Katalog

Cumhuriyet Yılın yarısı Hükümet bunalımı ile geçti Kestn seçim sonuçlknnın belli olmtfıyla birükte, 100 gün «ureeek bir hükürr.et butatımı baslamıstı Türkiye'de. 7 Şubat 1974 günü Millet Meclisinde *CHP MSP Koalisyon Hükümetinin» güven oyu almasıyla nokt:%lanan, bu bunâlınu». basından somma dek çöyle izledik: AP Başkam Süleyman Demirel, 18' Ekim 1973 günü. koalisyon ertağı Fevzioglu, Başbakan Naim Talu'ile yaptığı toplantıdan sonra, seçim sonuçlarını iik kez yorumluyor, siyasi bir küskünlük içinde bulunduğunu açığa vunyordu. Demirel sonuçta; partisintn «Muhalefette kalacağını» milletin partisine «Muhalefet »örevi verdigini» açiklıyordu. DP, CHP'ye karşı «Sag partilerin işbirUğini» öneriyor ve Bozbeyli «AP, MSP ve CGP'ye koflarıtnızı açıyoruz» diyordu. Genel Ba$kan sıfau tasımamasına karşm MSP adına konuşan Erbakan ise, «CHP ile »oal.syona prensipte haztr olduklannı» söylüyordu. Karikatürlere konu olan anahtannı sola ve saga göstererek, MSP'siz hükümetin kurj'amıyacağını söyliyen Erbakan. gerçekte, CHP AP formülü d şında MEP'stf bîr koalisyonun olanaksızlığını ifade ediyordu. Ecevit, 20 Ekim tanhli «Cumhuriyet^ verdiği özel demeçte, «Gerçek millıyetçi cephede bugün CHP ve MSP var. Halkçılığa dayanmayan bir miliiycttilik olamar» diyordu. Ecevit «ara rejimin» izlerinin ancak bir «iç banşla> silineceği inancındaydı. CHP üderi bu inancınj jrerçekleşürmek ve istikrarh bir hükümet kurabümek için MSF'nin seçim propagandalanndan esınlenerek. MSP ile koalisyon hükümüeti kurabileceklerini »çıkladı. 21 Ekimde Erbakan MSP Genel Baskanı oldu. Ertesi gün bir basm toplantısı düzen^iyen MSP Genel Başkanı. partisinin DP'den gelen «Hükümeti sağ partiler kurmilıdır» önerisinı olunıhı karşıladığını açıJUadı. Ve aynı b&sın topUntısında Erbakan CHP'nin öne rüerine de yeşü ışık tııtan t»vır içinde göründü. Aynı gün AP Genel îdare Kurulu hiç bir koalısyona katılmama kararı almıstı. İlk girişim Meclisler açıldıktan sonra. Cumhurbaskanı. liderlerle hükümet kurulmasıyla ilgili ?nrüşraelere başladı. Cumhurbaşkanı bu görüsmelerde; MSP'den <HP AP koalisyonu», DP'den «Sag koalisyon» ve CGP'den «:'o! iktidarın» sakıncalannı içertn önerileri »1dı. Korutürk blr sonrajj gün CHP ve AP Genel Başkanlarmı kabul etti. Demirel. u;iaşmaz tutumunu sürdürürken, Ecevit karamsar olunmamasını kaınuovuna açıkhyordu. Bu temaslardan tonra. 27 Ekim günü CHP Geneı Başkanı Bülent Kcevit, Cumhurbaş,kam Fahri Korutürk tarafından hükümetl kurmakla görevlenciiriıdı. Ecevit'in ertesi sr.ir: AP. DP ve CGP liderleriyle yaptıgı görüşnıeler usulen yapnan görüşmelerden ileri gitmedi. Ecevit son ?örüşn>eyi 30 Ekim'de Erbak?jn'la vaptı. Bu görüsmede CHP, MSPye kt.alisyon ortakhğı teklif etmişti. Erbakan konuyu yetkili kurullarına götüreceklerini, 34 Kasım ; tarihler nde top'ur.acak Genel İdare Kurulunda önerinin değerlendlrelecejini b;ldirdi. Bu arada bastnda. Erbaikan'm Demirel'e bir mek"jp yazarak ssğ koalisyon önerisinde bulundugu haberi yer alıyordu. Ve ertesi srıin Demırel Erbakan'a olumsuz cevabını bildırdi. ^tSP•nin DU f.ıtunjuna neden olarak CHP'den taviz istedigi anlasıldı. Erbakan, ytrel s«çimlerin ertelenmesini istemiştı. CHP'nin cevabı «hayıı» o.'unca MSP koalisyona girmekten vazgeçti. 7 Kasım günü de Ecevıt hükümeti kuramıyacagını Cumhurbaskanına büdirdi. 100 günüik serüvenin ilk bölümü de böylece kesildi. DP rak den lece etti. tutumiT.u htrren bebrledi. Erbakan, bilinen tavrını tekrauyaDemirel'e «üçü koalisyon çalısmasını» öğütledi. CHP isa AP gelecek crtsklık önerisıni «gülünç bulacağını» açıklam:ştı. SöyDemirel inarfrak sürdürmediği hükümeti kurma görevını :ade 100 günlük hükümet bunalımın 3. bölümü yarı resmi görüjd©. leri içermekteydi. Yan resmî görüşmeler 20 Kasım'da Ecevit Erbakan görüşmelerini. Demirel Erbakan görüsmesi izledi. 22 Kasım'da Ecevit ve Demiıel son gelismelerle ilgili gcrüşlerini Curr.hurbaşkanına bildirriiler. CHP «azınlık hükümeti» ve «erken seçim» önerirken, AP «güdü bir jüküme'ten» söz ediycrdu. Tarafsız Paçbakan formüiünün güncieme getır'diği bu gün frde. Ecevit bu konuyla ÜS'İ'İ pr.rtisinın eörüşünü fcmuo\ur.a açıriadı: «Tarafsız Başbakan formülüne hayır..» Bu arada yere) seç'Tiler CHP lehine sonuçlanmıştı. Cumhurbaşkanı aynı tarıhierae Naım Talu'ju hükümeti kurmakla görevlendirdi. Talu. 2 Ocs!v erünü KSH DP, CGP genel bsfkanlarıyla yaptıgı temaslar sonunc'a «CHF dışında milli koalisyon önerisiyle» ayrıldı. AP ise fMilii koalis^onu) CHP ile düşiu.uüğünü bir kez daha açıkladı. Talu'nnn çaıışn j.arı r sonuçsuz ka; .cn, Cumhurbaşkanı Naim Talu'j^n 10 Ocak tariTmde görevir.dtn afîeUi. O gün Ecevit ile Erbakan partüerinin üst d'^zevdeki yetki'.i.erirm de katıldığı 3 saanlik bir toplantı yaptılar. Bu topıar.': «CHP MSP koalisyon hükümetinin» kurulnıisına ışık tuttu. 12 Ocak günü yapılan görüşmelerden sonra yapılan »çıkIamalar; «Pronrirte anlaşmaja varıldığını» gösteriyordu. Cumhuîb3$Kanı. 15 Ocak 1974 günü yeniden, hükümeti kjrma görevini CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit'e verdi. CHP MSP arasmdak: b"r< '.n sonraki toplantılar; ekonomik, poütik ve sosvaa konulaıda c.*'ikçe yogunlaşarak tekrar edildı. Bu görüşmelerdtı Baykal Aci'.türit "iküi çalışmaları kamuoyunun dikkatini çekeoek biçimde göralmor NihsyeT ?3 Ocak gecesi. kuşkulu ve kaygulu tartışmalarm gıttiği, yerine u i ' t t ve güvenın geldiği toplantı yapıldı. 24 ücak'ta Ecevit, Cumr.urbî.çkamna yeni Bakanlar Kurulu hstes;ni sundu. 25 ocak gür.ü. Cuinhurbaska.ni Bakanlar Kurulu listesmı trrz» ladığını aç.kladı. Ve aynı gün Ecevit Erbakai IC9 madoeiık koalisvon :::n:c xo.unij imzaladılar. 7 Şubat 1974 Per?embe günü de CHP MSP Koalisyon hükümeti Meclis'ten 233 oyla güven oyu aldı. Böylece bir hükümet bunalımı sonuçlanmıs oldu. J Bunalımdan bunalıma CHP MSP koalısyon hüküme i. 236 gün görev yaptı. Bu tcraat döneminde, hükümetin ıki sıyasi partisinae türklı görüşler ortaya çıktı. U'usa. sorunların çözümündeki farklı öneriler ıse, dünva kamuovuı un dikkatini çekecek bir düzeye ulaştı Bu kaygı vprici durum ni'kiimeun CHP kanad:nca ele alındı. CHP hükümetin derhaî istifa eir.es.ni ıstiyordu. Bu ıstek 18.9.1974 günü geıçek'.eştı. Başbakan Bülent Ecevit, hükümetinin istifasını Cumhurbaskanına r suadu. Ve ı .7l"un Türkiyesi. ikinci bir hükümet Dunalımmm ıçine girdi. 1S Eylül Hü.ünden bugüne dek Cumhurbaşkanı ve sivası oartiler «Meclis'ten eüver. oyu aiabilecek bir hükümetin kurulmasıyla» il<nlı çalışr.ıa;a*i Lıı sonuç geıirmedi. Bunalımın çözümünde. CHP erken seçim formulünü ortaya starken. diğer siv«.si oaıtüerin ça; lışmaları «Mir vptçi Cephe» tartışmaları etrafında sürüp gırtıvor. .Bövlsce. 1971 yılına hükümet bunalımıyla gıren Türkiye, 1975 yılına da hükümet' bunahmı içinde girmektedir. Demirelin girişimi 12 Kasırı da tükümeti kurma görevi bu keı Demirel'e verildi. Genel Van uçağı Af İzmirde gerçekleşti düştü Bir yıla yakın süredir perek . 1974 yıh ve hatta yüzyılın «n yurt dışmda. gerekse yurt içın büyük havacılık kazası otarak de politik ve hukukî tartışma nitelenen «Ankara» uçağmın Padüşmesinden konusu olan «Cumhuriyetm 50. ris yakınlannda yılı nedeniyle çıkarılan af ya tam 36 gün önce, Turk Hava sası» T.CK. 141., 142. maddele Yollannın bir başka uçafı da rini kapsam dışı bırakarak Mil İımir yakınlannda yere çakılılet Meclisi'nin 155.1974 tarihli yor ve kazada 62 kisi can verıoturumunda kesinleşerek, ülke yordu. de yeni bir siyasî bunalımın doğIzmir Cumaoyası Havaal&mnınasına neden olmuştu. dan tstanbula seferini yapmalc 18.5.1974 tarihli Resmî Gazete üzere 26 ocak 1974 günü saat de yayımlanarak yürürlüğe giren f 07"de kalkan F28 jet yolcu uçaaf yasasuıın başlıca hükümleri ' gı, kalkıştan çok kısa bir süre ve özelliklerı ana çizgüeriyle sonra bilinmiyen bir nedenle yeşöyleydi: re çakılmış ve bu kazada da 1) Smırsız genel af ilkesi: » 4ü ekip elemam, 62 kisi l hayatla•~ ' •>" Tasa Yüksek Adaiet Divanı tara rını kaybetmişıi. ftndan mahkum edılenler, 15 yaRastlantı sonucu şını do'.durmamış veya suçu islediği sırada şuurlarını kaybetTJçağm henüz çok yükseltnerr.enaış yahutta akü hastaları hak ^ındflv%uçun niteltfi veya ceza ^ mis olmasmdan ötürU ' tu'anarı r.s o;ursa o'sun sınırsiz Junanlardan ll'i bir nucunda sağ kalabilmişti. Gergenel af ılkesım ben.msemiştir. çekte uçağm kaptanı ve pilotu 2) Sınırsız ö/el af: Yasanın dahıl daha bir çok kisi kazadan i'.gıü maddelen. suçun niteliği sonra hastaneye kaldınldıklarmne olursa olsun tüm ölüm ceza da daha ya^amaktaydılar. Fakat lannı 30 yıla, müebbet hapis «Van» uçagının hostesi Aynur cezalarını 24 yıla indirmektsdir. Sürücü'nün dışında kalanlar kı3) 12 veya 18 yılhk ceza tu sa süre sonra hayata gözlenni tarıyla sımrlı genel ve özel af. kapayacaklar, yalnızca hostes 4) 5 yılhk ceza tutarıyla sı Aynur Sürücü sonucu bugün danıriı ger.cL ve özel af: T.CK. hi belli olmayan bir biçimde bit 141., 142.. 149 maddeleri dışınria kisel hayata girip yaşamını sürkalan siyasal suçlar ile T.CK. dürecekti. 414 2 ve 416 1 fıkralarmda ve Yeni Bakan 1710 sayilı Eskı Eser'.er Kanununda ysr'h suçlar ve Gomel a«Van» uçagının düşerek parçadıyla anılan dava dışında kalan lanması uçakta canlarını kaybetüm adı suçlar. den 62 kişi için olduğu kadar, 5) Tüm venri ve sigorta pri Eöreve başlayalı dah3 24 saat bi mi cesa re 2amları asıllarmın 8 le olmamış olan CHFMSP hüay zariinda ödenmesı şartıyla, sı kümeti için de büyük talihsizlık nırsı^ olarak affedilmıştir. oldu. Henüz bakanlıktaki maka6) Af yasasında disiplin ce mına bile gidememiş olan Ulaşzalarıyla ilgih bir hüküm yok tırma Bakanı Ferda Güley. 26 ocak 1974 sabahı erkenden Izmir tu. 1803 sayılı af yasası Resmi Ga Cumaovası havaalanma giderek zetede yayımland'.ktan sonra, kaza alanında inceieme yapartutamıyordu. CHP Milletvekilleri. bu yasanın ken gö7yaşlanr.ı Anayasava aykırı oidufu gerek Şimdiye kadar jenüzünde bir çesiyle, Anayasa Mahkemesine başka Ulaştırma Bakanı böyle«ibaşvurarak, yasanın geçici 5. ne acı bir olayla görevine başla mamıştı. Bu nedenle bazı çevremaddesinin ipatlinı ıstemişlerdi. ler, mistik bir düşünceyle FerAnayasa Mahkemesı, CHP nrl da Güley'in bakanlığının pek iyi letvekillennin itirazını. 2.7.1974 başlamadığını dahi öne sürdüler. tarihinde 4e karşı 11 oyla karara bağladı. TCK'nun 141. ve Oysa ki bütün sorun F28 tipi 142. maddelerinı de af kapsamı «Van» jet. uçagının gerekli güna alan bu karardan 4000 siyasi venlik kurallarına urJİarak yöne tutuklu yararlandı. Yasanın ikin tilip yönetilmediği idi. Uçak bir ci maddesinin iptali için çeşitli araçda. yap.labüecek en ufak yargı organlan tarafuıdan Ana bir hatavı dahi baeıslamıyordu. yasa Mahkemesine yapılan baş Ve 26 ocak 1974 günü sabahı da vunı ile ilgili kararın ise yeni böyle oldu. Bir hata yapıldı ve yılın ilk günlerinde yayımlanma teknoloji bunu bağışlamadı. 62 sı beklenıyor. kişi de hayatlannı bu nedenle Genel af yasasının son şeklini yilirdiler. alana kadar geçirdiği evreler ise En büyüklerden biri şöyledir: CHP seçimlerden önce, 20.4. Türk Hava Yollar'nm «Van» 1973 tarihli bir genel af önerisi uça»ı kazası da gerçekte Türkıni meclise sundu. Bu önerıde ye'de olu.şan uçak kazalarının en hiç bir ayırım yapılmadan tüm büyük'.erinden birisiydi. Ve kaadi suçlar af kapsamma alınmış zadan sonra yapılan ineslemetı. Seçimden sonra açıklsnan ilk ler uçağın düsmesine pilotaj ha af önerisı de 15 yıllık ceza tu tasının yol açtıgmı ortava çıkar tan ölçü almarak gene hiç bir dı. THY. uçakta can \pren F2 ayırım yapıSmadan tüm adi suçlan kapsaınakta idi. Ve aynı il kişinin ailelerine gerekli lazmirıa tı ödedi. kazada yaralananlann keleri ıçeren geniş kapsamlı af tasarısı CHP MSP koalisyon bakımlannı üstlendi. Hostes Aynur Sürücü'nün yaşamı, bitkisel protokolunda yer aldı. düzeyde ?ürüyor. Daha ne kaciar Af yasası sırasıyla biçimsel de da süreceği bilinmiyor. Sürücü, gişikliklerle CHP MSP ortak af 1974 yılının 11 avını böylesine komisyonundan, Millet Meclisi geçirdi. Eğer 1974 yılımn 26 oAdaiet Komisyonundan ve 10.4. cak gtinü Türk Hava Yollannın 1974 tarihinde Millet Meclisinden «Van» uçağında değil debir baş185 red oyuna karşın, 207 oyla ka uçağmda görevli obaydı, kabul edilmişti. 1974 yılını 22 yaşınm hütiin canMillet Meclisinde kabul edilen lılıgı ve umursamazhgı içinde ya af yasası, Senato Anayasa şayıp. 1975 yılma büîTİk bir mut ve Adaiet Komisyonundan lulukla girecekti. Oysak! olmadı «fikir suçlari» soyutlanarak, bu, 26 ocak 1974 cumartesi gü34.4.1974 günü Senato gündemine getirildi. 27.4.1974 tarihinde de nü sabahı saat 07.08'de Cumaova kamuoyunda hukuki ve politik smdan «Van» uçağıyla îıtanbula tartışmalara neden olacak bi gitmek amacıyla havalamn öbür 62 kişi gibi o da ereniedi bu çimde çüttı. «Fikir suçlarmı» af kapsamı dışında bırakan bu ya mutluluğa. sa, 7.5.1974 tarihli ortak komisyona getirildi. Cumhuriyet SeVe aksakhklar natosunda yapılan degişiklikler Bir yıl içinde Paris'te düşen bu komisyonda, iktidar partilerinin oy çokluğu ile reddedildi. fie dahil iki uçağını kiybeden Ve 15.5 ,974 tarihli Millet Mec THY'nin seferlerı de uç«k yeter lisi gundeıııinde. fikir suçlarmı sizli?i yüzünden büyük ölçüde af kapsamt dışmda bırakarak k*» aksadı. Yolcular çoğu kez hasirüeşti. üt.5.1974 tarihli Resmi saatlerce bekleGazetede ;yayımlanarak yürürlü vaalanlarında mek zorunda kaldılar. ğe gırdı. / Enerji açığı büyüdü ve elektrık kısmtısı kaçmılmaz oldu Türkiye daha önceki yıllarda olduğu gibi, 1974'ün de bir bölümünü elektrik sıkıntısı içmde geçiıdi. 19î4'ün son iki ayında ortaya çıkan bu bunahm dönemınde milyonlarca kişi saatler boyu karanlığa gömüldü. fabrikalar işlerini durdurmak zorunda kaldı«.lar^se üik«de pek çok şey büyük ölçüde aksadı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı 19"4ün son haf tasında, •Türkiye'de elektrik kısın tısına son verüdiğinı ve olağanüstü bir durum ortaya çıkmazsa yeniden kısıntıya gıdilmeyeceğini> açıkladı. Oysa. 1974 ve daha önceki yıllarda çekilen clektıık sıkıntısınm nedenleri incelenecek olursa, bu bunalımın onümüzdeki yıllarda da süreceğini söylemek falcılık olmaz. Her ne kadar yetkililer son elektrik sıkıntısının, Türkiye'nm üç büyük santrahnın .Büyük bir taiihsizlik sonucu. arızalanmasıyla açıklamışlarsa da, gerçekte bszı kişiler. bu bunalımın yıllardır Türkiye'de dışa bağlı ve yabancı şhketlerce gerçekleştirilen elektrik üretimi politikasının doğal bir sonucu olduğunu biliyordu. zanç kapısı olsrsk kabullenen vabancı şırketler ıç;n önemli olan yalnızca, arızaların ılkel metodlarla giderilmeji ve montajın bır an önce bitirilerek. tatlı kâ' sağlayacak baska tesislerin yapımuu üttlenmektir. GÖkçekaya Bu arada Keban'dan *!>$&*„ kilometre uzakhktakı Qök;ekaya Barajinda da 19ÎVÜn sn n ayların. da bazı «beklenmcyen arızalar» çıktı ortaya. O>sa bursdskı arızalar da Türk uzmanlatınca beklenen arızalardı. Çünkü Gökçekaya Barajının daha yapmı sırasında. derivasyon tüneli vık!]. mıs, milyarlık santralın tu^j, ve generatörleri gümrükte u n u ^ larak paslanmıştı. Bütün bunlaı. . üzerine söz konusu santral; planlanan süreden iki yıl sonra. planlanan maliyetinin iki katına bıtirilebilmişti. Ancak Gökçekaya Santralı da Keban gibi açılışından kısa bir süre sonra arızalanarak devreden çıktı. Santralı yapan İtalyan şirketinin başlangıçtan bu yana içinde bulundugu yeteneksiz ve serumsuzca tutumu üriinlcrini veriyordu. Fakat ne yazık ki bunun sıkıntısını da Türk halkı çekecekti. Üstelik ödenen milyarlarca liraya karşın karanlıkta kalacak. tezgâhlannı çaliîtırmayacak ve bunun nedeni de kendisıne .talıhsız bir rastiantı» olarak açıklanacaktı. ekimine baflandı Kayıt için uzay^n kuyruklar Haşhaş sorunu 1974 yılında nüfusunun büyük bir kesiminin geçimini tanmsal üretimle sağladığı Türkiye'nin önemli olaylarından birisi de «Haşhaş ekim yasağır.m» kaldırılması olmuştu. Az gelişmiş bir ülke olan Türkiye'de bu karar; ekonomik ve politik tartışmalarm daha geniş boyutlara ulaşmasma neden oldu. 1971 yılında «insani açıdan» yasaklanan haşhaş üretimi ekonomik ve sosyal sorunlara yeni sorunlar ekledi. 400 bin haşhaş üretioisi işsizler ordusuna d?.hil oldu. Haşhaş üretiminden dolaylı ve dolaysiz gelır saglavanlann maddi kayıpları milj'onları buldu; TMO uzmanlar: bu kayıpian şubat ayında şöylc hesaplamışlardı: Haşhaş üreticisinin gelir kaybı: 287.934.8R7 TL. Yağ imalâtçılannın s e ' ' r kaybı: 7.103.250 TL. Kıl torba zanaatkârlannın gelir kaybı: 2.918.570 TL. Hazinenin ihracat gelir kaybı: 102.78fi.336 TL. TMO personel ve teçhızatr* 429.049.760 TL. T O P L A M 429.049.760 TL. 1574 mart ayında Türkiye'da çözümlenmesi gereken ha?h?s sorunu bulunduğunu Ecevit Hükümerı Dışışlerı Kakanı Turan Güneş bır televizyon konuşmasıyla tüm dünya kamucjuna duyurdu. Turan Güneş'in açıklaması şöyleydi: •1 Haşhftş ekîmmin Türkiye'de vasaklanması ıçm Türk ve ABD Hiikümeileri ara^ınna yazıh. sözlü bu anlasma antlaşma ve sozleşme bulunmamaktadır. 2 Türkiye'nm haşhaş ekiminı yasaklamasıvıa o?lırlı bir bölgecîe belirlı sayıda Türk köylüsü eivjnomik oakımdar. sıkıntıya ıtilmiştir. 3 AKD her ne kadar Türkıye'nin haşha? eK'.mını yasaklamasıyla bu bölgelerde ekonomik bakımdan ^a.ara uğrayan Türk koylüsüne tazminat adı altmda dağıtılnıak üztre bır mıktar para vermektedir Ancak, Türk Hükür.ıctı bu parayı Sadaka» niteliğinde görmektc böyle bir alışverişı bu açıdan tasvıp eımeye imkin olmadığı görüşüne varmaktadif. 4 Özellikle dünyada ilâç sanayzi için kuılan>InıaKta olan afyonun Türkiye'de haşhaş pkiminin yasaklanma^ınaan sunra örıemli ölçüde açık verdiji Cenevredckı uyuştı.rucu maddeler konferansında da açıklanmıştır. Bu açıgı kapatmnk için haşhaş eken ülkelerden özellikle Hindistan'ın daha faz.a ekim vapması ve bu açığın kapatılmasında yardımcı olması için teşvik edildiği de bilinmckteaır. Türk Hükümeti ise Keı/üsinin naşhaş ekimini yasaklamaya itilmesini. öte vandan. baska bir ülkenin aynı konuda teşvik edilmesini açık bir «ajsletsızhk» olarak nitelemektedir.. » Turan Güneş'in bu açıklaması. yurt içinde tartışmasız destek görürken «Haşhaş ekiminden olumsuz yönde etki!endiğini> iddia eden Amerikan siyasi çevrelerinde de sert tepkileri beraberinde getirdi. Aylarca. Türk Amerikan ve Avrupa kamuoyunda güncelliğini koruyan «Haşhaş sorunu 6.7.1974 tarihinde Ecevit Hükümetinin Bakanlar Kurulunca «HaşhBş ekim yasağının» kaldırılmasıyla noktalandı. Ne var ki. 1975 yılına girriiğimiz bu günlerde dahi, Amerika Türkiye siyasJ UişkiİPtindeki smıılamaların nedeni olarak da. Haç'nas yasağının» kaldırılma karavı gösterilmektedır. Her çeye rağmen. Amerikan halkı içinde büe taraftar bulunan Ece%'it Hükümptinin kararı, ekonomik açıdan Türk köylüsünü sevindirdiği ksdar onurlu bir dı? politikanın da nasü olacağmın da ülkemizde müjdecisi olmuştu. Mektupla öğretim Orta ögret:m s;5i«rı,ü ce bu yıl yapılan önemli dejişıkliilerin yantnda Mıili Egit m Konusunda, yılın en önemli aşanası mektupla öğrenim sistpn inir getirilmesi olmuştuı Bu yıl ilk kez derv ron mektupla öğrenim sıstemmden fi6 bin S0(> öğrenci yararUı yor Bir diğer anlatım ile n:ektjpla öğrenim sistenıi uygul^^rtvs konulmamış olsavdı fcti bin S O K öfcrenci daha liss mt/r"Lı olarak. gelecek vılki smavlirda şansını rlenemek üzere açıkta bekleyecekti. Mektupla öğrer.ü'.:. VukstK öğrer.ıme gırış sorununa. rüksek öğrenim kurumlau içinde bir çözüm buiunam&ması ii?erine. Millı Egunrı fiakanı Mustafa Üstündağ'ın Batı ülkelfrini örnek alarak başvurd.ıjı: r>iı çözüm biçimi. Kendısının açiîlaması ile. «Milli Eğitim lshanlığının halen 40 bin olan özr«tnıen açığını kapatmaya •cııelik. geçicı ve Batıdakı uvgulamalarır.dan farKlı bir Sİ?:<~T . ^.sdece adı Batıdaki mektupla öğrenim sistemlerınden almmış. Haberleşıne, postad^kı eeciJcı:elerın ve ağn niEsra/m, '3 un «ksaklıklarm önlemııesi için fıer ilde kurulan raorkezter t.r;.cılığı ile yapılacak. ükullarırı ve öğretmenlerin yaz aynr"rt>a boş olmalarından yararlanlarak her bölüm ıçın jereklî o ?rj L>v?ulamalı der.ier de vuoılacakj: Mektupla öğrenimin başlanacağmm uâıi euiımesı ile airük'e özellikle ünıversıte çevrelerindsn ie!en tle^rırıler !">EŞladı. >!ektupla öğTenimın gayrı c:ddi olduğu vt başarı ile vürütiüemıveceğı ilerı sürülüyordu. Öğr<;nc:nin o'ulla ilişkis: olmadan clinp geçecek teksirlerle öğrenim vauır.jyaraftı SJVUnuluyordu. Bu iddİ2İara karşılık Mülî rigıîım IVy.inı Mus'afa t'stündaj. üniversitelerde de oCrencinn nsrrtııı üyesı ile :l:şkisinin ciaha yoğun olmadığını beiirtivoı ır.eSf'D.a ugrentrde yaz aylarır.da yapılacak 4 aylık pratiğın üniversıtedekı ••"* reninı sürpsirdpn daha kısa olmadığını söyleyerek, tıBat; ülkelerinds ;üm okullar gece gündüz ve yaz avîarında ocludur Biz msktupla öğrenim adı altmda vaz aylarında boş kalan okullanmızı clegerlendırecegiz» divordu Türkıye'dekı tüm ürnersıtp ve yüksek okuliann loplarından dana lazla sayıcia f}*ıeıiı.ııve \üksek öğrenırr. olanağı ssğlıyan mek^upıa öfreriiii^f örelliklp teknik dHliardak' ö;rretmen açığını kapayacak biçimde. Bakanhğın öğretmenini sağlıjabüdi*! böiüınler ver ftlıvoı. Yılliirın iir,e .pezunu acıe nın yaratMğ: birikim ve ÖT;;1 jrle öSrenciye çahşına oiiıniıSı vertligi için mektupis öğrenıms ırrtııır.ak ıçın basvunuılann savıs: oncekı tahminlerden tarla oaraK H bin kişıyı asn Puanlara zore » yapılan sıra'.amada. lıse CJvi&ıilara ayrılan KontenianlaT. neslek okulu çıkıslılarm puiı.ss oır mesieği olduSr <?Prekces ile. çok daha geniş tutulmuştu. Sonuçta, ögenciler puanlanna ve tercih sıralanna göre kar.jidıkları bölümlere asıi uayıtiannı yaptırdılar v ilk ders ^otı».rıni aldılar. Yeni yılda. bu ders nctiarına göre. girecekleri sınavarda gösterecokleri başarıya ptre. vaz aylarında vamıacak prttik uygulamalara katı'maya m* k&zanacaklar ve bu sınnvda da Basarılı olmaları halinde sınıf geçecekler. Böylece ol^miu ve oJun suz çeşitli eleştirilere kcnu olan. Türkiye'de ve oünyada il!: kez denenen mekfjpla öğrenim sısteminin zşierliliSi de denerunis olacak. Arızalanan santrallar İlgililerce >Büyük bir talihsizlik sonucu» anzalandığı bilciirilen üç santral Keban. Gökçekaya ve Seyitömer santrallarıydı. Bu üç santralın en önemli ortak yanı i=e uzun yıliar önce yurtsever Türk uzmanlarının bütün direnmelerine karşı. bazı politik çevreîerce, çıkarbirliği içinde bulundukları uzmanlaşmamış bilgi ve deney geç mişlerı yetersiz yabancı şirketlere j'aptırılmış olmasıydı. Türk halkı bu üç büyük santral için büyük bir bölümü yaban cılara ödenen 11 milyar liradan fazla para harcamıstı. Ve büyük sıkıntılara katlanarak ödenen bu 11 milyar lira bazı yabancı ş.irketlcre mutluluk sağlarken, Türk halkmın sırtına bir de elektrik sıkıntısı yüklemiştı. Bundan başka ortaya çıkan arızaların Türk ekonomisinde yarattığı zarar da milyarlarca liraya ulaşacaktı. Seyitömer Keban santralının 4 yıl gec* me ile üretime geçebıleceğ 1970 yılında ortaya çıkıno cak elektrik enerjisi açığ tabılmek amacıyla Seyi bir Termik santral k\. planlandı. Fakat ne yazık santralın yapunı da. kredi • ülkelcrin baskısı ve ıjbaşmdakı kişilerin tutumları sonucunda, ömürlerinde ilk kez bu ölçüde bır santral yapacak olan Fransız v« îtalyan şirketlerine verildL Ve bu iki şirketin yaptığı 300 MegaWatt güçteki Seyitömer Termik Santralı da. bitiminden bugüne kadar orta y a çıkan arızalaıdan kurrularnadt. Türk uzmanlarına bakılırsa bundan sonra da doğru dürüst işlemesi kuşkulu. Çünkii santralda gerekli kazan ısısının sağlanması için süreJdi fueloil yakılıyor. Oysa bu santraiın Seyitömer de bulunan Iınyit kömürlerini yakması öngörülmüştü. tlerde bvi tün bu işlenn nasıl düzeltüeceği büyük bir sorun. Düzeltilmediği sürece Türkiye'de elektrik bunalımuun biöniyeceği de açıkça ortada. 1974 sonlarında «talihsiz bir rast lantı sonucu» arızalanarak Türkiye'de büyük bir elektrik bunalımına yol açan üç santralın gerçekte hiç de öyle «talihsiz bir rastlantı» sonucu bozulmadıklannl ortaya koyan öykü böyle. Ama bundan daha önemlisi. 1973 ve 1974 yıllarında devreden çıkan santral ların yerine. hiç durmaksızın çalıştınlan. normal bakım ve onarımları dahi yapılmadan çalıştınlan diğer santralların önümüzdeki aylard» ortaya çıkaracakları arızalan beklemek. Bütün ilgüiler hundan korlcuyortar. Örneğin yılda 4.S milvar kilowatt/ssat elektrik üreten Ambarlı santralının arızalanarak durmafi olasılığı yetkililerin uykularını kaçınyor. Çün kü boyle bir jey olursa, 1974 yıImdaki 1,5 2 saatlik elelctrik kısıntısı, 1975 yılınd» günde 34 saat olarak karsımıza çıkaeaktır. 1 Keban Yılda 4,5 milyar kilowatt'sastlik elektrik encrjisi ütetmesı p!an lanan Keban Hidroelektrık Santralı'nm dsha yer seçiminde başlayanhatalar, baraj alanının su sızdırmasıyla sonuçlandı. Türk uzmanları Keban'ın yapımım üst lenmiş olan Amerikan Ebasco şırketinin gerekli jeolojik sondajlan yeterii ölçüde yapmadığını saDtadılar. Fakat iş işten geçmişti ve baraj alanının allınds çıkan veraltı mağaralarının kapatılm;ısı için milyonlarca ton çımento püskürtmek gerekti. Bu ve bıınun gibi büyük yanlışhklar Türk halkının Kebsn için fazladan 6 milyar lira harcanmasını gerektirmişti. Herşeye rağmen. büyük umutlarla üretime başlaması beklenen bu dev santral. açılış töreninden iki ay sonra birbirini izleyen Snzalar sjnucu devreden çıktı. 15 gün arayla dev santrahn üç generatör ve türbini birdsn bozultnuştu. Bu arızalar onarılacaktır. Fakat Keban'da montajı onümüzdeki vıllarda yapılacak 3 türbin ve generatör daha vardır. Kehan baraj gölü henüz bütiinüyle dolmamıştır. Bu ncdenlerle ilerde ne gibi •Talihsiz rastlantıların» oluçacaâmı bugiinHen keçtirmek olanak dışıdır. Çünkü Keban'ı tatlı ka