Katalog

CUMHURÎYET YENİ YIL EKİ 1 Ocak 197| Ortadoğu'da yılın olayı: Türkiye Kıbrıs Türklerini kurtarırken FKÖ'nün tamnması... Yunanistan'ın da kaderini değiştirdi 1974, Türkiye için gerçekten bir kader yılı oldu. Türkiye'nin yıllardır uykuya yatmlmış, özellikle dış soranlan hep bu yıl ıçinde. bu kez artık karjınılraaz gerçekler olarak su yüzüne çıkn. 1974, TürkiyeYunanistan, TürkiyeABD. Türkiye • îngiltere. TürkiyePransa, TürkiyeSovyetler ve Türkiye NATO ilişkileri açısından gerçekler yıUydı. Türk ulusu için bu defa da dış politika açısından büyük önem taşıyan bu yılın dev olayı hiç kuşkusu/ Kıbrıs'tı. Doğu Akdeniz'm bu yeşil adasmda ulaşılan başarı. yanı sıra bazı acı gerçeklerı de ulusumuzun gözleri onune serdi. Şimdi Kıbrıs olaylannı ve bu olaylar öncesi ve sonrası su yüzüne çıkan gerçekleri, bır kez daha bırhkte analım. . toplantı daha başmdan umut kırıcı olmuştur. Eski bir muhasebeci olan Yunan Başbakanı, Ecevit'in ellni bıle sıkmaktan kaçınmıçtır. Nitekim toplant! sonunda ortaya çıkan gerçek, Tür kıye Yunanistan ilişkileri için oldugu kadar, NATO'nun güneydoğu kanadl ve Ege barışı için de acı olmu«tur. Ecevit şöyle diyordu: • Yunan rejimi şimdiye kadar, kendisine sun! payandalar yaratabilmek için, kendi halkına Türkiye'yi bir kâbus gibi gosterme gayretindeydi. Brüksel toplantmndan sonra, bu gayretler artık sonuç vermiyecektir. Çünku kimin ban^çı olduğunu, kimin gerçek banstan \ana olduğunu butün dünya gibı YJr.an milletı de anlamıştır.» Diplomatik alan, bu gelişmelere sahne olurken, Yunar Cuntasma vucut veren faşist kafah generaller baska hesaplar da va pıyorlardi. kiye Masası Şefi Cunis'in istifa hsberlennl Dışişleri Bakanı Tetenes'in istifası izliyor.. 14 temmuz pazar günü, Yunan halkı plâ]larda. kırlarda. rr.eyhanelerde. yedı yıldır süreKSİen anlamsız bir tatil gününu daha, ıçkiyle, vasaklanmamıs şar kılarla geçirmektedirler. Cuntc yöneticileri ise Atina'dakı Cumhurbaşkanlığı Sarayında Ge neral Gizikis'in ba^kanlıgında Kıbns'ın kaderini konusmaktadırlar. Bir başka deyişle kendi kaderlerinı.. Toplantıda karar venlmiştir. Makarios'un Yunan subaylarının Kıbns'tan geri çekilmesi yo Iundaki istemine gülünüp geçilmiş ve General Yuannıdîs'ın plânı onaylanmıştır. rin haklarına el «urdürtmeyiz, sürdürtmiyeceğiz.» K ı b n s ' t a n g e l e n h a b e r l e r , Kdada d u r u m u n g e r ç e k t e n k a y g ı verici o l d u ğ u n u göstermektedır. Makarios d e v r i l m i ş ve B a f tan sonra sığlndığı İngiliz üssünden u ç a k l ı kaçmak zorunda kalmıştır. Yunan Cuntasımn Kıbrıs'ta iş başma getirdiğı adam. tam bir Türk rfüşmanı, azılı EOKA'cı Nikos Samson'dur. Aşırı sağcı g o r ü ş l e n y l e tanınan Mahi gazetesinin sahibi ve basyazarı S a n n o n ' u n bir özelliği de katilliğidır. Ankara bu kez kesın kararlı bir gorünüş ıçındedir Siva^al ve a«keri çok yönlu f d b ı r i e r alınmaktadır. Bu ararta Sovyetler Birlijji'ntn Ankara B ü v ü k e l çisi G r u b i y a k o v , Cumhurbaskanı ile 70 dakika süren bir görü;me yspar. .Sızan habcrlere gore, hu görüşmede Büyükelçi, Türkiye'nin Devlet BaşkanınH. •Müdahal** hakkımızı kullanma mıza S o v y e t l e r i n kar?: olmsdığını» bıldirmi«tir. hetiefl?rine bomba yaidırm»yı başlarlar. Nakliye uçakları ve helikopterler Lefkoşe çevresina paraşutçüleri indirirken, deniz pivadelerı de Girne sahillerine a;.ak hasmaktadır. Türkiye'nin Kıbns'ta giriştiğt ask«rj harekit bir gün gibi kısa sürede sonuçlanna ula.şır. Girne limam ve bu limanı Lefkoşe' VB bağlıyan yol ıle genış çevresi arök Türkiye'nin denetimindedir. Türk ordusunun Kıbrıs'laki varlığı, Türk toplumunun sar=ılmaz güvencesi olmuştur. 22 temmuı pazartesı gecesi Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyı' nuı ateşkes kararı taraflarca kabul edilir. Yaser Arafat'ın tiderlığindekı Fılistin Kurtuluş Örpıtünurj (FÖK) Pilistin halkının tek ve mesru temsilcisi olarak tanınması geride bıraKtıgımız yıl ürtadoğu'dakı olavların dönüm noktası oldu. 26 30 ekım cznhlen arasında Fas'ın başkenlı Rabat'ta toplanan Arap zırvesınae. KKÜ' nün Filistın lıalkınm tek ve n.eşru temsilcisi 'anınmasmın yanı sıra. Filistın nalkının FKO ybnetımi aitında Israıl'den ıcur tarılmış Fihstın toDrakları uzerınde ulusal bır nükümet kurma hakkı da Kabu: edıldı Bovlece zırve. Urdün Kraj. Hüsejin'in ağır venıİEisı FKÖ lıderı Yaser Arafafın ıs» parlai: za fen ıle kapanıvordu. Zirvede Sııudi Arabütan ile diğer Körfez şevhliklerı gıbı \arı feodal Arap iilkelerı bıle. Püseyın'ı terketmi» ve Fihstın hıalkmın temsilcisi olarak l'rdun Kralını degil, Yaser Arafat'ı kabul etmıslerdi Rabat zirvesıuaen sonra ka£jin ay.nda Filıstır sonınunu görüşen Birleşmış Milletler Genel Kurulu da. aldığı tarıhi kararla Filıstin Kurtuluş Örgütünü Filistın halkının tek ve etti ve örgüte BM'de Boziemcı buiundurma nakkını tanıdı 12 kasımda BM 'arıhınin en aıkı ırüvsnlik ledbırlen altında Dünya Teskilâtına «elen Yaser Aralat. Genel Kurulda vap tıgı konuşmada Fiııstm'de kurulacak demokratik bır öe^'let te Araplarla Yahudilerın o*nş içinde yaşamssmı ıstediklerlni söyledi. Rabat zirvesı ile BM ttararlarından sunra Ortadoguda 1»v» ansızın tehlikelı bıç^mde ger gınleştı. ABD Dışışlen Bakanı Henry Kissıngeı'in planında. İs raıl'in Bat: Seriva'yı bosaltması konusunda İsraıl vetkiluen ı!e Ürdün Kraiı Hüsevın ar»sında Börüşmeıer vapılması ön göriilüvordu. Israil'in öu p!arx kabul edeceSme dan belırtıler vardı Oysa Hüsevın'ın geri plana ıtılerek Filistın halkı. nin temsilcisi oıarak FK()'nun kabul ectilmesi ile Kıssmeer planı suva diiştü. Hesaplar... Cunta boylece avlıyacaftı ku?lann hesabi içindedir. Kıbrıs'ta Enosıs gerçeklejecektir.. Cuntanm ınbarı Yunan kamuojTi onünde anacaktır. tuntava burun kıvıran büyuk ulkeler, erüçlenmış olan generaüere yıne kulak vermek zorunda kalacaklardır. Türkıye'de kişılik sahıbı bır dış politika ızleyen Ecevit de. Kıbrıs'tan eseoek Yunan dampalı basarı rüzgânnm etkisiyle devrilecek ve yerıne geçecek guç süzler. Atına'va bo\un efeceklerdir.. 14 temmuz Rüntl, Yunan Cuntasının içinde oldugu hesaplar işte bunlardır. Aynı gece. Olympıc Havayollarının bır Boeing727 uçagı. içinde pek az volcu ıle Atina'dan Lefkoseye doğru yola çıkar. Yun&nistan artık. dnnüsü olmayan bir nchrin akıntısına kap urmıjtır kendıni CHP MSP koalisvonu 1974 yılı başınday.r. Türkiye1 de seçımler yapılalı 3 ay olmuş. Halkın sevdıği genç lider BüJent Ecevit'in önderliğindekı Cujnhurıyet Halk Partısı seçımlerde en çok oyu almış ve en çok mıiletvekılini çıkarmış. Ancak tek başma hükümet kuracak çogunluga sabip d?ğü. Başkent Ankara' da, hukümet bunalımımn g:denlmesı için yoğun çalışmalar yapılıyor Sonunda 25 ocak günu, CHPMSP koalısyonu gerçekleşiyor. Yuannidis'in planlan Yunan Cunta'inn önde gel^n kişisi, gızlı polis şpfi Genera! Yuannidıs, ABD Buyuke.çiliâı karşısmda «Klınık» adı venl"n merkezinde, ınce hejaplar yapiyor, planlar duzüyordu. Azılı EOKA'cı General GnvaOn olümünden sonra, Yunanistan Kıhrıs üstündekı tfeneîımıni gun geçtıkçe vıtırıyor Makarios, dünya kamuoyunun gozjnde onuru sıfır olrn Cuntayla i?bîrl!jfı vapmaktan gidcrek kaçınıvordu Şimdı övle bır ovun tezgâhlanırdı kı. bu hem Mskarıo^'un Adada sonu olur hem de Kıbru'ın Yunan:^tan'!a birleşrhesınin en büyük aşama^ı sayıllrriı. Tabii bu araria Türkiye ve onun ilericı lıderı Ecevit de derslerıni almış olurlardı. Yuannidis'in aklına gore, planı mükemmeldı. Kibrıs'ta dile(fic'r.i £;erı;eklc«t:rpbıleceâı askrri altiapı\ a sahipti Maltarıos'u d«>vırmek ve Ariava elkovmak çok kolaydı. Yalnız, bır nokta unutulmamalıydı. Plan Cutıtan;n de^tekçısı Amerıka Birlesık Devletlerı tarafmdan da onaylanmak gerekirdt. Atina'ria ılık bir hazıran sabahı, haJk ışine gürune gıderken AmerîkVnın Cunfa âpıgı Bü;.iikelçisi Henry Tasca da. Yu annidıs'in klıniginı ziyaret edıyordu. Plan kendısine anlaMdı. Ta^cs gerçekten keviflenmişt:. Kıs k'S giilüyordu Plan başanl dginda hem bu basarıda bır payı olarak, hem ae Türk duşmanljgını bir ölçtide tatmhı edecekti'. seçjneden Tasc», Yuannidıs'e yesil ışıgı vaktı.. Gerçekte bu vesıl ışık, Yunanistan'ın kendi felâketinı hazırlıyordu. 1974 yılının temmuz ayı basmdayız.. Olavların afcırlıgı I.ef koşe ve Atina'ya kavmış durum da.. Ankara'da Dışışlen Bakanlığına gizli şifre telgraflar vagıyor.. Maknrios endışeli, Kaygıh.. Artık Atina Cuntasımn kenclisini clfTirroek isteginı Makarios ogrenmiş bulunuyor Papaz bir kurtartcı bulmak umuduyla, dar be hazırlıklarını belırten kanıtlarıru yabancı basma açıklıyor. Haşhaş yasağı kalkarken Djkkar'.e bakıldığında, dış sorıınlar daha ajhr basıyor. Ecevit ve iktıdarı. seçim dncesmde rerdıği bır sözü rutuyor. 12 Mart sonrası Erim Hükümetinın ABD baskılan sonucıı koyduğu haşhaş ek'mi ile ilgili yasağı ka'dırmaya hazırlanıyor. Amerika, Türkıye'ye öfkelıdır artık. ABD Kongres'., yazarlar, konunun ıç yiiziinü b:lmpyen karmıoyu ateş püskürmektedır Ankara'ya. Türkiye'nın ABD çıkarlarına ters düştüğü her olayda oidufu gıbi. «Turkıye've yardım kesiinıelidin tehdıtlen savurulmaktadır. Ve darbe Saldın baîlar. Mskarios 'a bağlı polıs örgütü. »rayı korumak ta dırenmektedır. Bır zamanlar Makarios'un Türklere karşı kullanmak amacıyla satın aldığı tank v e toplar bu kez kendi sarayını dövmektedir. Direnme zayıflarken. yılların kurt politikacısı Ma karios. kıhk değijtirip kaçmayı başarmıştır. Makarios dağ yollarından dogduğu yer olan Baf'a uİMir. Bu arads Ada'daki Rum r»dyo su. Maksrios'un oldüğiinü. Kıbrıs'ta «Yunan Cumhuriyeii» ilân edildiğini bıldırmektedır. Ve Türk Yunan ilişkileri Ta?ca, yeşil ışığı yakıyor Y:ne bu aylaıda gelişen dış olaylann en önemlifi. TürkYunan ıliskilerım temelınden sarsmaya baslayan, bazı Yunan ginşımlendir. Akdeniz'in bir baska kaderci halkı üstünde sulta kurmuş hu küm suren Yunan Cuntası, Ege Dcnizini bır Yunan golü halme sokma düşleri içine girmiştir. Cunta bir yandan da, yine Tüfkjye'nrn bir yaşam son u ı u oînfak gördüğri Kıbns Adasırrda oyunlar tezgahlamaktaöır. Ve darbe sabahı Ankara Aynı günün sabahı Ankara.. 3ülent Ecevit erken kalkmiîtır. Özellikle o'nun içm önemli bir gündür 15 T»mmte E»zarte> si. Amerika gibi bir deve meydan okuyup kaderlerini «klandırdığı hashas üreticılerinin memleketi Afyon'a gidecektir. Tra? olur. giyinir. Afyon'da y»pacağı konuçmanın nntlsnna bir göz atar. Zor bir olayın altından kalkmış olmanm mutluluğu içindedir. Amerikan toplumunun ken di yanh^lanndan doğan bir rahatısızlığın. yrksul Türk köylüsüne ödettirilemiyeceğini anlaU caktır halkına. Dışiî'cri Bakanlığının kasa ka pılı haberleşme merkezindeki nö betçi memurîar. diğerlerine benzer tekdüze bir gecenin ssbahına ul»5mı?lardır. Az sonra nöbeti dev redip evlerine gideceklerdir. Ansızın Lefkoşe Büyükelçiliğine bağ h makina tıkırdar. Kıbrıs'ta Yunan darbesi haberi Ankara'ya da ulaşmıştır.. Ege denizi ge Deni?indeki kıta «ahanlı,~.nria zfngin petrol yatakları bulunduğu yolundakı bn bulşular da Cuntanm ıştahını kabarfmaktadır. Arvcak Ecevit Hükümeti Yunan diktasının ovununa gelmeden, yogun bır çalışma içıne gır mi$, dunya kamuoyunun büvük bir kesimin», Türkiye'nin binlerce kılometrelik sahılıne sahip olduğu Ege Denizinin br Yunan golü olamıyacagını anlatmiftır. Bu arada Dıstsleri Bakanlan düzeyinde yapılan toplantılar, iki ülkenin bu »orunu görüşme yoluyla çözümleyecekleri ortamı yaratamamıştır. Artık son umut, Ecevit'in Yunan Ba^bakanı Andruçopulos'la Brüksel'deki buluşmasına bağlanmıştır. Kuşkular Rıbns'taki Rum »ikerl rücünun denetimini yıtirdiginı itiraf eden Makarios şunlan söylemek tedir: «Adiı'da oulunan Yunanlı subaylar, Rum L'lusal Muhafız Gücünü bir ışgal ordusu haline getırmek cabasındadırlar, bu güç artık, siddet eylemlerinin tek suçlusu EOKAB örgütünün da yanağı ve ıkmal kaynağı haline gelmiştir • Atina'da ise, tehlikelı orunu farkeden bazı Yunan diplomatları. bu büjük sorumluluktan yakalarını sıyırmak umuduvla ıs tıfa etmektedirler. Yunan Dışişleri Bakanlıgı Genel Sekreteri Vlahos'la Tür Ecevifin sözleri Bulent Ecevit. serinkanlı fakat artık dütüncelidir. Afyon'a gıder ve henısn doner.. Afyon'da Başbakanın ağzından çıkan şu sözler, Türkiye'nin kararlı tutumu nu simgelemektedir: «Bütün dünyaya. yakm uzak komşularımıza junu soylüyorum. Kımse Kıbrıs'taki karga^alığı fır sat bilerek Türklerin haklarına do kunmaya kalkısmasın. Hiç bir ol du bittiyi kabul etmeyiz. Türkle Brüksel toplantısı NATO Olkeleri Hükümet Baskanları düzeyinde bir toplantı ıçın bir ar»va gelen Türkiye başbakanı Bülent Ecevit, Yun Cuctasının Başbakanı Andopolos'la 26 haziran çarşamgünu Brukıel'deki NATO «rkezintte bulujur. Ama bu Türkiyenın Kıbrıs'ta patlattığı şamar Atina'da da ses vermıştir. Panık içındekı Yunan Cuntası darma dağın olmuş. ülkede sıvıl ybnpiıme seçme kararı alınmıstır. Kıbns'ta da katil Samson ıstıfa etmiş. yerıne ılımh kışiliğı ıle tanınan Glafkos Klerides atanmıştır. Gerek Konstantın Karamanlis'in Atına'j'a dönüşünde ve gerek Samson'un azlınde ABD'nin onemli bir rol oynadıgı anlasılmaktadır. Ancak Türkiye'nin asEcevit Londra'da ken basansının engellenemeyışini hazmedemiyen Atina, NATO' Bajbakan Bülent Ecevit, ba nun askeri kanadından çekıldigirışçı çabaların «onuna dek sfir nı de açıklar. General Yuannidis' dürülmeşine kararlıdır. E c f i t ın yanlıs hesabına ilk kez «Okeyı 17 temmuz çar«amba günü Lond« dıyen CİA, şınıdı telâş ıçmdedir. ra'ya uçsr. Healrow HsvaalaBu arada ABD Dışışlen Bakanı nlndan doğruca gittıgı Basbakan Wil=on'un Dnvvning Sokagı Henrı Kıssmger'in telefon dıplo10 numarartaki evinde. zorlu bir masisi ilgı çekmektedir. Kissinçer ile Ecevit arasındaki telefon pazarllk baslamı?tır Ecevit, Wilson'a. Türkiye'nin görüsmesi sayı«ı bazı gün 10'u aşrr.aktadır. görüşünü sıiyle açıklar: «Yunanistan Adada fiili bir dı Cenevre görüşmeleri rum yaratmısttr. Kıbns'taki Türk foBİumunun ma! ve rar. Şimdı artık Kıbrıs'a sürekli bir güvenllgi tehlikededır. Türkiye 18 haziran 1960 tarihli Garan banş getirmeyı amaçlayan göruşti Anlaşmasının 4. maddest SP meler baslamıştır. Türkiye Dışişreftince dunıma müdahale »t. leri Bakanı Turan Güneş, tngilmeye kararlıdır tngiltere d» tcre Dışişlerı Bakanı James Caltaraf olarak Türkiye ile birlikte laghan ve Yunanistan Dı?işleri Bakaju Yorgo Mavros, Isviçre' durumsı mildahale etmelidir.» nin Cenevre kenıinde buluşurlar. Yapılftn urun konu«malar «n 23 temmuz'da başlayan görüşmerunda, tnsiltere'nin Türkiye ıle ler 5 gun sürer ve Türk tarafıbirlikte eyleme ceçmeye istekli nın tam bir ba<arısı ıle sonuçlaolmadıjı ortava çıkar. nır. Ada'da güçlü olan Türkıye artık Konferans masalarında da 24 saatlik süre güçlüdür. İlk tur gdrüşmeler sonunda Türkiye'nin Ada'daki varLondra'da İki gün süren eohğı taraflarca da kabul edilip belrüşmeler sonunda, Türkiye'nm gelenir. faşist Yunan Cuntasımn 'yara'tıfiı oldıı bittıve tek b»!i'"» Cenevre'de ikınci tur gbruşmemüdahile edeceği grrçeği oıta ler 8 ağustos'ta başlar. bu ıkinci tur gorüsmelerde. JObns devletıya çıkmı«tır. Erevit vine bartşçı bir çÖ7iı mn alacagı yeni biçım konuşulav surekli me nlanalt «aâlamak amaci U rabtır. Türkiye soıuna İngiliz m*«lek'i«j"iinB 24 saathk çoEÜm olacak, aynı zamanda Kıbkonıyacalc bir süre îanıvıp Ankara'va d« rıs"ın bağımsızlıgını bır formül sunar. Cografi Fedenpr birbirlerîne güvenlerıni Bu ırada Amerıka rta devt» rasyon ye gırmistır Jn«eph Sı«co ari.ı rıtuTniş ıkı topiuma hem ayrı ya Amerikan dıplomatı. Turki*. > şama olamfını yantıaeak, hem «fe • ' nin müriahsle«ını onleme «ma bu'topîumların federatif bir devcıyla çaha hafcsmaktadır. S's Iet Içintie varolmalannı saghyaco. Londra r!an «onra Anka.ra caktır. Ancak ikınci tur görüsmeler, Yunani«tan'ın devamlı oAtina ara«ınrfa m'kik riokur falumsuz bır tutum ızlemesı nedekat bir sonuç alama? nıyle sonuca ulaşamaz ve TürkiÇıkarmarlan bırknc «sat on ye'nin Ada'da ıkinci hsrekitı baş ce, Türkne Bashakanı Bülcnt latması kaçınılmaz olur. Ecevit'in. ABD Baskanı Ford'uı Ada'nın batısındakı Lefke katemsilri<i Sı«co'va «övlediJM s<v «nbasmdan. dogudaki Magosa lıler gerçekten tbret veririrtir Ecevit, Haha oncekf vıll»rrt;ı, manına kadar uzanan bir çizginın Jnhn«on'ların, Nixon'larm Tu' kuseyint ele geçıren TUrkiye arkv.e'nin hattclı davafin» «ahn tık Kıbns'ın yüzde 40'ını kontrol cıkmadıklannı. her d»fa"inda etmektedir. Türkıve'ye engel olduklari"! Sısco'v» hıtırlitıp. »unl»n sru. Ve ABD kongresi îertkinci banş harekâtından son• Bundan II) vıl önce «ene hov le bir gecevnrı»! hir Amerik' ı ra, akıllarda ız bırakan olaylar, dıplnmat e'lerek Kıhrı«'a mi Rum vahsetinı serîiicyen toplu rjabale eriilmcmesini tstemistı. me«arlar, eli kolu baghyken vuTarih fekerriır erfer »ma ha rulan gazetecı Adem Yavuf'un talar tekerrür etmez O zaman aca ölürnü, çılgınlaştmş Rum tedsiz müdahal»»vı rtnlemekte haia hifçilerin ABD'nin Lefkoşe Büettiniz. Fiz rie hu ıstpgınir.ı ka \üke!çisini katletmeleri. Ameribul ftmekle avnı hata v i İ«1P kan Kongresinin Yunan yanlısı dik. Bu «ffer avnı ha*avı iş!e kuplcre bınmış üyelerınin, Türkne'yp baskı yapmak ıçın ikide bir askeri yardımı kesme için aldıkları kararlardır. Ve Banş Harekjttı Şımdı aıtık TUrkıye. Kıbns'ta 20 temmui' cumarte«ı cunıı ki sr>yaaşlarının ya^amlarını \e nun ılk «riatlerınde. Cıınıhurı g°leceklerinı güvence altına almıs %et Hukıımetl. Kıbrı? ta aeren olmanın rahatı içindedir. Soruna ll harekâtı \8pma«ı ıçın Gene! çözum İse elbette zanıan ıçsnde kurmav Başkanlığın» veşıl ıjlğı gelecskıir ve bu çözum ıkı askeyakmıştır Ve «ıbah 5 sulannda ri harekâtla, gücüntl dünyaya taaydınlanan Akdenız'le birlikte nıîmış olan AnkRra'nın sorüşlerıTürk Hava Kuvvetlprinin ıet ne elbette ters düşmeyen bir çözüm olacaktır. uçakları Adadaki Rum askeri ^ p bsam urrmMan kayboluynrdu Bj arada 001011 cephesınde cie nava tehlikeıı oıcımde aerrınlesn İki rarsi 011 vandan 2'JÇler; ıle venı cahkımat vapa»ken ote vandan oırbırlerıne karşı eınjtıicien sert suçlamaları bugune degın Kesmediler. Bölgede oavamn ansızın tfh likelı niçımde sergmlesmesı. Mı sır licierı Knver Sedat'ı d» eüç dunımda bıraktı ve S:na'ri» ts taıl ıi« avn O'.T anlasma vapması olana^mı ortadan nalciırdı. Arap lıderlurı arasınd» Kıssınger'e en cok rjvenen Knver Sedat Arap ve tsraıl bırKklerır.;n oırbırınden avnlmas olanmın ılcınci asamasında, îsra;| ordusunun Slna'd»k) seçi'lertlen ve Abu Rudeı» oetroı bo!8°smden cekılmesıni Uten plttedır. üysa rjolgede durumun son derece seretn olduSu su sırada Israı! ıle aörüşmelere gırıstiâı talcdırae Suriye ve Filıstır.lılfr tarafmdan ıhanetle suclanacaktır. Sonuç olarak, dünvamız vetrt yıla gırerken urtadoâu'ds kan li bır savas tetalıkesı her zamandan daha vakın eörünmekifdir Kissinger planı Rabat zirvesı ıle b\l Kararlanna çok sert tepkı gostcren İsraıl «ledhışçıler grubua olarak nıteledigı FKÖ ıle hıçbir zaman masava oturmavacagını bıl dırdı Bövlece tsraıl'ın Hatı 334 yolcu ve 12 mürettebattan hiçbiri kurtulanndı Tarihin en büyük havacılık faciası: 346 ölü 1974 yılının 3 Mart günü ögle saatlerinde yeıyuzunun bütün radyoları, televızyorvları ve haber ajan.'ları vayınlarını bır süre için keserek ınsanlığın ta nık olduğu en büyük uçak kazası habennı duyurdular dünyaya: Türk Hava Yollarının İstanbul Parıs Londra seferını yapan DC1U tıpı «Ankara • uçağı, Paıı^'ın ürly Havaalanından kalktıktan 10 rfakıka sonra duserek parçalanmış tı B J Kazanın dünyanın en bu yuk havnoılık facis^ı olmasının nedenı, au^en uçakta buiunan 334 yolcu ve 12 kışılık eklpten hıç klmsenm kurtulamümıs ulmasıydı. Dünyada r>ek H KÎŞI 7 nin bıldıgı. valnızca Parıs liler için romantik bır piknık verı olarak tanınan Ermenonvılle ormanınrta dünva tarıhme «An kara» uçagı ve ıçındekl 346 kısının mezarı olarak geçecektı bundan böyle. Kazarian sonra görgu tanık lan Ermenonvılle ormanını bn facla alanı olaıak tanımhvorlardı Dev DCİU «Ankara» uça £ının enka/ı 12 kilomftrelik bır bolgeve dagılmıştı. Parçaları mıs ce^etlerden bazıları ağaç ların dallarına asılı kalmıştı în«anoğlu gfikyüzünde uçmava bajlsriisı günden bu yana boylesine bir facıaya tan.k olmamıstı. Kazanın nedenı konusunda çelişık acıklamalar vapıhvordu Herkesin buyuk bır merak la öğrenm'"k ısterilğı bu korkunç facldnin oluş nedem konusundd sabotajdan pılctaj hstasma . uçağa roket atılmii olmasından, yapım hataşına ka dar bır çok oiasılık one sürulüyordu. Ka^adaa hemen sonra, Ermenonvılle ormanında ar&şırınalara başlayan 1CAO (Uluslararası Sivil Havacılık örgutü) Franşu Sıvil Havacılık örgütu. THV ve Türk Ulaştirma Bakanlığı uzmanlarınm yaptık lan ayrı ayrı incelemelerde ka/.anın oluşum nedem kesinlikle »aptandı üzun suren ve laboratuvar araştırmalarını da kapsavan bu incelemelerde, • Ankara» uçagının pılotaj hata«t va da bır «abotaı sonucu rfuşmedıjı. DC1Ü tıpi uçağı vaparı Amerikan Mc Uonnell Douglas sırketının vapım hata sının kazaya yol açtığı ortaya çıorıldı. Mc Uonnell üougla.1 şırketının butün dırenme ve valanlanıaların» kaışın «Ankara» uçagmın. bu vapım hataI sonucunda arka kapağının havada kenriilısııııien »cıltna«ı nedeniv le dus'üğu kesınlıkle <aptandı Havacıhk kıinulanvlg ıl^ılenpn ler, bu kaıarian önce de iki DCld uçajSınm avnı arızay la zorunlu tnis ^aptıgını. fakat bu olaylann Mc Donnel) Douglas sırkeıı tarafmdan örtbas edilrtıSı ortava çıkarıldı. Daha »onra dünyaca ünlü F4 Phanton» savaş uçağının ya ; % • ' pımcm M Donrvell c Douglaı şırketı ce DClıı JC .ilarinın arka 5a;a; kapiığuıda v»pım hatası oidüğunu kabul etmek toTundı (alarak. dünyanın ç« Sillı havıyollu şirketlerinin elınde bülunan 3540 kadar DCİU yolcu uçağının arka öaga.ı kapaklan yenilenyle de gistirdl. Türk Hava Y o l l a n daha yeni satın sldıjı 3UO milyon lirallk bır uçac r.ı ve 346 klşl de hıyatım b:r vapım hatası sonucunda lca>betmişlerdi. Kazadan henen sonra THY yöneticileri katada c a n verenlerm ailelcrıne eerekli tazminatı 6de yeceîım BgilcladJ. Aradan bır süre gtcnce d e <Ankara»nın vapımcis M Donnell Douglaı c şirket) ılevhinc tazmınat dava sı açtı. Bu arada uçağm yolculannın vakınlan da Amerikan $1rkftlne k a r ş ı dava açarak 350 mi.ran ıfolar (yaklasık 6 milyar lira) ' a z m i n s t lstediler. Bu daralar 1974 yılı İçinde sonuçllntnatlı. D a h a uzun yıllar da sjrtbillr Ayrıca sonuç lanmasıcn ta tcazada ölenlere blı yaran yolc. Dünyanın en büvüls uçtk yapirn şirketi Me Donneil Douqlas'ın yaptlğl bir hata, 346 kıtjnln filümüne »e gelmiî esçmı» e n büyük uçak kazasınm oluşmasını yol açtı. Bövleee d« vüzyilm en büyük uçak ka;aıı v e hava focıası, 1974 vıl:r.!D olayı olarak ısrihe geçtı. Büyüklerin Kıbrıs politikası çıkarlarına gore yön değiştirdi. 15 Temmuz fstist Samson darbe«ı ıle son derece kritik geüşmelere sahne oian Kıbrıs konusunda yabancı ülkeler, birbirinden değijik, birbirine karçıt, zaman zaman kendi öneeki kararlarıyla çelijen politikalar izlediler. Bunlan kısaca »öyle ozetleyebiliriz: miî, Ankara'yı doğrudan karşısına almama yolunu tutmuştu. An laşılan Washmgton baskısını işler olgunlaştıktan sonra uzlajtnıcı bir rol oynamak ıçm kullanacaktı. İkinci harekâtı ızleyen günlerde Washington coğrafi federasyona yatkm olduğunu belirtti: Ancak, ABD'deki etkin Rum çevrelerin de baskısıyla Kongre, Türkiye'ye karşı bir tutum içıne girdi. Washington'un Türkiye üzerindeki baskısı Ecevit hükümetinin son günlerinden başlaya rak jittikçc yoğunlaştı. Sonunda Kongre Türkiye'ye ya pılan asker! yardımı kesme karannı aldı. Bu karar Baskan tarafmdan veto edilmesine rağmen ikinci kez üçte iki çoğunlukla yeniden kabul edildi. Aralık ayında Kongre ABD baskısının etkisini kaybetmemesi amacıyla, yardımın 5 Şubata kadar jürme«ini kabul ediyor, ama btı tarihten sonra, Türkiye'nin Kıbrıs konusunda ödün vermesi kosulunu ileri sürüyordu. Amerikan Kongresi Türkiye'je kar?ı tutumunu bu karara rağmen lürdürmü; ve 20 Aralık'ta Türkiye'den fındık ithalini durduran bir karar almiftır. nev, Kıbrıs'ta durumun gergınleşmesinden fa»ist darbeciler ile Atina Cuntasmı suçluyordu. Moskova, Uk ışnmada Türkiye'yi desteklemişti. İkinci askeri harekât ve Yunanistan'da rejim değişikligi ile Atına'nın NATO dan çıkışından sonra Sovyet tutumu değişti. Moskova Ankara'yı açıkça karşısına almamakla birlikte. «Yabancı kuvvetlerin Ada'dan çekilmesini istediğini» açıklsdı. Bunun yanmda Sovyetler, Kıbrıs sorununun NATO çer çevesinde çözülmesi konusundaki kaygılannı belirttiler. Buna rağmen Sovyetler, Fransa'nm öncülüğüyle Güvenlik Kon seyine getirilen karsr tasarısının yumuşatılmasında. Türkiye'yi açıkça suçlayan sözcüklerin çıkarılmasında rol oynadı. Kısacası Sovyetler. Kıbns konusunda geleneksel denge politikalannı sürdürürken, Türk'.ve ile olduğu kadar Yunanistan ile de ilişkilerini bozmamaya büyük özen gö«terdi. Bu arada. sorunun NATO çerçevesi içinde çözülmesini önlemek için. Ada'nın bağımsızlığının ve toprak bütünlüğünün Bir leşmif Miletler tarafmdan güven altma alınmasını önerdiy«e de, bu öneri Türkiye tarafmdan kabul edilmedi. şalı dönemlerini özJeyen bır davranıs ıçine gırmekten oe çekınmedi. Bafbakan Bülent Ecevit'in. tngiltere'ye Ankara ile birlikte Garanti Antlaşmasmdan do ğan yükümlülüklerıni yerıne getiıme çağrısı sonuçsuz kaldı. Türkiye'nin askeri harekâtı sılasında gayel karsnlık bır rol oynayan tngiltere, Birinci Cenevre görüşmeleri sırasında. hak:m rolüne girmekten çekinme di. Londra geleneksel ikili oynama politikasını sürdürürken. İngiliz çıkarlannı korumak gayesiyle Ada'ya Gurkalarını çıkar dıktan baska, kendi üslerine sığınmış Türk göçmenlere tutsak muomplesi etti. Onları bırakmaya yanaşmadı. Daha sonra. Makarios'un Adaya dönüşü sırasmda da. üslerini Ar$övrk'e açarak dönü=ü kolaylastırdı. Kuşkusuz tngiltere Adt'daki karanlık çıksrlarmı korumsk için çok olumsuz bir politika izledi. yük ölçüde politikasînı sılâh satışlarına bağlamış clan. Giscard pclitikasıdır. Üçüncü dünya Ankara'nin gcı,mıştekı olumsuz politikası yüzünden. tercihlermi kendilerine her zamın yakın bir politika ızleı görünumün de olan Makarios'tan yana kullanmış buiunan ve öztllıkle 1965 Aralık ayınd». BM Gcnel Kurul toplsntısında bu tavtrlarım açıklıkla ortaya seren üçuncü Dünya ülkelerı. Türkiye'nin son zaraaniarda gelisen ve komşuiarıyla oiduğu kadar diğer gelişme yolundaki ülkelerle de iyi üiskileri öngören. politikasındsn etkilendiler. Askeri harekât sırasında, Libya v e Irak gibi Arap ülkeleri Türkiye'ye maddî ve manevi her türlü desteği sağladılar. Bir çok Üçüncü Dünya ülkesi Makarioı ile eski bağlarını koparmamakla birlikıe. Türkiye'nin haklı cıksrlannı da gozden uzak tutmayan bir tutum içine girdiler. BM Gcnel Kurulu'nun 1 Kasım 1974 tarihli Türkiye'yi doğrudan karşısına almadıği gibi, Türk görüşlerine de yer veren karannda Üçüncü Dünya ülkeleri nnemli rol oynamt». tasarı üzerindeki değtşikliklerle, Yunanistan'ın istekleri doğrultusuno» bir karar çıkmasının önlenrnesini sağlamıslardır. Kuşkusuz, Üçüncü Dünya'mo bu tutumu, Ankara'nın sBzü ge s çen ülkelerin gerçeklerini dnbn iyi anleyan. onlarla daha yakır. ıjiçkiler kurulmasmı öngören prv lit.kasının etkisiyle olmuîlur. ABD ABD Kıbns'taki fajirt Samson darbesini başlangıçta destekledi. Hatta desteklemekle kalmayıp, Atina Cuntası CİA işbirliğiyle darbeyi tezgihladı bile. Wa«hington bu oyunu tezg&hlarken, Türkiye'nin Ada'ya çıkarma yapamayacağı varsayımına dayanıyordu. Bütün dünya Samson darbesinı kınar, rejimi tanımayacağını açık larken Washington kem küm ediyor, bu konuda açık bir tavır almaktan çekiniyordu. ABD, Tür kiye'nin Garanti Antlajmasındsn doğan haklaruu da hiçe sayıyordu. Ankara'ya gelen ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Joseph Sisco, Türkiye'nin müdahalesıne ülkesinin Beyirci kalmayacağını bildiriyordu. Ne var ki, 20 Temmuz sabahı baflayan Türk çıkarması karyıunda Washington çejitlı nedenlerle. harckete geçmedi. ABD, yanlıj »ta oynadığını an lamıştt. tlk L olarak Yunanisş tan'da egemen olan cuntayı değiştirerek, demokrısiye geçil rejimini ve B»tıcı olırak biünen Karamanlis'i i$ba«ına getirdi. îkinci Türk askerS harek&tı sırasında ABD turumunu değıstır Portekiz'de faşizm yıkıldı, şimdi ne gelecek?.. Portekiz'de Salazar'm ölü münden sonra Marcello Caetano'nun liderlığını yaptığı faşızmin sona ermesı 1973'ün kuşkusuz önemli olaylarından biridır. 25 nisan günil genç subayla n n yonetımindekl Portekiz Silâhlı Kuvvetleri 48 yıldır süregelen faşist düzene son vererek Marcello Caetanq'nun yönetimni iktidardan uzaklaştırdı. Askeri Cuntanm başına muhafazakSr görüşlere sahip olan General Antonio de Spinola getirildi. Ne var ta, beş aylık bir dönem içinde Spinola İle genç solcu subaylar arasında beliren görüş aynlıklan ikind sessiz bır darbeye yol: açacak ve Spinola lstifa ederek yerini Francisco de Costa' Gomez'e bıratcmak zorunda kalacakU. Portekiz'deki gelişmeler özeilikle Alrika'da büyük degişikliklere yol açtı. Yeni Lizbon hükümeti, sömürgesi olan Gine Bıssau'nun bağımsızlıgını tam yor, Mozambiktn önümüzdekı Haziran ayında bagımsızlıga ka vuşmasını kabul ediyor ve zen gın doğal kaynaklara sahip An gola'ya da yakın bir gelecekte tam bağımsızlık vereceğini ilân edıyordu. Bu arada, Porteklz'deki dar benın eıkilerl Afrika'nın en gü nejinda bile duyuluyordu. Gü .iey Afrfka Birliği ve Rodezya i a ö Irkçı azmlık hükümetle siyah çoğunluk ile anlaşmanıı collannı aramays bajlıyor, Sa li?bury'delci tan Smith hükü meti milliyetçi lıderlerle geril!» son verilmesı ve tüm sıyast tirraiMarın serbest bırakılması ironusuncia anlaşmaya varıldıglrı. açAlıyorau Portelüı'deb darbe Afrtka'd» öüyük dsiıaianmalara yol açarken, A»nıpa da darbenin etkil«. rınden «ak telamadı. Nitekira Porteözia t o m ş u s u Ispanya darbentn etfcıerini guçlü blçirode hissett w H k e d e faşist Pranko yönettone k a r ş gençlik v işçi kemiUBinden gelen muhalefet hızıyh utmaya başladı. Ot« ynrJaı Portekiz'de aske> ri Cuntt ürçien arasındaki fikır aynlıtı da, Beçtifrimiz yılm son güntennde s u yüzüne çılrtı ve Ulkeyı mü» s o l a (taydı rmsy» çalışan Bt»btXan Altiıey Vaseo Goncaltıese kırşı ılunö subayl«nn tepfcs belırgin nftelıge kaTOÇtll. l Fransa Fransa. Kıbrıs bunalımımn başından itibaren Yunanistan'ı des tekledi. Özellikle Karamanlis'ın ülkesıne dönüfünden »onra bu destek daha da artarak, Atina ve Paris'in Kıbrıs politutalarının 02 deşleşmesı sekline dönüştü. Pa ris, BM Güvenlik Konseyi'ne Tür kiye'yi açıkça kınayın bir karar tasarısı sundu. Bu tasart. Sov yetler'ın v« dığer üye ülkelerın de. çabalanyls yumujatıldı. Fransa'nın bu açık Atına'cı tutumunun nedenleri, iilkedeki Yu nan tempatisinin yanı^ır», bü Sovyetler Birliği Sovyetler Birliği Samson darbesine açıkça karsı çıktı. ABD'ne çok sert bir nota göndererek. duruma müdahale etmerr "*i gerektiğini bildirdi. Bir kısım kuv vetlerini harekete hazır hale g°tirdi. Birinci Türk çıkarması EOy»ptığı konu;mada Brej Îngiltere tngiitere krızin barndan itibaren, uluslararası anlısmalarm kendisine yükledigı hak ve görevleri yerıne getirmezken. ?aman zaman tmpsratoriuğun ja