Catalog

18 CIJMHURİYH DERGt Sepulcre Kilisesi. Camılerinazilerisinde. Sayısızkilisevarönümüzde... Zeytin Dağı yamaeında kutsal mezarlarda Hassidimler dua ediyor. MusaPeygamber'in göğe yükseldiğine inanılan bu yerde kurulan mezarlık, Yahudiler için çok önemli. Kıyamet gününde ilk uyananlar arasında yer almak isteyenler, parasını bastırıp buraya gömülüyor. Ederi, lOObindolarcivarında. Otobüsle kent yolculuğumuzu Kubbetül Aksa'nın önünde noktalıyoruz. Ardından sikı güvenlik önlemlerialtındaki eski Küdüs'e giriyoruz. Ağlama Duvarı'nın bulunduğu meydan tüyleridikendiken ediyor. lsrailyıldızlarınin sıralandığı duvarın hemen altında araçlannın içinde bekleyenaskerlergöze ilk çarpanlardan.Ellerindesilahlarıylapürdikkat çevrede dolaşan genç erkek ve kadın askerler yanımızdan geçip gidiyor. Ağlama Duvan önüne dua etmeye giden Hassidimler, silahı omzunda genç bir asker, kucağındaki çocuğuyla bir ileri bir gcri sallanarak dua eden, zaman zaman göz yaşlarını silen genç bir baba.. Ağlama Duvan'nin üzerinden isc tüm ihtişamıyla yükselen altın sansı kubbeli ömerCamisi. Kadın veerkeklerin ayrı ayrı ağladığı bu duvar, l ö 515 y ılında yapılmıs,. Bu tapınma yeri tam 600 yı I sonra Romahlar tarafından yerle bir edilmiş. Tapınağın ayakta kalantek duvarı önünde deyıllardır ağlayan, dua eden Yahudiler...Burası Yahudiler için oldukça öneml i. Ruti, saatlercegünlerce duvarın önünden ayrılmadan dua eden Yahudilerden söz ediyor. Duvarayöneliyoruz. Hassidimler rahatsız. Duvarın hemen yanındaki ufak kapıdan giriyoruz. Uzun vegeniş birkoridordayüksek sesle dua eden I lassidimlerin sert bakışlarınakarşın içeri giriyoruz. Demirparmaklı odalarla, bol kitaplı raflar dikkatimizi çekiyor. Bir anda ortaçağın tüm karanlığının üzerimizeçöküyor. Kendini sadece dineadamış ve dünyadaki tüm gelişmelcre kendilerini kapamışbu insanlar tarihmişgibigeliyor. Hassidimleringiderekyükselmeyebaşlayandualarıbudünyadanaynlmazamanının gcldiğini anımsatıyor. Dışarı çıkıyoruz. Ortalığı birbirine katan bir Hassidimle karşılaşıyoruz. Turistlerin üzerine doğru bağıra çağırayürüycn Hassidim Israilliaskerlertarafından karga tulumba arabaya sokuluyor. Nedcn bağırdığını ise Ruti'den tüm ısrarlara karşınöğrenemiyoruz. Amaanladığımıztek şey, orada pek istenmediğimiz. Ağlama Duvan 'nın önünden merdivenlerdenMüslümanmahallesine doğru yöncliyoruz. Ruti, "Benden buraya kadar" dey ince şaşınyoruz.Nedenidahada!ja!jirtıcı:"Kubbetül Aksa Filistinlilerin kontrolünde. Yabancn lar sadece sabah belirli saatlerdegirebiliyor,'1 dey ip Kubbettül Aksa hakkında bi Igi vermeycbaşlıyor. Ruti'den ayrılıyoruz. Filistinli çocukların "Change, change" sesleri arasında gösterilen yereyöneliyoruz.Oösterilen kapıdan girip, dar vekaranlık bir yoldauzaktakiışığa doğru yürüyoruz. Keskinbirkokugenzımiziyakıyor. Merdivenleri çıkıp ışığa ulaştığımızda nereden çıktığını bilemediğimiz iki Filistinli genç yolumuzu kesiyor:"Kimsiniz?.." [ Türkiye'den geldiğimiz pek inandıncı gelmiyor gençlere. İçeri girme isteğimiz sıcak bulunmuyor. Sonradanöğrenıyoruz. Nedeni y anımızdaki kadınlar. İki üç dakika süren konuşmamızyolarkadaijlarımızdanbirisinin, "Selaymünaleyküm" seslenişiyle sonlanıyor. Filistinli gençlerinbeyazdişlerini görüyoruzkaranlıkta. Sonra yanımızdakikadınlara başörtüsü veriyorlar. Dar kapıdan içeri dalıyoruz. ömerCamisi'nin bulunduğu yerinadı TapınaklarTepesi. Burada ilktapınağı yaptıran Süleyman Peygamber. IÜ960yılında yapılantapınak 400 yıl sonra Babillertarafından yıkılmış. IÖ 515 yılında aynı yerde ikinci tapınak yapılmıs. Romalılarbu tapınağı 600 yıl sonra yerle bir etmiş. Gümüş. kubbeli El AksaCamisi'nininşatarihiise 715. Deprem sonucu yıkılan cami 1034'te yeniden inşaa edilmiş. Haçlıistilasının ardından kiliseola Dinler mozaiği Kudüs'te inançlar hâlâ birbirine düşman, eller ise tetikte. •1 Topraklar kutsal ama insanlar acılı YAZI VE FOTOĞRAFLAR: MERİH AK şte kutsal kent, işte Kudüs" diyor rehberimiz Ruti... Yol boyu ilcrleyen siyah elbiseli, sıyah şapkalı, uzun saçvesakallıradikaldincilsrailliler (Hassidim) ile yolu boydan boya kesen askerlcr;birhaftalıkgeziboyuncaartıkalıştığımızgörüntüler...Israıl'deveKudüs'tcüçşeyikcsinlikleyadırgamayacaksınız:"Silahlı genç kız ve crkeklcr, Hassidimler ve trafik..." tzmir'dc lOderecedegiydiğimizclbiselerin ağırlığı ve sıcaklığı ıçinde ycrimden doğrulurkenbakışlanmıHassidimlereyöneltiyorum. "Bunlarda Israil'in Aczmendilcri" esprilcri otobüsün içinde yankılanırkcn Ruti şaşkın sjaşkın bakıyor, anlamamıs. gözlerle. ! stanbul 'da doğup büy üdükten sonra I srail'e gelen Ruti BaharKeren bir Türk göçmenL.KonuşmalarımızınHassidimlennüzerine yoğunla^ması üzerine anlatmaya başlıyor. Bir tsrail başbakanınin "Biz savaşıyoruz, bari bunlar da bizim için dua etsin" dediği Hassidimler, o gündcn bu yana askere gitmiyor, vergi vermiyor ve sadece kendi aralannda evleniyorlar. lsrail'deki devlet düzenini beğenmiyorlar. Hedefleri birdindevletikurmak. Yüzde 3 olan oy oranlarını bugünlerde yüzde 16'larakadarçıkarmışlar. Israillileriıı Hassidimlerden; Hassidimlerintsraillilerdenhosjlandıklarıpeksöylenemez. Hassidimler ArapMüslümanlardanve özellikle Ağlanıa Duvarı önünde fotoğraflarını çeken turistlerden de pek ho^lanmıyorlar. Güvenlik kordonu ve Hassidimleri gcride bırakıyoruz, kars.ımızda trafik keşmekeşj, betonyığınıylaYeni Kudüs. ..Otobusümüz, Kudüs Üniversitesi'nin bulunduğu tepeye darsokaklardazorluklaulaşıyor. Sontepeyi aijtığımızda uçsuz bucaksız Neeef Çölü karşımızda... (,'ok dcğil 1520 yıl önce insanlann sıcaktan kavrulduğu bölgede şimdi ağaçlaraltındaNecef Çölü'nü seyrediyoruz. Ruti uyarıyor:"lsrail'de doğal ağaç hiç yoktur. Hepsi tektekdikilmiştir..." ArdındanlsraillibilimadamlarınınNecef (,'ölü'nü yeş,illendirmeçabalarındansöz ediyor. Ekolojistlerin"Doğanındengesiyleoynamayın"uyarısı ileduraklamış. Otobusümüz, 4 bin yıllık tarihiyle dinlcrin doğduğu kente, eski Kudüs'e yöneliyor. ZeytinDağı'ndanKudüs'ebakıyoruz...Gözeılk çarpan altın sarısı kubbesiyle Ömer ile El Aksaeamileri.Kubbetül Aksa'yıoluşturan bu iki caminin hemen yanındakiliselerdikkatimiziçekiyor. Bulunduğumuz tepeye yaslanan Rus kilisesi, Maria Magdelena'nın adını tasjiyor. Isa'nın çarmıha gerildiği yer St. Kubbetül Aksa, FUistinlilerin kontrolünde. Yabancılar sadece belirli zamanlarda girebiliyorlar buraya.