Catalog

Zeynep Çağlıyor’la ‘Kırkmerak’ dizisi üzerine Yaşasın merak! Yaşasın lüzumsuz (!) işler Bugünlerde Can Yayınları’nca okurlarla buluşturulan yeni bir dizi var ki deyim yerindeyse evlere şenlik! “Kırkmerak” adı altında yayımlanan kitaplar öyle ya da böyle herkesin ilgisini çekecek, çünkü konusu meraklar. Can Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Zeynep Çağlıyor’un da dediği gibi edebiyatın diliyle konuşan ama günlük hayattan tarihe, dünyanın dört bir köşesinden sanata, akla hayale gelmez pek çok konuya giren, merak ettiğinizi bile bilmediğiniz konularda bir şeyler söyleyen, insanın lüzumsuz işlere kendisi gibi meraklı dostlarına keyifle anlatacağı sayısız malzeme sunan bir dizi bu. Zeynep Çağlıyor ile bu diziden çıkan “Saklı Lezzetler” ve “Bir Sanattır Öğle Uykusu” adlı ilk iki kitabı konuştuk ayrıca “Kırkmerak”ın devam kitaplarına ilişkin ön bilgiler aldık. Ë Gamze AKDEMİR lk soruda “Kırkmerak”ın içeriğini ve okurla nasıl bir etkileşim sağlamasını hedeflediğinizi anlatır mısınız? Okumanın en keyiflisi yazarın da yazarken keyif aldığı metinler olsa gerek. “Kırkmerak”ta böylesi bir tematik seçki yapmaya niyetlendik. Edebiyat okuruna hitap eden, edebiyatın diliyle konuşan ama günlük hayattan tarihe, dünyanın dört bir köşesinden sanata, akla hayale gelmez pek çok konuya giren, göndermeler yapan, merak ettiğinizi bilmediğiniz konularda bir şeyler söyleyen, okuru yazarın bilgi dağarcığından ve okumalarından satır satır yararlandıran, insanın lüzumsuz işlere kendisi gibi meraklı dostlarına keyifle anlatacağı sayısız malzeme sunan bir dizi bu. Ritüeller dünyasında yerimiz... Giyinme, soyunma, yemek, içmek, pişirmek, süs, püs, uyumak, uyanmak, moda, renk, koku, yazı, çizi, resim, müzik... Sayısız “merak...” Hayatın vazgeçilmezleri, kültürlerin mihenktaşları. İnsan doğasına ve gelişimine en yakın plan olsa gerek Kırkmerak değil mi? Evet, bütün bu ritüeller günlük hayata dair ince ayrıntılar, içinde var olduğumuz, var olmaktan mutlu olduğumuz ortamı oluşturan, bizim yaşam alanımız, içinde kendimizi eksiksiz hissettiğimiz bir yapı. İnsanın doğası da, insan olarak doğanın sınırlarını aşan varoluşu da bu ortamın ürünü. Üstünde yaşadığımız gezegenin kenarı köşesi, tarihte yazgıların kesiştiği anlar, ortak bellek, insanın insanlıkla paylaştığı acılar ve güzellikler. Bütün bunları edebiyat okuruyla paylaşmayı amaçlıyor “Kırkmerak” dizisi. dağarcığınızı, belki de “genel kültürünüzü” oluşturan bu malzeme, bazen mutlulukları bazen acıları çağrıştıran bu meraklar zinciri, biri diğerini çağırarak, insanlararası ortak yaşam alanlarını yaratıyor. Tarzlar, modeller hep bu paylaşma, zamanı ve mekânı, insanlığın ortak belleğini birlikte yaşama gayreti değil mi zaten? “Kırkmerak” dizimizin amacı işte böyle merak edilesi pek çok konuyu, edebi metinlerin, o alanlarda gezinmeyi başlı başına bir zevk haline getiren akışında okura sunmak. İlk kitabın temasını yani “mutfak”ı odağa alarak sorarsam kitabı okuyunca fark ettim ki mesela bir kimlik, dil, aidiyet duygusunu bu kadar pekiştirdiğini düşünmemişim hiç... Uğruna mücadele verilen değerleri de temsil ediyor “Kırkmerak...” Elbet lezzetler, bu aidiyet keyfinin, kendini bir mekâna ve bir zaman ait addetmenin, dolayısıyla onların sıcağında ısınmanın önde gelecek unsurlarından biri. En azından Laura Esquivel’in iddiası bu. Uğruna mücadele edilen değerler insanın ortak geçmişimizden bugüne taşıdığı, yaşarken kendine ait kıldığı, giderken de özenle arkasında bıraktığı güzelliklerse eğer, evet, bu değerleri de sunuyor bu dizi. Meraklar sadece kaba hatları ve sözlük anlamlarıyla ele alınmıyor dizide... Sosyal etkileri, simgeselliği, tek ve çok tanrılı dönemlere, inançlar skalasına tarihsel değinmelerle deneme biçeminde metinlerle irdeleniyor. Ciddi bir edebi emek de söz konusu. Bu bağlamda kitabın yazınsal yaklaşımını anlatır mısınız? Merak derken, insana ait olan, insanı insan kılan, ama büyük harfle “inançlar, bilgi, bilim, tarih, felsefe…” gibi kocaman kavramlara dahil etmediğimiz, gene de yaşamımızı çevreleyen, zenginleştiren, renklendiren pek çok şeyi tanıma ihtiyacına cevap vermek istedik. Diziyi oluşturacak denemeler bütün bu konuları, yetkin bir edebi dille ama alışılmışın aksine bir sonuca, bir yoruma ulaşmayı değil, sadece var olanı bir bir anımsamayı ve bir kere daha duygulanmayı amaçlayarak ele alacak. Bir Sanattır Öğle Uykusu adlı ikinci kitapta “uyku”, çocuksu masumiyetten cinsel göndermelere denli bir yelpazede farklı evrelerle karşımızda. Kitap, tarihsel değinmeler çerçevesinde dingin bir ritüeller silsilesi eşliğinde uykunun derinliklerine dalarken bir yandan “uyku”nun edebiyatta ve resimde hayli ve nasıl esin kaynağı olduğunu da gözler önüne seriyor… İşte dizinin bizi de heyecanlandıran yanı bu: Uyku gibi bir günlük gerçeği; “Hakkında bilmediğim ne olabilir?” diye çoktan zihnimizin gerisine attığımız bir olguyu yepyeni bir bakış açısından ele alıp yeni ufuklar açmak, bizi meraklandırmak, bilgilendirmek, üstelik bunu ağzımızda edebiyatın benzersiz tadıyla yapmak… SIRADAKİ KIRKMERAKLAR! İki kitabı yayımladınız, sonraki “Kırkmerak” kitapları neler olacak? Kısaca özetlersek şöyle; Uygarlığı Değiştiren 100 Köpek: Uygarlığımızın yalnızca insanın eseri olduğunu düşünüyorsanız fena halde yanılıyorsunuz. Kedilerden sonra Sam Stall uygarlığı değiştiren köpekleri de anlatıyor. Kitap köpekleri artık başka bir gözle görmenizi sağlayacak. Kitaplardan Kurtulabile İ “MERAK ETMEK BİR ZEVK” Yaşantıları, kültürel uyarlanışlarıyla ayrı ayrı bezeyen, yola devamı anlamlı hatta dayanılır kılan içsel ilmekler diyebilir miyiz tüm bu meraklar için? Ayrıca zincir gibi birbirini etkiliyor. Tarz oluyor, model oluyor, olgu oluyor, tarihin ve sosyolojinin derinliklerinde koşut yerini alıyor. Yani merak deyip geçmemeli... Merak etmenin, asla işimize yaramayacak birçok şeyi bilmekten keyif almanın sonu yok. Birbirini tetikleyerek bilgi SAYFA 8 ceğinizi Sanmayın: Umberto Eco ile JeanClaude Carrière oturmuş, kitaplar hakkında konuşuyorlar… Okuru, kitabın beş bin yıllık tarihinde eğlenceli bir yolculuğa çıkarıyorlar. Bu neşeli kitap, okuma alışkanlığı olmayanları da kışkırtacak. Kafka’nın Çorbası: Ünlü yazarların mutfak serüvenlerini tasavvur etmeye çalışan çılgın bir fotoğrafçı, Mark Crick… Steinbeck’in risottosu, Sade’ın civciv dolması ve Kafka’nın çorbası… Edebiyat oburları için sıra yemek molasında… Lükse Övgü; Therry Paquot’dan öğle uykusundan sonra lükse de övgü… Para ya da tüketime yönelik değil de bir yaşama sanatı olarak lüks neden olumsuz bir şey olsun? Yaşamın başka türlü de düşünülebileceğini eğlenceli bir dille gösteriyor Lükse Övgü. Filozofların Sofrası: Yediğimiz şeye benzeriz… Michel Onfray, düşünce dünyamızı zenginleştiren filozofların yemeiçme alışkanlıklarını eğlenceli bir dille anlatıyor. Buyurun bakalım: Diogenes’ten çiğ ahtapot, Rousseau’dan süt ürünleri… Tadı Damağımda: Günlük küçük mutlulukların incelikli yazarı Delerm’den fark etmeden değip geçtiğimiz tatlar üzerine lezzetli bir çalışma. Sıradanlığa methiye… Yeme, içme, nesneler ve kitaplar… Kitap Kıyımının Evrensel Tarihi: Alıp veremediğimiz nedir kitapla? Kitaplara yönelik şiddet, aslında kendi aramızdaki sorunların bir yansıması. Fernando Baez, kitaba yönelik saldırının tarihini anlatıyor bu kitabında. Halep: Serhat Öztürk, Ortadoğu’nun en eski kentlerinden Halep’i arşınlıyor bu kitabında. Kitap, farklı kültürlerin iç içe yaşadığı olağanüstü bir kenti çekici, güzel bir dille anlatıyor. Gezi notları, tarih bilgisi, anekdotlar… 1939 Yazı: Çarpıcı, çok farklı bir tarih çalışması. İkinci Dünya Savaşı’nın hemen öncesini, 1939’un yaz mevsimini anlatıyor Werner Biermann. O yılların ünlü figürleri o yazı nasıl geçirmişlerdi? Thomas Mann, Albert Camus, Hitler, John Kennedy…? gamzeakdemir@cumhuriyet.com.tr Kırkmerak 1 Saklı Lezzetler: Mutfağa Felsefi Bir Yaklaşım/ Laura Esquivel/ Çeviren: Olcay Öztunalı/ Can Yayınları/ 160 s. Kırkmerak 2 Bir Sanattır Öğle Uykusu/ Thierry Paquot/ Çeviren: Orçun Türkay/ Can Yayınları/ 96 s. Zeynep Çağlıyor, bu diziyle yaşamımızı zenginleştiren, renklendiren pek çok şeyi tanıma ihtiyacına cevap vermek istediklerini belirtiyor CUMHURİYET KİTAP SAYI 1062