Catalog

MUSTAFA KEMAL’İN HÜKÜMETE MEKTUBU Mustafa Kemal, İzmir’in işgalinin ardından gerekli tepkilerin verilmesi için bir tebliğ yayınlamasından üç gün sonra, 31 Mayıs 1919 tarihinde Harbiye Nazırı Şevket Paşa’dan bir telgraf aldı. Şevket Paşa, bölgeden bugüne kadar ulaşan raporlardan ufak tefek şikâyetler dışında bir olay olmadığını bilmekle birlikte, beyan edilen durum hakkında bir tahkikat yapılıp sonucunun bildirilmesini istiyordu. Şevket Paşa’nın ilettiği bu notada, Sivas ve yakınlarındaki Ermeni sığınmacıların esenliği hakkında son zamanlarda kaygı verici haberler alındığı, bundan dolayı bölgede bulunan Ermenilerin iyice korunması ve gözetilmesi için elden gelen her türlü önlemin alınması, herhangi bir şekilde öldürme ya da kötü davranış olursa kendisinin doğrudan doğruya sorumlu tutulacağını bildiren bir telgrafın bölgedeki komutana ivedilikle çekilmesi yolunda emirler verilmesi, bu talimata benzer talimatın ilgili sivil memurlara da verilmesi yazılıydı. Sivas Vali Vekilliği’nden gelen bir diğer telgrafta ise Albay Demange’ın İzmir’in düşman eline düşmesi üzerine Aziziye’de Hıristiyanların ölümle korkutulduğunu ve bu gibi durumların müttefik askerleri tarafından şehrin işgaline neden olacağını bildirdiği yazılıyordu. Oysa Mustafa Kemal’in İstanbul Hükümeti’ne gönderdiği rapor, bu iddiaları tümüyle yalanlar mahiyetteydi ve beklenenin çok dışında bir içeriğe sahipti. 2 Haziran 1919 tarihli bu raporda, (sadeleştirilmiş olarak) şöyle söyleniyordu: Erkânı Harbiyei Umumiye Dâiresi Havza’dan Harbiye Nezâreti’ne gelmiş şifredir. Sivas ve civarında evvelce bulunan Ermenileri ve bilahare gelen mültecileri tehdit edecek hiçbir hadise olmamıştır. Ne Sivas’ta ve ne de civarında endişe yaratacak hiçbir hal yoktur. Herkes sessizce iş ve güçleriyle meşguldür. Bunu sureti katiyede arz ve temin ederim. Binaenaleyh İngiliz notasındaki istihbarat kaynağının ne olduğu bilmem lazımdır. İzmir’in ve Manisa’nın işgaline yönelik üzücü haber üzerine Müslüman halkın yaptığı ve Hıristiyan unsurlar hakkında hiçbir düşmanca fikir gütmeyen toplantılardan belki bazılarını bozmaları akla gelir. İtilaf Devletleri milletimizin hukuk ve istiklaline saygılı kaldıkça ve millet devletin dokunulmazlığından emin bulundukça, gayrimüslimlerin korkuya kapılmasının hiçbir sebebi yoktur ve bu bakımdan devlete karşı her türlü hukuklarını taahhüt ve buna tamamıyla emniyet buyurulmasını istirham ederim. Fakat istiklal ve milli mevcudiyetini imha ve kalan mevcudiyeti tehlikeye sürükleyen işgal, kasıt ve saldırı gibi İzmir havalisinde görülmekte olan fiiliyatın benzerlerinin ortaya çıkmasına karşı ne halkın heyecan ve vicdani tepkilerini ve ne de bundan kaynaklanan ulusal gösterileri men ve tevkif için nefsimde ve hiç kimsede kudret ve takat göremeyeceğim gibi, bu yüzden meydana gelebilecek hadiseler karşısında mesuliyet kabul edebilecek ne kumandan ve ne de mülkiye memuru ve ne de hükümet tasavvur ederim. 3 Haziran 1919 Dokuzuncu Ordu Müfettişi Mustafa Kemal 70