Catalog

Düşüne taşına bir yolculuk! Yedi kıtadan 35 ülkeye çağırıyor/ bekliyor bizi efsaneler. Mavisel Yener’in, efsanelerin kapısına yerleştirdiği kısa manzum anlatılarsa -sundukları şiirsel tatlardan öte- efsaneler üzerine düşünmeye ağırbaşlı çağrılar olarak da okunmayı diliyorlar. Bana sorarsanız, yapıtla kucaklaştığınızda ilkin o 35 şiir arka arkaya okuyun isterim ki ilk yolculuğunuz efsanelerin “ne”liği üzerine olsun. da dolaşırken yine düşündüm bunu. Romanın (gün- Y. BEKİR YURDAKUL cenin, anının, denemenin) “dünkü çocuk”luğu düşün- ce aklıma gülümsedim. Şu yer yuvarlağında sözcük- apısını çalmış bir efsane, yedi tane ay var- lerimizle var oluşumuzdan bu yana bizimle değil mi- mış cebinde, hayalden ejderhalar bekler- dir efsaneler, masallar, destanlar... ‘‘K ken eşikte, yazmış, çizmiş defterine, yer- leştirmiş kapısını çalanı/ çoğalanı zamanın içine, Bugün yaşanan, bir anı; dilden dile gezdirdiği- uçurmuş ülkeden ülkeye...” mizde, her söyleyişte yeni kimlikler, yeni anlar / Çocuk ve gençlik yazınına; sözcüklerin girdiği her mekânlar kazanmıyor mu? Binlerce, on binlerce yıl- rolü birbirinden başarılı yolculuklara çevirerek sa- dır söylenegelen anlatılar üzerinde düşünmekse as- yısız yapıtlar kazandıran Mavisel Yener, bizi bir kez lında arkeolojik kazı türünden incelikli, milim santim daha efsanelerin büyülü, gizemli; alttan alta gerçe- hesabıyla yol alacağımız bir yolculuktur da. ği, hayatı, insanı söyleyen dünyasına çağırıyor. Çok Demem o ki her biri birer definedir aslında Mavi- değil, bir yıl kadar önce Anadolu Efsanelerinin Pe- sel Yener’in kalemiyle yeniden güzelledikleri de bi- 1 şinde dolaşmış, bu kadim kültürün barındırdıkla- zim için... rından bir bölümünü yeniden keşfetmeye, anlama- 35 efsanenin ülkeleri, anlatıların izleği bir yana ki ya, yorumlamaya durmuştuk. her birini aynı merak, aynı heyecan, aynı ilgiyle oku- İnsana, onun da bir parçası olduğu doğaya iliş- yacak belki de bunca kısacık oluşlarına hayıflana- kinse anlatılan, elbette bütün dünyanındır o. Her- caksınız; efsaneler üzerine bu yapıtın anımsattıkla- hangi bir coğrafyada söylenegelen, bir yerde değer rına ilişkin başka bir konudan daha açalım sözü. ötekine, kucaklaşırlar çoğu zaman; başka bir anla- tı gibi dursa da inince biraz derine, bir kardeşlik gü- DÜŞÜNÜN BAKALIM lümser anların bir yerinde... Poznan, Roma, İzmir... varın ötekileri de siz ekleyin; Bundandır, bu kardeşliği, o sımsıcak dilinin / söz- hepsi kendisine özgü, kendisiyle anılan / bütünleş- cüklerinin akışına bırakıp kitap kardeşliğine dönüş- miş hikâyeler, masallar, efsaneler barındırır. Hiç de- türüyor Mavisel Yener. İki kitabı yan yana / peş pe- ğilse bir hikâyesi olsun yoksa bir yerin, yoktur ki ora- şe okuduğunuzda o arkadaşlık / kardeşlik size de sı aslında ya da kıymetsizdir... Sahi şu kolayca “ge- gülümseyecektir. lişmiş” yaftasını astığımız kent parçalarında yükselen yapılara ilişkin bir hikâyecik olsun var mı kulağınızda? ŞİİR AÇIYOR KAPIYI Tam da bu noktada şu da düşer aklıma: Efsane Yedi kıtadan 35 ülkeye çağırıyor bizi efsaneler. mi öncedir, efsaneye konu olan mı? Örneğin Poz- Efsanelerin kapısına yerleştirdiği kısa manzum an- arkaya okuyun isterim ki ilk yolculuğunuz efsanele- nan, keçileriyle ünlendiği için mi “Keçiler Şehri”dir? latılarsa -sundukları şiirsel tatlardan öte- efsane- rin “ne”liği üzerine olsun. Değilse efsanenin izleği mi doğurmuştur bu güze- ler üzerine düşünmeye ağırbaşlı çağrılar olarak da okunmayı diliyorlar bence. SANKİ ÜÇ KARDEŞ! lim yakıştırmayı? O 35 şiiri, yerli yerinde okumanın ötesine geçmeye Halkın doğayı ve hayatı anlama, anlamlandırma Bir efsanenin, belki bir düşün ardına düşüp var çabası olduğu kadar, zorbayla, zorbalıkla başa çık- de çağırdı beni bu metinler; öyle de yaptım. Dahası edilmiştir belki de hayat ne ki o efsanenin labirent- bir adım daha attım, onların bağrından aldığım dize- ma, onu alt etme yollarından biridir de aslında des- lerinde döne dolaşa keşfederiz o kentin doğuşunu tanlar, halk hikâyeleri, kıssalar, manzum anlatılar, leri (son bölüme iki dize ekleyip) yeniden sıraladım: yıllar sonra yeniden. “Güneşle ay kardeşti/ Ay ışığı ormana erişince/ masallar ve efsaneler de elbette... Ve öylesine ya- Onca uzağa uzanmaya ne gerek! Çocukluğumu- kınlar ki birbirlerine! Masallar geçsin sulardan/ Kuşlar sayıya sığmazken/ zun hepimiz için birer efsaneye dönüşmesi de işte Gerçekler sığar mı düşe “Efsane” sözcüğü Farsça. “Eski çağlardan be- bundandır ve boşuna değildir. Akmış söz çağlardan çağa/ Bir efsane yazılmış ri söylenegelen, olağanüstü varlıkları, olayları konu Şöyle koyalım noktayı: Bir yapıt; izleği, uyandırdı- 2 parşömene/ İnsanlar efsanelerde saklar geçmişini/ edinen imgesel öykü, söylence...” Başka anlamlar ğı merak öğesi kadar düşündürdüklerinin çokluğuy- Ne kadarı gerçek, bilmem ki/ Gerçeğe karışır düşler da kazanmış yıllar içinde. la da değerlidir. Epey bir zaman dolaşacaksınız ef- Bir rüyadır efsane/ Herkes istediğini görür/ Her ef- “Destan”, o da Farsçadan gelmiş, “Tarih öncesi sanelerin peşinde; haberiniz olsun! n sane, eşsiz bir hazine/ Her zaman hatırlanır/ Çözül- Tanrı, Tanrıça, yarı tanrı ve kahramanlarla ilgili ola- memiş büyük sır ğanüstü olayları konu alan koşuk...” Dünya Efsanelerinin Peşinde / Mavisel Yener / Aklını ardında bırakma sakın/ Sabırlı olmak asıl “Masal”sa Arapçadan çıkmış yola. “Genellikle hal- Resimleyen: Cem Kızıltuğ / Doğan Çocuk / 176 hüner/ Şimdi zaman trenine bindin/ Gerçeği insanın kın yarattığı, ağızdan ağza, kuşaktan kuşağa sürüp s. / 10+ / 2022. özünde ara/ Onunla çözüldü kördüğümler gelen, çoğunlukla insanların ya da Tanrıların başın- 1 Anadolu Efsanelerinin Peşinde / Mavisel Yener Gökten düşsün üç elma/ Biri efsaneyi anlatana.../ dan geçen, olağandışı olayların yer aldığı anlatı türü.” / Resimleyen: Cem Kızıltuğ / Doğan Egmont / 145s. Öteki elmaların kime gideceği/ Bu kısacık anlatıda gizli!” Şimdi bu tanımları da sıraladım ya yine anımsadım: / 10+ / 2021. Derdim o elmalardan birini almak değil elinizden Kimi zaman da oturur hangi türün en eski olduğunu 2 ne ki yapıtla kucaklaştığınızda ilkin o 35 şiiri arka düşünürüm. Yener’in çağrısıyla efsanelerin dünyasın- Dil Derneği Türkçe Sözlük 15 Aralık 2022 12 Desen: CEM KIZILTUĞ