Katalog

CUMHURİYET 16 Mart 1974 3 Sömürgeciliğe karşı Dünyada çıkan Portekiz Bugün Genelkurmay Başkan A.P. "Afyon,, Yardımcısı görevden alındı için ne düşünüyor? ış politikada uzun zamandar» beri sozunu ettiğimiz dar boğazlar. belki de gelip çatmış bulunuyor. Türkiye su anda, çeşitli ve herbiri aynı önemde, dış politika sorunlarına eğilmek durumundadır. Batı kıyılanmızda, «Kıta Kabuğu» doktrininin yorumlanma«ından doğan bir anlaşmazhk ile karşı karşıyayız. Ege Denizindeki Yunan Adalan çevresinde yapılar» petrol araşhrmaları Ankara • Atina ilişkilerini gerginleştirmiştır. Bazı İn gıliz gazetelerıne gore, Selânık'te yayımlanan Yunan organları, «Ege bır Yunan derıizicTir» diyecek kadar ileri dereceye varan yazılarla doludur. Ve hatta, bir kısım güdumlu Yunan basınmda, Türkler Ege' de petrol aradığı takdirde, tutulacak yöntem tzerine sert görüşler bile açıklanmaktadır. Ege'de Yunan hükümetinin izni ile petrol arayan Amerikan kumpanyalarının, acaba bu yayımlar üzerindeki paylan nedir? Güneydoğu komşumuz Irak, sonunda ortak sınır kapılarının kapanmasına dayanan bır iç huzursuzluğu yaşamaktadır. Kendüerine kısm! muhtariyet verilen Kürt azınbğınm, merkezi Irak hükümetine karşı bu anda harekete geçmesi gerçekten ilgi çekicidir. Çünkü bu hareket, sadece Irak'ın Ortacfoğu buhranında değişik bir konum ve tutuma sahip olduğu sırada ' patlak vermemiştir. Bu hareket, Îran Irak sımr çatışmalarının hemen ertesinde başlamıştır da... Ortadoğu petrollerinin millileştirilmesinde en katı pohtlka izleyen Irak'ın bugünkü iç bunaümı, belki daha başka etkenler açısından değerlendirilmelidir. Amerika'ya uygulanan ambargo kaldırılıyor «EL AHRAM» A GÖRE, KARAR YARIN VİYANA'DA AÇIKLANACAK. aynlıklarını arttırdığım bildirmiî lerdır. Gözlemcilere göre, ambargo kaldırılsa bile, ambargoya taraftar olan ve olmıyan Arap ül keleri arasındaki sürtüşmeler devam edecektir. Gözlemciler, ambargonun kaldırılması konunınun Sovyetlerin tutumunu da etkilıye ceği kamsındadırlar. Gerçekten de Sovyet resml : 2vreleri, Mısır ve Suudî Arabistan'ın, petrol ambargosunun kaldırılması yönündeki çabalarım eleştirmişler ve bunun için vaktin erken olduğu nu bildirmişlerdi. Dış basından Diinden bugüne Çin Çin'in parlak geçmişi hakkmda çok şey yazılıp söylenmışnr Ancak bu ülkenın geçmişinin, eski Yunan'jn ve Romatnn gpçrr.ışlenyle fazla ortak özellikleri bulunmadığını hatırlatmak da yararlı olur. Gck, deniz ve karanın uyumlu iMİeşımınin mevaana getırdiği eskı Yunanıstan; felsefenin püzel sanatların, rloktrınlenn ve çağımız medeniyetinin Deşiği idı. Roma imraratorluğu ıse kudretlı bır duzen ve disiplinu bır örguta dayamyordu. Çm ıse devamlı değişikliklerin, yaraüeıhğın v* görüç svrılıklarının vatanı ıdi. Milattan önce 2205 vılında Daşl'yan Hsıa hanedaru dönemıne kadar uzanan Çın kültürünüa sonu gplmez geçmişıne baSsılacak olursa; ıpeğı, barutu, matboayı, sismografı, pusulayı ve daha bunlar ?ıbi sa\ısız buluşi', olaganüstu yaratılışlı Çinlilerin gerçeklestirdiKJen görülur. Unlü Italjan gezgmi Marco Polo, anılarının en oüyük kısmııu Ç;n'e ayırmıştır. Marco Polo Çin yolculuğunda zıyaret ettiftı ve daha o tanhlerde 900 bin nüfuslu bır kent olan Hangçrv'dan «ciünyanın en büyuk ve en muhteşem kenti» diye bahseder. Marco Polo'nun ıfadesıne göre, Hangçov. nendisı bir cfnneti andıran koca Çin'in yarattığı incilerden oindır Marco Poio'dan bir yüzyıl sonra yaşamış olan Odoric ae Pardonono de aynı çeylerı söylemekte ve Çin'in o çağıana dünyasının merkezı olduğunu yazmaktadır. D LİZBON Portekiz hükümeti, Genelkurmay Başkanı General Francisco da Costa Gomes ve yardımcısı General Antonıo de Spinola'nın görevlerine son verıl dıgini açıklamıştır. Spinola yazdığı bir kıtapta Portekız'in somürge politikasını eleştırmişt:. Bu karar, General de Spinola' nm, Portekiz'in somürgeleri hak kında yazdığı bır kitap üstune üç hafta önce başlayan tartışma lar ve çıkan huzursuzluk yıizundenalınmıştır. General de Spinola, kitabmda, savaşlara askerî bır çözüm yolu bulmanın, Portekiz' in gücünün dışında kaldığını belirtmekte ve Portekiz'in bir federasyon kurarak Afrika'daki sö murgeleri Mozambik, Angola ve Gine'ye büyuk ölçude özerklık tanıması gerektığını önermektedir. General da Costa, kitap üzerine Portekız'in tutucu hükümet | ve Sılâhlı Kuvvetler çevrelerin j de patlak veren kaynaşmada, | hep yardımcısını desteklemis, ancak tartışmalar Başbakan Mar KAHİRE Yarı resml H Ahram gazetesine göre, Arap ülkele ri, beş aydan beri ABD'ne karşı uygulamakta oldukları petrol cello Caetano'nun duruma el koy ambargosuna son vermeyi kararmasıyla, şımdılık yatışmıştır. laştırdıklarını yarın Viyana'da Portekiz Genelkurmay Başkan hğına, Ceatanonun kararıyle An resmen açıklıyacaklardır. gola'da bır komutarüık görevinDokuz Arap ülkesi Petrol Bade olan General Joaguım Luz kanlarının Trablus'ta yaptıkları Cunha getirılmıştır. General Cun toplantıda ambargoyu kaldırma ha'run da Spinola'nın kıtabını kararı almdığı, fakat Libya'nın şıddetle eleştirenlerden biri oldu ambargonun kaldırılmasma kesin ğu bilınmektedır. likle karşı çıkması yüzünden bu öte yandan görevden alma ka kararın Trablus'ta açıklanmadığı rarları açıklandıktan sonra, söylenmekteydi. şimdıhk General da Costa ve El Ahranrm verdiği haber üzeGeneral de Spınola'nın nerede rine görüşlerini açıklıyan siyasl bulunduklan öğrerulememiştır. | gözlemciler, ambargo konusunun (THA)J Arap ülkeleri arasındaki görüj Öte yandan Chicago'daki bir işadamları toplantısmda konuşan Başkan Nixon, petrol üreticisi Arap ülkelerinin. Amerika'ya uygu lanan petrol ambargosunu şartlı olarak kaldırılması halinde Amerıka Birleşik Devletlerinin bu ülkelerin baskılarına boyun eğmeye ceğini söylemiştir. (DIŞ HABERLER SERVİSİ) NİXON; «Baskılara boyun eğmeyeceğiz» BM'de Portekiz'e karşı özel tedbirler önerildi BİRLEŞMİŞ MtLLETLER Birleşmiş Milletler sömürgeciliğı tasfiye özel komisyonuna sunulan bir karar tasarısmda, Arap ülkelerinin Portekiz'e karşı petrol ambargosu uygulamalan ve Portekız ile ticarî ilışkileri olan ülkelerin Portekiz sömürgeciliği ni sona erdırmek üzere bu ülkeye baskı yapmalan onerılmek tedır. Tasanyı 14 ülke adına Etyopya temsilcisi Yılma Tadase sunmuştur. 24 üyelı komisyonun tasarıyı onaylaman beklenmektedir. (aa) DİŞ TABİBİ Başkan Nixon, Watergate yüzünden istifa etmeyeceğine yemin etti CHtCAGO Birleşik Amerika Cumhurbaşkanı Nıxon, dun Chicago'da iş adamlarıyla yaptığı sorulu cevaplı bır konuşmada, Watergate skandalı yüzünden ıstıfa etmeyeceğine yemin etmiştir. Başkan Nixon, bu olay yüzünden istifa ederse, bunun Amerıkadaki başkanlık kurumunu yıkac&ğını ileri surmüş, dolayısıyla bu yüzden istifa etmeyeceği hususunda yemin etmiştir. Nixon kendisine bu konuda yoneltilen butün suçlamalann tamamıyle asılsız olduğunun kanıtlanacağını ileri sürmüştur. Kitâbeler Çin'in başkenti Sian'ın sanatçılan, devirlerirun en büyük eserlerını vermışlerdı. Bu sanatçılar tarafmdan meydana getın'en taş kıtabeler olmasaydı. o devirler hafckmda avrjıtıh bılgüer elde edebilmek oldukça güçleşirdi. Bu kitafelerden birmde, Çin'e ilk Hırıstıyan rahıbın 1200 vıl once gelp, ulkenın Ult manastınnı kurduğu yazılıdır. Bugunun Çin'ının arkeologlan ıse Ulkenin merkez eyaletlerınden Sensı'de yaptıkları arkeolojık kazılarda, si'zel Prenses Vung Taı'run kabrıni ortaya çıkardılar. Dunya arkeologlan, bunun yüzyılm en onemlı bulgusu olduğu kanısıtıdaaırlar. Aynı kazılar sırasında ortaya çıkanlan freskolar, rönesans Italyasırun bu alanaa ne kadar geride kaldığuıı gostermeğe yetmis tır. Bu freskolar, genç yaşında ölen Prenses Yung Taı için ma tem tutan arıstokratları en canlı biçımde gostermekte, Çın kültürune oian hayranlığı biraz daha taiırık etmekteda. Büyük kıyım Maden ocaklan ile ünlü Tatung kentinin her tası ise, tkin ci Dunya Savaşırun arıiıanyla dolu. Japonlar savaş sırasındi burayı işgal ettıkleri zaman akla gelebilecek her tiirlü vahşeti yapmışlaı ve on bınlerce Çmlıyı maden komurü ocaklarına canlı canlı gömmüşlerdı. Bugün Çinliler bu ocaklan «On bınlenn kuyu'.arı» dıye anıyorlar. Hwayen'deki iki Budist manastırındaki freskolar ıse, Budizmın Hıntli rahıpler taıafından Çin's nasıl sokuidugunu ve nasıl bır yayılma yöntemı izleaiğını göstenyor. Her ıkı manastır freskolarla, tabıi boyda savısız heykells ve dığer sanat eserleri ile tıklım tıklım dcıu. Manastına kütüphanesı dünyanuı belki en eski re en zengın kitaplıklanndan biri. Tahta levhalarla yazılı vazılar. o devnn Çirı'inin ya» şantısını gözler önüne sermeğe yetiyor. Kentın hemen dışınâskı dağlık bolgede bulunan bınlsrce ınağaramn duvarlan kabartma heykellerle süslü. Bu heykeller o de^in füılü krallann» ve aristokratlarına aıt. Hepsı 51 bin heykel buruann. Ve dünyar.ın t ıç bır yerinde. bu sayıda heykelın bu kadar dar bir alan aa bır arada bulunduğu görülmüş şey değil Heykellerin bulun duğu mağaraları gezdıren ve bunlar hakkmda bilgi veren Çinlı kılavuzlar hıç bir övunmeğe kaçmadan açıklamalirda bulunuyorlar. Her hallerinden, boyle inanılmaz şeylere alışık oldukları belli oluyor. Etyopya'da Krallığın kalkması istenıyor Etyopya'da önce askeri birliklerin başlattığı ayaklanma hareketi işçiler ve öğrenciler tarafından sürdürülürken, sayüarı 40'ı bulan Etyopya'lı öğrenci, dün ülkelerinin Birleşmiş Milletlerdeki Temsılcilık Burosunu işgal etmiş tir. Öğrenciler yayımladıklan bil diride, Etyopya Kralhğının kaldırılmasını. Makkonen hükümetinin istifa etmesini, siyasi tutukluların serbest bırakılmasım istemişlerdir. Bu arada aynı süre içinde 40 kadar Etyopyalı öğrenci de, ülkelerinin Washington Büyükelçiliğini işgal etmıstir. Büyükelçiliği işgal eden öğrencilerden biri, telefonla bir ajansa bilgi vererek amaçlarınm, «Emperyalızme ve Haile Selasiyc'nin dikta rejimine» muhalefetlerini belirtmek olduğunu söylemiştir. Öte yandan Etyopya'da öğrenci liderlerinden biri, yabancı bir gazeteciye, Önce Haile Selasiye gidecek, sonra da kiliseyi temizleyeceğiz» demekten bile cekinmemiştir. Özellikle öğrenciler, ülkenin tek üniversitesi olan Haile Selasiye Üniversitesinde direnişlerini sürdürmekte ve güvenlik kuvvetleriyle çarpışmaktadırlar. Fotoğrafta; polis birliklerinin Haile Selasiye Üniversitesıne karşı gıriştıkleri saldırı goruluyor. Tehdit etti Ote yandan Nıxon aynı toplantıda. Avrupa ülkelerını her türlu karşı, hattâ düşmanca tutumdan vazgeçmeğe çagırmış ve şoyle demiştır. «Eğer kongre. Amerika ile Ortakpazann dokuz ülkesi arasındaki ıhşkılerin bir ekonomik ve siyasi çatışmaya yöneldiğini farkederse, Avrupa'da Amerikan bır liklerıni tutmak için kongrenın desteğini saglamak olanak dışı hale gelır. Bu ıse bizım istemedığimi7 bır şeydir. Bunun içindir kı Avrupalı dostlarımizdan Ame rıka ile siyasi ve ekonomik alanlarda da ışbırliğı içinde bulunmalarinı ve ayn davranmamalarını istedim..» (a a) • 'Mars 6,,nın verici cihazı sustu MOSKOVA Sovyetler Birliğinın Mars gezegenine (Merih) işleyen bır cihaz ındirme tesebbüsleri başansızlıkla sonuçlanmış ve üç Sovyet uzay aracı, gezegen çevresınde dönmeye devam etmiştir. Sovyet Tass ajansi, önceki gün verdiği bir haberde Mars gezegeni çevresinde, dönmekte olan «Mars6» uzay aracından bır modülün salı günü gezegene indirildiğini bildirmişti. Ancak mo dtilün verici cihazı, inişm tamam lanmasından kısa bir süre önce bozulmuştur. Tass Ajansi, cumartesi günü, yine gezegen çevresinde dönmekte olan «Mars7» aracından ikinci bir modülün in dınlmesine teşebbüs edıldığıni ancak bır arıza yüzünden modülün, gezegenin 1300 kilometre açı ğından geçerek kayboldugunu bildirmiştır. (aa) Söz konusu buhranlarla dolaylı açıdan temas durumundaki Türkiye, haşhaş ekimi dolayı sıyle, Ankara Washington iliş kilerine eğilmek zorunda ö a ka] T mıştır. Son yıllarda Türk • Amerikan llişkileri, Kıbns buhranından başlayan ve ikili anlaşmalara kadar uzanan çeşitli somut korıular dolayısıyle, kamuoyunca değerlendirilmiştir. Ancak 1971 Haziranında, Türkiye'deki haşhaş ekimini yasaklayan kararın Erim hükümetince açıklanması, Türk Amerikan ilişkilerine konulan en önemll ve en hâkim nokt» olmuştur. Bu karar ile, Washington açısından Türkiye'nin sadakâti kanıtlarvmış, çeşit li dış politika uygulamalanndaki farklıhklara rağmen, Ankara, Washington'a sevimll görunmüştür. Ancak, 12 Mart rejiminin getirdıği olağandışı hukumetlerin kararları arasında, sistemin temeü olan siyasi partiler, afyon karannı daima eleştirmişlerdir. Ve bu konuda kaoımızca tutumunu en belirgin olarak Ada let Partisi koymuştur. Dış kay naklar, 1973 seçimlerine giren partiler arasmda, AP'yi «Haşhaş ekimini yeniden başlatacak örgüt» biçiminde ele almaktaydılar hatta... Ne var ki, seçim sonuçlan, sandıksal kaderin cilvesi ile AP aleyhine belirmiştir. Ve iktıdara geçen CHP • MSP koalisyonu milli bir sorun halirve gelen «haşhaş ekimi»ni ele almak durumunda kalmıştır. Simdi bir soru var aklimızda: Turkiye'de haşhaşın yeniden ekimi için, sadece iktidardaki koalisyon mu siyasl geleceğini ipotek etmektedir? Ya da ulusal bir sorun olan bu konuda, Türk • Amerikan diyalogunun Türkiye tarafında yalnızca CHP ve MSP mı varchr? Çünkü gerek AP, gerekse diger muhalefet partileri, bu konudaki görüşlerini son güalerde açıklamaktan dikkatle ka çmmaktadırlar. Oysa, haşhaş ekiminden doğaeak Türk Ame rikan ilişki biçimi, en az son zamlar kadar etkiliyecektir ül kemiz siyasal hayatım.» Turkiye'yi dış politikada bek leyen sorunların bu uç konuda kalacağını sanmak hata olur. Gerginleşen Amerika Av rupa ilişkileri, Akdenizden Hind Okyanusuna kayan Sovyet Amerikan dengesi, Ortadoğu'nun değişen yapısı gibi ko nular da sıradadır. ABD Dışişleri Bakan Yardımcılanndan Sisco, değerli meslekdaşımız M. A. Birand'a verdiği ve 8 Mart'ta «Mılliyet» | te yayımlanan demecinde, «Tür kiye ve Amerika gibi yakın müttefikler, üçüncü şahıslara , değgin buhran anlarında meselâ Ortadoğu'da detaylar ve bazı sonuçlar açısından tamamen benzer bir tutuma sahip olmayabilirler» demişti. Ne var ki, son gelişmeler, tçüncü şahıslar dışında, doğrudan bu yakın iki müttefiki. Türkiye'yi ve Amerika'yı ilgilendiriyor. Bu bakımdan, karşılaşılacak problemleri sadece CHP'ye ya da MSP'ye yuklemek hatah olacaktır. Belki bir Meclis genel görüş mesi, belki de bir açık tartışma panelintfe, AP ve digeT par tilerin dış politika göruşleri, ka muoyuna bildirilmelidir. Bugüne geliş OrhanTÜZÜN Saat 13.30 19.30 Samatyı Cad. No: 400 TELı a 15 SS İran, Dünya Bankasına yardım edecek VTASHtNGTON îran, Dünya Bankasımn çıkaracağı tahvıllerden 200 mılyon dolarlık satın almayı taahhüt etmiştir. Bu konuda îran Şahı ile Dünya Bankası Başkanı Robert McNamara arasında anlasmaya vanldığı Washington'daki kaynaklarca bü dirilmektedir. Böylece, îran, ilk olarak uluslararası kuruluşlara mali yardımda bulunmaktadır. İran'ın petrol gelirinde meydana gelen artışın sonucu olan bu gelişmenın, Iran'ın uluslararası sonınlarda daha fazla söz sahibi olması sonucunu doğuracağı da kaydedilmektedir. îran'ın satın alacağı tahvıllerin faizi •» 8'dir. / (aA.) Çin kültürü ile yakınlaşma, Çinlilerin süreklı biçimde fcen di kendılenni yenilediklerini ve eşsiz bır yardtma ıriicüne sahip olduklarını gösteriyor. Hemen her yıl, Çın'in çenresinde buyük değışıklıklere yolaçmış. Freskolar ve kitebeier başka şeyleri de gösteriyor. Çın zaman zaman zayıfıam.ş ve v^teneksız yönetıciler elinde zor gunler geçırmiş. Gene aynı fcıtabe v» freskolarda. bu dönemlerı yabancı işgallerinln jjiediğı kolaylıkla anlaşılıyor. Çın sonra tekrar sılkiniD kendıpl toparlamıs. Ama her sılkınışi bir yeni çöküş dönemı ızlemiş tekraı. Vüzyıllar yuzyılları izlemiş ve sonunda Sun Yatsen'ın ortadan kaldırdığı Çıng hanedanı dönemıne kadar gelinmiş. Sun Yatsen devrimi ise. bugunkü dinamik Çin'in kurucusu Mao ÇeTung^ un da bir çeşıt müjdecisi olmuş. İnternational Herald Tribune EGITIM CİODİ KURUMLAPIN İŞİDİR İlk Serinin 2. Kitabı MEIIH CEVDET ANDAV BILİMLERİ MERKEZİ ÜNtVERSlTEYE NAZmUK 11 MART'TA YENİ SINIF AÇILDI (370 SAAT) Çırağan. Cad. No 71 Beşiktaş k Tel:48 09 50 (Ajanstür: 4794/2127) JFEN Yeni I aııiilaı ÇIKTI HER KÎTAPCIDA BULUNUR Beyrut'ta bir Boeing747 uçağını kaçırmak isteyen 6 komando yakalandı BETRUT Hollanda Kraliyet Hava Yolları'na (KLM) ait bir Boeing747 uçağına patlayıcı madde sokan 6 komando yakalanmıştır. Bunlar; yaşları 1925 arasında değişen 3'ü Lubnan uy ruklu, 2'si Fiüsinli ve l'i de Lib yalıdır. Soruşturmayı yürütenlere yakın kaynaklar, 6 Filistinli komandonun, ABD'ye uygulanan petrol ambargosunun kaldınlma smı önlemek amacıyla uçağı kaçırmayı tasarladıklarını ve bunu Arap Petrol Bakanlanna baskı için kullanmak istediklerini ileri sürmektedirler. Yakalanan komandolar arasın da; KLM havayollarının bagaj gorevlisi de bulunmaktatfır. Satış muduru aranıyor Müşavirlıjını yaptıgımız buyuk bır uiuslararası kuruluş. yurt ıçi vc yurt dı;ı pazarlama vc satışlannı yönetecek bir Pazarlama \e Satış Muduru aramak.tadır Adaylarda aranan ^cnel vasıflar : • Sınaî mamullerm pazarlama \c satışı alanında bılgı ve tecmbeli olmak. • Ydnetım ılke ve teknıkleri uzerınde bıigılı ve sıstcmatık çalışmaya alışkın olmak, • lngilizce lısanım iyı derccede bılmek. • Özel ve resmi kurulu;!arla olan ılışkılerde, temsil kabiliyetint haiz ve tecrubelı olmak. Turkıyc'nın buyuk kuruluşlanndan bırı olan bu şırketın Istanbul'da bulunan merkczınde Pa?ar!ama \e Satış Müdürlugune atanacak yonetıcıyc tatmınkâr bır ucrct \c sos>al yardımlar verilecektır Adayların ozgcçmi}lerım bır fotoğraf ile birlikte ; EOKA'nın yeni başkanı bir Yunan albayı LEFKOŞE cTA NEA» adh Kıbns Rum gazetesine göre, General Grivas tarafından kurulmuş olan gizli örgüt «EOKA» nın yeni başkanı Yunan Ordusu albaylarından ve gazetenin «Esneklikten yoksun ve yıkıcı çalışmalar uzmanı» olarak nitelediği Yoannis Dertilis'tir. Gazete, Dertilis'in bundan 1520 gun önce Atina'daki bazı askeri çevreler tarafından Adaya gonderildığini yazmaktarfır. öte yandan, gazetedeki bazı başka haberlerde de, EOKA'nın son günlerde Ada'ya gizlice 6nemli sayıda silâh soktuğu ve yeni EOKA kumandanının, örgutün savaş birimlerini bu silâhlarla donatmağa başladlğı belirtilmektedir. müşavirlikltd.şti. İsteme adresi: CAGDAS YAYINURI Cağaloğlu Halkevi Sokak No. 394] Cumhuriyet • 2128 Genel Mudur. P.K 378 Karaköy Istanbu! adrcsıne gondernelerı rıca olunur Mı'racaatlann gulılıjınc a?amı dıkkat \c hassasıvet gosttnlecektir. Göruşmeyc da%et edıleıncyen adayların muracaat yazılan belırteceklerı adrcslenne jonderıleccktır. Mehmet BARLAS ( Admar: 74125/2119)