Katalog

CUMHURİYET YENİ YIL EKİ 1 Ocak 1975 Almanya'da yılın skandah: Willy Brandt'ın istifası Geçnjjımız yü 6 mayıs sabahı tum dünyada bomba etkısı yapan bir haber yayıhyordu. Os'polıtık'm <doguya açılma polıtıkası) başlarıcısı. Avrupa'da sofuk savaşm buzlannı enterek gerginlık dönemını sona erdıren ve 1871 yılında Nobel barış ödulünu kazanan Batı Almanya Basbakanı Wı!ly Brandt ısııfa ettiğini açıklarnısU. Brandt'ın Başbakanlıguun dramatik bıçırnde sona ermesıne yol açan olay, Şansolyenın ozel danısmanı Guer.ter Guıllaume'n;n Dogu Almanya hesabır.a casusluk suçur.dan tutu^ianması ve S'jçunu itıraf etmesı ıdı. Wılly Brandt. örel damsrrîam 1 hakkındafc ıddıalan GuıKaume run tutuklanmasınüan on gjn oncesır.e kadar reddetmış ve onun suçsuz olduğunu ılerı surmustü. Ancak G'jıllaume'nın suçunu itırsf etmesı karşısında, dürüst bır Hder olarak Brandt'a istifadan ba$ka yol kalmıyoröu. Brandt a öldürücü darbeyi vuran Guıllaume 1356'da Dogu Almanya'dan Batı Almanya ya gelmis ve er»esı yıl Frankfurt'takt Sosya! Demokrat Partıve kaydır.ı ysptırmıştı Olağanüsîü ve sempatısi üe ilgi toplayan Guillaurne, 1964te Frankfurt bölgesinin parn sekreterliğıne getınlmış, 1968 yılmda da Meclıse mıiletvekılı olarak gırmisti. Ve nihayet 1970 yılında Başbakan Wılly Brandt' ın özel danısmanlığına yükselmisti. Guillaume bu gorevde btr çok devlet sırnnı öfrenme olanagını bulmuş ve bunlan şıfre ile Dogu Almanya'ya göndermisti Brandt'ın istifası dünyada genis yankılara yol açarken, yo rumcular Şansölyenin durumunun casusluk skandahnın ortaya çıkmasından once de sarsılmış olduğuna dıkkati çekiyordular. Gerçekten parlak dış polıtika5i üe çatvmızın önde gelen H derleri arasına gıren Wılly Brandt'ın iç politıkada son zamanlarda pııan kaybına ugra.dıgı görulüyordu. Sosyal Demokrat Parti <SPD) uzun suredir büyük bir anlagmazUk ıçınde çalkalanmakta ıdı. Ayrıca son eyalet seçimlerinde Kıel, Lübeck. Holsteir ve Neumüns gıbi önemü merkezlerde para oy kavbefmtsti. Sosyal Dernokratlann işçılerin fabnkalann yönetıme katılması «Programı lse sermaye çerrelerini ttrkütüyor Brandt'a kgrsı tepki artıyoTdu.» Casusluk olayj bardağı taşıran d»mla oldu ve De Gaulle'den sonra Avrupa'nın en büyük lideri Willy Brandt yerini Helmut Schmıdt'e terkederek politika sahnesinden çekUdi. Brandt, Batı Almanya Başbakanlığına gelmceye kadar güçlü bir müeadele vermişti. Almanya'da Hıtler'ın ıktidara gelrnesınden sonra 1933'te Norveç'e sığmmış, burada Norveç vatandaşhğma geçmıştı. Ispanya ıç savaşında Cumhuriyetçilerın safında savaş muhabirligi yapan Brandt, 1947 yılında tekrar Alman vatandaslığına geçmış ve ertesı vıl da Sosyal Demokrat Partınin Batı Berhn temsileilıfcine seçilmıstı. 19<>4'te Sosyal Demokrat Partınin başkanlıpna «eçılen Brandt, 1959da Federal Almanya Şansölvesı olmu$ ve 1971'de Nobel bans ödülünü kalanmıstı. Brandt'ın sıyaset sahneainden çekılmesı ıle Batı Almanva yeteneklı bir Basbakan kaybedıyor, Avnıpa'da ıse büvük lıderier dönemı sona enyoıdu. DÜNYA EKONOMİSINDEN ÇİZGİLER Yalçın KÜÇÜK Şimdi Kapitalist Batının gözü, petrol şeyhlerinin elindeki dövizlerde Bundan bir zaman önce, Ame maz? Kapitalizm iyi ama bir de DÜnVa ticareti darallVOr rikan ekonomısınin en pariak ol işçıleri yaratıyor. tşçUerin ıs» ne " ticareti da974 y l l duğu 1950lerde, Amerikan halkı v a p ,cagı bilinmez. Ar.p Şeyhle a J m a y a b ar ? a f l Tnnîlm 1rtîin™ " l d üciye aynlıyordu. Bır bölümü ri, böyle düsünüyor. Dövizl.rıni ' , * • *?£ ™™™1 iyimserler. diger bölümü kotüm kapUalm ulkelerin kapit.hs, i, ^ ' ^ e ^ J ^ T S E serler diye. İyimserler, Husça og letmelerini satınalmak içın kul l? . < Ld,a ^ 1,1o Ja n l n d f P wı k l 0 r a b u renmey. planlayanlar, kötümser lanıyorlar. îngiltere'de 1974 yılm .^ ***** ' ler de Çınce çalışanlar. da en büyük gıda tekellerinden *,£. j n U , d a. b ,„••„„•,„, r „ n l „ , •„ 197 n uylJ le o a Şimdi. NuoıTın başiattıgı ve birisi ol.n Lohhrova ortak oldu v a n * , l a r a"k !? z e Ford'un sürdürdügü bîoklarara ! „ . Ekonomik düzende yılm en ^ ^ * a y™° mdi. Dıinya ticaretinin azalması, «ı seyahat yumusamasında, bu önemü olaylarınd»n biriM »ayıkapitalıst iılkelen yenı sorunlaraynm gerıde kaldı. Artık ne Sovde Çın'den Almanya en sağlamı urkuntü duyuluyor. Batı csphesınde ı»74 vıiının bırbınyle rekabete zorluyor. Çün Yumuşams. Amerikan halkını yuen saglam ekonomisi Batı Alman ^u dünya ticaretinin azalması muşattı. Ancak 1974 yılında Amerikan ya Ulusal gelın amvor ödeme her b:r ü'.ke ıçın ıhracatın aha'îkı olmasa bıle en onde gelen İer dengesı açık vermıvor Mark zalması anlamına gelivor. thraazalması da ekonomP.erın ık'ısatçıları ikıve aynldı. Yıne da »orunlu olarak deger kazanıD ıvımserler ve kötümserler diye. >°r aha da ılgmcı Markın ıç talebım yavaşlataralc, durgun' Bır boiümüne gore, 1973 yılın değer kazanması, Bau Alman ıh luju körükluvor. da Amerikan ekonomısının gelısı racatını olumsuz vonde etkılem;Dünya tıcaretının azalmasında or mı bır rt.*» harfıne b?nzeyeceic ^ en onemlı etkenlerden bırısı, Bunlar, iyimserler. Bır başka de ö Oysa onceki yıılarda doîarın petrol sorunu. Ancak petrol soyışle. yakaı selecekten umutlu o ™masyonu veya markın reya ^ j l e n s ü r u l d u f e u Rlbl> telc lu*svonundan ozell'kle Birlesik neden degıl. Petrol sorunu. kalanlar. *Dıger bolumüne gore ekonomı. Amerıka'nın bekled*. Alman pitalıst ekononr.lerın ıçıne gıronümuzdefcı yıl «L» harfı bıçı »hracatm vavajlatmaktı. Anla mekte oldukları ekonomik bunallan BatI A l m a n mınde bır gehşme gostereeek. * teknoloiıstnın lımın dennlesmesıne yoı açtı. lcln<ie Bunlar da kotünrerler. Baska bulundugy düzevde ve ö Bıraz da uzamaMna. Çünkü petbır dejisle. 1075 yıhnı en az gerırol sorununun ortaya çıkmasınde bırakılan yıl kadar. lânetlendan önce de enfla.«von ve durm,s rörenler ^ ^ ğnnluk bir arada gorülmeye baş A B D ve e k o n o m i k Yalnız Batı Alman ulusal ge ladı. Enflasyonla durgunluğun bır İjnnın artmaya devam etmesi. bunaüm ödemeler dengesi sorununun ol arada görünümünü anlatmak tlyımserlenn de kotumserlerın mamisı, mark.n deger kazan çin uydurulan «Stagflation» kelide bırleştık en bır nokta var: Kapıtalist blokun en güçlü ekonomisi, ABD ekonomisi, 1974 yılında, ıkıncı buyuk savastan ben en derın ekonormk bunalımını ya şadı. Amenka'da şimdı en az 6 nülyon aıle reisı, yenı yıla işsıx olarak gırıyor. Amerikan ekonomisinın kalbı sayılan ve Amerikada «Detroıt sajhklı ise Amenka sag'ıklıdır» dedirten otomobıl sanayıınde işçılerin dörtte bınnden fazla^ı, ışten çıkanlmıs durumda. 1974 yıiının ortalannda yapılan tahmınlere gore 1974 yılında ulusal gelır \iızde yanm oranında gerileyecektı. Vıl sonuna dogru, işsızlik oranı yüzde 4'e çıktı. işsızlik rakamlan, işsızlerm kendılerı ortada. boyle bır sahne karşısında ıyımserlıkle kotümserlık çok fark etmıyor. Herkes sızleri goruyor. satm alınmasma yol açtı Otomobile ısteğln azslması ise diğer kesimlerı etkilıyor Amertka'nın önde gelen otomobil trbstlert rtevamlı olarak îsçı çıkarıvor. devamlı olarak fabrıka kapstıyor. Dolavısıyla ri'ger ke«ımlerden, Brnegin çeitk kesıminden olan talebınt azal tıyor. Endüstrj ve dünya ticareti üzerındekı etkı. kısaca, bbyle. Ama başka e'kiler de var. Uzun yıllar. venı bir lıkıtı de yaratmayan uluslararF?ı para sistemi, ABD'nın çıkarriığı ve Avrupa'da kalan dolarları kullanıyordu. Bun lar Eurodollar pıvasasmda tPkrar sısteme donerck bir yandan sanaytin finansmanmı. diğer yan dan da dıs ticaretin gehştmini ko lavlaştırtvordu. güneel «orunlara eevat ee*|r«nivor. Batı ekonormierı Aıapların elinde dövı* nırıkimıvle derınıeşen bır lıkıtide sorunuyU kar* şt karşıya. Ekonominin bütunü vanında bazı ıtesımleri. bu dertten daha çok rahatsız oluvor. En çok rahatsız olanların başında ür baniia sıstemı gelıvor. Bankalann da likıtıde oozls\onları rjotulma eSilımı göstenvor Amerikan Busınes \Veek der sr.sırun bır mcelemesıne ebre, Amenka'nın ör.üe <»plen SU büyük bankasının. bono ve rezervİennden oluşan likitierinın toolam varlıklanna oranı 1W? vıhnda vüzde 6,5 ıken 1974 vılında vuzde 5'e düştü Kev York bankalarında bu oran ntede fi'dan vüzde 4'e mdi. New York dısmoaki bankalarda ise vilzde 8.5'dan yuzde S'e Dolarlar, şeyhlerin elinde Şimdı ortaya veni bır durum çıktı. Dolarlar, dovizler, Şe\hleım elinde. geyhler bunu, ba^ka vere kullanmak istiyorlar. Ayrıca çimdiye kadar Eurodollar piyasa sınm muşterileri ozel girişimler ken, yenı durumda yeni müsterı ler ortaya çık'ı. ttalya, Ingiltere gibı ödemeler dengesi açıkları çok hüyük düîeye ulasan ülkeler. dogTudan dogruya eurodollar pt yasasından borçlanmay» bajladı. İstegin arönası. faiz or»nlar:nm İflâslar ve bankalar Bankaların lıiutıae oranlarınm duşmesı. orüan kredı vermede dıkkatlı olmav» zorluvoı Batı Almınva'da Herstat. Amerika'an Frankhn Nattonai adındakl LuMikçe iki bankanın 1974 vılınaa ıflâs etmelerı dıkkatlı olmanın diğer nedenlerı arasında. hanka Iflâsları. firmalann iflislarınm bir sonucu oluvor. Bır \andan likitıdenin azalması dlger yandan. oorçlu firmalann ıf.âslarınuı artması, bankalann ıflâsına vol açabılıvor. Butün burüar ıse kredı musluklannı s.kıştırmaya neden oluvor Tabii, firmalanrı tflfts etmesi hahnde bank8ların, bankalann ıflâs etmesi halinde, u'.kelenn Ulâsmdan korkuluyor. Sıstem bütünüyle böyle bir iflftsi onlemee için ellnden gelenı yapmaya Itararlı. Italya, ödemeler dengesi sorun lanyla karsılasınca, Ortakpazar'a vucut veren kutsal Roma anlasmasının bazı hükumlenni uygulamayacagını açıkça tlân ettı. Diger ortaklar ses çıkarmadı. ÇünkU ttalya'nın ıflasının dıger ortaklann da Ulâsına vol açmasından haklı olarak endışe edütyor. Italya'nın kararına, çaresisİık içinde. boyun egıldı. Bu karardan çok sonra Brandt, îtalyasız ve ıfiâsın esıgındekı lngiltere'den de frtakârhV: >aparak bir Batı dünyası kurmanın yollarını arajtırmaya başladı. Çünkü sıstemin devam etmesi Için bütün parçalannın saglıklı olmasınm gerektıgıne tnanılıyor. Ancak şu anda, sıstemın sağUklı parçalannın diger taraftan gelen kamburun yükü al.Und4.enlmesmden korkuluyor ,,,,;„ Nixon, Watergate bataklığmdan kurtulamadı Geçtiğimir yılda d'inya her haide hiç kımse Richard Nixon" ın kaderiyie ılgilendiği kadar Ugılenmedi. Nison, Amerikan tarihinin en büyük polıtik skandalı olan «Wa tergate batakhğındanıı kendini bir türlU kurtaramadı ve sonund» tstiia ederek siyasal yaşamına son vermek zorunda kaldı. Sovyetler Bırliğı ve Çın ıle «detente» polnikasma ımzasını «tan ve dunyamızda yenı bir dönemi başlatan başkan olarak tarıhft geçen Nıxon, uzun bır Büre ısrarla hıç bır suçu olmadıgmı ılerı sürmuştü. Ancak dokunulmazlıfcının k*ldınlması ıçm Kongreye sunulan onergelenn bsnımstnraek uzere oldugunu anlaymca. 9 aftustos günü yaptıjı dramatık bjr konuçma ıle ısüla kararını duyurdu. tstifasından hemen sonra Florida'dakı evıne çekilen Nixon yeni Bajkan Gerald Ford'un, hakkında OMI bır af çıkarmBsından sonra hastalanmı? v« uzun süre fUbit tedavisl görmüştür. Nixon, geçırdiği ameliyattan sonra, ıç kanamasının artması jüzünden de ölUmiin eçiğinden donmüştür. Watergate skandalı, Sovyetler Bırhği ve Çın'le deten'e doneminı baslatmış bır başkanı devınr ken. Gerald Ford'un Nıxon hakkmda çıkardığı özel af da Am« rıka'yı tekrar karıştınyor ve hal km büyük bir çogunluşu adaletın yerine getiritmediğini ılerı sürerek Beyaz Sarayın yenı yönetıcısinı protesto edıyordu. \Vatergate skandalı aynca H ginç bir anavasal sorununun da tartiîilmasına yol açmıstı. Nixon, Amerikan Anayasaaındaki kuvvetler »ynlıgı ılkesmı one »ürerek yargı organları tarafmdan kendinö>n ıstenen Beyaz Saray ses bantlannı uzun sure t*slim etnıemekte dırenmi? ve bbyle bir işlemın yurlıtme orga nınm ışlerine müdaha'.e sayılacağını one sürmüstü Ne var kı tum çabalarına rağmen Nıxon çevresinde her jeçen gun daha daralan agdan kurtulamayacak ve B«yaz Sarayı başı egık, gururu kınlmı? olarak terkedecektı. Ford, enilâsyon gıbl buyuk bır sorun karşısında çeşıth guç luklerle karşılaşmasına rağmen, dış politıkada faâl bır tutum ıçinde gorunmus. Viadıvostok'ta Sovyetler'le nukleer silâhları sınırlandırma konusunda anlaşma im2&lamıs. ardından Martınik'te Fransız'larl» ı*bırhğı anla^aıa•ına varmıstu. İflâslar, iflâslar.. Bır de yuzde H'u arkada bırakan fiyat artışları Ayrıca ıflâslar duyuluyor. Iflâslar arasmda, Amenkan kamu oyunu en ço'ıc urkütenlen de var. Büjiik bankaların iflâsı. 1929 bunahmının kamuoyunda bıraktıgı en kötü anı, bankalann bınbin ardından ıflâs etmesi. Bu dönemde 8000 banka iflâs ettı. Biri baslayınca ötekiler arkadan geldi. Bu yüıden Batı blokunda yaşayanlar, bankalann çalışmasıyla çok yakından ilgili. Hatta biraz fazla'ügiii. Etyöpyal "Aslan Aslanı,, tahttan devrildi Geçtiğimıt vıl Pnrtekiz'deki darbed*n sonra dünyada ve ozellikle Afrika'da genış yankılar uyandıran baska bır olay da Etyopya'da geçti. 12 Eylül sabahı. ülkenin 43 yıllık imparatoru 82 yaşındaki «As lanlar Aslanı» Haıle Selâsıye »iUhlı kuvvetler subayları tarafıncan ?arayından alınarak, bajkent yakınlarmdaki hava kuvvet leri üssüne götürüluyorciu. Impa rator, sarayından çıkartıhrken çevrede bırıkmiş halk ise <hırsız» diye bağırıyordu. Böylece Etyopya'da silâhlı kuv vetlerın. Haile Selâfiye'nin önce çevresıni tetnızlemSkle başlayan ve birkaç ay suren tasfiye hareketı. yapjainız kalmış yaşlı ımpsratorun devrilmpsi ile doruğu na erışiyordu. Ne var ki, Etyopya'da silâhlı kuvvetlsrin gerçekleştirdiklert kansız darbe, çok geçmeden subaylar arasmdaki iktidar ç«kısmesi yüzünden tüm dünyada tep ki yaratan kanh olaylara yol açacak ve Kasım ayında, ordu içinde cunta ba?kanı general Andom'a karşı olan bir grup su baym yaptıkları yenı bir darbeden sonra 59 kı;i kursuna dizilecekti. Bu arada general Andom da, darbecıleıe karşı kendini savumırken öldurülecekti. Haile Selâsıye, sarayından göt'iri'lurken kenH^ıno hırsız* H i ye bsğıran halk hak«ız styılm»xdı. Selâsıye'nin tahttan ındirili^ınden sonra yapılan açık!amıl»r da, dünyanın en >oksul ülkeler:nden olan ve 19T3 yılında açlıktan 200 bin kişinın oldüğu Etyopya'yı 43 yıl demir yumrukla yoneten vaslı imparatorun lıvıç re bankalarındaki ser\etinin 10 milyar dolan 1İ40 milyar lira) bul duğu ortaya çıkmıştı. Ayrıca süâhlı kuvvetlerin bir 5ÖZCÜSÜ. Selâsıye'nin bu «ervetinden baska ülkenm sltm madenlerinden çıkarılan 30 bin kilo altmı da, Avrupa'nın çe»itli ban kslarında s»klı tuttuğunu belirt mişti. • Aslanlar Aslanı. bu servetini. ordukılise \e feodal artıklardan kurulu üçlü ıttifakin başınds, 43 yıl Etyopya'yı yöneterek yapmıştı. İmparator bu muazzam servetini biriktırirken. yönettıği ülkenin joksulluğunu gösteren bazı rakamlar ise ilginçti. Ülkede 2S mılyona varan nüfusun sağlığı ile ilgılenebilecek doktor sayısı 400 dolaylannda idi. Etyopya'hların % 90"ı okuma yazma bilmiyordu ve doğan her ıkı çocuktsn biri 5 yaşına gelmeden açlık ve hastalık neden lori ile blmekte idiler. Etyopyada ortalama ayhk ise 75 lira idı. Ulke yıllarca bu kosullar altın dq vönptiîmis anr^k son zpman larda ordudı genç subaylar »ra sında huzursuzluk artmaya b»şlamıstı. Bu huzursuzluk geçtigi m.z yılın ba;lannda belirgin h» le gelmışti. Öte yandan halk kıt lelerinde de hosnutsuzluğun gıderek arttığı gorülüyordu. Nılekim «Aslanlar Aslanı. ılk kez 1973 Mayısında ciddi biçimde sıkıntıya düşmüç. ve bu tarihte ayaklanan öğrencıleri kısa süre sonra ücretlerinin arttırılmasını isteyen ısçilerle, bazı haklar t>lep eden koylüler izlemişti. Halk huzursuzdu. ülkede kuraklık ve aclıktan 200 bin kısi ölmuş, bu felâket Selâsiye'nin emri ile dünya kamuoyundan uzun süre saklanrmstı. Bu sırada dünya basınında yaçlı imparatorun sarayındakı cms köpek leri biftekle beslerken çekılmis fotoğrafları çıkıyordu. Selâsiye, ülkedeki huzursuzlu ğu işbasma yeni hükümetler getirerek yatıstırmaya çabaladı. A ma tarihin akıeını durdurmak ve hatta geciktirmek artık olanak dtsı idi. Ve yaşlı imparator bir Eylül sabahı subaylann esliğinde, halkın «hırsız» naraları altında sarayını terkederken, Etyopya için yeni bir dönem baslıyordu. Bu donemin yoksul ülkeye neler getireceğini zaman göstererekti. Petrol sorunundan kazançh çıkanlar Petrol sorunu, dunya ekono mısinin sorunlarını dertnlestirdi. Fakat dunya riutentnın bazı kesitlenrnn gucüne «e guç kattı. Petrol sorunundan E'JÇ kazanan kesitlerın başında Bau ekonomısınin kömur yuzlü ma den Işçilerl var. Gerek tngılterede ve gerekse Amertka'da simdl daha çok gu venle »ahnede ol*nlar maden ışçılert. Artık ucret artırma ıstemlen, bu isteklerı destekleyen grev tehdıtlerı eskısi kadar hafıften alınmıvor. Çür.nu «ıkişan Batı ekonomıleri. çolc gerı bir teknolojık duzeyde bıyükselmesme yol açıyor. Bir de raktıkiarı kömür madeni ışletme thtiyacını bu piyaaadan beslenen bazı ban lerini canlandırmak kalann kaynaklarraın azalmasına duymaya başladılar. Kömür ma denciliği, endustriyel devrimın yol açıyor. Şimdi dünyanın gözü. Arapla» ilk yıllarındaki önemlnı kazan nn elindeki dövizlerde. 1950 yıl mak üzere, bu yüzden kömüT larınm «Alman mucizesinden son ve marfen işçılerinJ kolaylıkla ra, 1960 yıllanmn «Japon muci bir kenara koyamıyorlar. 1975 yılına, dünva ekonomisi zesi» de şimdi umudunu aynı kay henüı nağa bağlamı? durumda. Bir iki böyle gırıyor. Ufukta konusunda yü önce az gelısmis ülkelere 5 •orunlann çozümü mılyar dolarlık bir yardım fonu bır ıpucu yok. Ostelık görunüm kurmayı planladığını açıklayan bir ba;ka açıdan daha da kaJaponya, 1974 yılınm sonunda ranbk. Kuveyt'ten 1 milyar dolarhk borç Karanlığın nedeni alabilmeyi sevinçle karsılıyor. Karanlığın nedeni şu: BatPetrol dolan ne olacak? konomileri, karşılaşılaı so Ancak ne dünyanın sorunu, ne çozmek ıçin klâsik para, ". ' de Araplann dorizleri, bu tür ve harcama politikaiarını iciT' sevinçlerle çözülecek cinsten de lanmak ıstemiyor. Çesıtli neğil. 1974 yıhnın sonundaki dö\nz denlerle. Bır kez, bu polıtıkalar ya enrezervlerinin, 16 milyar doları Iran'ın, gensi Araplann elinde flasyona ya da durgunluğa çaolmak üzere, 75 milyar dolar ç e ; re olarak hazırlanmıs. Kredıleıi kısmanın enfiasyonu bnleyeceresinde olduğu hesaplanıyor. Onumüzdeki yıllarda daha da ğıne tnanılıyordu. Kredılerı açartacak. 10 yıl içinde, petrol üre mamn ekonomıyl canlandıraca tidsi Arap ülkelerinin diğer fa ğına güveniliyordu. Ama hıç kir Arap Ulkelerine 100 milyar kim&e, bır ekonomik araçla. hem dolar ödünç vermeleri halinde enfiasyonu hem de durgunlu^u düşünemlyor. bfle, 150 milyar dolar ilâve dö onleyebıleeefiınl viz reservlerine sahip olacaklan Kredılerı hem artırmak hem düşünüîüyor. Batıhlar, bunun 20 de azaltmak ve her iklsmi de 3(1 milyar dol'rını silah satarafc aynı zamanda yapmak mümkun geTi almayı planhyorlar. Geri a değil. Yapılsa bile derde çare lınamayanlar ne olacak? Sorun, olmaz. burada. Ikıncısi, geçmıs yılların deneBir kez gerici Arap yonetıcile yımlerinden geçen Batı ekonomi rı de Batı ekonomisi de bir nok leri, bu araçlara güveninı yitırdı. tada birleşiyor. Bu olanagm ül Pek fazla olumlu sonuç beklemıkelerinin sanayilesmesi ıçin kul yor. Enflasyon var ken harcamalanılması düşünülmüynr. Araplar, ları azaltıyor. Fakat sonuç, enflas sanayileşmekten korktukları için, yonu onlemeyı asıp ekonomivi Batıhlar ihracatlannm aralacağj durgunluğa götürüyor. Bu tür ör nı düiündükleri için, Bunun ye nckleri çok gördüğü için tekrar rine, Batıya, Batının para tonu rienempk ıstpmr'or. ve Dünya Bankası gibı kurumlan na ödünç vermelerini !stiyor!ar Ücret • fiyat dondurması Iran razı ama, diğerlen pek ıs Bu nedenle, para, kredi, hartekîi değil. cama politikaiarını bir çok hükümet kullanmaktan çekinijor. Dünya Bankası ve Geriye ne kalıyor? 1970 yılları nin başında yaygm bır biçimde ilericilik Şimdi ortada Dünya Barkası kullanılan ücret ve fiyat dondur nın önerisi v»r. Bu olanaklann, ması. Tabii daha çok ücret dontarımsal gelişme, yol ve beraert durması biçiminde Batı ekonomileri, fiyatların bayındırlık htone'leri İçin kulla nılmasını öneriyor. Dünva Banka bugune gore daha düsük bır hızla sının yöneticileri bu önertlert, ı vükseldiği 1970 yıllanmn ba«ında lericilik adına. Dünv» BanKas: hnnu denedi Ancak bu politikanm ilericiliginin bir göst»r(reîi ola rian. işçilerin tahammülunün sorak, pıyasaya 5001:» egılımt.ioe nuna Relınrfi&i ıçin vazgeçıldi. Da Ama öneriler, Batı sıstem:nin le ha doğr'fu sovlp hu tehlike senidifi iein dönüldü mel çıkarlanyla arum halmde. Simdi tekrar avnı politiks gün Yalnız ister dünv» bankssı ö1 nprısı olsun, tsterse b'r ba«îkssı Home eiirnpV OZP» » »n«ık hunım bötitn bu «nerier f'ati ekono Rr.tı eknnoTii»' için çr>7ÜmfİPn milerinın 1974 vılında narsılss çok daha derin weni sonınlar yauftı ve 1H75 vılında lrarsıl&ssrajh ratmasi mümkün. 1975'te ABD ekonomisi 1974 yılı bakımmdan iyimserlerle kotumserler arasında fark yok. Kaçınılmaz ve gizlenmez gozlem a>Tiı. Ama 1974 gerıde kaldı. 1975 de ne olacak? Umutlular; 197.5 yılında ekonomik eylemlerın ilk once gerıleBATI VE PETROL meye devam edeceğinı, sonra ge rilemenin bir sure duracağmı ve vılm sonlarına doğru ekonominin I r a s s s ü r ü m ü tekrar canlanacağını ileri süru' , *! , r i . R«lyorlar. Ekonomik eylem tıpk. *°™™ Olmad.gı Bundesbank'ın bun.lımından çok önce. Dünya bir tıcaret savasının es>gine bir «u> harfi biçiminde gelısme m j v o r gosterecek. gndugtnsjnde vabancı ser hnda yapıldı. 1970 yılında petm a n Ancak bu goruşe katılmayan, n , a y e o r a m n ı z i l b l r biçimde ar rol, btrakıruz sokaktaki sade in1975 yıhnı geçen yıl gibı lânetlı t ı y o r 73 arasında BaU Sanı, ileri ulkelerin ileri önder1970 görenler var. Ekonomik faaliyet Almanyada yabancı sermaye ı e n n i bile düşündürmüyordu. ler dusmeje. işsızlik artmaya itatkısıyla yeni 1000 »ırket kurul Fakat şimdi petrol sorunu or1975 yılında da devam edecek. du. Boylece bu tür şırketlerın t a d a Beijjj Batı ekonomlsını bu Bunlara göre. yeni yılda ıssizhk İ B y,sı lU.OOO'e ve yabancıların fafaf rahatsız etmesi, sıstemın oıanı yüzde g'i bulacak v e yıl lelindeki sermaye miktarı da 7,9 rahatsızltkranmn su vüzüne çık boyunca böyle devam edecek. mılyar mark'tan 31,6 mılvar mar m a y a oaşiadjgj b i r dönemde soy ğ «L» harfine benzetme buradan ka çıktı. run olmasıyla açıklanabılır. Pe^ gehyor. Dolayısıyla ekonominin A l m a n y a ' n m 3SÜ derdî rol sorunu şimdı, dünya tıcarecanlanması umudu gelecek yılla tıni. dünya sanayıim. uzun yilra erteleniyor. Almanya'nın asıl derdi bu de U r d ü n y a e n d ü s t n v e t î c a r e t l . canlı nin likit ihtıyacını karsılayan Ya tngiltere nasıl? bırlıkte ekonominin ıçinde ra eurodollar ve euorbond piyasaAmerikan cephesi, boyle. Ya hatsızhklar ortaya çıkıyor. Yıl lannı dennden sarsıyor. lngıltere n5sıl? sonunda Almsn ışsizlenn sayısı O kadar kı Batı ekonomisınin Birlesik Kırallık'ta iktısatçılar, 800 bını bulmuş durumda. Yenı yöneticilen. çok büyük bır abartyüzyıllar boyu diğer ulkeleri, Af yılın kışında 1 milyonu geçeceğı m a ^ sonınun rıka'yı, yakın, orta ve uzak dogu tahmin edüiyor. tek ÇÖZÜBI yolunun. Araplann yu sömürürerek gcliştirdikleri tkincısı, başta inşaat olmak ü e l l n d e k j d o v i z ı e n n te^nr s l s t e culusal. serveti yenıden deger zere, ekonominin bazı kesımle m e d o n ü ş t i n ü sagiama olarak lendııme ugrası ıçmde. Işletme rinde iflâslar ortaya çıkmaya o r m e v e başladılar ler. hisse senetlen, saraylar, bah başladı Kapitalıst ekonomi, ken Ekonomi petrole çeler, British Museun'daki Fi di ıç dinamıgınin yarattığı soraun mumyaları da dahıl her şey runlarla karşı karşıya. İnşaat, bağlı olunca yenıden değeriendirilıyor. Daha öncekı yılların «Alman mucızeDurum basitçe söyle: doğrusu değerleri jpniden hesap si» dönemmde büyük ölçüde Ekonomı petrole bağlı. KBO lanıyor. şısti. Herkes villa almaya, yap hariç, önde gelen bütün kapiHcfaplamadan çok hesaplama tırmaj'a başladı. Simdi inşaat tali?t ülkeleı, petrolü ıthal edi nm ne ıçin ^apıldığı onemli. Bu kesimınde talep a?almış durum yor. Petrolun çoğu Arapların konuda çok avrıntılı bir çalışma da. Kredinm pahalandırilması elinde Tabii tran ve Venezuelnm Îngiliz halkına iletmek iste politikası da inşaat kesımmın la da dahil. Şımdılik denızden dİRİ mesaj şoyle: güç duruma girmesini ayrıca zor çıkarılan petrol onemlı deijıl. • Arap petrol şeyhleri. îngilte luyor. Araplar ham petrol fıvatlarını re'nin yıllık pçtrolden doğan ö Batı Almanya'nm dıştan gelen artırdılar Petrole davalı ülkedemeler açığmın bütününu îngil sorunları da var. 19611 yılında ler, aynı rr.ıktarda petrol ıçın terc'de ev ve saray almak için Batı Alman gayrı safı üretımi daha çok doviz ödeme zorunkullansa bes yılda ancak îngiliz nin yüzde 16'sı ihraç edıliyordu da kaldı. Döviz, ıhraeattan ge«ulusal. servetinin yüzde üçüne Şimdı bu oran yüzde 2,Ve çıktı livor İhracat çok hızlı arttınlsahip olabilir.. Ekonomı, eskısinden çok daha ma7sa, petrole döviz vetistireMe«ajın. meajı oldjkça açık. fazla dış tıcarete baglı duruma B l l m f f k l ç l n b a 5 K a ,,h,ii.. kıs Îngiliz iktisatçıları, şoven tngiliz geldı. Dünyada ticaretinin geliş mak gerek. bir ulkenın, " özel"nala halkına s»sleniyor: Korkmayın. mesinden en çok yararlanacak lîkle kapltalı^t ülkeler blokunYine de adalarda oturanlara ev ülkeler arasına g"rdı. Ama dun da bir ulkenın ithalâtı dığer ve sarav kalır. Yefer ki, ödeme ya ticareti daralma işaretlerı ülkenin ihracatı oluyor. îthalâler açtâını kapatacak ölçüde gosterıyor tın kısılması. diğer ülkelenn A r a p Seyhlerine bir seyler sataB r a n d t ' m ÖnerİSİ ıhracatının a7almasına vol açı lım.» yor. Dıger ulkenın ıhracatının , , . , Bstı Almanya'yı asıl iırkıiten azalması da toplam talebın duşPetrol şeyhlerı ne Brandttı. Schmıtie gbniştuk mesine nerien oluvor Durgunt e n sonra düşünüyorlar? Avrupa'nın hasta ıkı luk. bu voll» bır utkeden diğekapıtalist ekonomisını. ttalya rıne vavılıvor Araptar petrol dovizlerini saHe ve Bırleşık KralUfı grtzden çıce cariyelerinı hoşnut etmek a kartmak ıçın çareler aramaya Petrol. otomobil ve m?cıyla sarsy satın atmak için zorlayan asıl selışme burada turizm kullanmaya nivetli görünmüyor Batı Almanva dünv» kapıtalist lar. Zenginleşme. para«al serma sıstemını sürdürmek. dünya tiTsbii, petrolun bu genel etvenin bır:kimi Arap $<»yhlerinin caretinı canlandırmak ıçın, sıs ki«i. Pır rie rtnjSrudan etki var. de davraniîlarında değisiklik va temın nvj öeelerını kenrti ha Petrol f1va»l«nnın artması iki pıyor. Arap Sevhleri de kspita lme bırakmıyı ve sıstemı ta?c tür Talebt rinjrudan diürııva li'tle«mevı öğT«>nmev« ba?lsdılar. kanla guçlendumevi ıinerıyor etkilfffl Btn ntomohH alımlaAncak sivasal bilinçleri vüksek Branfit'ın onprısınde ttalva ve rı Dıîen ı«e TurUm Kendı ülkelerinı. ysşadıkları top tngiltere ıle bağlan zayıfintıp Taşımanın oen/tnin pahslanraklarda kapıtalizmin »elifmesıni Yunanlst*n »e Portekizie güç ma^ı, bunİRrın önemlı oldugu tüketim araelarının dı daha »* pek istemiyorlar. Ne ehır, ne ol lendirmek yef alıyor. Haile Sclaaye sarayından götürülürken halk kendnine «HınHO diye bağırıyordu