Catalog

Gundem Sayfa 3 Dış ticaret rotası değişiyor mu ? on yıllarda ıthalat duzeyının gıderek daha da ıstıkrarsızlık ve uretmeden kazanma eğılımı surerse dıkleşen bır artma eğılımıne gırdığı sıkça dıle fark daha da açılacak Karadenız Ekonomık Işbırlığı kapsamındakı ulkeler ve eskı Sovyet getırılıyor Tam uyelık gerçekleşmeden Cumhurıyetlerı'ne yapılan ıhracat payındakı artışa ımzaladığımız gumruk bırlığı anlaşması dıkkat etmek gerekıyor nedenıyle AB ulkelerınden ıthalatımızın payında geçen yılın ılk 7 ayında yuzde 49 2'ye varan Bu durumda ıhracat rotamızı ısrarla Batıya yoneltmek bır artış goruldu Zamansız ve aleyhımıze kabul edılen yerıne yenı pazarlara yonelmek daha akıllıca olabılır maddeler nedenıyle bu eğılım bu yıl da suruyor Bu Herşeye karşın ıthalatın artışını sadece gumruk gıdışe ış adamlarımız da artık ses çıkarmaya başlıyor bırlığının olumsuz etkılerıne bağlamak yanlış olur Geçen ay Alman özal ekonomısının Dışışlerı Bakanı Klaus Seçilmiş ülke gruplarına göre dış ticaret lıberalızasyon konusunda Kınkel'ın Turkıye başarılı olduğunu one YHhk Degışım zıyaretınde de Turk Ocak Temmuz Stjü^t/ Ihracattakı Ithalattakı surenler, ulkenın payı (%) payı (%) Ihracat Ithalat ışadamları AB ulkelerı ıle ıçıne suruklendığı AB ülkeleri 5. 52.7 3.9 49.2 49.8 ıthalatın artışından uretımsızlık batağında duydukları kaygıyı dıle 4.7 Karadenız Ekonomık Işb. 11.5 &9 30.6 ıhracatın nasıl getırdıler arttırılacağı ve buyuyen 2.5 Ekonomik Işbırlığı Teş. 32.8 7.7 4.8 Genel olarak ıthalattakı dış ticaret açıklarının Bağımsız Devletler Topl. 10.7 7.0 50.9 1.9 artış aynı donemde nasıl kapanacağı Turk Cumhurıyetlen 0.7 11.6 3.3 75.0 ıhracatın hemen hemen konularında pek fazla Islam Konferansı Teş. 16.2 12.1 9.6 10.8 4 katı Ekonomık goruş bıldıremıyorlar S Tepegöz C/erçek yolculuk geçmi^e yolculuktur' diyor bir şarkı. Çunku orada bulursunuz va>anmışı, iyisiyle kötüsuyle olaylan ve olgulan. I urkıyc'nin gerçeği için de geçmişe bir yolculuk gerekiyor. Hem de trenle, evet bildiğini/ kara trenle bir yolculuk. Kara trenin isli paslı tarihinde Turkive'nin vakın geçmişine yon veren olayların ra> lardan geçtığı gorulur sanki. loplumsal yapının şekillenmesinde onemli veri olan etkenlerin makaslarda kesişnğinc tanık olursunuz adeta. Kuşkusuz çok genis, bir bilimscl ara^tırma konusu olan böyle bir süreç, daha dar biçimiyle ama daha keskin ve daha guncel bir ko^eden, orneğın kapahlmış, tt'rkedilnırç bır istasyondan ya da katarlann raydan çıkanldığı eski bir vagon fabrikasından ele alınabilir yine de. DemiryoUanmiA, yaklaşık 150 yıl önce İngilizlerin malı olma koyıluvla yapılmaya başlamrken, bunun Osıtıanlı ıçın vcnı bir emperyali/m kuşatması olacağı belki de bilinmiyordu. Ama oyle oldu. Imtıya/ süreci Almanlan ve Fransızları da kapsadı kısa surede. Ta ki 'demir ağlar', Cumhuriyef in engin ka/anımlanna kaülıncaya kadar. Cumhuriyet'in kuruluşundan 195fl'ye kadar geçen siirede i/Jenen ulıısal polıtıkalar, 'anavurdu dort ba^tan ören' çelik raylar yarattı. O/Jenı dolu vagonlar, sevdalı topraklara bu diyann insanını taşıdı durdu yıllarca. Derken, gelen liberali/asyon süreci, Cumhuriyet kazanımlannın tumiine olduğu gibi, sevdalı trene de 'musallaf oldu. Yeni diınya düzenımn ekol ısımleri 'ne vaparsak liberal oluru/" tarhşmalarında, trene ayn bir kin kustular. Kitlesel olmasından dolayı olsa gerek ona 'komiinist' diyenler bile çıktı. Ve karayolu aşkı, Amerikan otomobil ve petrol devlerinin üİkemizin çıkaıiannı ne kadar çok diışündüklerının bır esen olarak geçiverdi raylann ustundcn. 1986') a kadar kâr eden demiryollan bırden /arara ba^ladı. Satı^çılar, ellerini ovuşturdu. Şündi de yine bir Amerikan fîrması, eski önderlerini örnek alarak geldi ülkemi/e ve buyurdu: Demiryollannızı özel taşımacılara devredin. Yasa taslagı bile hasırladı. O halde, şimdi Mustata kenıaJ'in ycnıdcn trenle Ankara'ya geli$ /.aınanıdır... Ekonomi'nin bu sayısında yaşannmı/ın tatsız fakat değişmez yol arkadaşlan olan faturalan, degişik yiı/Jeriyle tanıyacağı/. "Bunda bir gariplik var ama ncdir" dcdigimı/ kâğıtlar, hani şu her ay bir oncekınden daha fa/Jasını ödedigimi/ Sureklı artı^ teonsi' uygulanmış faturalar. IVİerak ediyor musunuz?. Yoksa, "Bana ne" deyip çıkıyor musunuz işin içinden? Kiıçücuk bir meraktan vola çıkıp koskoca bir ara^arma şirketinin kurulu^ nikâvesını ve ara^brmanın ne olup ne olınadığınu bır ankctın kaça çıkacağuu ve 'sağlıklı soııuca kaç parayla ula^acağınızı' iç safyalarda öğrenebilirsiniz. Cumhuriyet Ekonomı Hoş gelen trenin keyfini kaçırdılar Müteahhitler Libya'dan uzaklaşıyor urkıye Müteahhitler Bırlığı'ne kayıtlı Turk Türk Müteahhit firmalann muteahhıt fırmalarının yurtdışında ustlendıklerı yurtdışı işlerinin ülkelere göre dağılımify ışlerde, Lıbya'nın payının son yıllarda gıderek Azntaycan azalmaya başladıgı goruluyor 1990'dan once 2.28 uzun donemlı ortalamalarda Lıbya ustlenılen ış S ArabisUn 2.37 hacmı bakımından sureklı bırıncı ulke olurken, bu tarıhten B Rusya sonra yerını Rusya Federasyonu'nun aldığı goruluyor 2.58 Kuveyt Turkıye Müteahhitler Bırlığı yetkılılerı Lıbya ıle tıcaretın Pakistan 3.21 azalmasının başlıca nedenının Turk muteahhıtlerın uzun 4.02 Türtunmıs suredır Lıbya'da yapılan ınşaat ışlerınden alacaklarını 4.19 toparlayamamaları olduğunu ıfade edıyorlar. Almanya 5.02 Yıne tablolarda ust sırada yer alan eskı Kazakktan Sovyet ulkelerının hızlı bır ımar surecınde olmaları da 5.21 sıralamanın 1990 yılından sonra bu ulkeler lehıne değışmesıne yol açıyor o Almanya da, eskı Sovyet Cumhurıyetlerı ve Libya'dan sonra Rusya Fed 6141 Rusya Fed 7007 Rusya Fed 5976 Rusya Fed 2696 muteahhıtlerın en fazla ış yaptığı ulke durumunda 8.37 Lıbya Pakistan 938 Almanya 1114 Kazakıstan 1316 Turkmenıstan 6.31 Almanya Sozkonusu ulke ıle yapılan ışlerde 446 Lıbya 1037 Lubnan 12.12 Kazakıstan 6.18 Kazakıstan 444 Kazakıstan 491 Almanya 8.86 1990 sonrasında kararlı bır artış gozlenıyor. S Arabıstan 5.83 özbekıstan 2.29 Turkmenıst 421 Romanya 6.54 Lıbya ıle yapılan anlaşmalarda ıse benzer kararlılık 356 Kırçızıstan 2.20 özbekıstan 341 Pakistan 574 Ukrayna gorulemıyor Ustlenılen ış tutarına gore hesaplanan 319 T«rkmenıst 199 Pakistan 230 özbekıstan 567 Almanya ortalamalarda Lıbya'nın payı zaman zaman yuzde 518 Dtğer 390 Dığer 2094 Dığer 512 Dığer Vın de altına duşuyor Oysa 199096, ortalamasında eskı Sovyet Sosyalıst Cumhurıyetlerının payı yuzde 60' ın 7996 rakamlan ocakekım aylannı kapsamaktadır uzerınde Lıbya'nın yuzde 12 27 ve Almanya'nınkı yuzde 5 02 ıken, bu ulkelerı Pakistan ve bazı Arap ulkelen ızlıyor Sonuç olarak Sovyet Sosyalıst Cumhurıyetler Bırlığı'nın dağılışı Turk muteahhıtlerın ışlerını oldukça açmış ve Lıbya'dakı alacakları yuzunden bozulan morallerını duzeltmış gorunuyor T Kimya sanayii de ithalata dayalı U neden oluyor Işlenmış sanayı oranlardakı ıthalatına karşın ıhracat lkemızın dışarıya rakamlarının son uç yılda duşuş sattığı urunler tablosu urunlerı ve yatırım maddelerı, Turkıye'nın ıthalatının en onemlı trendıne gırdığını de gozden uzak sureklı tartışılmasına kısmını oluşturuyor. tutmamak gerekıyor karşın bır turlu Bunlar arasında kımya sanayı Sadece kımya sanayıındekı dış değıştırılemıyor Ihraç urunlerının payı da bır haylı yuksek ticaret rakamları ıncelendığınde urunlerı fuarlarında sergılenen Organık ve ınorganık kımyasal 1994'te 2 mılyar 421 mılyon dolar, mallar buyuk oranda doğal urunler ıle ılaç sanayı 1995'te 2 mılyar 274 mılyon dolar, kaynaklara ve hafıf teknolojıye hammaddelerı Turkıye'nın geçen yılın ılk yarısında ıse 1 mılyar dayanan konfeksıyon, tekstıl ve dışandan aldığı kımya urunlerının 553 mılyon dolar açık verdığı tarım urunlerının dışına onemlı bır kısmını oluşturuyor Son gozlenıyor çıkamıyor uç yılda gerçekleşen rakamlara Turkıye'nın dış ticaret açığını Bu durum, gelışmış teknolojı ve bakacak olursak, 1995 yılında dığer azaltmak ıçın ıhracatı arttırmak ağır sanayıye dayalı ıhraç yıllara gore daha az ıthalat yapıldığı kadar ıthalatı azaltmaya onem urunlerının sayısının bır turlu dıkkat çekıyor Turkıye'nın yuksek vermesı gerektığını vurgulayan çoğaltılamamasına neden oluyor Boylece, ıthal yetkılıler, kımya sanayının ıkamecı ekonomı yanı sıra tum Türkiye'de Kimya îSanayîî'nin durumu polıtıkalarının sanayı urunlerının ulke Turkıye'nın uretım 1994 (mılyon $) 1995 (mılyon $) 1996 (mılyon $) ıçınde uretımının ve dış tıcaretınde Uretim arttırılması ve bu 6.332 5.016 5.920* oluşturduğu çarpık bağlamda tartışılması 3.608 3.187 1.856" Ithalat yapının yıllardır gerektığıne dıkkat 1.187 303" Ihracat 913 artarak surmesıne DPT DIE çekıyorlar () Ocak Eytul (") Ocak Hazıran CUMHURİYET EKONOMİ DERGİSİ • İMTİYAZ SAHİBİ BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN YENİ GUN HABER AJANSI BASIN VE YAYINCILIK A.Ş. • GENEL YAYIN YÖNETMENİ: ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRU HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MUDURLERİ DİNÇ TAYANÇ, İBRAHİM YILDIZ (SORUMLU) • GORSEL YONETMEN MEHMET SEDAT DEVİR • REKLAM MEDYAC Grafık GRAFİK SERVİSİ