Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
CUMALİ KARATAŞ’TAN
‘ATATÜRK VE SANAT’,
‘ATATÜRK’ÜN SANAT NUTKU’,
‘KOCA SAKARYA’
Cumali Karataş’ın, Cumhuriyet’in 100. yılı anısına
kaleme aldığı Atatürk’ün sanat anıları ile Sakarya şiir ve
türkülerinin yer aldığı Atatürk ve Sanat, Atatürk’ün Sanat
Nutku ve Koca Sakarya adlı şiir ve inceleme kitapları
Günce Yayınları tarafından okuyucularla buluşturuldu.
Sakarya’dan sanata Atatürk
hurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası olarak Ankara’ya
GÜNEY ŞAN
nakledilmesi ile Musiki Muallim Mektebi’nin açılma-
sı ve İstanbul Darülelhan Şark Musikisi Şubesi’nin, İs-
‘ATATÜRK’ÜN SANAT NUTKU’
tanbul Belediye Konservatuvarı olması ile Ankara Dev-
Çocuk yaşlarda şiir ve destanla yazın yolculuğuna baş-
let Konservatuvarı gibi müzikal kurumların ülkeye ka-
layan Cumali Karataş’ın kısa süre önce yayımlanan Ata-
zandırılarak müzik açısından önemli bir altyapı oluştu-
türk ve Sanat ile Atatürk’ün Sanat Nutku adlı kitaplarının
rulduğuna yer verilir.
önsözlerinde, “Bir ülke ve ulus yapılanmasında Atatürk
ve sanat konusu son derece önemli olduğu kadar da çağ- Sinema, tiyatro, opera ve mimari gibi konular da bu
daşlık, uygarlık ve kalkınma yolunda da olmazsa olmaz
eğitim çabasından payına düşeni alırken Atatürk, Kur-
değerlerden biri…” olduğu vurgusu yer alır.
tuluş Savaşı’nın ve Cumhuriyetin nasıl kurulduğunu ge-
“Sanatta da ‘ilk hedef’” diyen Atatürk’ün “bir ulus ve
lecek kuşaklara gösterilebilmesi için tiyatro oyununda
toplum olmanın en büyük temelinin sanat olacağının…”
yer almak istemiş, sinema filmlerinde ise yer almış.
ve “…bunun lokomotifi(nin) de Atatürk’ün o ünlü ‘Musi-
Şiirler, oyunlar, operetler, filmler, resimler, heykeller
kisiz inkılap olmaz’ sözünde gizli…” olduğunun altı çizilir.
yapılması yönünde sanatçıları teşvik etmiş. Atatürk’ün,
Sanatın uygarlığa giden önemli bir yol olduğunun be-
Türk müziğini dünyaya dinletmek isteğiyle ilgili sözle-
lirten Atatürk’ün, Anadolu müziğinin tüm dünyaya din-
rinin yanlış anlaşılıp kısa bir süre yaşanan Türk müziği
letilebilecek şekilde çok sesli bir hale getirilmesi konu-
yasağı sürerken, bu konuda Atatürk’e mektup yazarak
sunda da oldukça çaba gösterdiğine değinilir.
müzik yasağını eleştiren Adanalı müzisyen Sıtkı Bey
Edebiyat, resim, heykel, mimari gibi sanat dallarının
ile eşi Vasfiye Hanım’ı Çankaya’ya davet eden Atatürk,
da müziğin ardından sürüklenmesini sağlayarak Kurtu-
onların verdiği güzel bir Türk müziği konserinin ardın-
luş Savaşı’nı sanatla taçlandırmanın onurunu yaşayıp
dan radyoda da konser vermelerini sağlamış.
ve yaşatan Atatürk; içten, aydın, ufku olan derin bakış
Atatürk, Adana’dan Tarsus’a geçtiğinde ise sohbet or-
açısından damıtılarak veciz niteliği kazanan görkemli
tamında kendisinden şiir okumasını istedikleri İsmail Ha-
tümceleri ortaya koymaktaki öngörüsü, günümüz sanat
bip Sevük, Nâzım Hikmet’in “Kırk Haramilerin Esiri”
çoraklığını 100 yıl öteden uyaran bir gerçeklik taşır:
adlı şiirini okuduğunda Atatürk dakikalarca dalıp gitmiş.
“Sanatkâr el öpmez, sanatkârın eli öpülür!”. “Sa-
natsız kaIan bir milletin hayat damarlarından biri kop-
‘KOCA SAKARYA’
İsmail Habip Sevük’e yazdırılan “Tuna Üstündeki Ses”
muş demektir”. “Sanatkâr, cemiyette uzun çaba ve gay-
“Canları uğruna versek de diyet./ Sonunda bir ödül
adlı manzume de bu iki şiiri tamamlayan izler taşımakla
retlerden sonra alnında ışığı ilk hisseden insandır”.
oldu hürriyet./ Gazi’den armağan bu Cumhuriyet. …”
birlikte ekler de yapıldığı sonucuna da varılır.
“Efendiler Hepiniz mebus olabilirsiniz, vekil olabilirsi-
(Düşmanı Sokmadık-37)
niz; hattâ reisicumhur olabilirsiniz Fakat sanatkâr ola- Kitapta yer alan manzumelerden biri de bestelenmek
Cumali Karataş’ın, iki bölümden oluşan Koca Sakar-
mazsınız…” (Atatürk’ün Sanat Nutku) üzere öğrencilerle ortaklaşa yazılan bir dörtlüktür. Ata-
ya adlı şiir kitabı ise Sakarya Savaşı’nı türkülere de ta-
türk ayrıca, Derviş Paşa’nın ölümü üzerine bir didaktik
‘ATATÜRK VE SANAT’
şıyan geleneksel bir epik şiir zinciridir… “Sakarya’da
mersiye güfte dikte ettirir.
Güzel sanatlara ilgisi güzel konuşmak ve güzel ya-
verdik omuz omuza./ Cesaret yükledik umudumuza./…”
Münir Hayri Egeli’ye yazdırılan “Bayönder” adlı pi-
zı yazmak hevesiyle başlayan Atatürk, iyi bir hatip olsa
(Düşmanı Sokmadık / s. 37) gibi somuttan soyuta imge-
yesten esinlenerek “Bayönder” isminde yazılan şiir de-
da şiirde ilerlemesini hitabet öğretmeni Mehmet Asım
selliklerle görsellik veren dizelerin de yer aldığı şiir ki-
nemesi de bu manzumeler arasında yer alır.
Efendi engeller.
Atatürk ve Sanat adlı kitapta ayrıca Atatürk’ün “Ha- tabında Kurtuluş Savaşı’nın sıcaklığı lirik ve özgün bir
Şiirden gelen sanat ve kültür birikimli bir yazar olarak,
yat Serenadı” adlı Fransızcadan güzel bir şiir çe- dille verilir.
sanatla yaşamı da yaklaştıran sanatçı ruhlu, entelektüel
virisi de yer alır. “Minber”, “İrade-i Milliye” ve “Haydi yiğitlerim gidin kuşanın!/ … Askerleri gel-
bir sanat bilgesi olan Atatürk şair olmasa da, şiiri “Sa-
“Hakimiyet-i Milliye” adlı desteklediği dönemin ga- miş Kemal Paşa’nın/ Gün bugün deyip de harbe koşa-
nat toplum içindir” gözlemiyle değerlendirdiği görülür.
zetelerinde zaman zaman mahlaslı yazılar da yazan
nın;/ Ana hakkı olan sütü helaldir.” (Haydi Yiğitlerim /
Dikte ettirdiği bazı manzumelerle, güfte özelliği taşı-
Atatürk’ün, bilindiği üzere başta Nutuk olmak üzere
s. 39) gibi görselleşerek anlam kazanan dizelerin de yer
yan, baş taraflarında makamları yazılı olan dörtlüklere
yazdığı 10 kadar kitaba da yer verilir.
aldığı Koca Sakarya kitabında özgürlük ve yurt savaşı-
de Atatürk ve Sanat kitabında yer verilir. Fahri Edebi-
“Türk Beşleri” olarak anılan Ahmet Adnan Saygun,
nın tarihi ve gerçekçi fotoğrafları yansıtılır.
yat Profesörü unvanı da olan Atatürk imzalı şiirlerden
Ulvi Cemal Erkin, Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Alnar
“Her karış toprağı kanla yoğrulur./ Mehmetçik can ve-
biri de Eriş Ülger’in bulduğu “Fikriye” adlı şiirin ad,
ve Necil Kazım Akses’in yanı sıra; Ekrem Zeki Ün, Cez-
içerik, yer ve zaman özellikleri nedeniyle Atatürk tara- rip burda vurulur./ Her yanı kutsaldır Anadolu’nun./ Şehit-
mi Erinç, Cevad Memduh Altar, Halil Bedii Yönetken
fından yazıldığı anlaşılmaktadır.
ler kalkıp da sanki doğrulur. (Savaş Meydanı / s. 35)”
n
ve Nurullah Şevket Taşkıran gibi öncü müzisyen ve sa-
Bunun dışında, “Beşike Hâdisesi İçin”, “Kaside-i İz-
Atatürk ve Sanat / Cumali Karataş / Günce Ya-
natçılarımızın yanı sıra birçok ismin yurtdışında sanat
ler Yahut Kırmızı İzler” ve “İnsan” adını taşıyan şi-
yınları / 124 s. / 2023.
ve müzik eğitimi aldığı da “Atatürk ve Sanat” adlı ki-
irlerle, “Bir Askerin Mezarı” adlı şiir çevirisinin isim
Atatürk’ün Sanat Nutku / Cumali Karataş / Gün-
tapta görülür.
benzerliği yüzünden Atatürk’e mal edildiği belirtilir.
ce Yayınları / 66 s. / 2023.
Birbirine giren “Hakikat Nerde” ve “Oğuz Oğulları” Bela Bartok’lu THM derlemelerine de yer verilen ki-
Koca Sakarya / Cumali Karataş / Günce Yayınla-
adlı şiirlerin de internetteki meraklılar tarafından oynan- tapta ayrıca; İstanbul’daki Muzıka-ı Hümayun’un adı
dığının düşünülebileceği belirtilirken Atatürk tarafından
Riyaset-i Cumhur Orkestrası, yani günümüzün Cum- rı / 54 s. / 2023.
8 2 Kasım 2023