Catalog

Bu uzun ve sarsıntılı yolculuktan sonra, 19 Mayıs sabahı erkenden vapur Samsun’a ulaştı. İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal’in göreve başladığını, (sadeleştirilmiş olarak) şu telgrafla öğrendi: “Dâhiliye Nâzırı Ali Kemal Bey’e... Bugün öğleden evvel saat sekizde Samsun’a ulaşıldığını ve acizaneme emanet edilen göreve başlandığını bildiririm. 19 Mayıs 1919. Dokuzuncu Ordu Müfettişi Tuğgeneral Mustafa Kemal.” Samsun’da ilk iş memleket genelinde ordu ile ilişki kurmak olacaktı. Mustafa Kemal önce Erzurum’daki 15. Kolordu komutanına 21 Mayıs 1919 tarihinde bir şifreli telgraf yazarak ülkede durumun almakta olduğu korkunç şekilden üzüntü duyduğunu, millete ve ülkeye borçlu olunan vicdani görevin en iyi birlikte çalışmakla yerine getirilebileceği kanaatiyle bu görevi kabul ettiğini, bir an önce Erzurum’a geçmek istediğini, ancak Samsun ve civarındaki asayişsizlik kötü sonuçlar doğurabileceğinden, burada bir süre kalacağını bildir dikten sonra, kendisini şimdiden aydınlatacak konularda bilgilendirilmesini rica etti. Ardından 23 Mayıs günü Ankara’da bulunan 20. Kolordu komutanına yazdığı şifreli telgrafta, Samsun’da bulunduğunu ve İzmir bölgesindeki gelişmeler hakkında onun daha kolaylıkla alabileceği bilgileri öğrenmek istediğini bildirdi. 20. Kolordu komutanı üç gün sonra verdiği yanıtta İzmir’den düzenli bilgi alamadıklarını, Manisa’nın da işgal edildiğini, Afyon’da bulunan 23. Tümenin mevcudunun az olduğunu ve orada ellerine geçen erleri bu tümene gönderdiklerini anlatıp, Kastamonu ve Kayseri yöresinde bazı asayiş olayları hakkında da haberler gelmeye başladığını söylüyordu. Bu haber üzerine Mustafa Kemal, Havza’ya, 20. Kolordu komutanına ve bu kolordunun bağlı bulunduğu Konya’daki ordu müfettişliğine, Afyon’daki tümenin güçlendirilmesi için hangi kaynaklardan yararlanılmakta olduğunu ve tümenin gücünün artırılmasına maddî olanak bulunup bulunamayacağı nı sordu. Kolordu komutanı buna cevaben düşmanın bir işgalci durum alması karşısında, 23. Tümenin bulunduğu yerden ayrılmayacağını ve saldırıya uğrarsa, halktan sağlayacakları yardımcı kuvvetlerle savunmaya geçeceklerini bildirdi. Bu arada Samsun’da İngilizlerin varlığı ve Rum çetelerinin faaliyetleri, karargâhın içerilere çekilmesi zorunluluğunu doğurmuştu. Bunun üzerine Mustafa Kemal, Dahiliye Nezareti’ne gönderdiği bir telgrafla Merzifon, Amasya ve Havza’daki bazı şikâyetlere yönelik olarak yerinde incelemeler yapmak ve gerekli tedbirleri almak için karargâhını geçici olarak Havza’ya taşıyacağını, ancak haberleşmenin güvenliği açısından adresin şimdilik yine Samsun olacağını bildirmişti. O sırada Havza’da 5. Kafkas Tümeni’nin bir alayı bulunuyordu, ama askerler sefil durumdaydı. Artık Mustafa Kemal’e, memleketin çeşitli köşelerinden düzenli haber akmaya başlamıştı. Erzurum’da Vilayatı Şarkiye Üstte Rauf (Orbay) Bey, Anadolu’ya hareket etmeden evvel, henüz görevinden istifa etmediği dönemde. Solda İtilaf Devletleri’nin haksız işgalleri karşısında artık İstanbul’da bir şey yapamayacağını anlayan ve ilk fırsatta Anadolu’ya geçmeyi planlayan Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da ayak bastığı Samsun limanı (sol sayfada) ve kentten bir görünüm (solda). 71