Catalog

14OCAK2001 SAYI 773 19 yordu çunku Eskı halını bılenlenn bugun ıçı kararıyor, yurumek ıstemıyorlar O zamanlarmuştenlenmınçoğuRum'du örneğın, Yunanıstan'da yaşayan Angelıka adında bır muştenm vardı Her yıl gelıp elbıse dıktırırdı Artık muştenm olmadığı halde yıne de her yıl bana Metaksa gondenyor Unutmazbem" Kızı Dılek Hanım'ın da unutamadığı muştenlerden bırı olan Angelıka, onlarca yılıaşıparamızagelıyor, Alı Ceyhan'ın dıktığı pcmbe, bele oturan tayyorunu gıymış, o kendıne has şıvesıyle konuşmaya başlıyor adeta "Ah, Alı Beyzığım Su kuplar, su dıkısler Başka hıcbı yerde bulamadım bolesını " Bır yandan anlatıyor, bır yandan da telaşla dukkânın ıçınde koşuşturup duruyor Alı Ceyhan Durdurakyokonunıçın ŞaşkınI ığımızı gorunce kızı Dılek Gulses atılıyor "Butunterzılertezcanlıdır Babama'Sabah bekle, bız senı alalım' denz O duramaz, çıkargelırdukkâna En ufak ışınbıle başından aynlmaz, yetışecek mı dıye telaşlanırdurur" Bu telaş zaman zaman çok da ışıne yanyormuşTem Alı'nın YılldronccGozde Fılm, 1 Mahmutroluıçınbırkaftansıpanşı venpdeıkısaattehazırlanmasmııstedığınde Terzı Alı hi7İakostumuhazırlayıvermış Dılek Gulses, "Pratıklık,butun hdydtımıza yansıyor" dedığı sırada, bır gcnıjaz, tclaşld ıçerı gırıyor ve çok scvdığı eteğının yırtıldığını soyluyor Dencyımlı terzı, eteğın tam yırtığın uzennden geçen yerıne ve karşı taratına dıkış atıp, dıkışlcrı eteğın kendı susuymuijgıbıgosterıvor Buyukbırııstalık gerektıren bu sorun, boylccc kısa surcde ço/uluyor Genı,kız, vu/undememnunbırıfade, dılınde hayranlık dolu bıı 'teşekkur", aynlıyor Rengârenk kumaşların, ust ustc yığılmış. teğellıgıysılerınvedortbıryanındddğılmı^ ıplık parçalarının arasındakı bu sıcak sohbete veda ederken aklımıza muşterılerden NesrınÖ/turk'unbırso7uduşuvcrıyor "Bız bu dukkânldrda scvgı çoğaltıyoruz, yc mılım mılım yaptığı provalar, ozenle hazırladığı tclalarbıryanda, konfeksıyonlarda aynı anda kesılcn cllı pantolon bır yanda "Bu mcslektc kendın yaratıyorsun Hanım gelır,' Şoyle bır tayyor ıstıyorum, beh bıraz otursun, şurası şoyle, burası boyle olsun' dıyeanlatır Senonccçızersın " Terzı Ah tam bu noktada, yıllarca dıkışten, kendı deyımıyle "ıplık çekmekten" yorulmuş gozlennı hafıfçe kısıyor, elını kalem tutar gıbı sıkıp havaya kaldınyor "Kâğıda çızersın once Daha sonra muştenye, ıstedığı gıbı olmuşmu, sorarsın Provayı da mılım mılım yapacaksın' Şımdı çok kolaylaştı meslek Ha/ırkalıplar,yapışkan telalar Ama bır defa utuledın mı gıysı kayıyor" Zeyyat Selımoğlu'nun "Bır Terzı Soyunuyor"undakı terzı Dımo'nun arkadaşı kunduracı Kadn soze kanşıyor sankı "Herkesın uzenne gore hazır ceket, pantolon Olur mu be Dımo, sen soyle Allah seversen Bırdebendeneyeyım.dedım Bılmem bır mağaza, çok ıyısıymış Bır ceket 1 gıydım sırtıma, vay vay vay Omuzun bın bayır aşağı, oburu dağdan yukan Ulan, bırtarafını duzeltıyorsun, oburtarafı sarkıyor, eteğını topluyorsun, yakası alıp başını gıdıyor Kolunuçekeyım dıyorsun, hoponuaçılıyor Bırsıkıntı bastı, sırtımdan aşağı bır ter, hay Allah kahretsın, cekctı sırtımdan fırlatıp attığım gıbı kapıyı zor buldum Hanıbırddkıkadahagecıksemboğulacağımhd " PAZARIN PENCERESINDEN Roma neden battı? SELÇUK EREZ T ürkıye'de bır suredır ışler lyı gıtmıyor önce televızyonlaria yansıtılan bıllboard'lara verılen pahalı ılanlarla "Türkıye, enflasyonu yenıyori" dıye dıye enflasyonu tuşa getıreceğımıze ınandık ve ardından ıktısaden yeriere serıldığımızde bıze borç para veren çıkınca, "Bakın, Türkıye'nın ekonomık gucune guvendıklerınden bıze hemen kredı açıyoıiar!" demeğe başladık Ama bayram ve yılbaşı nedenıyle çarşıda pazarda duşunce soran televızyon muhabırlen, vatandaşlanmızın bunlan yutmadıklarını, lyı yansıtıyorlar Hepımız bır taraftan söylenıyor, bır taraftan da gazetelerın vb ekonomı sayfalannda nıçın bır türlu duzelemedığımızı ırdeleyenlerın dedıklerını anlamaya çalışıyoruz Ekonomımızın eleştırmenlen bu gune dek yapılan hataları saya saya bıtıremıyorlar Bu hataların herbırı bellı aralıklaıia yenılendığıne gore artık bambaşka bır sorunun da cevabının aranması ve bunca yanlışın nıçın bu kadar çok tekrarladığının sorulması gerekmez mı? Asıl yapılması gereken bu cevabını bulduğumuzda sorunlarımızın en onemlılerını çözeceğımız soru uzerınde durmaktadır Tarıh bıze ışık tutabılır Tarıh Vakfı geçen yıl Italyan ıktısat tarıhçısı Carlo Cıpolla nın ıkı yapıtını ' Neşelı Öykuler başlığı altında bır arada yayımladı Prof Cıpolla bunlardan bırınde Roma Imparatorluğunun neden battığını ıncelıyor Amerıkalı bır toplumbılımcı, oteden berı öne surulen batış nedenı teorılerıne bır yenısını eklemış Rorna nın soylu sınıfının yavaş yavaş kurşun zehırlenmesı yuzunden çöktuğunu ıddıa edıyor Canlı varlıkların bedenlerınden kolay atılamayan kurşun bellı bır dozun ustunde alındığında zamanla bırıkıp once kabızlığa, sonra sınır sıstemı bozukluklarına erkeklerde kısırlığa kadınlarda duşuklere, çocuklarda zeka gerılıklenne ve sonunda olume yol açabılıyor Kurşunu ıçtıklerımızden yedıklerımızden soluduğumuz havadan hatta gozumuze çektığımız surmeden bıle bol bol alabılmekteyız Amenkalı toplumbılımcıye göre Romalılar, tehlıke eşığının çok ustunde yer alan mıktarlarda kurşun yutariaımış Plınıus bıle yıyeceklenn pışırılmesı ıçın tunç değıl kurşunkaplann kullanılmasını önenrmış, Romalılar aynca kurşun borulardan akan suları ıçerek, kurşun kaplarda kaynatılmış mayalarla hazırlanmış şarapları dıkerek kurşunlu ılaç ve kozmetık kullanarak bedenlennde fazlaca kurşun bınktınrtermış Neurotoxıcology dergısının 1993'te yayımlanmış sayılarından bınnde (14,23) C VVınder adlı bır araştıncı, kurşun fazlalığının, erkekte lıbıdo, yanı cınsel durtu azalmasına, sperm sayısının duşmesıne, kadında da kısırlığa, duşuklere yol açtığını açıklamaktadır Kurşunlu besılerle kısırlaşan yetennce çoğalamayan ustelık zekâ ortalamalan da gıderek azalan Romalılar guneyden Arapların doğudan Macariarın kuzeyden Iskandınavya'lılann saldırılanna dırenememışler Eskı Roma Imparatorluğu topraklannda nüfus azalıp kentler tenhalaşınca ve ormanlarla bataklıklann kapladığı alanlar genışleyınce, durumu duzeltecek afrodızyaklar aranmış Bunlann en onemlısı olan karabıber de Doğu'ya gıden yollar Muslumanlarca tıkandığından karaborsaya duştuğunden ınsanlar önce Bir performans ve... umutlannı ahırette kavuşacaklarını duşledıklerı ödullere baglayıp beklemışler, ama sonra sabırları tukenmış ve "kutsal toprakları Muslumanlardan kurtarmak" v gıbı bır gerekçe ıcat edıp karabıber ve dığer afrodızyaklara yenıden bol bol kavuşmak ıçın Haçlı Seferierıne gırışmışler Bu teorı doğru olabılır mı? Pekâlâ olabıhr! öyleyse, bız de bu kıssadan hısse turetebılır mıyız? önce bızde kurşun mıktannın hangı duzeylerde olduğuna bakmalı Amerıkan Aıle Hekımlığı Dergısı'nın 2000 yılı Ağustos sayısında M Ellıs ve K Kane, ABD'de okul öncesı çağda bulunan çocukların %4'unden fazlasında kan kurşun duzeyının dl de 10 ug den fazla olduğunu bunun da zekâ katsayısındakı duşukluğe yol açtığının bılındığını açıklamaktadırlar Insanlar bu yuksek dozda zararlı maddeyı, yağlıboyalardakı borulardakı ve yakıtlardakı bazı fabrıkalardan toprağa, oradan sulara akan kurşunları bedenlennde bınktıren balıklardan mıdyelerden almaktadıhar Marmara sahıllerınde günun hemen hemen her saatınde kahverengı sularda balık tutan yurttaşlarımız kurşunlu boyalarla boyalı ışyerlerıne ulaşmak ıçın yola çıktıklarında gelıp geçtıklerı duraklarında ya da trafık tıkanıklığından Bugunteıvılergenellıkle pantolon pa(,ası kısaltmak fcrmudrdeği!>tırmekvs gcrcktığındc anımsdnıyor Bız, kunduracı Kadıı'nmnctretlcsozcUığı"konfeksryon"devrının(,otuklanyı/çunkıı Bunedenledırkı, ckım ayında bılboardlan susleycn "Terzı Alı'denBıçkıDıkışKurslan 'afışlennıgoruncc kaf dldrımi7 kdns. ı verdı 15 gun suren kursldiddTcı/ı Alı Dulunea'dasıparı^len alıp dıktı, bır yandan da dıki!>ın ıncelıklerının gosterdığı vıdeo bant seyırcılere gobterıldı Projeyı onercn tıyatrocu Nadı Gulcr, sanatld zanddtı buluşturınay ı dma<,lddığını soyluyor Alı Ceyhan'ın, Dulcınea'dakı on beş gunden en çok aklında kalan, fotoğraflar "Gelıp gelıp fotoğrafçektıler" dıyor "Sonra benı yolda gorenlerde dıyorlarkı,'Artıksenmeşhuroldun' Yahu ben 15 gunde mı meşhur oldum r > 75 yaşında, 60yıllıkTem Alı başlıyorhıkâyesını anlatmaya "Kırşehır'debuyudum UğurMumcu,benımçocuklukdrkaddşımdır Tcrzılığı orada oğrendım, Aşıkpaşalı ZeynelUsta'nınyanında Ankara'yageçtım sonra, bır de bekâr odası buldum Altımda bır hasır var, hasırın ustunde yatıp kalkıyorum Yokluk, fukarahk " Terzı Alı, 17 yaşındayken, mılletvekıllennın unlu terzılen "HalıtNecatı Beyler"ın yanına gırer "Bıraz çalıştıktan sonra kardeşımle anamıaldımyanıma Yokluk Ekmek alacak paramız zor yetışır " Terzıhkte ceket dıkmek, ışın donum noktası sayıhr O, bu ışe oylesıne heveslıdırkı, uç ayda ceket dıkmeyı oğrenır "En zoru ceket1 Astarını elde dıkc ceksın, aşağısınapanton yapacaksın Zordur,zor " 1960'ta Istanbul'a gelır, Istıklal Caddesı'ndeılkdukkânınıaçar Artık ustadır Neden Beyoğlu'nu scçtığını sorduğumuzda şoyle yanıtlıyor "EnşıkhanımlarBeyoğlu'ndagezı Ali Ceyhan kenttn tarihini de üstleniyor... kaplumbağa hızıyla gıden otobuslennde, dolmuşlarında bekledıklen yollarda bol bol kurşunlu benzın kaynaklı egzoz dumanı soluduktan sonra gun batarken vardıklan yıne kurşunlu boyalarla boyalı evlerınde bol kurşunlu denız mahsullen tuketmıyorlar mı? Marmara Bolgesı dışında yaşayanlarımız ıçın balık olmasa bıle dığer kurşun kaynakları ıle ıçlı dışlı olmak kaçınılabılır bır şey mıdır? ABD'de 1950'lerden sonra boyalara ve daha sonra yakıta kurşun katılmamaya başlandığı halde çocukların %4'unden fazlasında zarar verebılecek mıktarda kurşun bulunmuşsa bızde yeterlı araştırmalar yapıldığındavanlacak sonuç ne olur? Herhalde ABD'den çok, Roma Imparatorluğu'nda geçerlı duzeyler çıkacaktır karşımıza Acaba bedenımızdekı, daha kötusu, beyın dokumuzdakı fazla kurşun mu böyle hatalar yaptınyor bıze? Romalılann başına gelenlerınkıne benzer felaket ve sonlarla karşılaşmamak ıçın ne yapmalıyız? Belkı de, bundan sonrakı seçımlerde aday olmanın koşulları arasında "tam teşekküllü bır hastaneden alınmış, kanında kurşun duzeyının yetennce duşuk olduğunu yansıtan ve bır heyetçe onaylanmış bır raporun da bulunmasını' şart koşmak gerekecek ^