Katalog

Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi1 Vehbi Koç'un raporu: Ortakpazar'ın tavizleri, ihracatımızda işe yaramadı ögretim üyelerinin de yardırrjannı alarak hazırladağı OrtaKpazaria ilgili raporunda, Ortakpazar'a üye olmak için hazırlık dönemı olarak tanımlanan ve 19841969 yıllannı kapsayan sürenin xöoşa geçirildiğini» belirterek, «Katma Protokol ile Türk sanayıi ciddi ve agır yükümler altına gırnu> tir» demektedir. Raporda Ortakpazar'a Uyelıkle ilgili olarak, «Ekonomik oakımdan büyük kaygı duyuiduğu» açıklanarak, «Üyeliğin amacı sadece ekonomik değildir; siyasi, müşterek savunma, sosyal ve kültürel yönleri de ağır basmaktadır» görüşüne yer verilmektedir. Katma Protokol ile Türk sanayıinin cıddı ve yükümler altına noml okutan bazı öğretlra üyslerinin yardımlanyla asuırianan bu raporda Türkiye'nin önde golen işadamırun. Uke olaraK, Ortakpazar dan yana oldugu açıkça ortaya çıkmaktadır frakat Ortakpazar lehine bu seçiş, önemli ekonomik kaygılara ragmen, daha çok siyasal tercihlerle beli rlenmek t edir. Rapor, Ortakpazar lerıine oeli ren siyasi tercihini Tiirkiye Cum huriyetinin kuruluşundanberi batılılaşmaya verdiği önemle başlatmaktadır. Ortakpazaı raporu. bu mantığım, «tlerde kurulacak bir Avrupa Birliği dışında ka!acak Türkiye kendini yalnız hissedecektir» diye sürdürmpkte e söyle devam etmektedir • Raporda, ABD, Rusya ve Avrupa üçlü kuvvet dengesi içınde güvenliğin Avrupa Birliğinde olduğu öne süıülüyor !le ilişkilerin siyasal yanma agırlık vermekle birlıkte ılışkiierın sadece bu açıdan ele alınmış oımasını eleştirmektedir. Rapor. şimdiye dek gelmlş geç miş hükümetleri bu ybnden eleştirirken, «Konu hep siyasi vönden ele alınmış, ekonomiK vön'J ihmal edilmiştir» demektedir Vehbi Koç'un raporunda Ortakpazar konusunda daha önce yapılan çahsmalar üzerinde degerlendirmelere de yer verilmektedir. Bu arada. CHPMSP koalisyon ortalıgı sımsmda hazırlanan ve basınria Ecevir tarafından hazırlatılan rapnr olarak adı Eeçen DPT Raporu üzerinde şunlar söyl°nmek?edir: «Bu raporda karsılıklı tâviz dengesınin bozuidugu protokollann Türkiye'nin kalkınma ve sanayileşme çabalarını engelleyici olduğu ılpri sürülüvor. Bunun ) • çin bir çok şartlar ilen sürülüyor Ve sonunda u'J talenlerin hepsı kabul edilse bile Drobiemlerin tamamen çozülemeveceCI. ancak 22 vıllık dönem sonuna ertelenecegi belirtiliyor ve AET* ye iiyelik verine 2'li ticaret anlaşmalan vapılması tavsiye edilivor. Yani AET'ye girmevelim, munasebetıpri ikili Hraret an lasmaları ile yürütelim. deniyor.» Vehbi Koç. daha sonra AET • Türkiye'nin savunması TURKİYE, «Savunmasını aa Avrupa Birliğine dayamak zonındadır. Zira gelecekte Amrrıka. Rusya ve Avrupa üçlü Kuwe' dengesi ıçinde herhalde güvenliğini Avrupa Birliği ıçinde sajlayacaktır. Bu Uç kuvvetin ourun buruna geldiği Ortadoguda tarafsız kalmak pek emnıyetli olmayacaktır. Hele büyült kuvvetlerin gizli anlasmalarla nüluz sahalannı istedikleri gibi ayarîadık lan bu devirde.» Vehbi Koç'un Ortakpazar rapo ru. Avrupa Ekonomik Topluhiğu • İlke olarak VEHBİ KOÇ, Ortakpazar Genel Sekreteri Emille Noel'in ı»eçen yılm sonlarına dofru yapmış olduğu çağrıya cevap vermek için Brüksel'e gitmeden önce Ortakpazar konusunda goriışlerini saptamak üzere bir çalışma yapmıştır. İstanbul Üniversitesinde e&o lle ekonomi kilişkilerin somut görünümü üzerinde degerlendirmeler yapmaktadır. 1971 yılında başlayan Geçiş Dönemi konusunda kötümser hükümler getirmektedir: «AET'nin bize verdiSI tâvizle rin ihracat artısımızs «npmli biı favdasi dokunmamıştır» dedik ten sonra «rtfrmlatta tse durjrr tersine olmusruı nizim vaptıSı rnız ver0 tnrtirtmlen vp di?p' kolayliklarlB Tiirkive ithaifitında AET lehine büvtifc artışlar ol mııstur» seklinde (lSve etmekte dir. Rapor. «Bu arada AET 11e olan dış ticaret açıgımız devamlı büTümüstür» diverek kötümser ROrüsleri vureiılamaktadır Rapor, CHP lideri EcevitMn Basbakanlı§ı sirasında tktisarli Kaikınmı» Vakfı'nın vapmıs ol dufu ve Onakpaîar f!e 1!sril1 veni bir Devlet Bakaniıgı veva Ba«bakan Yardımcıl'.Sı kurulmasi önerisini fekrprlamaktadır Btı rıun dışında özellikle «sektor» esasına eöre. aynntıli çalısmalaT vapıîarak Ortakrjazaria rrüzake re edilmesfni Snermektpdir Vehbt Koç şimdîye kadark' dpnemplerdpn olumlu sonuçlar Hde edilmemesine bakarak bıın <1an sonrasi 1cin urrmtsu? olmanın eerekmpdiSini su eerekçeler le apıkiamaktadir: «Konunım hupiinlerde orrava afılıo vpri'ipn mürakpresi. Tür kivp'nin Kıbn« HarçkStından Ortadogıı kri7i vp netrol krizin den sonra artan sivasi itiban iüi?hnda mümkün olabiltr Kanı sindavi7 AFTHi do5tlanmi7 11P Tiirkive «anavfinin RPktnr seH trtr e'e a!ınan>k riunımu vakınrian incplenebilir ve eerekü ted birler yeniden eorüşülebilir.» Para Fonu, gizli,, kaydıyla yolladığı bir yazıyla işçi sorunları ile ilgili bilgi istedi AYM VAZIDA L'LL'SL.%RARAS1 P4RA FONT nfRKKT YABANCI SKKMAYE YATIKIMI.AKIM r t R KlVK'NtN HI7LANDIRMAK tSTEVİP İSTEftltDtGl.Nİ DE ÖGRENMEK İSTİVÜR rJLUSLARARASl PARA TONtT nun, Türkıye'nin Ortakpiızar'la iliskilerı ve ysbancı sermaye konusunda narşı karşıya olduğu sorunlar hakkmda Ttirkiye'den bilgi ıstediği öğrenilmişur. Merkezi Washineton"da bulunan ve Türkiye'nın de üyesı olduğu Para Fonu, bu bilgilen elde etmek ıçın Türkiye'ye «Gizlı» kaydıyla ve cevaplandınlması ricasıyıa Dazı soru formlan yollamıştır. Para Fonu. Ortakpazar'a üyell3in Türniye sanayii yapısını değiştirip deSlftırmeyeceSını ve Batı Almanva'daki ekonomik: durgunluk nedeniyle lşsizlik «orununu çöztimlemek içtn dlrekt vabancı sermaye akımının hızlandınlıp hızlandınlmayacağını merak etmektedir. Merkez Bankası mevduat munzam karş.lıklarımn hazine açıklarını Günlük gelişmelerde unutulanlar İNGtLtZ üslerindek! onbin Kıbnslı TürV, serbest bırakıldı. Arkasından şenlik başladı. Bu normal. Ancak şenlikle birlikte bir de sefalet edebiystı. Vüksek tirajlı basınla TRT birlik halinde tngiliz üslerindeki «sefaleü> IÖ^CT önünc serdiler. Anormal olan, bu. ASLINDA auoımalîik çok daha önceden başladı. On bin Kıbnslının sorununu, Tüıkiyt'n'n en güç ve en önemii sorunu haline getirmekle birlikte. Bu sorunun pck de güç olmadığı çabuk ortaya çıktı. Ege sahanlığında Dışişlennin vermiş olduğu tavizin Kıbns'daki üslerin boşaltılmasıyle k..rşılanöığı anlaşılıyor. Anlaşılmayacak gibi de değil. AMA isin bu y?n, pek önemii değil. Önemii olan üslerin boşaltılmasıyla Anadolu ins?r.ı için sefaletin bittiği kamsının yayılmak îstenmesi. Önemii oUr Anarfolu insanı için sefil yaşam koşullarının sadece İngiliz üsleri ile sınTrlı olduğu düşüncesinin yaygınlaştınlması. Ve bilinçlerin altı.ı<, onbın kişinin Adana'ya ayak basmasıyle bütün bunlarm geride kaldığı yargısının yerleştirilmesi. BUNUN böylc ol.nsdığını görmek için biraz tutarlılık yeter. Kamer3İarm objeklıfini sadece Ada'dan, Adana'nın Şakirpaşa Havaalanına gelenlere dc^ıl, onları karşılayanlara da çevirmek yeter. Karşüamaya gelen gecekundu s?kinlerinin giysileriyle yeni misafirlerin giysilerini karşüaştıımak yeter de artar bile. Bu da yetmezse Fikret Otyam'm yeni röportajı ckunr.bilir. En azından Türkiye'nin doğusunda insanların nasü jasadık'armı görmek için. TÜRKİYE'nin doğusunda vc yoğun bir biçtmde sefaletle kucafc kııcağa yaşayanları kim kurtaracak? Bunlann sorunlanyla kim ilgilenecek? Asıl sorun burada. Sayıca ve derinlik bakımdan rtnemli sorun. burada. Güç olan da, bu. Belkı de güç oldugu tçin unutuluyor. Belki de güç olduğu için unutturulmak isteniyor. ücuz sorunlar yaratıp çözerek. YALÇIN KÜÇÜK karşılamakta kuSİanılması yavaşladı • BÎR HAFTA ÎÇtNDE KAR ŞILIKLARDAN KULLANI LAN KREDİ MİKTAR1 SA DECE 15 MİLYON LÎRA ARTTI. OYSA ŞtMDlYE DEK HER HAFTA ORTALAMA 200 MÎLYONLUK ART1Ş KAYDEDİYORDU. UZUN YTLLAR oldu: Doğu tnsanının sorunlarına, en<stprmeli'k bile OİS3. eğilmeyeli. Son yıllarda sadece bir rtneri ortava atıldı. DolayU olarak Doğu İle ilgili. Bu. Halk Partisinin halk sektorü önerisi. Seçimden önce ön plana çıkartıldı Hükümet ortaklıgi sın»sında Halk Partisinin çevresine koşar bir takım kariyerist «teorisyenlerin» eliyle rayırdan çıkartıldı Hükümet ortaklıSı. bellrli bir somut plan yapamadı. Ortaklıgın son zamarlannda ve özellikle koalisyonun dagılmasivie birlikte unuHildu. eltti. HALK SEKTÖRÜ kavramı belirli bir cözUm olarak ortaya kondu. Türkiye'nin doSusu da dahil eerice vörelerin ekonomik sortmlanna çözüm eetirmek icin Bu sekilde ortaya atıld:»ı için de. hiçbir somutluk kazanamadı Cünkü. 07 olarak. nalk sektörü önerisi. bir çözüm olmaması bir vana. eknnomık özelliklen siyasal özelliklerine göre çok zayıf olan bir tasan. Daha açık bir deyişle halk sektörti önerisinin temel özelligi. siyasal olması. SİYASET ADAMININ ortaya attıgi sorular her jaman saygıya değer. ÇUnkü siyasette bi sezgi vanı var. Katı hesapçılann. kııru bilim adamlarının çok uzak olduğu bir se72i eücü var. Halk sektörü önerisi de bu açıdan saygı değer bir öneri. Ama sadece bu bakımdan. ŞİMDt Türkiye'de sermayenln dışındaki bütün akımların temel sorunu şu: Seçime ciayanan bir iktidar çözümlemesınde sermave dışındaki oy potansiyeli ne olabilir? Bu potansiyeün temel daya naklan nedlr? Zaman Içlndp na«ıl epllsehilir? Dah» Rn»mli«i KıN Tıs gibi arizi ve saptırıcı dış polltıka hnşarılan lle vakın nükümet ortaklıjının uvçulamaya koyduiîu kısa dfinemll seçlm ekonomisınin etkilerı bir yana bırakılacaK olur«a bu oy potansiyeli hangi ekonomik düzenlemelerle artınlabilır? SlYASET ADAMININ te/ip rte uçılcca ortaya kovamadıîı sonı burada Halk sektörü önert«lvle Belireinllk ka/anan soru bu Bu sorunun arkasıntia vatan var«avım tse çok sçık olmsmak Itosuluvla söyle TürkHe'dPki ekonnmintn vaı>isı «mıflaşmıı siireçl. her îaman ılerive rfönfik htr partinin iktirtan tcm eprekli ov potanslyelinı varatmavahtür Seçtme r1av»nan Ik'lrian dcvam ettirebilmPk için. eknnonnifie. bu ov onta^tvettnl »rtırıri rlü'enlen'ieier vapmafc eerekli Halk sek'örü önerışınin ortaya cıkardıfı sonı bundan Ibaret. ÖNERtYlJÎ birlikte bu «orunun unutıılmastnın Czerinde durmak eerek Neden unutuluvorV Cevap şövle olahilir: Kı«» «üreli hükümet urtakhgı denemesı. oy potanslveüni artırıcı baska davanakların ortaya çıkma^ına vol açmıs olabilir Halk sektörü rtiizenlemesinin karşıtında çok biivük ısletmelerin dl«ında kalan. önemli bir sermave kesimi llerı eörünümlü hir h"ıkfime»in kunılmasını arzuiayabilir Bunun sezilmesinin vertiiüı ayn bir rahatlık olmalı ELDEKİ bilgüerin getırıiıSİ açıklık bu kadar Bu açiklıkta karar kılınrtı işe. yakın zamanların eelisme^lnl ke?tırmek pek *or cfeğil Yakın zamanlarda Do»u. toprak reformu sorunu ve bu araria halk sektnrü sorusu unutıılaraüa benzivor. Türkive. 1973 yılında olandan daha az ilginç btr seçime hazırlanlyor Kuskusuz sonuçları bakımından degil. içerigi açısından. Ücret • Fiyat PARA FONÜ'nun Tiirkiye've gönderdigi sorular ıçinde ucr=t ve fiyat düzeyı tle tlgili sorulara da yer verilmiştir Fon, 1973 ve 1974 yıllanndnld hızlı fiyat artışianmn açıKianmasını lst«>dikten sonra. «1974 yı!ının Uçüncü dftrt avınrls ttiketici ve toptan esva flvat lannın srtışındaki vavaslamanın opdenierl nelfirdır?» dive «îonnaktadiT Fon. 1974 yılındaki tarımsnl ürünler taban fiyatlan ile saınu eknnomık girisimlerinın fİTat politikalannm ne niçüde rtvst artışını ttnlemeve voneldıgtni ROT makta ve bu pnlitikanın orr.u pirişimleri için venl finansrrınn eerekleri yaratıp varatmadıgma cevap aramaktndtr. İşçi sorunları FON'un soru dlzisi Içinde 8. nemli bir bölüm işçi sorunlanna ayrılmıstır. Bu konuda mevcut toplu pazarlık vöntemlnin açıklanmasi eereîine Işaret edildikten sonra. «Hükümet toplu pazarhk gSrüsmelerinrte btr rol oynuyor mu?» sorusuns yer verilraektedir Bunu izleyen soru lse su blçlmde 1fade edilmektedir: «Lütfen. 1973 ve 1974 vıllannda 5zel ve kamu keslmlndekl Co retler konusunda vorum yapınıı ve sonuçlandınlan finemll toplu sözleşme aniasmaları hakkında bilgl veriniz!» MERKEZ BANKASI Başkanı Memduh Güpgüpoğlu'nun ıstifasına yol açan mevduat munzam karşılıkiannın Hazine'nin açıklarını karşüamais içi» kullanıtnıasına ilişkin uygulamaya son venldigi anlaşılmaktadır. Merkez Bankasının yayımladığı son bilânçoda mevduat munzam karşılıklarına dayanarak kamu girişımlerinin finansmanına ayrılan krecülerin artmadığı görülmektedir. ı Mevduat munzam karşılıkları, bankalardaki mevduata karşılık Merkez Bankasına yatırılan paralann oranma yapılan eklemeden doğmuştur. Talu Hükumeti zamenında başlatılan bu uygulama, enflâsyonu önleme gerekçesine bağlanmış, ancak daha sonra kamu girişimlerinin finansman açıklarını karşılamada önemlı bir rol oynamıştır. Ekonomik sözlük DÜNYA ÜRETİM VE ÎHRACATININ DAĞILIMI (Yüzde) DÜNYA ÜRETtMt 1950 1960 1970 ABD ..; .r. :r. rr. ... ... 39.3 11.1 AET 5.0 ÎNGİLTERE 1.5 JAPONYA DÎGER GELİŞMtŞ ÜLKKLER 10.5 AZ GELİŞMİŞ 9.1 ÜLKELER KOMÜNİST ÜLKELER 23.5 100.0 I O P L A M til 33.9 12.7 4.8 2.9 AMERİKA'NIN YENİ TİCARET YASASI AMERİKA'mn yeni ticaret yasası, 1974 yılının sonlannda Kongre tarafından kabul edildl 1962 yılında çıkanlmış olan Ticareti Genişletme Yasası'nın yerini alıyor. Bu yasanın çıkmasının temel gerekçesı şöyle: Son yıllarda Amerika, ödemeler dengesi açığıyla karşılaştı. Bunu yenmek için ithalâtmı kısmak veya ihracatını artırmak sorunları ortaya çıktı. tlk önce, bunları. özellikle Japonya ve Ortakpazar üzenne baskı yaparak çözmeyi denedi. Sonra bu baskıların yeterlı ölçüde etkili olmadığını gördü ve karşılıklı olarak dünya ticaretindeki engellemeleri kaldırmanın gerekli olduğunu kabul etti. lanamavacak. Petroi üreten keler de yararlanamayacak. Yararlanmaması mUmkün olan lar arasına Türkiye de girebillr. Çünkü yasanın btr fıkrasma göre zehirli maddelerin Amerika' ya girişinde, üzerine düşenl yapmayan; Amerika ile tşbirliğine yanaşmayan Ulkeler de lstisna hükümleri ıçinde tutuluyor. Üzerine düşenin yapılıp yapılmadığına, işbirliğine yanaşıp yanaşılmadığına Amerika Başkanı karar verecek. ORTAK PAZAR % 8 ORANINDA ÜLKELERÎ ÎLE JAPONYAARTTI. DÜNYA ÎHRACAT1 1950 196* 1970 16.0 15.0 10.0 10 NIN DÜNYA ÜRETÎMÎNDEKİ PAYLARL ÎSE 3U.2 148 3.6 6.2 15.0 23.0 8.0 3.0 14 0 28.0 6.0 6.0 AZGELİŞMÎŞ ÎSE DÎYE NÎTELENEN ÜLKELE • özel teşvik sistemi OLDSLARARASl PARA FONU'nun Kıbns barıs harekStından sonra (haberi btrtnci sayfamlzda) en çok ilailendiSI tkl konu Ortakpazar lle vahancl sermaye olmaktadır. Sorular arasmda Ortakpazarla tlelli olan ikinrt hölümün sekizind sorusu «öyledlr: «Sanavi Oretlmlnin yapısı Bzel tesvik sistemt ve tercihli kredi uygulamasından ne ölçüde etkilenmlştir? 10.9 9.5 25.3 100.0 9.7 100 25.5 190 0 16.0 33.0 9.0 106.8 15.0 23.0 13.0 1000 150 190 12.0 100.0 RÎN DÜNYA ÎHRACATI ÎÇÎNDEKÎ PAYLARI 20 YILDA YARIYARIYA AZALDL • İptal karan 1974 YILI geçıcı bütçesine bir hüküm olarak konan bu uygulamayı Anayasa Mahkemesi iptal etmiştir İptal kararından sonra Ecevit Hükumeti, bu fonların Hazine açıklan içir kullanılmasını durdurmuştur. Ecevit'ten sonra gelen Irmak Hükumeti zamanında aynı kayna gın tekrar harekete geçirildıgı görülmüştür. Merkez Bankası haftalık bilânçolanndan izlenen rakamlara göre, bu kaynaktan açık linansmanı aralık ayının ılk haîtasında 5 milyr • 876 milyon lira iken, ocak ayıntn başında 6 müyar 658 milyon liraya çıkmıstır. Amerika'nın toplam dünya üretimindeki payı, yirmi yıl içinde yüzde 9 düşüş kaydetti AMERİKAN ekonomisinin dun ya üretim ve ıhracatındakl payı giderek azalmaktachr. Buna kar şılık Avrupa Ekonomik Topluluğu. Japonya ve Komünist ülkelerin payı, degişen ölçülerde, artıs göstermektedir. 1 & yılından ben belll başlı 9 0 bloklarır» dünya ekonomisl ıçincîeki paylannda önemli değişıklikler görülmektedlr. 1950 vılından 1970 yılına dek uzanan 20 vıllık bir sürede Amerika Birlesik Devletleri üretiminin dünya üretımlndekl payı yüzde 39'dan yüzde 30'a düşmüştür. Buna karşılık, Altılar olarak bilinen Ortakpazar (halen Dokuzlar) ile Japonya'nın toplam üretimlerinin dünya üretimindeki payı yüzde 8 oranında artmıştır. Aynı dönemde, komünist ülkelerin üretiml de yüzde 2 oranında bir artışla dünya üretiminin dörtte blnne tılasmıştır. • Tam iiyelik ORTAKPAZAR'a tam Oyellğe geçişle birlikte yürürlüğe kona» cak olan gümrük ve kota sistemlndeki deSisikliklerin sanayl üretiminin yapısını gerçekten etkiliyeceğinl düşünüyor musuBu tör deSişiklikler rekabet sorunlannın ortava çıkmasına vol açacak mı? Uberalizasyon tedhirlertntn kapsamını. Ortakpazar'a tam üyeliSin gerektirdU Sirtden de daha fazla eenislet» meyi uyeun ve arzuya değer bu luvor musunuT?» • thracat oranlan KOMÜNÎST ülkelet Bir yana bırakıldığında, dünya üretimlnde pay değisikligi ile dünya ihracatındakl oranlann değişlkllğı arasında bir paralellık göılenmektedlr. Aynı dönemler tçtnde Avrupa Ekonomi Toplulugu ile Japonva'nın dünya thracatındakl pavlannda önemli artışlar olmuştur. Buna karşılık az eellşmis dive nltelenen ülkelerin thracat lannın oran olarak çok büyük ölçüde düştüğü aörülmektedir 20 yıllıs dönemd'e aı gellsmU ulkelertn dünya Ihracatındakl payı yaklaşık olarak varı yanya azalmıstır. ABD'nln Ihracatındakl oransal azalıj lle bu ülkenin dünys ürettml lçindeki önemtnln aıal masinın yan vana eitmesl. Sa pitalist blokta üretimtn artırılabllmesinde dış tlcaretln oynadiSı rolün ön plana çıkmasına vol açmaktadır. Oretimi rtaha tmlı artırabilmek lçin ihracat kapasitesinin zorlanması gerekmektedir. • Enflâsyonist eğilim MEVDUAT munzam karşılıklannın bu tür kullanımı, Merkez Bankası Başkanı ile Irmak Hükü meti arasmda anlaşmazlık yaratmıştır. Banka Başkanı, bu tür kullanımlarm enflâsvonist eğılimi hızlar.dırdıgını öne sürerek uygulamanın durdurulmasını istemiştir. Banka Başkanının istifasında önemii bir rol oynayan bu tonlann kullanımının durdurulduğu görülmektedir. Merkez Bankasının Resmî Gazete'de yayımlanan son bilânçosu 10 ocak tarihlidir ve bu bilânçoya göre, bir haftada mevduat karşüıklanndan kullanılan kredi miktarı sadecc 15 milyon lira artmıştır. Oysa şimdiye dek her hafta ortalama 200 milyon lira artmakta ldi. • Başkanın yetkisi Çin'den ithal edilen 10 bin ton pirinç izmir'e geldi ÎZMtR Çin Halk Cumhuri yetinden ithal edilen pirincin 18 bin 499 tonluk bir partlsi daha dün saban tzmlre gelmiştir. Çin Halk Cumhuriyeti bayraklı nHua yin» gemisinin dün sabah tzmır Lirnanına getirdiği pirincin bcşaltılmasına başlanılmıştır. Toprak Mahsulleri Ofisi Bölgs Müdürü, boşaltma işlemlerinin ta mamlanmasından sonra Genei Müdürlüğün talimatıyla pirinçierin halka tntikal ettiriieceginı söylemıstir. (a.a.) Bu gelişmeler sotıucunda. Ame rika'nın ihraeatını arttırmasında önemli bir anlaşma olan 1972 Sovyet Araertkan ticaret • Kime tarudı? anlaşmasınl iptal etmek Sovyet ABD, Yugoslavya ve Polonya' | nın dışındaki komünist ülkelere j ler Birlîgi için kolay olmuştur. bu hakki tanımamış. Yeni yasa, bundan sonra tanınabileceğini • Sovyetler ve dış ticaret söylüyor. Fakat bir takım koşularacı lara bağlıyor. Bu koşullardan birt, söz konuSOVYETL£R BtRLtĞtnde su Ulkeden ayrılmak isteyenlere dış ticaret Ulşkilerl, dıs pollherhangi bir «sınırlama» konmaması. Bunun amacı Sovyetler tikanın bir parçası olarak gelişBirliği. Yahudı göçmenlen somektedır. Sovyetler Birlîgi karunu. Amerika'nın çıkardığı üpitalist dünyanın bir parçası ola caret yasasında verlni alıyor. rak gelişmektedir. Sovyetler Bir de yasanın besind bölü Birliği kapitalıst dünyanın ekomü var. Genelleştirilmiş Tercihll nomik blokları arasındakl çekişSistemlerle ılgili. meleri derinleştirmek ve sorunBuna »öre Amerika. bazı Ulkelan artırmak için rtıs ticarpt anlerin bazı mallarımn ithalâtında laşmalarını bir araç olarak kulgümrük vergisini kaldırabilecek lanmaktadır. Yetki. Başkana veriliyor. YASA, Amerika Bırleşık Devletleri Başkaıiına diğer ülkelerle ikili anlaşmalar yaparak dış ticaret engellemelerinı, gümrükleri ve miktar kısıtlamalannı, ü> dirme yetkisini veriyor. Ancak bununla kalmıyor. Bir takım siyasal bükümJere de sahip. Bunlardan birisi, yasanın dördüncü bölümünde. «En Fazla Mü saadeye Maznar Ülke» ilkesinin yaygınlaştırılmasıyla ilgüi. Bu na göre, bir ülke söz konusu II j kenin kapsamma alınmca, bir \ ticaret işleminde en çok avantal [ U olan ülkenin haklarından yararlanabüecek. Altın ve petrol fiyatındaki artışlar, Sovyetleri rahatlattı 1972'den beri dünya altln ve petrol fiyatlarımn artması Sovyetler Birliği'nin dıj ticaretteki kredı ihtiyacım azaltmiştır. Dünyanın önde gelen altın ve petrol üretlcisı ülkelerinden olan Sovyetler Birliği Amerika Pirleşik Devletleri lle yaptığı ithalât ve ihracat ilışkllerinde Amerika'dan alınacak kredilere bağlı olmaktan kurtulmuştur. Bü GELtSMELER SONUNDA SOVYETLERÎN ABD İLE OLAN 197S TARtHLİ TİCARET ANTLASMASINI TEK TARAFL1 OLARAK FESHETMELERİ DAHA DA KOLAYLAŞTI.. Çekirdeksiz kuru uzum alımfarı bu akşam îşçi ihracı FON. rürklye'nin dı$ tlesretinl daha çok libere etmentn ya» nında vabancı sermayeve karşl fzlenecek tutumun acıklıSa kavuşmasını lstemekteâir. Bu amaçla Batı Almanya'daki ekonomik dıırgunluSun Türkl»e'nln Isçi thraeıni vavaşlataca5ını belirterek bu knnuria «Türk otorltelerl ve «endikalann davranıslannt» Bgrenmek Istemekte ve cBrneSln Türkive'de riirekt vabaneı sermavp vatınmlannın artınlma'inın isffücünü abçorbe e'medp n« ölcirte vararlı olacagını» sormaktadır. sona eriyor • TARÎS BUGÜNE KADAP SAKLA3IK OLARAK 84 MİLYON KİLO ÇEKÎROKKStZ KURÜ OZÜM SAT1N ALDI.. İZMİR Tartş Genel Müdürü Nejat Haluîu, 1974 ürtinü çeKlrdeksiz Kuru UzUm aluniannı bu akşamdan itibaren Kapatacak lanru açıkladı. Halulu, Anadolu AJansına vapOğı açıklamada, alımların sona ereceğınin daha önce Uretlcılere duyuruidugunu, elinde üzürn o lanlaruı bir an önce rariş'e teslirn etmeıerinl tstediklerini de soylemîştir. Genel MüdUrün verdiSl öilglye göre, Tariş bugilne Kadar ynk laşık olarak 54 milyon Kllo çe kirdekslz kuru UzUm mübayas e'U. Halulu. yerü mahsül rnüba yaası ıçln şimrtl'ien hazırlıklartı n^şiadıiTifirını da sözlerine ekie dı. U^> bakımından büyük güçlüklerle karsılaşmaktadır. Bu guçlükler tçinde Amerika Birleşik Devletleri, petrol üreten ülkelerİD elinde bıriken dolarlan tekrar Amerikan ekonamısine döndürmek tçin savaş tehditleri ilân etmekten çekintnemiştir. yürütülmektedlr. Ortalama olarak Amerıka'nın Sovyetler Bırliğine yaptığı ihracat, ithalâtı nın bir kaç katıdır Bu durumda Sovyetler'ln Ame rika'dan yaptıgı tthalât Amerıkan Export Import Bantcası'nın kredileri lle de finanse eriilmektedlr. Sovyetler. 1974 vılıns kadar bu bankadan 469 milvon dolarlık kredi alabilecek duruma gelmişlerdlr. Alacak, 1974 yıt] sonunda çikarılaa yeni ttcaret vssan tle Amerika Birleşlk Devletleri Export Import Bankası'mn kredlslni dört yıl İçin 30U milyon dolarla sınırlamıstır. Yeni yasa fcretfi sınırlsması nın yanında Sovyetlerin, Amerikan pazarında en çok müsaade ye mazhar devlet ilkeslndcn T«rarlanabilmesinl, Sovyetler BirliSI'nden göç edecek Yahurttlerlf ilgill Sovyet tutumuna baglamıs tır. Sovyetler BirllÇl. böyle bir gelismeyl kendi Iç ıslcrine müdahale savarak I!r7V vılındak) anlaşaıayl iptal etuu»ur. • İptalin yankıları Bü rEHDtTLKRİN, petrol üre ten Arap ülkelerinde tepkiyle karşılandığı bir zamanda Sovyet ler Birliği'nin Amerika lle yapılmıs olan ticaret anlaşmasım iptal etmesl, basta Pillstln Kurtuluş Öreütü olmak üzere Arap topluluğunda hosnutluk yaratmıştır. Sovyet dıj tlcareti. dıs politikanm bir par vsı olmakla birlikte, ekonomik gellşmelerden de etkilenmektedtr. Son tamanlarda Sovyet • Amerikan dı? tlcaretl 1 milyar dolar çevresine yükselmiştir. 1970 yılından 5nce yıllık dıs tlcarPt hacml 200 milyon çevresinde ldl. • Sosyal sistero farklılıği • Sınırlama Son zamanlarda petrol bunalı mı ile hızlanan ek ınnmlk eelişANCAK yine «»nırlama var. melerrte Amerika Bnlpştk UevK.üiuUoist ülkeleı Dundan yaıaı1 letlen işsizük ve Iıyat artlşlan • Amerika lehine açık AMERÎKAN titaretl Amerika SOV v KT fi,ş lehine agıkla ÖTK YANDAN t •r K Iı sosyal sistemlere sahlp olmakla YABANCI SKKMAYE tcor»usun birlikte Amertka Btrleşlk D^v dak1 Para Fonu merakı. hazirlaletleri ve komüntnt ülkeler. diio nan »oru listesinln başfca bir bölUmönde tekrar ortaya çıkya üretimindeki paylardan d» makta dır. ha düşük oranlarda thracat yapmaktadır. Türkiye'ye çSnderilen yazınm Bu durum, Amerika Birleşlk Sdemeler deneeslyle Ilgili bSluDevletleri için. üretiml artırm» mün'ie sBvle blr soru daha yer amacıyla komünist ülkelerle tl almaktadlrr cart ilîçkllerin Ke!1şt1rilmes1n) • btr fır«at olarak ortaya çıkar • 1973 ve 1974 vıllannda dl? maktarfır , oorclanma tecrübenlı ve 1975 yi Ancak. komOnlst ölkeler bakı ı lı İçin be!tlev1sler1nİ7 nerttrT Dıs mınian. dıs tlcaretln dıs oolitl , muhtemel d«* kanın hir Dare»«ı olduBunun de i vardım olarak ierlendirflmpmesi. Sovyetler Rlı | rum rverîir? Direkt vabancı se". I15i'nin 1U72 yılında yapılan Sov maye yatırımlan da dahil yaV"t • Amerikan ticaret anlasma bancı s«rmaven1n Türkive'vd •ını ip.tal etnıcçl gihi sürprt?le rtaha cok atnsini teşvik etnıeyl "M ortaya çıkmasına yol açmış I n* ölçüde uyguo ve arzuya de* ıır. £eı buluyorsunuz?» • Dış borçlanma deneyi