamıştım. Hatıa bir ara o dönemi doldurduktan sonra, belki de doldurmaaarı. poütikadan aynlmayı ve yazariık, gazetecilik mesleğine dönmeyi ciddi olarak düşünüyordum. O kadar ki, merkez yör.etim kuru':una gırmem için yapılan ısrarlan reddettiğim gibi, Meclis'teki komisyon seçimlerinde de ısraria kütüphane komisj'onu üyeliğini istedifimi, başka üyelik istemeâiğimi söylüyordum. Kendımı iyi ra parti ileri gelenlerinin Düyük bir kısmı seçim yenilgısıııııı ne^ denını bu terimin d b t i i kuhanıhıhş ' kuhlhh olmasına bağlamışlar. onu artık kullanmamaya, kullandırtmamaya baîlamışlardı. Bu, başlangıçtaki 16 kişılik grjp ise, terkedilmek is'enen '«Ortanın Solu» deyimine, daha doğrusu bu sözün temsil etlıgı ven:leşme hareketine sahip çıkan ekip olarak tanındı. Ecevit şöyle devam ediyor: « Bu grup, giderek birer ikişer artmaya başladı ve 40'ın üstüne kadar çıktı. O toplantılarda şu telklnde ve istekte bulunmuştum: Bir kere bir hizip gibi çalışmaktan kaçmmalıydık. Bir yandan mücadelemizi yaparken. o;r yandan da demokratik ölçülcr termedi. Teşvikte de bulunnıadı. Ama tepkı gfjjpgFmfejıjsgı;Junu olumsuz saymaöıgı ^eklinde yorumlanabilird;. O sırada Sayın Inönd Genel Başkanlıktan çekilmeyı de 'lüşündüğiinü belirtmiştı. Partı ıçındeki liderlik iddıasmda ouluııın vsya bulunabilecek kımselerı çağınp bu düşüncesinı kendııerine s:>ylüyordu ve görüşlerını alıyordu Ben bu konııda söriiş istediği in?anlar arasında yer nımıyordum. Fakat şunu gorüyordum: İnönü'nün «Ben liderlikten çekılecegim» havasını vermesi üzerine partinin üst kademelerinde r.e kadar iddialı kimse varsa, birbirlerine düşmüslerdi. tnönü1 ye o sırada vaptıgım ziyarette şunu da söyledim: «Bazı kimseleri çagırarak bu konudaki niyetinizi açıkladıgınızı ögTeniyorum. Benim görtişümü sormuş degilsmiz. sormanızı da bekleyemezdim. Fakat izin verirseniz kendi görümü söyleyeceğim. Elbette siz Türkiye'nin bundan sonraki gelişmelerinrie çok önemli rol ovnavabilecek bir hareketi başlattımz. Ben görüyorum ki, siz şu sırada lidprligi bırakırsanız, bu hareket paramparça olacaktır. En azmdar 117un bir süre duralayacaktır. Onun için bu hareketi düzlüge çıkanncava kadar. amacma eriştirinceve. hiç riegılse vaklaştırıncaya ksdar !iderükten çpkilmevi düşünmemenizi rica edivorum.» Bazen benim, bazen rahmetll arkadasım Selâhattin Hakkı Esatoğlu'nun. ara sıra da başka arkadaşlanmızın evinde vaptıgıınız toplantılarda hiç faktik görüsmediğimiz için. adeta vüksek düzevde bîr seminer çalışması yapma olana&ı buluyord'ik. Nitekim benim ilk teü* kitabım olan ve '9fifi'da 18 inci Kurultay'dan hemen önce vayımlar.an Ortanın Solu tdtabım. birer seminer niteligindeki aylarca süren o toplantılarda tartışa tartışa oluştnrduSumuz düşüncelerin ürtinüdür.» 1%6'lardan kaLtn hir fotoğraf .. CHP'niıı eski ve vcııi Sekreterleri yanyana, Kemal Satır ve Bülent Ecevit ce okuyup yazmaya verme eğılımindeydim. Bu bakımdan parti yönetuiınde bir iddiam yoktu. Hatti» merkez yönetim kuruluna ^ırnıemi, başta Sayın Satır olmak uzere birçok parti meciisı üyesı ı=raria ıstedikleri halde ben iabuj etmemiştim. Fakat siyasal açıdan ilk ayrılığımız başiamıştı Feyzıoglu da dahil bazı arkadaşlarım bu tutumuma ıtıraz edıyoriardı. Ben kendıme çizdiğım plandoğıultusunda köşeme çekilıp okum.i yazma hayatına yemdtn dönmeye çalışırken, birsaç iişıl:k bir arkadaş grubu, adeta baskı yaparcasına bu Onanıc Solu rnücadeie.sınde yer a maın ieısıctiğinı bana hatıılatular. Bir süre sonra kendilerine hak verdim. Ve evvelâ sanınro 16 kişilik bir grup, BahçelievlardsKi evimizde toplandık.» Bu toplantı. 1965 seçim lertndon sonraki, «Ortanın Solu» hareketinin, Ecevitin lideri olduğu astl «Ortanın Solu» hareketinin başlangıcıdır. «Asıl Ortanın Solu» diyorum Şunun için: Bu deyim, gerçi. 1965 seçunleriden önce İnönü tarafından kuılanılmış ve bir süre partinin politikasmın resmi terimi aaüne eelmistı. Ama secimlerden son içinde parti disiplinıni KorumaAma 1966 Kurultayına yetiştiya çahşmalıydık. İkincisı. lajirilen o kitaba kadar. «Ortanın tik gütmemeliydik. Solu» hareketinin anlatUucak daPolitikada taktıği nıç&ır zaha bazı vaniarı var... man sevmedım ve çıkar yol : > larak görmedim. Taktik ızierr.e Y A R I N : deıı ve tıızip duruınuna 4ın!.eden, böyle bir mücadelsyı y'ı Bir radyo konuşmasmın rütebilmenın yolu olarak 'Ja şunu önerdim: yarattığı fırtına B;z şimdilik toplantılannuza devam edeüm. Fakat bu topıantılar dışında niybıt şey yapiıTr yaiım. Sadece bu hareKetı uiDÜZELTME s!i üluiturabilirız. bunu dıi;ünelım. Ortanın Solu kavıanıuıın Bu dizinin dünkü bölümünde u.:'ngını vermeye çalışaiuu ve Eceıit'in sözler! arasında kullan kendimızı nazır nıssettıgımızcie sıçıga çıkalım, ne olduçumu^u dığı »halkçı ekonomi» deyiml, açıktan söyleyeiim. Hıçbır takseıek bas'ikta. cerekse metinin tik yürüîmeyelim. İki ayn verinde yanhşlıkla Aynca derhai ben Inönü'ye • halkçı tJemokrasl» olarak kullagideyim ve bizım kendi oaşiattığımız Ortanın Solu hareketn.i. nılmıştır. seçimden sonra ortaya çık'ın Düzeltiriz. parti içi muhalefete ragmen sürdürmenin yollanru aranıaK üze re bir grup arkadaş olaraK toplantılara ve çalışmalara oafiartıA L T1 N ğımızı, takat parti ıçin 011 l.uzursuzluk kayna*ı olmarnaya öCumhuriyet 588592 zen gösterecegimızı srivleyeiun. Reşat 765775 Arkadaşlar bütün Du Lst.sk vs Hamit 5906!)!) önerilerimı büyük bir anlayışla Aziz 560570 kabul ettiler ve ben derhai İnö650675 Napolyon nü'ye siderek dunımu anlattım. 21 Ayar S4258450 Kendisi herhangi bir tepki gbs22 Avar 77157740