Katalog

Halk Fırkası Programı Fırka kongresi encümeninde tetkik edilen Fırkanın muaddel programı evvelki akşam Kongre heyeti umumiyesinde alkışlar arasında kabul edilmiştir A Fırka, Cumhuriyetin milll hâ vaçlarını teshil, şöhretlerini muhafa za ve ihraçlarını temin tedbirlerile yakimiyet mefkuresini en iyi ve en emin kından alâkadar olacağız. surette temsil ve tatbik eder, devlet 8 Vatanın servet menbaları olan şekli olduğuna kanidir. Fırka bu sarsılmaz kanaatle Cumhuriyeti tehlike ormanlan, madenleri işletmek, bu suye karşı her vasıta ile müdafaa eder. retle istikbalimizi açmak ve aydınlatB Fırka terakki ve inkişaf yolun mak için yapılabilecek olan her tedda ve beynelmilel temas ve münase bire tevessül olunacaktır. 9 Nafıa işlerimiz her şubesinde betlerde bütün muasır milletlere muamelî ve verimli bir tatbik programına vazi ve onlarla bir ahenkte yürümekle tevfikan takip olunacaktır. beraber Turk içtimaî heyetinin hususi Bu işlerden büyük feyiz ve kuvvet seciyelerıni ve başlıbaşına müstakil Program hüviyetini mahfuz tutmağı esas sayar. vasıtası olan demiryolları inşaatına «Fırkamız encümeninde hazırla devam edeceğiz. C Irade ve hakimiyetin kaynağı nan rapor hükumet makamlarında Limanlar inşaatına münasip zamanmıllettir. Irade ve hakirıiyetin devle bulunan Fırka arkadaşlamızın tec larda başlamak lüzumu göz önünde tin vatandaşa ve vatandaşın devlete tutulacaktır. karşıüklı vazifelerinin hakkile ifasını riibeli tetkiklerinden de geçirildik Vilâyet şoseleri üzerinde çalışmakla tanzim yolunda kullanılması Fırkaca ten sonra Umumî Reislik Divaru tabüyuk esastır. Kanunlar önünde mut beraber memleketi bağlıyan iyi ve fenrafından hususi bir dikkat ve itina nî köprülere ve şose şebekesine çalışlak bir müsavat kabul eden ve hiç bir ile mütalea ve telhis ve teksif olu ferde, hiç bir aileye, hiç bir sınıfa, mak için amelî bir program tatbik onarak tertip edilen Fırka programı hiç bir cemaate imtiyaz tanımıyan fer> lunacaktır. Iktisadl maksatlara vefa edecek bir projesi encümenimizce tetkik ve mü leri halktan ve halkçı olarak kabul büyük su işi idealimizdir. Küçük su işederiz. zakere olundu. Fırkamızın dayan • D Ferdî mesai ve faaliyeti esas lerimizi başarmak ilk hedeflerimiz dığı büyük esasları veciz ve vâzih dendir. tutmakla beraber mümkün olduğu kabir surette tesbit eden ve vatanın ve 10 Kara, deniz, hava nakliyecilidar az zaman içinde milleti refaha, milletin bütün ibtiyaçlarını nafiz ve ğinin tanzim ve inkişafına çalışacamemleketi mamuriyeye iriştirmek için ğız. samil bir nazarla göriip bunları tatmilletin umumi ve yüksek menfaatle11 Hayvancılığın teşvikine ve hayrjnin icap ettirdiği işlerde, bilhassa ikmin için takip olunacak yollan ve vanlanmızın ıslahına, coğaltılmasına tisadî sahada, devleti filen alâkadar yakın ve uzak istikbalde alınacak çalışılacaktır. etmek mühim esaslarımızdandır. tedbirleri ifade eden bu proje bü • 12 Bahkçüıja ve sünkerciliğe e E Fırka, devlet idaresinde bütün tün esa» hatlarile encümenimizce hemmiyet vereceğiz. kanunlarm, nizamların ve usullerin i13 İktisadî mülâhazalarımızda tamamen tasvip edilerek ancak mak lim ve fenlerin muasır medeniyete teher hangi vekâlet ve makamlara ta sadı daha vazıh anlatmağa yarıya • min ettiği esas ve şekillere ve dünya alluk eden bütün devlet işlerinin milll ihtiyaçlanna göre, yapılmasını ve tatcak bazı kelime tadilleri ve maarif, iktisat noktai nazanndan mutlak karbik edilmesini prensip kabul etmiştir. iktisat, maliye ve adliye işlerine telı ve faydalı olması kaidesini umumiDin telâkkisi, vicdanî olduğundan alluk eden kısımlarda bir kaç ilâve yetle esas tutanz. Eskiden kalmış kaFırka din fikirlerini devlet ve dünya nunlann ve usullerin zamanla bu nokile kabul edilmiştir. Tadil ve ilâveler işlerinden ve siyasetten ayrı tutmağı tadan ıslahına ehemmiyet veriyoruz. milletimizin muasır terakkide başlıca »ebeplerini kendi kendine göstere • muvaffakiyet âmili görtir. Dö'rdüncü kısım cek mahiyette olduğu için vakitten F Fırka, milletimizin bir çok fekazanmak üzere burada onları bi • dakârlıklarla yaptığı inkılâplardan doMaliye rer birer saymağa lüzum görmiye 1 Fırkamızca devamlı ve hakikî ğan ve inkişaf eden prensiplere sadık tevazüne müstenit bütçe fikri maliye kalmağı ve onlan müdafaa etmeği erek son şekli bir an evvel müzakede esastır. sas tutar. re ve tasvibinize arzediyoruz.» 2 Vergi matrahlarını mümkün ol2 Türkiye Cumhuriyeti halkını ayduğu kadar safi irat esaslanna irca rı ayrı sınıflardan mürekkep değil ve Birinci kısım hedefimiz olmakla beraber mevcut fakat ferdl ve içtimaî hayat için iş böMethal vergi kanunlanmızı amell ve tatbikl lümü itibarile muhtelif mesai erbabma «Cumhuriyet Hallç, Fırkasının progbir itina ile ve milletin tediye kabiliayrılmış bir camia telâkki etmek esas ramına temel olan'ana fikirler, inkıyetini istihfaf etmiyen bir zihniyetle prensiplerindendir. lâbunızm başlangıcından bugüne katekâmül ettirmek hususundaki mesaA Küçük çiftçiler, B Küçük sadarkl füiyat ve tatbikatta aşikârdır. iye devam olunacaktır. nayi erbabı ve esnaf, C Amele ve işçi, Bundan başka bu fikirlerin başlıcalan 3 Gümrük tarifelerinl, muameleD Serbest meslek erbabı, E Sanayi fırkanın 1927 senesinde büyük kon Ierini milletin iktisadî menfaatlerine erbabı, büyük arazi ve iş sahipleri ve grece de kabul olunan nizamnamesi daha uygun şekillere koymağa çalış tüccar Türk camiasını teşkil eden başnin umumi esaslanndan ve ayni konlıca çalışma zümreleridir. Bunlarm her mak ehemmiyet verdiğimi? hususlar grece tasvip edilen Umumî Reisliğin dandır. birinin çalışması diğerinin ve umumî beyannameslnde de 1931 B. M. Meclisi camianın gaye, sınıf mücadelesi ye Beşinci kısım Intihabı münasebetlle neşredilen be rine içtimaî intizam ve tesanüt temin yannamede tesbit olunmuştur. Yalnız Milli talim ve terbiye etmek ve birbirini nakzetmiyecek su bir kaç sene için değil istikbale de 1 Milll talim ve terbiyede esas düsrette menfaatlerimize ahenk tesis eyşâmil olan tasavvurlarımızm ana hatturlanmız şunlardır: lemektir. Menfaatler kabiliyet ve çalan burada toplu bir halde yazalmıştır. a) Maarif siyasetimizde temeltaşı lışma derpcesile mütenasip olur. Kabul edilen maddeler berveçhi acehlin izalesidir. Maarifimizde hergün Üçüncü kısım tidir: nisbeten daha fazla çocuk ve vatan1 Vatan daş okutacak bir program takip olunİktisat 2 Millet Ziraat ve sanayi, madenler ve or malıdır. 3 Devletin esas teşkilâtı b) Kuvvetli, Cumhuriyetçi, lâik vamanlar, ticaret ve nafıa işleri 4 Âmme hukuku tandaş yetiştirmek tahsilin her dere1 İktisatta hareketli sermaye mü cesi için mecburî ihtimam noktasıdır. 1 Vatan, Türk milletinin eski ve himdir. Normal sermayenin yegâne yüksek tarihi ve topraklannın derinTürk mllletine, Türkiye B. M. Mecmenbaı milll sây ve tasarruftur. Bu liklerinde mevcudiyetlerlnl muhafaza lisine ve Türkiye devletine hürmet etnun için çalışmağı artırmak, fert ve eden eserlerile yaşadığı bugünkü siyamek ve ettirmek esasî bir vazife ola aile hayatında ve umumiyetle devlet sî sınırlarımız içindeki yurttur. Vatan rak telkin olunur. idaresinde mahallî ve millî idarelerde hiç bir kayıt ve şart altmda aynlık c) Fikri olduğu kadar bedenî inkişatasarruf fikrini kökleştirmek Fırka kabul etmez bir küldür. fa da ehemmiyet vermek ve bilhassa mızm başlıca prensibidir. milll seciyeyi derin tarihimizin ilham 2 Millet; dil, kültür ve mefkure 2 Kredi ve sigorta mes'elelerile ettiği yüksek derecelere çıkarmak bübirliği ile birbirine bağlı vatandaşların ihtiyacm talep ettiği ehemmiyette işyük emeldir. teşkil ettiği bir siyasî ve içtimaî he tigal olunacaktır. Kredide ucuzluk ve yettir. d) Terbiye ve tedriste takip edilen kolaylık temini başhca emelimizdir. usul, bilgiyi vatandaş için maddî ha3 Devletin esas teşkilâtı Türk 3 Ithalâtm ihracattan fazla ol yatta muvaffak olmağı temin eden bir milletinin idare şekli, vahdeti kuva emaması ve en nihayet ayni kıymette cihaz haline getirmektir. sasına müstenit olan bugünkü devlet olması tediye muvazenesinin temini şeklimizdir. Bu şekilde B. M Meclisi, e) Terbiye her türlü hurafeli ve yaiçin elzem addettiğimiz şarttır. millet namına hakimiyet hakkını kulbancı fikirlerden uzak, üstün, millî ve 4 Çiftçimizi kredi ve istihsal koolanır. Reisicumhur ve İcra Vekilleri vatanperver olmalıdır. peratifleri gibi iktisadî teşekküllere Heyeti onun içinden çıkar. Hakimiyet f) Her tahsil ve terbiye müessese mazhar etmek ve bu teşekkülleri te birdir. Kayıtsız, şartsız milletindir. sinde talebenin teşebbüs kabiliyetini rakki ve tekâmül ettirmek gayemizdir. Devlet teşekküllerinin en muvafığı bu kırmamağa, şefkat ve nüvazişle itina Büyük arazi ve çiftlik sahiplerinin ziolduğuna Fırka kanidir. etmekle beraber onları hayatta kusurraî kredileri rehin mukabilinde temin 4 Âmme hukuku Türk vatandaşlu olmaktan vikaye için ciddî bir intilarma teşkilâtı esasiye kanununun ver olunacaktır. Ziraî kredinin ana mü zam ve inzibata ve samiml ahlâk te essesesi olan Ziraat Bankarmzı kanudiği ferdl ve içtimaî hürriyet, müsavat lâkkisine alıştırmak mühim olduğu nî murskabe altında bulunduracak suve mülkiyet haklpını mahfuz bulunkanaatindeyiz. rette sahiplendirnıek ve faaliyetini durmak Fırkamızca ehemmiyetli esasg) Fırkamız vatandaşların daha ziyade ziraî sahada teksif etmek lardandır. Türk'ün derin tarihini bilmesine fev tedbiri alınacaktır. kalâde ehemmiyet verir. Bu bilgi Bir dereceli intilıabı tatbik etmek Bankanın sermayesini ziraî hareket Türk'ün kabiliyet ve kudretini, nefse yüksek emellerimizdendir. Ancak vave faaliyetlerin inkişafını temin ede itimat hislerini ve millî varlık için zatandaşı intihap edeceğini tanıyabilecek kıymete çıkarmak, esasü çalışma rar verecek her cereyan önünde yıkılcek vasıflar, şartlar ve vasıtalarla mümaz mukavemeti besliyen mukaddes mevzuumuz olacaktır. cehhez kılmak lâzımdır. Bunun temibir cevherdir. ni hususundaki mesainin matlup ne 5 Küçük san'atlar erba'bını ve esticeyi vereceği güne kadar vatandaşı 2 Mektepler hakkında başlıca finafını müşküller ve zâflardan kurtaryakından tanıdığı ve emniyet ettiği inkirlerimiz. mak ve onlara daha kuvvetli ve emnisanlan intihap etmekte serbest bırakyetli bir vaziyete koymak ve onlara a) Şehirlerde, köylerde veya köyler mafı, demokrasinin hakikî icaplanna kredi müesseseleri yaratmak düşünmmtakasında vaziyet ve ihtiyaca göre daha uygun buluruz. düğümüz esaslı noktalardandır. gündüzlük ve yatı mektepleri ilk, mekKüçük ve büyük sanayi, iptidaî madFırkamız, vatandaşların siyasî haktepler muntazam bir tatbik programı de müstahsillerinin menfaatlerine de lan noktasmda cinsiyet farkı gözet altında artırılacaktır. Köy mekteplerinuygun himayeye de nail olacaklardır. mez. Bilâkis Türk milletinin yüksek de sıhhat, yaşayiş ve mıntakasile müve derin tarihinde içtimaî hayatmı her nasebeti olan ziraat ve san'at fikirleri Milliyetçi Türk amelesi ve işçileri noktadan birliğs istinat ettirmiş olduverilecektir. nin hayat ve haklarım, menfatlerini ğunu bilen Fırkamız kadınlarımızın göz önünde tutscağız. Sây ile sermaye b) Meslek, san'at mektepleri mem belediye intihabında olduğu gibi meb'us arasında ahenk tesisi, bir iş kanunu leketin ihtiyacına yetişecek derecede intihabında da siyasî haklarım kullan ile ihtiyaca kâfi hükümlerin vaz'ı Fırartırılacak ve lüzumlu kurslar açılamalan için lâzım gelen müsait zemini kanın mübim işleri arasında görülür. caktır. hazırlamağı bir vazife addeder. Fırka . Sanayi ve Maadin Bankasmı harec) Her vilâyet merkezinde ve orta ancak bu takdirde tarihî ve şerefli haketli bir sermaye ile techiz etmek aslî tahsili memlekete yaymak esası gözeyatımızı yeni şeraite uygun simasiie düşüncelerimizdendir. tilerek icap eden kazalar mıntakala ihya etmiş olacağına kanidir. rında orta mektep bulundurmak lüzu6 Memleketin inkişafında bütün ticaret faaliyetleri mühimdir. y ! muna kaniiz. Orta mekteplerden uzak Ikinci kısım çalışan ve tekniğe istinat eden ser muhitlerdeki vatan çocuklarının hu Fırkanın ana vasıfları zur ve emniyetle istifadelerini temin maye sahipleri teşvik ve himayeye lâCumhuriyet Halk Fırkasının ana için talebeyi gece ücretle yatıracak yıktır. vasıflan: teşkilât yapmağa çalışılacaktır. Bu 7 Haricî ticaretimizin tanzimi 1 Cumhuriyet Halk Fırkası; başlıca işimizdir. Bu hususta ticaret er mekteplerde mıntakalarile münase a) Cumhuriyetçi, b) Milliyetçi, c) Halk babının faaliyetini semereli kılacağız. betl olan meslekî malumat verilmesine itina olunacaktır. çı, d) Devletçi, e) Lâik, f) İnkılâpçıdır. Milll mahsulât ve mamulâtımızın re Kİ4Mayıs 1931 « 'Cumhuriyet Dünkü Meclis Paris'teki hainlerin telgrafı red ve tel'in edildi ( Birinci sahifeden mabait ) [C. Halk Fırkası kongresinin program encümeninde hazırla nan ve evvekli geceki kongre heyeti umumiye içtimaında alkış lar arasında kabul edilen muaddel programı aynen dercediyo ruz. Encümen programa şöyle bir mukaddeme yapmışttr:] d) Ldselerimizi yüksek tahsile tam kabiliyetli talebe yetiştirecek surette her noktai nazardan takviye ve ikmal edeceğiz. e) Darülfünun, ıslah ve tensik edi lerek lâzım olan gaye yükseltilecektir. Yüksek me!:teplerimiz kendilerinden beklenilen neticeleri verebilecek mü kemmeliyete getirilecektir. 3 Güzel san'atlara bilhassa musikiye inkılâbımızın yüksek tecellisile mütenasip bir surette ehemmiyet ve receğiz. 4 Müzelerin ve umumiyetle eski eserlerin itina ile tasniflerine ve icap edenlerin yerlerinde iyi muhafazala nna itina olunacaktır. 5 Türk dilinin millî. mükemmel ve mazbut kül haline gelmesi hakkındaki millî teşebbüse devam olunacaktır. 6 Kitap, neşriyat ve kütüphane işleri Fırka için mühimdir. 7 Fırkamız, Türk vatandaşlannın vücude getirmiş oldukları ve getire cekleri bütün spor teşekküllerini, milletin kuvvetli ve iradeli tutulması noktasmdan fevkalâde mühim addeder, bu teşekkülleri idame ve himaye eylemeği vazife bilir. Altıncı kısım 1 Türk içtimaî hayatında ailenin mahfuziyeti esastır. 2 Nüfusumuzu artıracak tedbirler ehemnüyetle takip edilecektir. 3 Fırka çocuk hayatile sureti mahsusada alâkadardır. Doğum evlerinin artırılmasma çalışılacaktır. Amele mıntakalarmda kadm işçilerin çalış tıklan esnada çocuklarına bakacak müesseseler açılacak ve bunlann ar tınlmasına devam olunacaktır. 4 Kimsesiz çocuklar, yardıma muhtaç ihtiyarlar ve maluller milletin vesayet ve hlmayesi altındadır. 5 Millet işleri, Fırkamızca hususî bir ehemmiyeti haizdir. Bu husustaki mesai umumî ihtiyaçla mütenasip ve devamlı bir surette tevsi olunacaktır. 6 Fırkamız sıtma, verem, frengi, trahum ve saire sari hastalıklarla mücadele tedbirlerini genişletmeğe de vam edecektir. Himayei hayat ve umumi sıhhat Yedinci kısım Dahili, Adli, Haricî siyaset, memurlar, serbest meslek erbabı 1 Bütün inkılâp neticelerine vatandaşlann tam emnlyetini ve milll nizam ve inzibatı, dahilî, adlî teş kilât ve kanunlarile kollıyan ve ko ruyan ve hiç bir hâdise ve tesir önünde sarsılmıyan hükumet otoritesi kurmak ve işletmek işlerimizin temelidir. 2 Adliyede, mahkemelerin teşkili kanununu halkın ihtiyacına ve milletin ve memleketin menfaatine uygun gelecek surette tesbit ve ikmal ede ceğiz. Basit, amelî ve seri muhakeme usullerini genişleteceğiz. İcra ve tebliğ işlerinde matlup ne ticeleri seri ve kolay olarak temin edecek tedbirler alacağız. Mevkuflan, mahpusları ayırmağa ve hapisaneleri birer ıslah yeri haline getirmeğe çalışacağız. 3 Yurtta ve cihanda sulh başlıca prensiplerimizdir. 4 Milletin yüksek menfaatini daima göz önünde tutarak bütün dikkat ve himmetlerile vazifelerine hayatlannı vakfeden memurlar her türîü huzur ve refaha lâyıktırlar. 5 Memur olmıyan serbest meslek erbabını millî Türk mevcudiyeti için lüzumlu ve faydalı olan hizmetleri Fırkanın takdir gözü önünde tutulur. Kabiliyetleri ve hizmetleri karşılığım görmeleri için faaliyetleri sahasmı açık ve emin bulundurmak vazifeleri mizdendir. graf geldiği haberi Fırka meclis muhitinde çok şiddetli bir asa biyet havası yaratmıştı. Bu cemiyetin telgrafı şöyledir: Ankara'da Çankaya'da Mustafa Kemal Paşa Kanunu esasiye mugayir olan teşriî intihabat ile gayrikanunî riyaset intihabını şiddetle pro testo ederiz.» Türkiye siyasî mültecileri cemiyeti Mehmet Ali'nin telgrafında ise bir sürü hezeyan vardır. Ve amme hürriyetini serbest intihapîa kazanmak için Türk demokratlarınm mücadeleye şiddetle devam edecekleri bildirilmektdir. Telgrafm okunması Mecliste şiddetli hareketler uyandırmıştı. Yozgat meb'usu Süleyman Sırrı Bey kürsüye çıkarak: « Telgrafta kanunu esasiden bahsediliyor. Onun yeri burası değildir.» Dedi. Aza arasında gü rültüler oldu, «bu burada okun mağa değmez» sesleri işitildi. Bolu meb'usu Nazifi B. söz aldı: « Büyük küstahlıkları ma lum olan bu hainler için kahrol sun hainler diye bağırmanızı rica ederim. (Kahrolsunlar ses Ieri). Şenaat ve mel'anet namına her türlü fenalığı yapmış olan serseriler ve vatansızlar, meş'um baykuşlar bizim mukaddesatı mıza dil uzatıyorlar. Edepsizliğin, küstahhğm da bir haddi vardır. Kanunu esasiye mugayirdir, diyorlar. Hangi kanunu esasiye?.. Nazifi Bey bundan sonra hainlerin yaptığı fenalıkları birer birer saydı. Mecliste: « Kâşke bunları Hayırsıza da'ya gönderseydik!» Sesleri yükseliyordu. Vasfi Raşit Bey söz alarak: « Bu telgrafları aziz Reisimiz Meclis riyasetine gönderdikleri için bu müzakere açılmıştır. Yoksa onlara bir kıymet verildiği için değil. Hainlerin ismini bile anmak bir lekedir. Mecid'in uşakları i Cumhuryet müessesesine tahammül edemiyorlar.» met ve şerefle Dedi. iştirak ettim. » Hasan Fehmi Bey (Gümüşane) söz aldı. Bu hain Mehmet Ali'nin Hademei hassadan Mehmet Ağanın torunu olduğunu, kendisinin ötedenberi jurnalcılıkla iştigal ettiğini, seciye sahibi olmadığını, hırsız ve sahtekâr olduğunu uzun delâil ile anlattı ve: « Bu gibi mel'unlarm artık bu memlekettee zerre kadar toprakları yoktur.» Dedi. Hamdi Bey (Mersin) de kür süye geldi ve kendilerine siyasî Türk mültecileri namını vererek bir hezeyanname tertip eden Mehmet Ali ile arkadaşlarının mel'anetini izah ederek dedi ki: « Türk vatanında metbu yoktur. Türkiye'de bütün haklarını kullanmasını bilen Türk vatan daşı vardır. Bu telgrafm mahiyeti bir kaç kuruş koparmaktan iba rettir.» Reşit Galip Bey kürsüde çok heyecanlı idi. Uzun beyanatta bulurıdu. Bunlann vatana nasıl hiyanet ettiklerini izahtan sonra: « Mensubiyetile iftihar ve gurur duyduğumuz bir Türk mil leti vardır ki asla kimse buna tecavüz edemez. Mehmet Ali ve lâakal kendisi kadar hain olan arkadaşları va tansızlığa mahkum serserilerdir. Millet kesesinin soyucusu uğur suzlar bu telgraflarla ne isti yorlar. Onların maksadı Türkiye işlerinde rol çevirir gibi görünerek millî tesanüdü bozmak isti • yen ecnebilerden mel'anet pa rası koparmaktır.» Reşit Galip Beyin nutku uzun alkışlarla karşılandı. Hainlerin mahiyeti Metbu yok ! Reşit Galip B. kürsüde Fransız vatanperverlerine ithaf Halil Beyin izahati Bundan sonra kürsüye İzmir meb'usu Halil Bey çıktı: « Muhterem arkadaşlar; dedi, Gazi Hz. bu telgrafların Meclisi âliye arzını tensip buyurmuşlar. Buna hürmet ederek söze başlıyorum. Bu adamların mahiyetini dahile ve harice karşı teba rüz ettirmek için biraz arkaya gitmek lâzımdır. Beynelmilel vaziyet hep aley himizde iken ve İstanbul'da millî bir tesanüt teminine çalışıldığı sırada bu bozguncular faaliyete geçti. Mevkii iktidare geçtikleri za man ilk yaptıkları iş Balkan'lara gönderilen orduları dağıtmak oldu. Sonra utanmadan İngiliz mandasını kabul için uğraştılar. Ec Sekizinci kısım nebi mültecilerini teslim etmemek Vatan müdafaası için bir imparatorlukla harbi göze j 1 Vatan müdafaası, millî vazifealan devletin son hükümdarı bir lerin en mukaddesidir. Fırka askerliğin umum vatandaşlara istisnasız tatçok vatandaşları düşmana teslim biki esasını kabul etmiştir. etmek zilletini irtikâp etti. Türk ordusu her türlü siyasî mülâBu adamlar hep kendi ihtiras haza ve tesirlerin üstündedir. Ordu larını vatanın menafiini istismar nun, kendisine verılen hizmet, yüksek ederek tatmin etmek gayesini tavazifeyi her an muvaffakiyetle ifa edebilecek kudreti haiz ve asrın te kip ediyorlardı.» kemmüllerine uygun vasıtalarla mü Halil Bey bundan sonra vaziyet cehhez olmasma ehemmiyet veriyoruz. hakkında uzun beyanatta bulun2 Devletin yüksek bünyesinin sarduktan sonra: sılmaz emeli ve inkılâbı koruyan ve kollıyan Cumhuriyet ordusunun ve o« Arkadaşlar! Bütün vatannun fedakâr ve kıymetli mensuplan perverler için en mühim borç bünin daima hürmet ve şeref mevkiinde yük şahsiyetin etrafında toplan tutulmasma sureti mahsusada itina mak ve elele vermektir. Bu boz ederiz. ğuncular millî tesanüde karşı gelmek istiyorlar. (Lânet olsun Haziran maaşı sesleri). Senei maliye bidayeti dolayisile Halil Bey sözlerine ilâveten bu ay aylıkların tevziatının teahhür edeceğine dair neşrolunan haberle geçenlerde Riyaseti Cumhur intirin aslü esası yoktur. Yeni bütçe kıhabı hakkında söylediklerini izah sa zaraanda B. M. Meclisinin tas ederek: dikından çıkmasını müteakip Mali« Ben heyecanımla söyledim, ye Vekâleti neticeyi telgrafla Defkanaatlerimi arzettim. Fakat Mecterdarlığa tebliğ edecek ve haziran lisin verdiği karara hürmet ettim, pesin maaşının tevziine başlanacakReisicumhur intihabına hissi hürtır. Ankara meb'usu Yahya Galip Bey: « Bunlara yılan demek isti yorum, diye söze başladı; fakat utanıyorum. Çünkü yılan yalnız taarruz edildiği zaman sokar. bunlar için dünyada bir nam bulamadım. Bunlar acubei hilkat tir, bunları insanlar kabul etmez. Ben Fransa'yı küçüklüğümden beri vatanperver, insaniyetperver ve milliyetpervr bilirim. Fakat yazık, çok yazık! Teessüf ediyorum ki şimdiye kadarki kanaatim yanlışmış. Fransa vatanperverlerine hitap ediyorum: Siz vatanperver değil misiniz? Bu vatansızların cemiyet teşkil etmesine nasıl müsaade ediyorsunuz? Yazıklar olsun size diyorum. Bu paçavranın hiç ehemmiyeti yoktur. Reisicumhur intihabı kanunsuzmuş (!) köpek... Gene utanıyorum köpek demeğe!.. Sözümü yaşasın Mustafa Kemal diye bitiriyorum.» (Alkışlar). Gazi ebedî reisimizdir! İzmir meb'usu Sırrı B. söz aldı: « Bu telgrafı çekenlerin re daeti ahlâkiyesi hakkında benim söyliyeceklerimi arkadaşlarım ta* mamile izah ettiler. Bu intihap kanunu esasiye muhalifmiş! Kendi noktai nazar^arına göre olabi lir. Türk milleti teşkilâtı esasiyesini kendi kanile vecanile yazmıştır. Bunlar bunu idrak etmekten âcizdiler, bunlann telgrafı avavai kilâp kabilindendir. Gazi Mustafa Kemal ömrünün nihayetine kadar Türk milletinin en tabiî reisidir. (Alkışlar). Reisicumhur intihabı ve muamelesi bir formaliteden ibaretti.» Ali Saip Beyin sözleri Müteakibn kürsüye gelen Urf a meb'usu Ali Saip Bey hain Mehmet Ali'nin mahiyetini izah ettikten sonra: « Bunlar daima vatanımızı satmak istediler, fakat bir kârı şını satamadılar, yalnız müşteri lerini aldattılar. Şuna herkes emin olsun ki Gazi hayatta oldukLutfen Sayfeyi çevirinte