Catalog

10 Merve İrem YAPICI Utku YAPICI Ankara Üniv. SBE Ulusal İlişk. Coğrafyası büyük, nüfusu küçük ülke mesafe alıyor… C S TRATEJİ oylama gerekse kağıt üzerinden yapılan oylamalarda tüm prosedürler yerine getirilmekteydi. Her bir seçmene kimliğini göstermek suretiyle ve imza karşılığında oy pusulaları verilmekte, yardım amaçlı olarak başkasının oy kullanma işlemine dahil olmasına izin verilmemekteydi. Ancak bu arada bazı muhalefet parti grupları, bize seçimlere hile karıştırıldığı ve bazı seçmenlerin 78 adet oy pusulasıyla kabine girdiği yönünde açıklamalarda bulundular. Ne var ki, biz böyle bir duruma tanık olmadık. Jetisay kentinde de benzer gözlemlerimiz oldu. Ziyaret ettiğimiz ilk sandıklarda seçim prosedürüne ilişkin herhangi bir aksaklık gözlemedik. Aksine AGİT gözlemcilerinin bulunduğu sandıklarda gösterilen özel ihtimam bazen abartılı önlemlerin alınmasına yol açtı. Örneğin öğle saatlerinde gerçekleştirdiğimiz bir sandık ziyaretinde, gözleri görmeyen bir yaşlının yanına kimse verilmeden oy kullanmaya zorlandığına tanık olduk. Ziyaret ettiğimiz sandıkların birçoğunun köylerde olmasına ve köy halkının birbirini tanımasına rağmen oy kullanırken kimlik gösterilmesi zorunluluğuna büyük oranda sadık kalındı. Birbirine benzer imzalar hemen hiç görülmedi. Oy kullanma süreciyle ilgili görülen en önemli problem, oy kullanmanın sadece Kazakistan kimlik belgesi, geçici kimlik belgesi veya Kazakistan pasaportu ile yapılabileceğinin belirtilmesine rağmen, seçmenlerin bir kısmının muhtarlıklar tarafından verilen davetiyelerle oy kullanmalarıydı. Oy kullanma işlemleri esnasında karşılaştığımız bir diğer problem Aktau kentinde rastladığımız, bir sandığın girişinde asılı parti afişleriydi. Bunun dışında yine Aktau kentinde bazı sandıklarda seçmen sayısına oranla çok fazla sayıda oy pusulasının bulunması aklımızda bazı soru işaretlerinin oluşmasına yol açtı. Ancak bu aksaklıklar dışında ciddi bir problemle karşılaşmadık ve sayım anına kadar hemen her şeyin yolunda gittiği yargısını taşıdık. Seçimlerle ilgili sorunlar sandıkların açılması süreciyle ortaya çıktı. Büyük ölçüde sandık görevlilerinin demokratik seçimler konusunda bilgi eksikliğinden ve Maslihat ve parlamento seçimlerinde kullanılan oy pusulalarının aynı sandığa atılmalarından kaynaklanan bu karışıklıklar sandıkların açılmasının ardından da sürdü. Sayılar bir türlü tutturulamadı. Oy pusulaları birbirine karıştırıldı. Oy sayma işlemi oldukça uzadı. Bu süreçte gözlemlenen en önemli eksiklik oyların açık sayımının tam anlamıyla yapılmaması oldu. Örneğin Aktau kentinde oy pusulalarının sayılması açık ve şeffaf olmaktan ziyade seçim görevlilerinin kendi aralarında ve gözlemcilerin uzağında gerçekleşti. Oldukça uzun süren oy sayımı esnasında orada bulunan parti gözlemcileri ile seçim komisyonu arasında çeşitli gerginlikler oluştu. Üstelik oy sayımı bittikten sonra da seçim komisyonunun başkanı ısrarla protokolü doldurmadı ve gerginliği daha da arttırdı. Protokolün saatlerce doldurulmama nedeni sonradan anlaşıldığı üzere sayıların bir türlü birbirini tutmamasıydı. Sonuçta partilerin aldığı oy sayısı protokole farklı yansıdı. Oy sayımı sürecinde benzer sorunlar Jetisay kentinde de görüldü. Burada da, gözlemlemek üzere seçtiğimiz sandığın sandık görevlileri parti gözlemcilerinin ve bağımsız gözlemcilerin göremeyecekleri mesafeden oyları kendi aralarında tasnif ettiler. Pusulalar açıkça gösterilmedi. Çıkan oylar 1 8 Ağustos 2007’de Kazakistan’da parlamento ve ''Maslihat'' adı verilen yerel idare meclisi seçimleri yapıldı. Seçimlere Nazarbayev’in Nur Otan Partisi, Ulusal Sosyal Demokratik Parti/Gerçek Ak Yol Demokratik Parti Bloğu, Ak Yol/Adalet Parti Bloğu, Aul Partisi, Komünist Halk Partisi, Kazakistan Vatanseverler Partisi ve Ruhaniyet Partisi katıldı. Serikbolsin Abdildin başkanlığındaki Kazakistan Komünist Partisi ise seçimleri boykot etti. Seçimlere katılım oranı yüzde 65’lerde kaldı. parlamento seçimlerini Nazarbayev’in partisi Nur Otan oyların yüzde 88’ini alarak kazandı. Diğer partilerden en çok oyu ise Ulusal Sosyal Demokratik Parti/Gerçek Ak Yol Demokratik Parti Bloğu aldı. Ancak "ana muhalefet" konumundaki bu blok yüzde 4.62’lerde kaldı ve yüzde 7’lik seçim barajına takıldı. Böylece seçimin mutlak galibi Nursultan Nazarbayev liderliğindeki Nur Otan partisi oldu ve parti 107 sandalyeli meclisin 98 sandalyesine sahip oldu. Kalan 9 milletvekili Kazakistan Halklar Asamblesi tarafından atandı. Muhalefetsiz bir meclis tablosu ortaya çıktı. Daha önceki seçimlerden farklı olarak 18 Ağustos seçimlerinin uluslararası kamuoyu tarafından "demokratik" olarak etiketlenmesi Kazakistan yönetimi tarafından oldukça önemli görülmekteydi. Çünkü Kazakistan yönetimi 2009 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) dönem başkanlığını talep etmekteydi. Bu talep, seçimler öncesinde Kazakistan’da görülen demokratikleşme yönündeki anayasa değişiklikleri sürecini yarattı. Kazakistan seçimleri Kazakistan, 2030 yılını ‘Büyük Kazakistan’ yılı ilan etti. Bu hedefe ulaşmak amacıyla çalışıyor. Bu doğrultuda ekonomik altyapı çalışmaları hızla sürüyor. Gösterge olarak yeni başkent Astana’daki gelişmeler gösterilebilir. Astana, bozkırda yeni kurulan bir kent durumunda... biçiminde demokratik bir gereklilik olarak sunuldu. Demokratikleşme konusunda asıl önemli değişiklik ise Parlamento’nun Devlet Başkanı karşısında güçlendirilmesi yönündeki girişimler oldu. Örneğin Parlamento’nun Devlet Başkanı tarafından görevden alınma gerekçeleri daraltıldı. SEÇİM GÖZLEMLERİ Seçim gözlemcisi olarak bulunduğumuz Kazakistan’ın Hazar Denizi kıyısındaki Aktau ve Güney Kazakistan bölgesinin Jetisay kentlerinde seçim günü ziyaret ettiğimiz ilk sandıklarda seçim prosedürüne ilişkin herhangi bir aksaklık gözlemedik. Aktau kentinde sabahın erken saatlerinde açılışına tanık olduğumuz seçim sandığında tüm açılış prosedürleri mükemmel bir biçimde yerine getirildi. Aynı şekilde gün boyunca dolaştığımız sandıklarda diğer ülkelerden katılan gözlemcilerle birlikte her şeyin gayet düzgün bir şekilde yürütüldüğü kanısına vardık. Nitekim gerek elektronik ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ Seçimler öncesinde gerçekleştirilen anayasa değişikliklerinden ilki temsil sayılarında yaşandı. Senato ve meclisten oluşan temsil organlarının üye sayıları arttırıldı. Anayasa değişiklikleri ile senatör sayısı 39’dan 47’ye, cumhurbaşkanının senatoya atayacağı üye sayısı 15’e çıkarıldı. Diğer taraftan alt parlamento organı olan meclis üye sayısı son anayasa değişikliği ile 77’den 107’ye çıkartıldı. Bu sayının 98’inin seçimlerle işbaşına gelmesi, 9’unun ise etnik azınlıkların çatı kuruluşu olan Halklar Asamblesi tarafından atanması kararlaştırıldı. Nazarbayev yönetimi tarafından; 9 üyenin Halklar Asamblesi’nce atanması, etnik grupların temsilindeki çoğulculuğu gözetme Nazarbayev