Catalog

Bana sorarsanız, herhangi bir oyku içın oyku yazarına siparis, vermek doğal sayılmah Bu çcrçevede şairc şiir, romancıya roman, oyun yazarına oyun, senaryocuya scnaryo, dencmeciye deneme, eleştırmene elcştiri siparişi vcrılcbılır. I lknur Ozdemıt, ozel oyku kıtapları vayınını başlattığı On Uç Buyıılıı Oy ku'de (Can, 2002) şunları soyluyor Oykuculcrımi7den, 'Buyıılıı Oyku ler konu başlığı altında bu kıtap içın bı rer oyku ya7malarını ıstedık On uç ya7a rııı heı bırı kendı buyulu oykusunu yaza caktı " Ancak O/dçfnır, bu gırışımı ıı/erınde, ılk ke7 Gece Oyküleri'nde (( an, 2(M)2) dııruyor "hdebıyatımı/da ılk ke7 boyle bır çaliş rna yapılıyor değcrlı ya7arlarımı/a bu ça lişmaya katıldıklaıı projemızı destekle dıklcrı ıçın gonııldcn teşekkur edıyorıi7 ( ) 1 lerhangı bu seçkı değıl bu kıtap, da ha once yayınlanmış oykulcrı dc ıcermı vor 1 ler ovkueu gece' oykusurıu bu kı tap ıçın ya7tlı Bu açulan, bu kıtap da çok ozel " O7demır, Yol Oykuleri'nde (Can, 2002) bıı ke/ daha pekıştınneyeyonelıyor duşuncesını "Bu kıtaplarııı o/ellıgı tematık yazıl mışbutunoykulerın dahaoncehıçbıryer de yayııılanmamış olnıası Bu tuı bıı çalışma ulkemi7de ve edebıyatımızda ılk kez yap.ılıyor " On Uç Buyülii Oykü, Gece Oykülçri, Yol Oykuleri, son olarak da Yalancı Oyküler (Can, 200 i) F arklı konulaı a ozgu lenen bu tıır "o7el oyku kıtapları"nın ıte rıde sureceğı anlaşılıyor Ozuemır, Yalan cı Oykuler'de bunıı ya7mış "Beşıncı oy ku kıtabında buluşmak uzere Andığım dort ktapta toplam 43 oyku er alıyor Kıınler ya/miş bu "ozel oy "l Akın Sevınç (2), Attılâ Jjenkon, Cemıl Kavukçu (3), Faruk Dııman,Cıonul Kıvıl cım, 1 lakan !}enocak, tlknurOzderrur (4), tncı Aral, Mıırat (îulsoy (3), Muge tplık <,! (2), Nazlı Lray (3), Senıa Kaygusu/ (2), Yckta Kopan (3), Ahmet Cemal, Frdal Oz, Nalaıı Barbarosoğlu (2), Ozcan Ka rabulut, Uğıır O7akıncı, Ycşım Eyuboğ lu, Adnan Bınyazar, Fendun Andaç, Ha san O7kılıç, M Sadık Aslankara (2), Oya Baydaı, Habıb Bektaş, Metın Kaçan, Tarısın Yııcel Bıı hesapla yırmı yedı yazar, ozel oyku kıtaplarında bır araya gelmış, a7imsanma yacak bır sayı En başta, yola çıkaıken ne demıştı Ilk nur Ozciemır " Oykuculerımızden, bırer oyku ya/malarını ıstedık " Pekı bunlar "sıparış/" oyku mıi'' Nasıl bakmahyı/ bu dı/ıvc1 Sipariş öykü'den ne anlamak aerekir? oykıı ya7anna sı parış vermek doğal sayılmah Bu çerçevede şaıreşiır, roman cıya roman, ovun vazaıına ovun. scnaryocuya senaryo, dcnemecıye dc neme.eleştııme nc elcjtırı sıpari şı verılebılıı ü o ğal olmayan eleştırmene rek lam metnı, ro manciya da se naryo sıparışı veımeve velten mektırherhaltle Aııoak sıparı şın 7orlayıcı bır yanının bulun madığı duşunul memclı1 So7gelımı Fırat'a Karışan Oykuler'de Leyla Rıı han Okyay'Ia ovkucu arkada^ larının tutumları tarklı temel lerden kaynakla nıyoı Evet, Ok yay, etkılenerek ba oyku yazıyor ya, otekıler bunu, gorev olarak ustlenıyor daha çok Kendılerı ne bıı yonde bır sıparış verıldığı açık Oykuculerın gorece de olsa bır 7aman sıkışıklığı yd$<\ yacaklarını kabullenmek gerck1 Acana oykuculeı, ıni7alarını koyabdeceklerı ol çude benımscyebılmısler mıdır oykulerıni'' Boyleyse sorun yok, ama eger bır ıkır cım kalmi!}sa ıçlennde, o zaman i!}te "zor lama' nın ya da "sıparış "ın gııcu, bır açı dan "baskT'ya donuşebılır Bunları, uıt buçuk vıl kadar once wwwyenısayfa com'da boyle dıle getır ınışlım Bugun donup yenıden duşundu ğumde, olayın bır başka boyutıı U7erınde daha duımam gerektığını goruyorum tık "Hıç unutmam bırgıın yıne uçu mıi7 yolda gıdı yoıduk Unlu f, embcrlıtaş turşucusunun tam onunde, karnı burnunda bır ka dınla karşılaştık Kadın, butun gor kemıvle geçtı gıttı yanınıızdan, ge belığıyle dunyaya meydan okuyor gıbıydı Okalana lıkta, onca ınsa nın ıçınde neden se uçumuzun de dıkkatı o kadının uzerındc yo^un laşmıştı Kadın gcçıp gıttıkten sonra bakıştık ve oykulerımızın or tak konusunu saptayıvcrdık O geDe kadındı oy kulerımi7e yon verecek olan oz ne "Lrtesı gun so7İeştığımi7 sa atte buluştucu mıi7çayevınınr)ir koşesınde hem çaylarımızı yu dunıluyor, henı de butun bır gece oturup yazoıĞı mi7 o gebe kadı nın çevresınde donenıp gelışen o y k u l e r i nıı/ı okuvordıık bırbırımıze Yıne bırbırıyle hıç ılgısı olmayan uç değışık oyku çıkmıs tı oıtava " (Havada Kar Sesi Var ıçınde "Sunuş", (an, Beşıncı Basım, 1994, 8,9) Nıvc anıımadım bunıi'' Fırat'a Karışan Oykiıler'dc dc aşagı yu karı buna benzer bır yaklaşım var Bır grup oykucu, belkı yalnı/ca ızlenım boyutunda, kısa sure ıçın tanıldık yaptıkları ay nı bır toplumsal / tarıhsel gerçeklıgı oy kıılemeye vonelıyor Lrdal ü / ve arkadaş ları gıbı Ancak, I lalfctı'de yaşananların olgusal baülamda tanıklığını yapanlarla, anlatı laniardan, okııdııklarınaan yola çıkarak bunu kuranlar yanı ımgesel açılım sergı leyenler farklı oykuler çıkarıyorlar ortaya Olayın tanüdığmı yapan oykuculer şunlar Leyla Ruhan Okyay, Akın Sevınç, Inan Çetın, Sema Kaygusuz, Almıla Oz dek, Hurrıyet Yaşar, Nalan Barbarosoğ lu, Salıha Yadıgâr Olayın tanıklığını yap mayan ama "projeye katılan ve bıı konu da vaptıkları /ıyaret, araştııma vc bılgı lenmeler ışığında bırer oyku yazan" oyku culerse şunlar ( xmıl Kavukçu, Suzan Sa mancı, Muge Iplıkçı, Kann Karakaşlı, Ne mıka Tııgcıı, Mıırat Sohtorık, Dcnız Spataı Fırat'a Karışan Oykıiler'de ıluncı gruptakı oykuculerın urunlerının, bırıncı gruptakılcrın oykulcrınc oranla gorece daha başaıılı olduklaıını soylemek olası Cıeçen halta oykuler uzcrınde dururken bu değerlentlırme /atcn çıkmışlı oıtava Bunagoıc ılkgnıp, sınarışın alttnda k.ıl mış oykuculer olaıak alınabılıı bıı çalıııı Olayın bırcbır tanıklığını yapmaları go rece odak kavmasına yol açmış, sonuçta yazarlaı, hıç kuşkum yok ayırdına var madan "komjıo/ısyon odevı" ben/crı bır çalışma çıkarmışlardır ortaya Bana kalır sa başarısı/lıklarının altındakı temel nc dcnbuolmalı sanatın dcğıl.bıran ıçın /anaatın etkısınde kalmalaıı vanı Neieycgctırccegım so/ıı^ Karşımi7da dııran bıı va/onun ıesmını yapnıaıııı/ ıçın de sıparış verılcbılır bi7c, eğcr rcs samsak, ımgelemımı/dekj bır va7o resmı nı yapmami7 da îlkınde olgunun ken dısı habıre sınıılat bılıncinıızı, dahası bı ltnçaltımı/da bıle baskı uygıılar (^ıınku gorduğumu/duı o, bonuçta fotoğrala ben7er bır urun çıkabılır ortaya Otekı Mnde ise, karşımı/da değıl kavıam bag lamında, butun va/o goruntuleıının bıı bıleskesı olarak bılıncımı/dc durur II kınde vazoyla oynamak daha /oıdııı ıkıncısınde ıse oynaıııadan durama/sı ni7 tlkı olgusal olduğu ıçın ıster ısteme/ saptamacuığa kaçaı, soz Konusu yazınsa bır açıdan ıletışım dılı çıkar ortava, ro porta] havasında gundelık konuşmava donuşur îşte bıııncı gıup oykucuıiLin, boylcsı yanılsamaya dııştuğu, goıece daha a/ ba şarılı urunler vcrdığı ılcrı sıırulcbılır Bu nedenle bırıncı gruptakı oykutuler ılc rıdeoykulcıını dcgıştırmek ıstedıklcrın de (Nıtekım Almıla (>7dek'ın değıştıı me gııışımındc bulundugu go/lenıyor) ya da bunları evlatlıktan reddettıklerın de kendılerının yanında duracağımın ya zın kamuovunca bılınmesını ısterım Bıı, yurekten katıldığım bır dency olmııştur Karşılığındakı deneyım de bızı bu sonu ca taşımıştır ışte Oyleyse "oyku (ya da herhangi bır sa natsalurun) sıparışı" kavramınayaklaşır ken ılkın bıınıın uzerınde durmakgerekı yor Sıparış olgusal değıl, ımgesel olma lı, çunku olgusal olan zanaatçıya, ımgesel olansa sanatçıya sıparış venleDilır ancak Burada bu yanlışın bılerek yapılmadı ğı kesın Ne tasarımcılar ayırdında bu nun ne de va/arlar !ju da var olgusal olandan yofa çıkarak ııretmek 7orunday sak eğer, duzlem değışıklığı yapaıak ol gusal olanı, her ne ıse bu, soyutlamava, donuşturmeye yonelmehyız ılkjıı, ancak bundan sonra gırışmclıyi7 ışe Büyii, Gece, Yol, Yalan ÖykühnHırin Öyküsel Değeri Fırat'a Karışan Oykuler'den sonra or taya çıkan o/el oyku topl^mlaıına baj^ıl dağında ış.değışıyor On.Üç Buyulu Oykü,.Gece Oykuleri, Yol Oykuleri, Yalancı Oykuler olgusal olandan değıl, doğrıı dan ımgeselden yola çıkan oykulcı Sıparış de verılse, dıyelım "buyu", "ge ce", "yol', "yalan" daha once yazaıınkım bılır kaç kc7 duşunun kendı ıçınde bırı kımselleştırdığı ımgeler değıl mıdıı > Otesınde bunlara bırer konu, i7İek v.ı da tema bağlannnda yaklaşırsak daha ıl gınç bır durumla karsılaşıyoruz I lanı deııır ya, bhakespeare'uerı DU yana soylen medık ne kaldı şu dunyada Oyleyse bu turde ımgeleı, yazarın olmazsa olmaz da yanaklarıdır Bunların ya7arlarda 7aten var olduğunu, her bırının ıçlerıne ışledı ğını duşunmek pekâlâ olanaklı Sıparış verıldığuıde, bunu değıl, yazınsal genlc rınde bınktırdıkJerını ya7acaktır bana go re oykucu Nıtekım andığım kıtaplardakı oykuler belırlı bır duzeyı yansıtıyor Ne kı 43 urun den ıkısı bana aıt, oykuler ıçın ya/ıp de ğerlerı uzerınc goruş onc sıırmem aıılak sal açıdan doğru olur mu pckı>> Leylâ Erbıl'ın goruşuylc (R Kıtap, 1 8 2003) noktalıyorum ya7iyı "Ben ya/arlığım suresınce sıparışle ya7 ınadını ama, va/ınsal olmasi koşuluvla boyle onerılerın sakıncalı olduğunu da duşıınmuyorum " • K İ T A P SAYI 70 7 "Fırara Karrean ÖykiÜer'den Slparlş Öyküye Dıl Deuıegı nec yayınılanan 1urkçe Sozluk, "Sıparış vermek" ıçın şu açılımı getırıyor "Bır şeyııı yapılmasını, getırıl mcsını ya da gonderılmesını bırıne ısmar lamak " "Ismarlamak" da şoyle karşılanmış so7 lukte "Bır şeyın vapılmasmı ya da getırıl mesını, bu ışlerle ıığraşan bırıne soyle ınek " Anlamca, ısmarlamanın, "bu ışlerle uğ raşan bırıne soylenmcsı" zorunlu o halde Demek kı oyku ıçın temye, terzı ıçın bak kala sıpaıış verılenıe/, oyku ıçın oykucuye, gıysı ıçın terzıye, bakkalıye ıçın bakka la sıparış vereceksını? ılle Geçen hafta Fırat'a Karışan Oyküler ((an, 2003) başlıklıo/cl oykuler toplamı nı değerlendnırken, 'Bunlar, yazarlarına verılen sıparışın karşılığı mı>' dıye sor ımıştunı Bana sorarsanız, herhangi bır oyku ıçın SAYFA 16 1950'lerde a dergısı çevıcsındekı bır grııp arkadaşıyla ılgılı kımı anılarını akra rırken bakın nelerden soz edıyor trdal Oz "üzeilıkle Adnan (Ozyalçıner), Kenıal (( )7er) ve ben, avrı bır ııçlu gıbıydık Pek ayrılmazdık bırbırımızdcn Kcmal o za manlar oykuler de yazardı Uçumıi7iın gozunde de yazar, ışını ıyı bılcıı bıı ya/ı UN tasiydı bır tur /anaatkârdı, otuıup bır kompo7isyon odevını yazıyormuijçasına ovkulcr de vazabılmelıydı Bi7e gore ya /ar, bır konuyu, kendı ya/arlık yctenegı ıçınde, kendı duş gucune dayanaı ak ov kuleştırcbılen kışıydı Yazar cledığın boy lc olmahydı "Ve bi7 de bır sure boylc olmaya çalı^ Öykii Siparişlnde Mçii: Sanat nu, Zanaatım? C U M H U R İ Y E T