Catalog

10EYLÜL1995. SAYI494 lik, kimsclcrin 1015 yıl önce aklına bile getirmediği gelişmelerin ardından, insanların serbest piyasa ekonomisinde kendi dertlcrine düşmesindensonra... Rehberimiz Olga'nın kentle ilgili tanıtıcı bilgilcri, kısa sürdü. Konu, bazı sorular üzerine "mafya"ya geldi. Artık o hale gelmi^ ki, tıpkı rüşvetsizolmadığı gibi mafyasıziş yapmakdaolanaksızmış. Ardından Olga'nın öğütleri: "Amanözelliklegeceleri,bilmediğiniz yerlerc yalnız gitmeyin. Ceplere, cüzdanlara, çantalara dikkat. Ne olur, ne olmaz..." Bu tür öğütlere, her zaman olduğu gibi gülümsedim. Dcrken Olga'dan başlayıp otobüsün arka sıralarına değin gelen konu, gerçekten çokilginçtı; Moskova'nıntambir faiili mechul cinayetlcrkentı olduğu söyleniyor, son bir yılda doksanı aşkın işadamının kurban gittiği anlatılıyordu. Doğrusu, bu kadarı daabartıdırdiyedüşündüm. Ilkfırsatta bu konu öğrenilmeliydi. Kızıl Meydan'dan başlayıp, sokaklara, otcl lobilerine, oradan gazetelere yansıyan her yerde ycni Rusların öyküleri var. Arbat Sokağı'nda sanat söyleşilerindcn çok, bu öyküler konusuluyor. Çok küçük bir azınlığı oluşturan bu grubun, nasıl su gibi para harcadıkları, çarları imrendirecek eğlcnceler düzcnlediklcri anlatılıyor. Mercedes, Moskova'nın geniş caddelerinin en gözde arabası. Geçen yıl ne Almanya ne de başka bir yer, en yüksek satışını Moskova'da gercekleştirmiş Mercedes. Stalin'in bir zamanlar "Bu binalar öyle güzel ve sağlam olsun ki, Sovyet işçisinin nasıl yaşadığını tüm dünya görsün" diye yaptırdığı evler, son yıllarda Rusya pazarına hücum eden yabancı şirketlerin ilgi odağı. Henüzyasalartoprakmülkiyetine izin vermesc de bu konutlar, yaklaşık 80 bin dolarlık kullanım hakkıyla bu şirketlere merkcz oluyor. Kurulmaya çalışılan serbest piyasa ekonomisinin bir yüzü böyle. Ya diğeri ? Aylık ortalama gelir 100120 dolar olunca; kira, su, elektrik, havagazı.tclcfon nercdeyse iki ayda bir zamlanınca; bedava sağlık ve eğitim sistemi, emcklilik ve yaşlılık güvencelerı sallanmaya başlayıp, iş.sizlik de üstüne binince karmaşabüyüınüs. Ithal mallarla dolan Rus pazarında insanların ücretleriyle nasıl geçindikleri sorusu, pek anlaşılır biçimde yanıtlanamıyor. Kızıl Meyd'in"dan başlayarak en iijlek caddelerde bile gece gündüz demedcn bir çokinsan,birşeylcrsatıyor. Kadınlarel islerini.oyuncakbebekleri pazarlıyor. Genç kadınların ellerindc, satılık kediler, köpckler. Evinde pasta börek yapan yaslı bir kadın, küçük tepsiyle müsteri bekliyor. Tahta bir sandığın üstene konmuş iki üç balık, hemen yanında genç bir adamın kucağtndaki birkaç bıra da öyle. KENT 15 Mercedes'in saltanatı... Öğıendım. Gazetecıler, ı^adamlan, konuşabildiğim herkesin yanıtı, üç aşağı be^ yukarı aynı oldu. Özelliklc henüz kaosun sürdüğü ekonomide gündeminilkmaddelerinden biri, mafyanın pay istcdiği yeni Rus işadamlarının öldürülmesiydi. kent llk gençlikten bir anı, ' 'Moskofuşakları nerde? " Ardından patlayan tokat, yıllar sonra Moskova da dikiliyor karşıma. Bu kent, Kızıl Meydanı 'yla, Lenin heykeliyle, elinde ne varsa onu satan, bu arada umutlannı tüketen insanlarıyla çarpıyor. Otuz küsur yılda iki tokat! Dayanılır gibi değil... Stalin 'in ülke mimarisini, işçinin gücünü göstermek için yetiı tepeye yaptırdığı yedi benzer binadan otel olanu~ zendekı yanlışlıklaryapılmaz." Kısacası Moskova sokaklarında geleceğe ilişkin güvensizlik ve kaygılardılegctiriliyor. KentintekLenın heykelinın çevresi de, son günlerdc ülkenin gidişinden hoşnut olmayan protestocuların gösterilerinc daha sık tanık oluyor... Benzersiz bir altyapıyla donatılan kentin merkezi Kızıl Meydan'daki Kremlin vc 500 yıllık masalsı katedral, görkemli mimarileriyle en çok Japon turisitlerin akınına uğruyor. Stalin döneminde kcntin yedı ayrı tepesine yapılan yedi benzer binadan biri otele dönüştürülmüs. Beş bin yabancı aynı anda geceleyebiliyor. Artık deri montlu, kimileri dazlak kafalı, bira içen gençlerin mekânı, Arbat Sokağı'ndaTokatlı Hüseyin, Türk patronunun GürcüIcrdenaldığı i/inleçalıştırabildiği dükkânda, dönerkesiyor. Bir zamanlar kuyrukların eksilmediği Mc Donalds'ların, hızlıtrafiğiyitmiş. Puşkin, Lenin, Andrey Rublev, tarih müzelerı, Tretyakof Galerisi, Bolşoy, Ç'aykovski ve Dançenko müzikal tiyatroları hem Moskovalılar hem de turistlerle dolup tasıyor. Marx hiç yaşatılmıyor. Lcnın koskoca bu kenttc aneak tek bir heykeliyle, kendı adını taşıyan caddenin başında ayaktabırakılıyor. Vc Moskova'da Nâzım'ın me7arı. Memlekettcn gelip, soğuk taşa sıcak topraga bir karanfılbırakanTürklerın,anlatılmaz duygularına, bocalamalarına, usulca süzülcn gözyaşlarına tanık oluyor...^ Komünistler yine gözde... Kazı kazan benzeri loto da, oldukça ilgi görüyor. Görkemli metronun girişlerindeki küçük masalarda lotocular, yeni düzenin şans arayanlarına tımut dağıtıyor. Tabii çoğunluk için aslında, umut tüketiliyor. Manzara genel olarak böyle. Ikı ay sonra yapılacakseçimler için kamuoyu yoklamalarının çoğunluğu, komünistleri ilk sırada gösteriyor. Birçok insan bu konuda hemfikir. Gerçı hemen ardından şöylc bir vurgulamaya da gerek duyuluyor: "Komünistler birinci olsa da artık o eski düzen gelmez. Eski dü Arbat Sokağı'nııı Tokatlı döncnisi Hiiseyin. Nereden nereye?