Catalog

MERHABA Akdeniz’in iki yakası Akdeniz’in iki yakası bir araya getirilebilir mi? Bu soruya kimi Avrupalılar ‘Dalga mı geçiyorsun? Keşke Çin seddi gibi bir duvar örebilsek’ diye yanıt verebilir. A kdeniz havzasında bugün trajik yansımalarını gördüğümüz ayrışmanın geçmişi uzun. İlk kez değinmiyorum: Belçikalı tarihçi Henri Piren kitabı döneminde bestseller olmuştur. Hasan Leo’nun oryantalist bir yaklaşım sergilememiş, yeni dininin eskisine üstünlüğünü öne sür ACABA PîRî REİS İLE KARŞILAŞTILAR MI? Leo ile ilgilenince aklıma gelen bir soru “Acaba Pîrî Reis ile karşılaştılar mı?” oldu. Pîrî ne iki ayrı Türkçe çevirisi memiş, tersine Akdeniz’in iki Reis, kültürel açıdan iki yön ni gördüğüm Hz. Muhammed ve Charle yakası arasındaki benzerlik lü değildir ama Akdeniz ba magne kitabında İslamın ortaya çıkmasıy leri göstermeye, Afrika ve İs kımından Kitabı Bahriye’si la birlikte Akdeniz’de birliğin sona erdiği lam ile ilgili önyargıları sars Leo’nun Afrika’nın Betimi ka ni öne sürer: “Roma’nın uygarlığının senk maya çalışmış olduğu görü dar değerlidir. Pîrî Reis, tarih retizmini yaydığı kıyılara İslamla birlikte ye lüyor. Giovanni El Vezzan, çilerimiz ve edebiyatçılarımız ni bir dünya gelir. Günümüze kadar süren bana göre, evrensel insanı yoluyla gittikçe daha iyi tanı bir yırtılma olur. Mare Nostrum’un kıyıla yaratmaya çalışan rönenans dığımız bir ulu kişimizdir. Fa rında artık iki farklı ve hasım uygarlık uzan aydınlarından biridir. ruk Duman Pîrî: Kayıp Deniz maktadır.” Can Yücel’in iç titreten “Ma ler üzerine Bir Anımsama (Can Y, 2003) re Nostrum” şiirini bir yana koyalım, Akde TARİHÇİYLE ROMANCI romanında son dönemini anlatır “yaza çi niz hâlâ hepimizindir, ne ki aşağı yukarı or Bu önemli kişiliği tarihçiyle romancı ay ze denizler gezen” Türkün. Anlaşılan o za taçağdan beri işbirliği değil çatışma alanı rı yöntemlerle işler. Tarihçi toplayabildiği manlar da bilmezmişiz kafası çalışanın de dır. Bir dönem İslam kesimi üstündü, son bütün verileri yan yana getirerek nesnel bir ğerini, katletmişiz koca Pîrî’yi. ra işler değişti. Zaten üstünlük yarışından portre çizmeye çalışır. Eldeki bilgilerden Pîrî’nin gemisindeki en önemli yardımcı çok kültürel bağdaşma sağlanamamasıdır ve El Vezzan’ın yazdıklarının yorumlan sı Seferis’tir. İzmirli büyük şairin adaşı bu asıl sorun. masından çıkan bir sonuç, kurmaca kişi “bir deniz mahlukuyum ben, Tarih, Hasan El Vezzan’ı yeni dinini pek benimseme karışık bir dil konuşurum” diyerek, bence, Akdeniz’in iki yakasını bir diği, ancak İtalya’daki yıllarını Akdeniz’in ortak kimliğini temsil eder. Çiz araya getirmek için görev kültürel yetişim ve üretim ba gisi kadar yazısının da düzeyli olduğunu lendirmiş sanki. 15. yüzyı kımından iyi kullanmayı ba gene Faruk Duman’un Yedi Deniz (Can Y, lın son, 16.’nın ilk çeyreği şardığı yönündedir. 2005) başlığıyla günümüz Türkçesine ak ni görmüş bu aydın hakkın Lübnanlı bir Hıristiyan tardığı satırlarından anladığımız Pîrî Reis’in da iki kitap biliyorum. Bi Arap olan Amin Malouf, el Seferis ile iyi anlaşması şaşırtıcı değildir. ri Amin Malouf’un ünlü Afri Vezzan’ın kişiliğinin evren ‘Leo ile Pîrî bir araya gelselerdi iki kültürün kalı Leo romanı, öteki Natalie sel yönünü yakalamış, ulusal, husumet yerine diyaloga yönelmesi açısın Zemon Davis’in aynı başlığı dinsel ayrışmaların ötesindeki dan kim bilir ne önemli katkılar yaparlar taşıyan tarih kitabı (Çev: Ay ortak Akdenizli kimliğini tem dı?’ düşüncesi geçiyor aklımdan. şen Anadol, İş B. Yay. 2013). sil eden bir kurmaca başki Çocukken Ratip Tahir Burak’ın Barba Gördüğüm Türk imzalı çalış şi yaratmıştır. Bunu, tarihçi roslar’ını heyecanla okurdum. Akdeniz’de malar arasında İbrahim Kalın’ın “Hasan el nin sağladığı verileri değiştirmeden ama il ki geçmişimize fütühat özlemiyle bakılma Vezzan Yahut Afrikalı Leo’nun Macerala gili kişi ve döneme ilişkin bilgi boşlukları sının yanlış olduğunu zamanla kavradım. rı” makalesi dikkatimi çekti. nı inandırıcı yapıntılarla doldurarak yapmış Fernand Braudel, Akdeniz’in doğusuyla il El Vezzan, Gırnata’da doğmuş ama tır. N. Z. Davis ile A. Maloof’un çalışmaları gili tarih bilgisinin zayıflığını vurgulamıştır. 1492’de kenti İspanyolların ele geçirme nı yan yana getirince tarih ile edebiyat ara Bu eksikliği gidermek görevi önce bize dü si üzerine Fas’a göçmüş ailesiyle birlikte. sındaki hem ayrımı, hem de bütünleyicilik şer. Ancak bu görevi ortak insani değerlere (1492’ye “yaşamsal yıl” denir. Yahudilerin ilişkisini görüyorsunuz. dayanan evrensel bir tarih bilinciyle, kim de İberya’dan atıldığı, Kolomb’un yeni kı Ben Leo’nun metinlerini seyi ötekileştirmeden, her tür tayı bulduğu, İspanyolların artık hindi gibi doğrudan okumadım. An lü ötekileştirmeye karşı çıkarak kabarmaya başladıkları yıldır bu.) Dönemin cak, birçok metninde ken yürütmek gerekir. Akdeniz’in Müslüman ülkeleri arasında gidip gelen dinden “yazar” diye, ya doğusuyla batısıyla hali mey önce tüccar, sonra diplomat kültürlü bir ni üçüncü tekil şahıs ola danda. Laik, demokratik, “yurt kişi olur. Bir gezisi sırasında Hıristiyanlara rak söz ettiğini anlıyorum. ta barış, Akdeniz’de barış” po tutsak düşer, Roma’ya götürülür, Papa’nın Amin Maloof, romanının litikası yürüten bir Türkiye’nin da araya girmesiyle din değiştirip Giovanni inandırıcılığını arttırmak için Mare Nostrum’un (bizim deniz Leone adını alır. İtalya’da dokuz yıl geçir “ben” diye, yani Leo’nun demek, yani ortak denizimiz) dikten sonra ülkesine ve İslama dönmek ağzından yazmıştır. Ben iki yakasını bir araya getirmeye üzere ayrılır. İtalya’da yazdığı kitaplarla ce, Leo’nun “yazar” deyişi çabalarına Batı Avrupa ülkele Avrupa’nın belleğine kazınacaktır. Gelecek ni kullansaydı, iyi bir yazın yüzyıllara kalacak olan Afrika’nın Betimi sal deney olurdu. rinden çok daha fazla katkı yapabileceğini düşünüyorum. n 1844’te Karl Marx ile birlikte yayımladıkları Komünist Manifesto ile insanlık tarihinde yeni bir çığır açan Friedrich Engels iki yüz yaşında. 2020 yılı boyunca yaşamı, yapıtları ve mücadelesiyle yeniden gündemde olacak. Bu sayıda Ali Mert’in değerlendirdiği Terrel Carver’ın Friedrich Engels Yaşamı ve Düşüncesi de böyle bir kitap. Engels’i düşünceleri ve eylemi yanında kişilik özellikleriyle de öne çıkaran bir portre sunuyor. Dünyada sosyalizmin ilk uygulamaları ne yazık ki, hayal edilen ütopik güzellikte bir toplum düzeni yaratmayı başaramadı. Buna karşın son iki yüz yıldır yeryüzündeki savaşlar, baskı, sömürü ve adaletsizlikler de azalmadı. Bugünün dünyasına bakıp, kim, yaşadığı dünyadan mutlu olduğunu söyleyebilir? Yeryüzünde savaşlar, sömürü düzenleri, açlık ve yoksulluk olduğu sürece bunların karşıtı olan sosyalizm de gündemde olacaktır. Sosyalizm düşüncesi insanlığa savaşsız ve sömürüsüz, âdil, özgür bir dünyanın mümkün olabileceğini gösterdi. İnsanlığın sermaye düzeninin sınır tanımaz kâr tutkusunun yol açtığı türlü doğa yıkımlarıyla yok oluşa sürüklenen dünyamızı kurtaracak yollar bulması gerekiyor. Bu bağlamda bu sayımızda Korkut Akın’ın yazısıyla tanıttığımız Ömer Madra’nın, dünyayı yıkanlara karşı kaleme aldığı Kıyamet Tüccarlarına Karşı Kıyam Et kitabının da önemli bir karşı çıkış bayrağı yükselttiğini düşünüyoruz. Barış, özgürlük ve adalet içinde kitaplarla dolu mutlu bir yıl dileğiyle… KItap l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Aykut Küçükkaya l Yayın Yönetmeni: Turgay Fişekçi l Editör: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş, İlknur Filiz l Sorumlu Müdür: Olcay Büyüktaş Akça l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Genel Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. Aş., Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. turgay.fisekci@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap