Catalog

kitaplar yalnız bir tarih anlatımı olarak görülme- si Halifeleri devrinde Bağdat’ta ve ondan sonra melidir. Anlayanlara, dünü anlatırken ve sorgu- Mısır’da hilafet makamının, asırlarca süren salta- larken bugünün sorunlarına nasıl çözümler üre- nat makamıyla yan yana ve fakat ayrı ayrı bulun- tebileceklerinin yollarını da göstermektedir. duğunu söyleyerek; Türkiye’de de hilafet maka- Unutulmamalı ki tarih ilerisini göremeyenler için mının kalabileceğini ancak saltanatın kaldırılma- çok acımasızdır. Günlük sığ olayların girdabından sını savunmuştur. kendisini kurtaramayanların, var olan sorunlara Bu değerlendirmeye göre zaten geçmişte de kalıcı ve kabul edilebilir çözümler üretebilece- asıl güç hilafet makamında değil, saltanat maka- ğini beklemek, pek gerçekçi bir düşünce olamaz. mında bulunmaktaydı. n Çağdaşlaşmada takip edilecek çizgiyi 27 ‘GAZİ MUSTAFA KEMAL’İN Eylül 1923’te Neue Freie Presse muhabirine BAŞARISININ ARDINDA İKİ ÖNEMLİ verdiği söyleşide ve Cumhuriyetin ilanından he- NEDEN VAR: ÖZGÜVEN VE men önce Fransız gazeteci Maurice Pernot’ya HEDEFLERİNİN DOĞRU verdiği demeçte nasıl ortaya koymuştur? OLDUĞUNDAN ŞÜPHE ETMEMESİ!’ 27 Eylül 1923 günü verdiği söyleşide Musta- n Savaş ve Barış adlı kitabınızın devamı olan ve fa Kemal, çağdaşlaşmada takip edeceği yolun ne 1922-1927 yılları arasını ele aldığınız Gazi Musta- olacağını açıkça ortaya koymuştur. fa Kemal anlatıyor - İdealim: Çağdaş Türkiye’de, O’na göre çağdaşlaşma için uygar milletlerle askeri dehası ve reflekslerini korumakla birlikte ilişkiler güçlendirilmeliydi. Çağdaşlaşmanın ad- düşmanları bu kez diplomasi yeteneğiyle alt eden resi ise Batı’dır. sivil bir Mustafa Kemal’i okuyoruz. Mustafa Kemal’e göre; siyaset ve menfaat- Gelişmeler karşısında öncelikle duygularıy- ler Batı’ya yönelmiş bir Türkiye’nin gerekliliği- la hareket etmeyen gerçekçi bir liderin nasıl ol- ni zorunlu kılıyordu. Vücutlar Doğu’da ise fikir- ması gerektiğini ortaya koyuyorsunuz. ler Batı’ya doğru yönelik olmalıydı. Meclis’in görevinin saltanatı ve hilafeti kur- Netice olarak, o gün Gazi Mustafa Kemal Yeni tarmak veya onu yeniden düzenlemek olduğu- Türkiye’nin ilerlemesinin gelişiminin yolunun Batı nu düşünenlere karşı sabır ve kararlılıkla verdiği medeniyeti ile birleşmesinde yattığına inanıyordu. adeta bir iç savaşın anatomisini de çiziyorsunuz. MUSUL VE KÜRTLÜK MESELESİ Çok isabetli noktaları içeren yorumlarınıza n Gazi Mustafa Kemal, İzmit Kasrı’nda yaptığı katılıyorum. Gazi Mustafa Kemal’in başarısının konuşmada Musul meselesi ve “Kürtlük meselesi”ne arkasında iki önemli neden var. Birincisi kendi- ilişkin hangi saptamalarda bulunuyor? sine özgüveni tam. İkincisi ise hedeflerinin doğ- Gazi Mustafa Kemal’in İzmit Kasrı’nda ru olduğundan hiçbir zaman şüphe etmemesi. İstanbul’dan gelen gazeteciler ile 16-17 Ocak Ancak o gerçekçiliğin gereği olarak bazen günlerinde yaptığı konuşmalar çok kapsamlıdır beklemeyi, konuları zamana yaymaya öncelik ve önemlidir. Konuşma konularından birisi de veriyor. Bu süreçte de hiçbir zaman ne tedbiri ne Musul meselesidir. de soğukkanlılığını kaybetmiyor. Bana göre Fransız gazeteci Berthe Gaulis, Musta- Mustafa Kemal bu konuda şunları söylemiştir: fa Kemal’i en iyi gözlemleyen ve yorumlayan kişilerin FRANSIZ GAZETECİ BERTHE GAULIS: “Musul vilayeti milli sınırlarımız içindedir... Musul başında geliyor. Elbette bu noktada kadın oluşunun da “MUSTAFA KEMAL BEKLEMESİNİ BİLİR, bizim için çok kıymetlidir. Birincisi, civarında sonsuz önemli bir etken olduğunu kabul etmeliyiz. HİÇBİR ŞEYİ RASTLANTIYA BIRAKMAZ.” servet teşkil eden petrol kaynakları vardır. İkincisi, bu- Gaulis, Mustafa Kemal’i şöyle tanımlıyor: “Mustafa n İzmir’in kurtarılışı ile Milli Mücadele’nin bir saf- nun kadar önemli olan Kürtlük meselesidir. İngilizler Kemal beklemesini bilir, hiçbir şeyi rastlantıya bırak- hası kapanmıştı. şimdi yeni ve zorlu bir safha ile karşı orada bir Kürt hükümeti kurmak istiyorlar. Bunu yap- maz. Ağır ağır inşa eder, arada bir bilinçli bir darbe karşıya gelinecekti. tıkları takdirde bu fikir bizim sınırımız içindeki Kürtle- vurur. Her olay kendi saatinde oluşur...” Bu yeni safhada Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın uygu- re de ulaşabilir, geçebilir. Bu fikre engel olmak üzere lamayı düşündüğü stratejinin ana dayanağının askeri sınırı güneyden geçirmek lazımdır.” ‘GEREKİRSE VURUŞURUZ’ DEMENİN gücü arkasına alan diplomasi olduğunu imliyorsunuz. Ocak 1923’te Lozan’da Musul sorununa çözüm bu- DİPLOMATİK YOLLA İFADE EDİLDİĞİ Özellikle yerli ve yabancı gazeteciler, yabancı as- lunmasının zor olduğu görülüyordu. O günlerde, Gazi BİR KRİZ YÖNETİMİ! MUSTAFA KEMAL’İN ker ve diplomatlarla yaptığı çeşitli görüşmeler yoluyla Mustafa Kemal o bölgede bir Kürt hükümetinin kurul- YAKLAŞIMI GEÇERLİLİĞİNİ BUGÜN DE diplomasiyi tüm etkinliğiyle kullandığına, yabancı ka- masının, Türkiye için bir güvenlik sorunu yaratabilece- KORUMAKTADIR!’ muoyu üzerinde ne denli etkili olduğuna kitapta yer ğini düşünüyor ve bu nedenle de sınırın Musul bölgesi- n Gazi Mustafa Kemal’in dış kamuoyuna ilişkin verdiğiniz gazetecilerin hakkındaki izlenimleri üze- nin güneyinden geçirilmesini savunuyordu. yaptığı söyleşilerde altını çizdiği nokta nedir? rinden de tanık ediyorsunuz. Mustafa Kemal sorunun diplomasi yoluyla çözümlen- ‘GAZİ MUSTAFA KEMAL KOLEKTİVİST Bunlardan Fransız gazeteci Berthe Gaulis saltana- mesini istemektedir. Ancak bu sağlanamazsa, Türk ordu- ÇİZGİYE KARŞIYDI ÇÜNKÜ...’ tın kaldırılması sürecindeki Mustafa Kemal’i gerçek- sunu kullanmakta kararlı olduğunu da karşı tarafı inan- n Lozan Barış Konferansı 4 Şubat 1923 ile 23 Ni- ten mükemmel şekilde tanımlıyor. Bu tanımı burada dırmıştır. Bunun içinde bazı askeri hazırlıkların yapıl- san 1923 arası kesintiye uğramıştı. Tam bu sırada da dile getirir misiniz? masına da öncelik vermiştir. Bu, toplanan Türkiye İktisat Kongresi’nde Türkiye, ko- “Gerekirse vuruşuruz” demenin lektivist çizgiye hayır derken, Batı’nın liberal iktisat diplomatik olarak ifade edildiği anlayışıyla arasına nasıl bir mesafe koyuyordu? bir kriz yönetimi örneğidir. Ge- Gazi Mustafa Kemal, üretim araçlarının kişisel sa- çerliliğini bugün de korumaktadır. hipliğini kaldıran ve ortak kullanmayı savunan kolekti- vist çizgiye karşıydı. Ancak pazar mekanizmasının ye- HİLAFET VE SALTANAT: terince gelişmediği bir ortamda üretici katmanlar ara- “AYRILIR” İKİLİ! sında uyum sağlayacak dayanışma, uzaklaştırıcı ve n Türk Devrimi’nin dönüm nok- bağdaştırıcı meslek dayanışmasına da gerek duyuyor- tasında Gazi Mustafa Kemal’in 1 du. Aslında, böylece Batı’nın liberal iktisat anlayışıyla Kasım 1922’de Meclis’te yaptığı, da arasına mesafe koyuyordu. Türk ve İslam tarihini özetlediği ve konuşmasının ağırlık merke- GAZİ MUSTAFA KEMAL: ‘WASHINGTON VE zini Arap ve hilafet tarihi üzerin- LINCOLN’ÜN HAYAT VE ESERLERİNDEN de oluşturduğu tarihi konuşma- İLHAM ALDIM! İLK ON ÜÇ DEVLETLE sına yorumunuz? YENİ TÜRKİYE ARASINDA İLGİNÇ BİR Gazi Mustafa Kemal Paşa, BENZERLİK VARDIR!’ Meclis’te yaptığı bu konuşma- n Gazi Mustafa Kemal’in görüşmeyi kabul ettiği da hilafet ve saltanatın birbirin- yabancı gazetecilerden biri de Lozan Konferansı’nda den ayrılabileceğini ortaya koy- son günlere yaklaşırken 13 Temmuz 1923 günü maya çalışmıştır. Hilafetin tarihi Çankaya’da kabul ettiği Amerikalı gazeteci Isaac F. geçmişini detaylı olarak anlatan Marcosson. Mustafa Kemal Paşa’nın Marcosson’a Mustafa Kemal özellikle Abba- ABD ile yeni Türkiye arasında kurduğu >> 10 13 Nisan 2023