Catalog

ÖNER YAĞCI’DAN ‘VEDAT GÜNYOL: BİR UYANIŞ SAVAŞÇISI…’ ‘Aydınlığın ışıklarına yönelmekten usanmayan bir öğretmen’ Edebiyatımızın usta kalemi Öner Yağcı, Cumhuriyetimizin Aydınlanma öncülerinden Vedat Günyol’u Bir uyanış savaşçısı… (Telgrafhane Yayınları) adlı kitabında anlatıyor. “Vedat Günyol, merak ettirmekten, sordurmaktan, aydınlığın ışıklarına yöneltmekten usanmayan bir öğretmen, çağdaş kültürü bilgisiyle ve bilinciyle yoğurarak sunan bir bilgedir” diyen Yağcı, dergiciliğinden çevirmenliğine, düşün insanlığından siyasi duruşuna kadar ayrıntılı bir şekilde irdeliyor. Burian’ın ölümünden sonra Yeni Ufuklar adıyla MEHMET S. AMAN (Ekim 1953-Kasım 1976 arasında 275 sayı) çı- mehmet.aman@cumhuriyet.com.tr karır. Bu dergicilik serüvenini Yeni Ufuklar’ın son sayısına yazdığı “Sonsöz”den aktarmanın ‘VEDAT GÜNYOL’SUZ DÜŞÜNSEL uygun olacağını düşündüm. TARİHİMİZ EKSİK KALIRDI’ n Hangi kaynaklardan yararlandınız? n Kaleme aldığınız birçok yaşamöyküsü- Elbette en çok kendi yazdıklarından, söyle- nün yanına bir de Türk yazınının üretken, us- şilerinden yararlandım. Değerbilir bir aydın ol- ta kalemlerinden Vedat Günyol’u ekliyorsu- duğu için ve 1940’lardan itibaren düşünce or- nuz. Sizi Günyol’un yaşamını anlatmaya yön- tamının tam merkezinde yaşadığı için aktardı- lendiren nedenler neler? ğı anılar çok önemli belgelerdir. Tabii Feridun Düşünsel birikimimizin doruklarını aktarmaya Andaç’ın hazırladığı Aydınlanmanın Işığında çalışıyorum. Yurdumuzun dününden gelen bir dü- Sanat İnsanlarımız, Alpay Kabacalı’nın hazır- şünce ve eylem birikimi bizi bugünlere getiriyor. ladığı Hümanizmanın İmececi Öğretmeni ve Halk edebiyatımızın büyük ustalarının yaşamla- Ali Ekber Ataş’ın hazırladığı Vedat Günyol’a rına ve yapıtlarına bu nedenle yönelmiştim. Bu Armağan: 100’e 5 Vardı adlı kitaplarda birçok yönelme Yunus Emre, Pir Sultan Abdal, Köroğlu, aydınımızın Günyol’la ilgili değerlendirmeleri- Karacaoğlan ve Dadaloğlu ile buluşturdu bizi. nin de önemli bir katkısı oldu. 19. yüzyıla geldiğimizde Namık Kemal ve Tev- n Ne kadar zamanlık bir çalışmanın ürü- fik Fikret gibi öncü aydınlarımızın çabaları ve nü bu kitap? dünü bugüne bağlamadaki yerleri açısından çok 1960’ların sonunda Gazi Eğitim Enstitüsü’nde önemliydi, birikimimizin temelleri böylece oluş- öğrenci iken Emin Özdemir hocamızın en çok muştu. Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk’ten sonraki ay- Soğuk Savaş döneminde var olan bir aydındı Vedat Gün- önerdiği yazarlardan biriydi Günyol. O dönemde Yeni Türkiye dın birikimimizi öncülerini aktarmak daha zorlu bir iş elbette. yol. Düşünmenin bile suç sayıldığı koşullarda insan sıcaklığını Ardında ve Dile Gelseler adlı kitaplarından bu yana vazgeç- Titiz ve nesnel değerlendirmelerle tartışmasız bir ye- öne çıkararak bağnazlığa karşı özgür ve bilimsel düşüncenin mediğim yazarlardan oldu ve her yapıtını okudum. 1980’lerin ri olan Nâzım Hikmet listemde yerini aldı. İsmail Hakkı savunuculuğunu üstlenerek elini taşın altına koyma cesareti sonunda tanışmamızdan sonra da o büyük bilge ile ilgili yazı- Tonguç’u Büyük Oğul Efsanesi’nde romanlaştırarak aktar- gösteren bir öncü aydındı. Kötülüklere karşı direncin bayra- lar birikerek kitaplaşma yoluna girdi. 2016’da Anadolu’nun dım. Sabahattin Ali’yi, Aziz Nesin’i, Server Tanilli’yi yaz- ğını yükseltiyor, umutsuz günlerde umut oluyordu. Düşünce Umudu Aydınlık adlı dosyamın Vedat Günyol Ödülü’ne değer dım. Kırk Kuşağı Şairleri’ni kitaplaştırdım. Elbette başka ve duyarlılık dolu yorumlarıyla yürekleri ısıtan derinlikli de- görülmesinden sonra da çalışmamı noktalayıp yayımlattım. aydınlarımız da var ve bunların içinde Vedat Günyol olma- nemeleriyle var olduğu için “Soğuk Savaş’ın sıcak aklı”ydı. saydı düşünsel tarihimiz eksik kalırdı. n Günyol ile yaptığınız bir söyleşiye de yer veriyorsunuz ÇEVİRİLERİYLE VEDAT GÜNYOL! kitabınızda. Ancak yalnızca Günyol yok, Mehmet Başaran n Kitapta Günyol’un çevirmenliğini nasıl işlediniz? ‘DURU TÜRKÇENİN YILMAZ SAVAŞIMCISI’ da katılıyor sonradan. Aslında bir söyleşiden çok bir dü- Deneme, inceleme, günlük, anı gibi kitaplarının, dergicili- n Günyol kimdir, Türk yazınındaki yeri neresidir diye şün tartışması. Söyleşi özelinde, Günyol ve o dönemin dü- ğinin yanına Çan Yayınları’yla yayıncılığı ve çevirmenliği de sorarsak, onu inceleyen kişi olarak ne söylersiniz? şün / yazın iklimini, ruhunu anlatır mısınız? katan Günyol, Sabahattin Eyuboğlu ve Azra Erhat’la birlik- Vedat Günyol, merak ettirmekten, sordurmaktan, aydınlığın Haklısın, saatlerce süren bir düşün tartışması olmuştu o te 40’tan fazla yapıtı dilimize armağan etti. Rousseau, Dide- ışıklarına yöneltmekten usanmayan bir öğretmen, çağdaş kül- gün. Ona verilen Sedat Simavi Ödülü hakkında söyleşe- rot, More, Valery, Exupery, Kafka, Gramschi, Camus, Babe- türü ve çağdaş kültürün hazırlayıcısı olan kültürü, bilgisiyle ve cektik ama bir gün önce Muammer Aksoy öldürülmüştü ve uf, Sartre, Russell gibi onlarca aydının kitaplarıyla ilk kez bu- bilinciyle yoğurarak sunan bir bilgedir. Bir usta olarak baskıya, onunla başladı Günyol. Yaşananlara anında ama soğukkan- luşturdu bizi. Doğal olarak felsefi ve düşünsel ağırlıklı kitap- yasaklara, aklıyla ve diliyle karşı koyan bir çağdaş insandır. lı ve derinlikli tepkileri ve yorumlarıyla yaklaşımındaki us- ları çevirmeye yönelmişti ve bu aydınlatıcılığının, yol göste- Dostları Halikarnas Balıkçısı, Sabahattin Eyuboğlu, Az- talık, birikiminden kaynaklanıyordu. Hümanizmanın top- riciliğinin, ufuk açıcılığının bir sonucuydu. Asıl amacı “Hü- ra Erhat, Orhan Burian’la birlikte çağdaş hümanizmamızın lum sevgisi, insan sevgisi olduğundan başlayıp yakın dostu manizma” kültürünün yaygınlaştırılmasıydı ve çevirilerini de görkemli yaratıcılarından biri olarak Anadolu’nun bin yıllar Sabahattin Eyuboğlu ile birlikte gerçekleştirdiklerine, Köy bu amacın gerçekleştirilmesi yolunda sunuyordu. öncesindeki aydınlığını, Homerosları, Yunus Emreleri, Şeyh Enstitülerine, çıkardıkları dergilere, Çan Yayınları’na, dil n Sonraki çalışmalarınız neler? Bir yaşamöyküsü, bir Bedreddinleri, Pir Sultan Abdalları, Karacaoğlanları, Mus- sevgisine uzanan tarihsel bir özetlemeydi o gün aktardıkları. roman ya da bir öykü, okuyucuları ne bekliyor? tafa Kemal Atatürkleri günümüze taşıyan bir aydındır. n Türk dergiciliğinde de çok önemli bir yere sahip Vedat Şevket Süreyya Aydemir ve Fakir Baykurt’la ilgili çalışı- Deneme, eleştiri, inceleme, günlük, anı, çeviri ustası ola- Günyol. Yaşamında hangi dergiler vardı? yorum. Türkümüzün çağdaş ustaları Âşık Veysel, Âşık Ihsa- rak bağnazlığın amansız düşmanı, duru Türkçenin yılmaz Vedat Günyol’un, Türkiye’de Cumhuriyet öncesinden baş- ni, Ruhi Su, Mahzuni, Neşet Ertaş’ı bir kitapta değerlendir- savaşımcısı, hoşgörülü bir sorgucu, özgürlük ve sevginin layarak 1980’lere kadar çıkan sanat ve edebiyat dergilerinin diğim Türkünün Rüzgârı hazır. Adını Efsane Aydınlar ola- ışığıyla çoğalıp çoğaltan bir düşünce ustasını tüm özellikle- bir dökümünü yaptığı Sanat ve Edebiyat Dergileri (1986) adlı rak belirlediğim yirmi aydınımızı tek kitapta toparlayan bir riyle kavrayıp aktarmak boynumuzun borcudur. yapıtı, bu boşluğun doldurulması için önemli bir katkıdır. Yü- çalışmamla dilimizle ilgili yazılarımdan oluşan Dil Yaşamın cel dergisinin kadrosuna 1940’tan itibaren giren Orhan Buri- ‘KÖTÜLÜKLERE KARŞI DİRENCİN BAYRAĞINI Aynasıdır yayıncı bekliyor. YÜKSELTİYOR, UMUT OLUYORDU’ an ve Vedat Günyol rüzgârıyla hümanizm düşüncesinin etkin Kadın ve Kitap adlı bir inceleme hazırlıyorum. Tabii üze- n Girişte, Günyol için “Soğuk Savaş’ın sıcak aklı” ifa- olduğu dergi dönemin en aranan ve okunan dergilerinden olur. rinde çalıştığım romanlar da var. Bir de Köy Enstitülerini desini kullanıyorsunuz. Açar mısınız? Birlikte yayımladıkları Ufuklar’ı (Şubat 1952-Eylül 1953), oyunlaştırdığım Köy Enstitüleri Devrimi bitmek üzere. n 4 15 Haziran 2023