Catalog

(30 EYLÜL 1936 / 22 KASIM 1976) Sevgi Soysal: 12 Mart’ın ‘doğrucu’, ‘feminist’ yazarı Kızı Funda’nın söylemiyle “Çok güzel bir kadın... Fiziksel Çocukluğu Ankara’da Selanik Caddesi ile Yenişehir semtinde geçen güzellikten öte hep güzellik arayışında, güzellik görmek Sevgi Soysal, cezaevinde yazdığı, bir kavak ağacının devrilmesinden ve yaratmakla ilgili bir kadın...” olan Sevgi Soysal (30 Eylül 1936 / yola çıkarak toplumsal düzene, düzeni değiştirmek isteyenlere, 22 Kasım 1976), insanın üzerine kurulan her çeşit egemenliğe karşı düzenin ezdiklerine odaklandığı Yenişehir’de Bir Öğle Vakti (1973) dik duruşuyla gerçeklik kazanan bir başkaldırının yazarıydı. romanıyla 1974 Orhan Kemal Roman Armağanı’nı kazandı. Toplumunun bir parçası olduğunu hiç unutmayan, öykü ve Çok genç yaşta gelen ölüme karşı, “İçimde, bir türlü gem romanlarının kahramanlarına, gazetelerde yazdığı yazıların vuramadığım bir yaşam hızı; geceleri plan kurmalardan gözlerime okurlarına da unutturmayan bir yazardı. uykular girmiyor… Hayatı sevdim, insanları sevdim. Ama yenildim...” diyen, direnen bir kadındı. Sevecen bir insan, yaşama Yaşamını ve yazarlığını kökünden değiştiren 12 Mart döneminde sevinciyle dolu, neşeli, cesur, inatçı, özgür ruhlu, alaycı, hem çocuk Yürümek müstehcenlik gerekçesiyle toplatıldı. 12 Mart Muhtırasına hem büyük olan, dobra dobra bir yazardı. muhalefet ettiği gerekçesiyle bir süre tutuklu kaldı, 1965 yılından başlayarak çalıştığı TRT’deki program uzmanlığı işinden ayrıldı Yeni genç kadın tiplerini romanımıza kazandıran, yapıtlarında asıl ve tutuklu olan Mümtaz Soysal’la Mamak Cezaevi’nde evlendi. ağırlığın kadın dünyasında olduğu -yazarların sıfatlandırılmalarına İkinci kez tutuklanıp sekiz ay cezaevine kaldı ve sürgün karşı olsa da- 12 Mart’ın doğrucu, feminist, gerçekçi, devrimci cezasını çekmek için Adana’ya gitti. yazarı Sevgi Soysal’ı sevgiyle, saygıyla anıyorum. dan okuma olarak ortaya çıkan kadınlık durumu bu öykü- ÖNER YAĞCI lerinin de en belirgin özelliği oldu. ‘TUTKULU PERÇEM’ VE VAROLUŞÇU ‘BARIŞ ADLI ÇOCUK’ ÖYKÜLERİYLE SEVGİ SOYSAL! Hastalığının izlenimlerini ve 12 Mart sonrası toplum- 1960’lı yılların başında özellikle Değişim dergisin- sal değişimi aktardığı Barış Adlı Çocuk’taki (1976) ağır- de yayımlanan bireyin sıkıştırılmışlığını, kuşatılmışlığı- lıklı olarak sivil ve askeri cezaevlerini konu edinen öykü- nı, bunalımını, anlamsızlığını, yalnızlığını, tükenmişliğini leri de tanıklıktı. irdelediği “varoluşçu” öykülerinden oluşan Tutkulu Per- Kendisiyle, kahramanlarıyla, yaşananlarla ilgili muzip- çem (1962); insanın üzerine kurulan her çeşit egemenliğe liklerini kattığı öykülerinde mizah önemli bir özelliğiydi, karşı dik duruşuyla gerçeklik kazanan bir başkaldırının yaşamdaki alaycılığını öykülerine de yansıtmayı başarmıştı. yazarı, toplumunun bir parçası olduğunu hiç unutmayan, Metin Altıok’un, “Sevgi Soysal İçin” adlı şiiri onun bu öykü ve romanlarının kahramanlarına, gazetelerde yazdı- özelliğini vurgulayarak “Sakal bıyık takmıştır/ Ölümün ğı yazıların okurlarına da unutturmayan usta yazar Sevgi kurukafasına,/ Karşılaştığında mutlaka./ İki kırmızı ka- Soysal’ın (30 Eylül 1936 / 22 Kasım 1976) ilk kitabıydı. ranfil koyup/ Göz çukurlarına/ Geçip karşısına gülmüş- Bireyin çevresinden soyutlanmasının, bilinçaltının öne tür” dizeleriyle başlıyordu. çıkarılmasının açıkça görüldüğü, kadın gözüyle ve kar- ‘YÜRÜMEK’ ADLI KİTABI TOPLATILDI, şılıklı konuşmalarla kurguladığı, kadınlık durumunun ve 12 MART MUHTIRASINA MUHALEFET biçim kaygısının öne çıktığı, özgün bir anlatımla sunduğu ETTİĞİ GEREKÇESİYLE TUTUKLANDI! metinlerdi Tutkulu Perçem’deki öyküler. Öykülerinde kadın dünyasının ayrıntılarına girip ce- ‘TANTE ROSA’ sur bir biçimde cinsellik ağırlıklı olarak evlilik konusu- Özgür, kişilikli, güçlü, müthiş teyzesinden yola çıka- na neşter vurduğu ilk romanı Yürümek’te (1970), Elâ ve rak birbirine bağlı öykülerden oluşan ve özgün anlatımıy- Memet’in çocukluklarından yetişkinliklerin geçiş döne- la dikkatleri çeken Tante Rosa’da (1968), çocukluğundan mini ağırlıklı olarak Elâ’nın gözünden iç düşünüş ve ko- ölümüne kadar bir kadının yaşamının farklı dönemlerini, nuşmalarla anlattı. özgürleşme, yaşamına biçim verme arayışını aktardı. Öykülerindeki karamsar, umutsuz, yalnız, şaşkın kadının Gözlem gücünün ve yaşamın anlarından yola çıkarak yerini düşünen, değişmeye hazır, kendini sorgulayan, ken- saptadığı insanlık durumlarını saptama başarısının açık- disiyle hesaplaşma cesareti gösteren güçlü bir kadın almıştı. ça görüldüğü bu öyküleriyle edebiyata rastlantısal olarak Yaşamını ve yazarlığını kökünden değiştiren 12 Mart girmediğini kanıtladı. Yaşamın sınırlandırmalarına mey- döneminde Yürümek müstehcenlik gerekçesiyle toplatıldı. >> 10 3 Ekim 2024