Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
Nobel Edebiyat Ödülü Jon Fosse’ye,
‘insani kaygılara ve ikilemlere’...
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından, “Norveç geçmişinin
özünü sanatsal teknikle birleştirdiği, insani kaygıları ve ikilemleri
yansıttığı eserleri, söylenemeyeni dile getiren yenilikçi oyunları ve
düzyazıları” dolayısıyla 2023 Nobel Edebiyat Ödülü’ne
değer görüldüğü açıklanan Norveçli yazar, şair ve çevirmen
Jon Fosse için şu ifadeler de kullanıldı:
“Onun Norveççe Nynorsk dilinde yazdığı ve çeşitli türlere yayılan
muazzam eserleri, çok sayıda oyun, roman, şiir koleksiyonu,
deneme, çocuk kitabı ve çeviriden oluşmaktadır. Bugün dünyada
en çok sahnelenen oyun yazarlarından biri olmakla birlikte,
düzyazılarıyla da giderek daha fazla tanınmaktadır.”
Romanları, oyunları, kısa öyküleri, şiirleri, denemeleri ve çocuk
kitapları 40’tan fazla dile çevrilen ve 30’dan fazla oyunu bulunan
Jon Fosse, Norveç’te Henrik Ibsen’den sonra oyunları en çok oyunu
sergilenen Norveçli oyun yazarı.
Yazarın dilimize çevrilmiş yapıtları arasında Monokl Yayınları
tarafından yayımlanan Üçleme (Çeviren: Banu. G. Syvertsen),
Sabahtan Akşama (Çeviren: Deniz Canefe) ve Melankoli
(Çeviren Banu G. Syvertsen) adlı kitapları bulunuyor.
şündürecek bir bölümü okuyucunun dikkatine
ÇİĞDEM ÜLKER
sunar: “Sigvald iyi bir kemancıydı diye düşünü-
yor, evlilik dışı bir kızı oldu, bu kızın da bir oğ-
irleşmiş Milletler Kalkınma
lu olmuş John isminde. Onun da iyi bir keman-
Programı’nın (UNDP) 2013’teki
cı olduğunu duydum. Sonra bu çocuk bir şiir ki-
B Dünya Mutluluk Raporu araştırma-
tabı yazmış, yayımlatmış.” (s. 157)
sında Norveç’in en mutlu ülke olduğu sonu-
cuna ulaşılmış ve sağlık, özgürlük ve sos-
NESNELERİN ROLÜ!
yal desteğin bunda büyük payı olduğunu be-
Romanda iki nesneye özel bir rol atfediyor
lirtilmiş fakat 2023 Edebiyat Nobel Edebi-
Fosse:“Dedenin kemanı ve büyükannenin bi-
yat Ödülü’nün sahibi Jon Fosse’nin Nordic
leziği”, ikisi de kaybolur ama gizemli tesa-
Council’s Literature ödülünü de alan roma-
düflerle aileye geri döner, genetik bir miras
nı Üçleme’de (Çeviren: Banu. G. Syvertsen
gibi kuşakları birbirine bağlarlar.
/ Monokl Yayınları) kâbus dolu bir Norveç
Bir nehir roman gibi sunulan ailenin
okuyoruz. Üçleme’de insanlar mutluluk de-
hikâyesinde metnin öğesi olarak nesnelerin
ğil, barınacak ev ve yiyecek peşinde.
ni kaygıları ve ikilemleri yansıttığı için”... kullanılması dikkat çekicidir. Fosse, diğer romanlarda
Fosse, 1920 Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan yurttaşı
Pek çok ülkede “Memleketimizin hep kötü tarafını da yapacaktır bunu. ”Kadife takımları, pipoları, yengeç
Knut Hamsun’un Açlık’ındaki kadar değilse de açlık ve
dünyaya gösteriyor” diye suçlanacak şeyler yazmakta- sepetlerini, zokaları” metinlerinin ögesi kılacaktır.
yoksulluk temasını temel ögesi kılmış.
dır ama yazdıkları Sigrit Undset ve Knut Hamsun’dan
KENT VE ZAMAN!
ANLAYIŞSIZLIK, HOŞGÖRÜSÜZLÜK sonra ülkesine üçüncü edebiyat Nobeli’ni getirecektir.
Üçleme’de zaman belirtilmez, Asle ile Alida geçmiş-
VE AÇLIK... Gerekçedeki “Norveç geçmişinin özü” cümlesi, ro-
te ya da bugün yaşamış olabilir. Olayın Bjørgvin’de ye-
Fosse’nin Üçleme’si; “Uyanıklık”, “Olav’ın Hayalle- mana hâkim olan içe dönük, yalnız, çöküntülü ruh halini
ni adıyla Bergen’de geçiyor olması önemlidir.
ri” ve “Gece Yorgunu” adlı üç bölümden oluşuyor. İki işaret ediyor olsa gerektir.
Burası Norveç’in ikinci büyük ve en zengin kentidir
gencin Alida ile Asle’nin hayatta kalma mücadelesi has-
ama Bjørgvin, bu iki yoksul gence kucak açmaz.
İNTİHARA EĞİLİMLİ BİR COĞRAFYADAN
talıklı ve depresif bir toplumsal fonda anlatılıyor. Ka-
‘ÇIĞLIK’IN VATANINDAN... İnsanları acımasızdır, Asle’nin yoluna çıkan kadın ah-
ranlık ve bunaltıcı bir atmosfer.
Soğuk ve güneşsiz İskandinavya’da intihar oranlarının laksızdır ve hırsızdır, kentteki hukuk sistemi adaletsiz-
Romandaki tek güzellik iki gencin birbirine duydu-
yüksekliği sıklıkla dile getirilir. Norveç’in de zor iklimiy- dir, ne adil bir yargılama vardır ne haklı bir ceza. Asle,
ğu aşk, gerisi bir kötülükler dizisi. Neredeyse Sadık
le, uzun kışıyla pek de neşeli bir ülke olmadığı düşünülür. kendini savunamaz bile.
Hidayet’in Kör Baykuş’undaki ortaçağ bağnazlığına tes-
Oslo’daki Ulusal Galeri’de sergilenen Edvard Komşu kasaba da kötü ruhludur. Alida’nın annesi kı-
lim olmuş kenti anımsatan Norveç’te yaşam baskıcı ve
Munch’un ünlü “Çığlık” (1892) tablosunun da bu ül- zını dışlar, evden atar, kız annesinin parasını çalar.
tekinsizdir.
Bu ailede, bir başka Norveçli yazar Vigdis Hjorth’un
kenin “geçmişinin özü” olduğunu düşününce edebiyata
Asle, rüyadaymış gibi davranan ve cinayete eğilim-
yansıyan varoluş sıkıntısı anlaşılabilir. Beş, altı kahra- kaleme aldığı Miras’ta olduğu gibi bir cinsel günah (en-
li bir adamdır ama bütünüyle de kötü değildir. Kayıkçıyı
manı olan bu metinde iki intihar anlatılır. sest) yoktur ama Alida’nın ailesi de zalimlikle doludur,
ve yaşlı kadını öldürdüğü açıkça söylenmez ama hisseti-
Romanda Alida’nın ve kızı Ales’in denize yürüdükle- nikâhsız bir aşkı açlıkla cezalandıracak kadar serttir.
rilir. Cinayet işleyebilen bu adam, karısına ve çocuğuna
rini ve geri dönmediklerini anlarız. İkisinin de pek gö- Bjørgvin’deki soğuk yağmuru, gençlerin yüzüne ka-
ise büyük bir sevgiyle bağlıdır.
rünür bir nedenleri yoktur, sanki artık yaşama taham- panan kapıları ve yoksulluğu alabildiğince duyumsatır
Vurgulanır: İnsan ruhu bazen tüm duyguları aynı an-
mül edememektedirler. Yazar bunun nedenini pek açık- Jon Fosse ve öyküyü yurttaşı Henrik İbsen’in oyunla-
da yaşayabilir. İnsan ruhu iyiliğin ve kötülüğün, doğru-
lamaz, ama kadınlarda bir melankoli hali baskındır, bu- rındaki kadar somut sahnelerle anlatır:
nun ve yanlışın yurdudur.
nu anlarız ve intiharlarına şaşırmayız. Öykü kişileri barınma ihtiyacını dahi karşılayama-
Nobel Edebiyat Komitesi’nin Fosse’yi ödüllendirme
gerekçesiyle de örtüşür bu durum: “Norveç geçmişinin Sigvald, Alida ve Asle’nin oğludur. Yazar, birdenbire makta, sığınacakları bir çatı bulamamaktadır. Çaldıkları
özünü sanatsal teknikle birleştirdiği ve eserlerinde insa- ortadan kaybolacak Sigvald’ın kendi dedesi olduğunu dü- her kapı yüzlerine kapanır. Derken Asle’nin >>
14 2 Kasım 2023