Catalog

toy dan Schoendoerfter e, Graham Gre en'den Castıllo'va, doethe'den Kai ka va, Koestler den dıde e Camııs den Sol)enıtsın'e Mann'dan Romaın Gary'e kadaı 19 ve 2ü vuzvılm dev vazarları, voksııllıığıın ve /engınlığın dev değerle rını <,ok ıyı bıldıkleıı ı<,ın bu değerlerı karşı karşıva getırebılme ccsarctını gosterdıler (jen,ekten de bu değerlerı kari}i karşıya getırebılmck tesaret ıçıdır İn sana aıt değerleıın bııbırlerını yok et tıklerı ve başka değerlerın egcmenlığıne davetıye (,ıkannalaııyla, büdığımiz tum "doğru" ve yanlıs/'ların uzerınecıkarak sılınme/ etkıier bırakan trajeddeı antak boyle seıgılenebılır çunkıı Trajedılerle yoğrulmuş ve her yenı uretım bi(,ımının üiKekını vadsımasıyla vadsımanın yadsınmasıyla olıı^mu^ olan kukur tarıhı nın vapıta^ları olan degerler, cok ıı/un surelerdekı değıijim sure^leııvle bırbır lerıne yeılennı terk edebıldıler ve her bırının trajık hıkayesını kultur urıhının d arayıp bulmak mıımkıındur Moıssej Kagan a gore ınsan ıdealının odak noktasında "vaşam ' varsa, olum trajıkrıı *(4) Praıedı, bır anlamda ıde ahrı ger(,eğe yenık du^mebidır Yıne Ka gan'agore hıreserın gu/elbulunup bu lunmaınahi da ıns,anın ıdealıvle ılgılıdır Eğer bır heykel bıze guzel gorunuyorsa o neykel bızım ıdealınuzdeKi gerçeklığı canlandırmaktadır Idealını varatma ye teneğme sahıp olan ınsanın ıçınde yaşa dığı gerçeklığı esas alarak Zamanın Man/aıası'na okur gozuyle bakuğımı/ da, kendı gei(,eklığımız ve tasarımları mızın oluşturduğu tabloda neleı goıu ruz' Zıhınlerımızde egemen olan hkır ler ve tasarımlar sıstemının <,ok renklı düşerse... panosuna, Zamanın Manzarası'ndan hangı ıijiklar, hangı golgeler vansıyoı » • Melımet Lroglıı sahıbı olmadığı her şevın voksulu sayılabılecek <,ok bovııt lu kahramanlaııvla voksııllıığıın vt /cngınltğın Tanrı larıyla konu^turuvoı okurlarını Vicdanlarımızda ve kahra manların vıcdanlarında sagduvuvu ve aklıanıaen (,ok adalerı atıvoruzhepbır lıkte Zamanın Manzarası ııda ılkokul çağında havatla <,atpısarak trajık bıçım de can veren <,OLiıklardan (Mustaia ve Ha.san), olen ogıenusının acısına katla namjyip ıntıhar eden oğretmene (I erı de), bu gezegenın uzerındeyken ba^ka bır gezegene aırmış duygusunu uvandı ran denızuve zaten kısa olan boyunıı bu mavının daha da kısalttığı coğraiva tıya, yıllarca bu turlu o kosede belırme yen babasını bekleyen asıl kahramana, bılmcdıgı bu ^eyın karanlıgını goıen olum orucundakı hemşıreycTcadar lum "eğretı" va^amları, umutsuzlugun kol gezdığı bır dıınvayı soluyoru/ Ve rark edıvoruz kı, bu dunva hepımı zın yakından tanıdığı ama bu kadar de rınlemesınc bakmaktan ka(,ındıgımız bır dunvadır tcıeolo)iyı, "bıreylerın gercek vatoluş ko^ulJarıyfa aralaundakı hayalı ılı^kılerın bır tasdrımı" olarak tanımlayan Althus ;>eı, *(5) l ler ne kadar sanat, kesınlık le ıdeolo|i ıle olduk^a ozel ve ozgııl bır ılı^kıye sahıp olsa da ben gert,ek sanatı ıdeolojilerın arasında savmıvorum dı yoı v (6) Devamla Sanatın ozgunluğu nun, gerçeklığı ıma eden (anı^tıran) bu ^eyı 'goımemızı', 'algılamamı/ı' 'hıssei memızı' sağlamak olduguna ınanıvo rum hğeı toman olgusunu ele alırsak Bal/ac ve Soljenıtsın (sız onlarla atıtta bulunduğunuz i(,ın bu va^arlan seçtım (Andte Daspre've hıtaben) gerçeklığı ıma eden bu seyı gormemızı, algılama mızı (bılmemızı deöıl) saglaı " [Andre Paspre ve Cevap Olarak Sanat Uzenne Bır Mektup'tan) Bu vaklaşımdan ılham alındığmda bu kuıumlar govdesı halınde dın eğıtım, aıle hukıık, sıyaset, kultur ve medyadan olu^an ıdeolo|ik avgıtlar evrenınde "ger (,ek sanat"ın verını ıster ıstemez aıama va basldtız Menmet Eroğlu, kıtabıvla ılgılı olaıak verdığı ropoıta|laıdanbırındeyazmase ıuvenını anlatırken, ınsanın beynının kendıne vonelttığı hııslı dıkkatınclen soz edıyor, bu hırslı dıkkatın kokenınde acı'nın olduğunu ekleyerek *(7) Meh met Lroğlu nun ya?ma seruvenındekı ana kavnaöın, ınsanın ba^ka varlıkların anlarına duvarlı olmaktan beslendığını bılıvorıı/ ldeolo)ik aygıtlaıın (hukıık, dın, aıle kultur eğıtım vs ) ıster ıstemez meşruldijdn ıllu/yonundan "rahatsızlık" duyup bovlenmekle bu ılluzyonun yarattığı tra)edılcrden "deıın bır acı' du yaıak ve vazarak karşı durmak arasında fark var ve dıkkat edılırse Mehmet Lroğ lu vedı ıomanı bovunca sıstemden sa dece kaygı tluvan bır vazaı olaıak değıl, ıdeolojik temelı gorduren, algılatan, hıs settıren bır ya/ar olarak kaışımıza çıkı vor Mehmet Lıoğlu'nun kahramanları, kendılerıne tehlıkelı soıular soran , in sanlığın ortak bılıncıyle, ahlâkıyla he saplas.ın ve bcdellerını odeverek "vad sınıavı bılen kahramanlar olageldıler I ıırk edebıyatında soıgulavan yadsıvan pek (,ok kahıaman ornefiı verılebılır ama sıstem ıdcolo)isı ıı,mde kalarak sorgula mavla dısına ı^ıkıp bakarak "gorduren, algılatan nısscttıren ' soıgulama arasın da lemel bu avrım olduğunu da sapta malıyız Çok uzun suıeleıde değışebılen de geıler sıstemını akıl alma/ nır sabırla ve bıkıp usanmadan 'algılatan, gorduren, hıssettıren" yazarların ortak dunya tab losuıunde"ınsanlıkduıumu" eksenın de bıılııstukları ve zamanın doğrusal çız gısını elbırlıiıyle bukmeve ve donuştur meye çalıştıklarını soylevebılırız Meh met Eroğlu, son romanı Zamanın Man zarası ıle "artık peygamberlerını de gon derrneyen" bu Tanıı nın ^.ok valnı/ ve dolayısıvla (,ok mutsu/ (,ocııklaııvla ın sanhk durumunu algılatıvor gordıırıı vor ve hıssettırıyor Insanın ınsanla^ma s«urecını kısaltma yolundakı tum ^aba lara mevcut ıdeolojının düjinda kalabı len "gercek sanat"m ı«,ınden bakabıl mekle farklıla^an Mehmet Eroğlu, LA manın manzaraMna sağlam bır karakter olarak yerleştırdığı Kaptan'ın ijiı sapta masıvla, ınsanlık tarıhınde "değer do nuşturebılecek" sorular havuzuna bu yenisını daha atıveuvoı " lann'vı ıcatederkengosterdığımızo basıret gıbı bır zıhın uyanışı geıeklı bı ze Bır rıır kavurııcu sezgı, bır kıvılum Yaratıcı bır kavıayı^ ""(1) Alınaıı ldeolo|isı (Feuerbaıh) K Mar\ / F Engels (Sol Yavınları) * (2) Tolstov ıın Hayatı / Romaın Rol land (Varlık Yavınları) * (i) Hıeronvmus Bosch'tan Brucgcl'c / Lıonello Venturı (Cıergedan Dergısı Mart 1998) *(4) Prof Moısse) K a p n / CJUzellık 15ı lımı Olarak Estetık ve Sanat / Altın Kı taplar *(5) Louis Althusser / ldeolo)i vt IXvletın ldeolo|ik Aygıtlau / lletışım Yavınla rı *(6) A Lctttr on An ın RLDIV to Andıe Daspre / 1966 /Essays on Ickology (Vcı so 1984) *(7) L Ayhk Kultur Dergısı/ Lkını 2000 / Adnan Ozer ve Osman Akınhay'ın Meh met Lroğlu ıle roporta|indan GÖZLEM YAYINEVİ ı» n\",\h\'ttıu IK S a u * Vıllarmda Balkanlardan Anadolu'ya Bır Ailenın öyMJsü 1912 22 I Nedenleri ve niçinlerlyle YAHUDİLİK Benjamın BLECH Çevıren Estreya Seval VALİ Rabı Benjamın Blech tarafından sıcak bır sohbet tarzında yazılmış olan 'Nedenleri ve Nıçınlerıyle Yahudılık', bu eskı ınancın her yonunu anlatan, eğlencelı ve anlaşılması kolay bır kıtap 25.000.000.TL Osmanlı Devleti'nde MAHAMBAŞILIK MÜESSESESİ Hatıce D0ĞAN Başlangıcından ıtıbaren Osmanlı Devleti'nde Yahudı Cemaatı'nı, Hahambaşılığın Osmanlı Devle tı'ndekı yerını, gelışımını ve devletle ılışkılerını ele alan bu kapsamlı çalışma, konuyu kronolojık olarak da ışlemektc 11000.000. TL Savaş Yıllarında Balkanlardan Anadolu'ya BİR AİLENİN ÖYKÜSÜ 191222 Zekı ERGAS Çevıren Mehmet HARMANCI 1912 Sonbahan, Makedonya Onyıl sonra, 1922Eylulu, MustafaKemal TurkYunan Savaşı'ndan zaferle çıkar Sancılı geçen on yıl suresınce Barzılay Aılesı'nın sıradan yaşamı, dönemın önemlı tarıhı olaylanyia ortuşur k, 14.000.000.TL YAHUDİ TARİHİ YusufBESALEL 'Yahudı Tarıhı', 'Kronolojık Yahudı Tarıhı 104 Yahudı Cemaatı Israıl ve Turkıye Israıl llışkılerı' alt başlıklan dahılınde kapsamlı ıçerığı ıle bu konuya ılgı duyan okur lara bır başvuru kaynağı nıtelığınde 18.000.000 TL GÖZLEM GAZETECİLİK BASIN ve YAYIN A.Ş. Atiye Sok Polar Apt 12/6 80200 Teşvikıye istanbul Tel. (0212) 231 92 82 240 41 44 Faks. (0212) 231 92 83 www salom com tr kıtabevı@salom com tr CUMHURIYET KITAP SAYI 6 9 5 SAYFA 7