Catalog

EDWIN JOHN DAVIS’TEN ‘ASYATİK TÜRKİYE’DE YAŞAM: 1875 YILINDA ADANA, MERSİN, OSMANİYE, MARAŞ, KONYA VE KARAMAN’A SEYAHAT’ Günümüzde çok tartışılan bir dönemin gerçeğe ışık tutacak öyküleri! Asyatik Türkiye’de Yaşam, 1875 çalışması. Osmanlı’nın çok büyük yılının nisan ayından ağustos ayına oranda toprak kaybettiği, Kıbrıs’ı kadar geçen bir sürede Adana ve İngilizlere teslim ettiği bu dönem Mersin başta olmak üzere Kilikya Türkiye tarihi açısından çok ve İkonia’ya bir gezi yapan İngiliz önemli. Dr. S. Haluk Uygur ve Edwin John Davis’in anı ve Prof. Dr. Hakan Yaman’la dilimize izlenimlerini, kitabın yayımlandığı kazandırdıkları 1879 Londra 1879 yılına kadar ki gözlemlerini de basımlı Asyatik Türkiye’de Yaşam’ı ekleyerek topladığı (Akademisyen Kitabevi) konuştuk. nıtını da günümüzdeki politize olmuş bilgilerin SAYGI ESİN hiçbirine bulaşmadan, o günden veriyor. Balkan çatışmalarının zirve yaptığı, 93 Harbi ‘1875-1877 YILLARI TARİHİMİZİN olarak bilinen Osmanlı-Rus Savaşı’nın kapıda ÇOK KRİTİK BİR DÖNEMİ’ olduğu, İngiltere’nin Kıbrıs’ı istediği o günler- n Asyatik Türkiye’de Yaşam kitabı, Edwin de, kimler yaşamak için ne yaptı, kimler bu fır- John Davis tarafından 1875 ve 1877 yılları ara- sattan yararlanarak zaten yıkılmış olan ailelere sında yazılmış gezi notlarını içeriyor. Tam 150 son tokadı nasıl attı, alttakilerin durumuna yö- yıldır Türkçeye çevrilmeyen bir kitabı günümüz- neticiler nasıl yaklaşıyordu, alttakiler padişahla- de Türkçeye çevirmenin önemini anlatır mısınız? rı hakkında ne düşünüyorlardı gibi soruların ya- S. HALUK UYGUR- Bu kitabın Türkçe- nıtı, Davis’in aktarımıyla bize ulaşıyor. ye kazandırılmasının en önemli noktası; yaza- H.Y- Yörükleri tanıyoruz; Tahtacılar, Fellah- rın 1875 yılında Anadolu’nun çok önemli bir lar, Nusayriler, İsauralılar hakkında bilgi alıyo- bölümünü köy köy dolaşarak, insanlarla bire- ruz. Ermenileri Protestanı, Ortodoksu ve Kato- bir konuşarak, o dönemin insanlarını anlatma- liğiyle; Rumları fakirleri ve zenginleriyle; Le- sıdır. Kitap 1875 yılında yapılan bir gezinin de- vantenleri yaptıkları işlerle ve bunların hepsini vamında basıldığı yıl olan 1877 yılına kadar or- padişah hakkındaki düşünceleriyle tanıyoruz. taya çıkan değişiklikleri de aktarmakta. n 1875 veya 1877 tarihlerinin anlamı nedir? ‘YEREL TARİH, TARİHİN DAHA S.H.U- Bence 1875-77 arası yakın tarihimi- DEMOKRATİK YAZILABİLMESİ zin çok önemli ve çok kritik bir dönemi. Bu dö- İÇİN ÇOK ÖNEMLİ!’ neme Osmanlı’nın yönetimi açısından bakarsa- Bir kitabı iki kişinin birden çevirmesini Haluk Uygur Hakan Yaman nız, Abdülaziz’in tahtan indirildiği, V. Murat’ın açarsanız neler söylersiniz? üç ay gibi kısa bir süre için tahta çıkarıldığı, başka bir gezinin devamı. İskenderiye’den bir vapur ile ay- S.H.U- Çok eskiden yazılmış kitapları çevir- ardından (Murat’ın aklını kaçırması nedeniyle yerine) II. rıldıktan sonra, İskenderun ve Mersin limanlarından itibaren mek, artık kullanılmayan bir üslup ile yazılmış olması ne- Abdülhamit’in padişah yapıldığı bir zaman. Ve bu zaman at sırtında dolaşmak yoluyla; günümüz Mersin, Adana, Os- deniyle zor bir iş. Ayrıca bu kitap bir gezi notu ise onun günümüzde en çok tartışılan zamanlardan biri. Sadece tartı- maniye, Kahramanmaraş, Karaman kent merkezlerini; Tar- gezdiği yerleri bilmek gerekiyor. Çünkü aradan geçen gün- şılmıyor, bu dönem ile ilgili o kadar çok kitap yazıldı ki. sus, Kozan, Bahçe, Kadirli, Andırın, Pozantı, Ulukışla, İvriz, ler yer isimlerini değiştirmiş olabileceği gibi, yazarın ismi Ereğli, Ermenek, Hadim ve Kazımkarabekir gibi ilçeleri ve yanlış telaffuz etme ihtimali de bulunuyor. Veya o yer bu- ‘EDWIN JOHN DAVIS KİTABINDA çok sayıda köyü gezmiş, izlenimlerini anlatmış. gün yaşanmayan bir yer haline gelmiş olabiliyor. YÖNETENLER VE/VEYA MUHALİFLERİ İşte bu nedenlerle kitabı birebir çevirmede zorluklar do- DEĞİL HALKI ANLATIYOR!’ ‘ESERİN EN İLGİNÇ YÖNLERİNDEN BİRİ ğuruyor. Biz Hakan Yaman ile bu zorlukları el ele vererek n Hakkında zaten bu kadar çok kitabın yazıldığı bir dö- TOROSLAR’DAKİ YAŞAMDAN SÖZ ETMESİ’ nemi anlatan başka bir kitap neden önemli? aştık. Bir taraftan çeviriler yapıldı (ki bu tarafta Hakan da- n Anlattıkları arasında başlıca neler var? ha çok emek verdi), diğer taraftan çevirinin günümüz Türk- S.H.U- İncelediğinizde göreceksiniz ki, bu kitapların ne- H.Y- Bu eserin en ilginç yönlerinden biri de Toroslar’da- redeyse tamamı o dönemi, sadece yönetenler ve/veya mu- çesiyle akıcılığının sağlanması, açıklanması gereken ba- ki yaşamdan söz etmesi. Ağırlandıkları köy evlerindeki ve zı bölümler için açıklamalar eklenmesi, yer isimlerinin en halifleri tarafından inceliyor. Ya Abdülhamit’i ya da Mithat hanlardaki usulleri anlatıyor. Ağırlandığı yerlerdeki yemek doğrusunun bulunması için çaba sarf edildi. Paşa’yı veya İttihatçıları konu yapıyor. Ancak o dönemin kültürü ile ilgili ipuçları veriyor. Toroslar’daki göçmenlerin halkını anlatan kitap yok. Varsa da Edwin John Davis’in Bu alanda da ben daha çok emek vererek, araştırmacı ve yaşantısını anlatıyor, giyim kuşamları, etnik gruplara göre ta- bölge tarihine meraklı okuyucular için referans olacak bir yaptığı gibi tam bahsettiğimiz dönemde, Anadolu’yu geze- rif ediyor. O dönemdeki etnik grupları, bu grupların birbiriy- rek yazılmış şeyler değil. eser ortaya çıkarttık. le ve Osmanlı yönetimiyle olan ilişkilerini ama en önemli- H.Y- Yerel tarih, tarihin daha demokratik yazılabilme- Edwin John Davis, 12 Nisan 1875’te başlayıp 1 Ağustos si insanların davranış biçimleri ve duygularını dile getiriyor. 1875’te bitirdiği seyahatin tüm ayrıntılarını gün be gün ve si için çok önemli. Yerel gerçeklerin ortaya konması ta- en ince ayrıntılarına kadar yazmış. Kitap yayına girene ka- ÖLÜMCÜL KITLIK, ABDÜLHAMİT rihin, gücü elinde bulunduranlar tarafından kullanılması- dar da oluşan yeni durumları eklemeyi de ihmal etmemiş. VE SORGULAMALAR... nı zorlaştırıyor. Böylece 1875-1877 arasının bir panoramasını oluşturmuş. S.H.U- Daha önemli olanı, bir yıl önce yaşanmış ve nü- Asyatik Türkiye’de Yaşam kitabı da bu açıdan çok önem- li akademik bir kaynak bizce. Bu kaynağı 150 yıldır bulun- n Nereleri dolaşmış? fusun yarısından fazlasının yaşamını yitirmesine neden olan HAKAN YAMAN- Aslında bu gezi, daha önce Ege Böl- ölümcül bir kıtlığın trajik bir öyküsü bu kitap. Abdülhamit duğu yerden çıkarıp, yaşandığı coğrafyaya getirmek çok gesine yaptığı ve notlarını Anatolica isimli kitapta topladığı döneminde toprak kaybedilip kaybedilmediği sorusunun ya- zevkli bir şey. n 6 15 Aralık 2022