Catalog

MENEKŞE TOPRAK’TAN ‘DEJAVU’ Yazarak para kazanmak, yaşamak ve dejavu! Menekşe Toprak, Dejavu’yla (Doğan Kitap), gerçekçi yazınımızın çok önemli yazarlarından Suat Derviş’in Berlin- İstanbul arasındaki yaşamını çok başarılı bir kurguyla gözler önüne seriyor. Yazarak ayakta kalmaya çalışan bir kadının Berlin ve İstanbul yılları, sıkıntıları, günlük yaşamı ve yazma çabaları okuru meraklandırıyor. İlgiyle okunan, kahramanların yaşamına odaklanan, bilgilerin anlatımı zedelemediği sürükleyici, iyi bir roman Dejavu. ne düşündüğüne ne yaptığına, sıkıntılarına, GÜLTEKİN EMRE yazma çabalarına da tanık oluruz. Akademisyeni işten çıkarır ders verdiği erlin, 1919-2020… Suat Der- üniversite. Bursu kesilir, zor durumda kalır. viş, “Yazmak, para kazanmak, ya- Oysa Berlin’de kalmak ister. Bir süre sonra B şamak... mümkün mü” diye sorar dünyayı sarsan, saran virüs nedeniyle kütüp- Berlin’de, ablası Hamiyet’le yaşamaya baş- hanelere gidemez, araştırmasını zar zor yü- ladıkları pansiyonda. Servet-i Fünun der- Thomas Cirotteau - Jennifer Kerner - Éric Pincas rütür. Ev sorunu çıkar. Yalnızdır. Bu ruh ha- gisinde yazdığı yazı nedeniyle bir ay hap- lini şu cümle yansıtır: çev. Alara Çakmakçı si istenir, sonra bu cezası ertelenir. Hamiyet “Trajedi... Öyle ya... Ben de şimdi böy- 208 sf. müzik eğitimine devam edecek, kendisi de le bir trajedinin içindeyim, hatta trajedinin edebiyat okuyacaktır Berlin’de. ta kendisiyim.” Yazmanın dışında bir iş tutmamaya ka- 150 yıl boyunca araştırmacılar tarihöncesindeki kadınların günlük Suat Derviş de umutsuzdur başlarda. Ne rar verir Suat Derviş. Gazetede bir öyküsü yapacağını bilemez. Çıkış yolları arar. Savaş yaşamlarına dair hiçbir arkeolojik bilgi sunmadılar ve toplumdaki yayımlanmıştır, bunun ardını getirmek is- sonrasının sıkıntıları kentin her yerinde yan- teğiyle dopdoludur. Trenden yerini hafife aldılar. Fakat yeni nesil araştırmacılar çığır açan sır. Sokaklarda dilenenler -sanat- iner inmez, garda devlet bur- analizler ve yeni kazı yöntemleri tanımlayarak görünmez olanı çılar dahil- her geçen gün artı- suyla Berlin’de okumaya gi- yordur. Suat Derviş “Benim ha- görünür hale getirdiler. Leydi Sapiens bu son araştırmaların ışığında den Sabahattin Ali’yle, Berlin kikatim sanatım ve yazım değil Türk Öğrenci Derneği başka- tarihöncesindeki kadının toplumdaki vazgeçilmez ve prestijli mi” diye sorar kendine. nı, sonradan eşi olacak, Reşat konumunu ortaya çıkarıyor. Aydınların, yazarların gitti- Fuat Baraner’le karşılaşır. ği Römisches Café’de bir ma- Sabahattin Ali tanır Suat sa kiralar yazmak için. Baba- Derviş’i. Sonra Sabahattin Ali, sı kanser olur, tedavi nedeniy- faşist bir öğrenciye tokat attı- le Berlin’e gelir. Sonra da ölür. ğı için bursu kesilip ülkeye ge- Say Yayınları’ndan Yeni Kitaplar Müslüman mezarlığına gö- ri gelmek zorunda kalır. mülür. Menekşe Toprak’ın yeni roma- Yazdığı öyküyü, romanı ab- nı Dejavu (Doğan Kitap), salgın- lası Fransızcaya, bir Alman da dan hemen önce 2019’da akade- Almancaya çevirir. Öyküle- misyen bir kadının Suat Derviş’in ri, romanları yayımlanır, ünlenmeye başlar, yaşamının, yapıtlarının izini sürmesiyle, İs- başka ülkelerde de tanınır. tanbul-Berlin arasında gidip gelerek başlıyor. Hitler iktidarı iyice baskın hale gelince, Aldığı bir araştırma bursuyla Berlin’e ge- 1933’te İstanbul’a döner. Kara Davut romanıyla len akademisyenin kentteki yaşamını, Suat ünlenen Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu’yla Derviş’in kentteki geçmişini araştırma ça- evlenir. Mutsuz olur, ayrılır. Gazetelere ya- balarını 100 yıla yakın bir zaman aralığın- zar. Ses getiren romanlarıyla, öyküleriyle, ma- dan izleriz. kaleleriyle, röportajlarıyla buluşur okurlarla. Birbirini tamamlayan bir akışla araş- Dönemin iktidarının da gözü üstündedir tırmacının gözüyle, çalışmalarıyla, izle- hep. Yazar. Yeni Edebiyat dergisinde ilerici- nimleriyle, yorumlarıyla iz sürerken Suat ler, sosyalistlerin yanında yer alır takma adla Derviş’in günlük yaşamına, düşüncelerine, Nâzım Hikmet de takma adla yazar. yazma çabalarına tanık olur okuyucu. Bu Nazilerin dünyayı sarması ülkemizde de Bir Solukta Felsefe Orta Yaş ve Sonrasında Kısaca Kudüs tanıklık, sanki araştırmacının bulup çıkardı- ağırlığını duyumsatır. İlerici, sosyalist aydın- Rachel Poulton Kadın Beyni Michael Zank ğı belgeler gibi duruyor. ları, yazarları hapsederler ya da askere alarak çev. Zerin Dirihan Dr. Louann Brizendine çev. Nilbert Yılmaz Yazarın, araştırmacının iç dünyalarını, geç- göz önünde tutarlar. mişlerini, günlük yaşamlarını Berlin’e İstanbul’a Ablasıyla Fransa’ya uçar Suat Derviş. Aka- 184 sf. çev. Ilgın Yıldız 344 sf. ilişkin düşüncelerini, kaygılarını da öğreniriz. demisyenin Berlin’de mi kaldığı, İstanbul’a 384 sf. 1930’lu yıllarda Hitler faşizminin yükselişe mı döndüğünü ise öğrenemez okur. geçmesine, sokaklarda yaratılan kargaşalık Menekşe Toprak’ın kaleminden Dejavu, il- izlenimleriyle tanık oluruz. giyle okunan, kahramanların yaşamına odak- 2019-2020’de, akademisyenin kentteki ya- lanan, bilgilerin anlatımı zedelemediği ve şamına, çalışmasının yanı sıra Suat Derviş’in öne çıkmadığı, sürükleyici, iyi bir roman. n 20 Temmuz 2023 13