Catalog

Afşar Timuçin, felsefc, estetik. edcbiyat vc clc^tiri alanlarında ürun vcıcn bir tlıışıiniir vc ya/arımı/. Ycni kitabı "Düsunce Tarihi"ni eksen alarak söylcştik Afşar T i ' k LEYLA ŞAHİN / A/yıı lır//ıi(/ıı 1 halcs'tcııbı ıı fıl\vfıyı hdktıfynnzda uddı hır hmhıııı uıırııvoruz 'Dıışıınu lıirıhı tiJlı kıldbınızda bıı htıthııııı \ı //'/// 11 (iıılıişılıı bıı ıhl'k<r\vı\ıyltiurtayakoyııpıiı^ı yrmtnıtız liıı bır\ tık hıııkuıı 'gıııııııı/ıu ııı sdin'ıuı ııı saİ.ldi; Soknı/ıs'/ıı, Arıstotı lt\ııı DcHdifcs'/ıı 'gııııtıııııız ıııuıııı dt,ı uııddiıoııcn/ı vı dı&ınıııdır \orit\unii \nr ııidh nlcıkııı I ı/sı/ı liırScvııı<,tır'ddlı kı tıibıııızt dd soruntoı i(iın alıınık (hıiğhı ıııak) nhdıuı lılsıjı IUIUIbır \ıvııı<ltır' r k r duşımıc gcııck .ıni.ımım dıısıın ıctaııhı ıı,ınık ka/aıuyoı Dıışımıı taıılı selılıı ııınkıı bılını^ tarıhscldıı Insaıı va ^iimıııı dogıu olaıak kav lavabılmck ıçın ıloĞnıdandopnıvataııhscldıısunıcvcvo ııclmck gcıekıı Bıı msanı anlamak n.ısıl omı bılını, koşullaıında cle gccıımcvı gc ıcktıı ıısc, guıcl olaıak ınsanı anlanıak cl.ı ontı cvıenscl bılıiü, ıçınılc clc geı,lıi)i<.kk olasıdıı liıı dıışıınıı t.ıııhı kıtabu\ıc n sel hılıntın uvgıın bıı o/etıdıı 1 lcıhangı bıı fclsele anlavışı bı/c ınsanın valnı/ıa bıı /aman dılıını ıçındckı o/cllıklcıını gostcm Bıı vıı/dcn klsck' tlcdı^ımı? /,ı ıriıin lclsek'kn, hcp bıı aıada klscfc o£ıctılcrını anlamak gcıekıı Bıı baska dc yı^lı.', lcKelcbntunscllif'i iı^ınık klsıfcılır Fclsek'lcı toplıua felsclcvı olu^tıııuılaı I ılo/ollaı laglaıınm anlatımlaııdıılar I lcı fılo/ofbcllı lııı /aman dllımınık, do nusunı kosullaıı çcııcvısmdı ınsanın fı mcl soıunl.ıı ıııı ııdckı Bunu vapnıak vc nı ınsanın tanımını vapmaktıı I ılo/ores kı kaıışısında v«"nıvı tanımlaı Vcıııvı sa v unnıaılıgı /anıatula bılt onda venının tcmcl anlamını buluıu/ Ycnıdcn vana da olsa ycrııvf karşı d.\ ^ıksa bı/ı1 vcnıyı dıı yıııııı ( )ylf\scdın«uın.L bıı l>utıındııı, bıı tundcn koparılmışdnşııncL'liı/ı sıkıntıva sokabılıı, bııtuıııın tlı^ında bıı dusıınttvı do^tıı olaıak kavıanıa olasilıgı ı\,\ voktııı Bıı hlo/olu kcstı^ını/ /aman ı^ındcn kındındcn ontckı hlo/oh'aı ^ıkaı I Iıı,bıı h lo/olıı tanımavan bıı kısının Kant'ı lyı bıl mcsı olası dc^ıldıı Bııtıındcn kopan va ı\.\ kopaıılan dusuiKc lıı/la do^ma olmava doğrııgklcı ()ysa tclsckdot;m.ı tlcgıldıı yalnı/ta ouıctıdıı OgK'tıli'i cleştımc açıktırlar, donusıım kosullaımı kcndı ıc, loıındc tasjirlar Bıına kaışılık dofjmalar dokunulma/ butunluklcıdıı ( ) vıı/dcn tck tck klsc'klcr voktıır tck bıı klsck" vardır, onu da d c ^ ı k lılo/ollar tarıh boyunca olu^tııımııslaıdıı 1 k*ı msansoıu nusı/ıalıı ^c^nııscdo^Hi ^otıırıır l',n es kı (,0/ıımlı 11 anlamadan vcnı 1,0/11111 olus tuıanıa/sını/ (%ıınkıı<,o/ıınHinu/Lioncc kı ^o/ıımlcıc fioic oİListınmanı/ ^cıckıı lnsaiH)ğlu vasanıını lıcp bıı oncckıvli' h II ğ v l b k l ht l k k j ı , sapla^.ııakkııınnıijtııı, klsckvı dcbuclc^ olııştuımıışnıı l\lscf(dı. tııcl , , d l ş ş l k ka/andı, XVIII t'lc^tııı gıdfickk agnlık k yu/.yılın sonlarında Kant ııt, tcmcl kitabı na 'elestıtı' adını vcıcrck vc aıtık kımsc clcstıııdcn ka^amayacak bıldııısını 01ta ya koyaıak clcstııının oncmını ^osttıdı Fclscrc hcr gıın bıı a/ daha clc^lııılı dıı ijuntc o/cllığı ka/anmı^sa bıınıı tlbcttc Thalcs'c hatra ılk ııvgaı lıkların mıtosl.ıı 1 nakadaı u/anan^ctmışıneborıjııdur Bı /ım cn cskı /amanda va da cn cskı ınsan da aıadığımı/ ^cv o tloncm ınsanın o/cllıkleıı dcgıldır, ınvının nt olup nc olmadığı soııısıınun yanıtıdır I.skı /aman ıomlekk'1 ıııc bakaı kcn, cskı clya/ıııalaı 1 na go/ gcvdııırkcn, cskı anıtlaıı yo/lcnı lcıkcn ınsanı kavıanıaktan baska bırama cımı/ voktıır Oınıgin ()rtaı,ag'ın ınsa nıııda aıadıgımı/ scy gcıçcktc ınsanda SAYFA 16 Anlam hiç beklenmedik bir koşulda çıkar karşımıza" , FELSEFE 3EVİNÇTİ« Afşar Timuçin'lc Felsefeden edebiyata I.stetik / Afyıı /////«(/// / lımıiHil Ydyıııldrı / 217 \ Felsefe Bir Sevinçtir/ A/yıı \intu\111 / lınaıutl Ydvınları / 119 \ Oüşunce I'ariihi/ l/,w/; \wııt(i>ı lııuııuıl )<ı\nıhıtı / SOI) \ Felsefe SÖ7İüğü/ A/yıı l////ıı<l/ı// lııuıııcıl Ya\nıLnı scfcsını bir baska ıılkcnın fclsck'sındcıı ayııan o/.cllıklcı vaıılıı oınc;>ın Amak fclscklcı kı^ıscllıklcııvlc vc ulıısallıkLı ııvla ılcğıl ınsan soııınlaıına ;>ı tııılıkktı açıklamalaıla vanı c\ıcnsLİlıkkııvk ıl>{i ını/ı cckcrlcı Kııltııııın butun alanlaıın I.\A olılugıı gıbı lclscfcılc ılc Dogıı vc Ba tı ayıımı yapnıak sakınıaliılıı Doğıı top lumlaııvla Batı toplıınılaıı aıasmda hcı acıdan oldıığu gıbı klsıtc a^ısımlaıı ıla ba/iavıılıklaı vaıdıı ı J b u K Sanıııın I)o öu'ılakı toplıımlaı lclsckvı tıımuvk iı,stl bıı ctkınlık savmacgılımı goslcıiKk onu ıyıılcn ıvıvc dııu vaklastırmıslaı hattatıı ıııuvlcdınsclbn aıılamia donatmısjaı Ba tı'ılakı toplıımlaı lclsctcvc/aman /anıan dınscl bıı agıılık vcımcklc bıılıktı onu daha tok ııssal bıı aıasiımıa alanı olaıak dusunınuslcı ( î c n c d ı bııanlamdakısın bir Dogu Batı avıımı oıtava kovmanın doğıu olmav.ııaöı dıışıınıcsınıkvım Dıınva bıı bulundııı Dogu lıcp Batı ıla Batı ıla hcn Dogu'da bıı şıvlcı aıamıstıı 1 elsclcyı ılc bıı ıkıvc bolunmuşlugun ılı sında bir butun olarak almakra vaıaı vaı dıı 1 clscfc cvıcnsel du/cvdc L 1 aıavıs > 1 tır Fclsckbir vınclcmc ılcgıl tam tcısı ııchcı adıınıiKİa vcpvcnı bıı aıavıstıı In san ya^arvc vasanıını dıışunuı >anı klsc Ic vapaı Insan vasadıkı,a dcğiscıck, ılc ğıstıkçc vcnı vcnı ılıışumclcıc ula^aıak tıı İnsanoğlu vaşamını bıuunsıl bıı ı ı ı çcvcdc, dunya bovutlaıınd.ı IIUŞUIHIUKU /anıan lclsclc vapmısoluı Bı/ Dogıılulaı bovlcvı/ya da bı/ Batılılaı bovlcvı/ dıvc ick fclscrc yapamayı/ Dnştı/ıcı Lırıbı ııdı gırı^ıklık yıııın koıııılııııış dıi) 11 rııb\dlbıı w y w / ( / « vı kııı ıtkcn olarak değerU'ndmyomuıtız hkııo/o/ıkgclı^ıı/cııııı, d<ıhıyı\ıylaılıtışıı// oldiidklannın dıınydiını Miıııldiıııı ııu \ci fclcnnı bızla zorhıdıjZı, ılc gtı^ırdijlı t,d£,ı mızda, kapıtalnt \ım\h ha{layaıı vdbaıı ııldyıtd' cn oııt ııılı doııı ımııı/^ıııııtıııt 1 u ştyor \diidlbd\at' hın \ (/< 1)111 bı ım 11 bıı tıııı dldiılanııı ılı vı^ım/ıs dıııuıııda Btı (,agııııızdd 'ÛI'11,1 klık ıh d/ı^ı/l/k ıtunııı dakı ılı^knlı d^ır basaıı luııı^nı^ Ikı Sti ınıyı Dc 11 ııııı ııı \d\d\tinıann\ vı tcııu Idı hır Do&u tupluDiu ohııı l tırkıyı 'dı 'bcı^kıi di^nıazldr dd \oz kımıısn aldhılır bcııı top lıııııuıı bı ııı bırcyııı bayalında liıı bdğ,Lwı dd I ıırk toplııııııııuı / bııcyıııt lcbdıl ı dı 11 hırboijltıktaıı, lakıhıca^/ (dıı$ı 11 gı) birycr dı 11'(/) rıid'kaygt dınabılır »ıı\ız J Cıcıik ıııı lı rdı 11 ottırıı orııı $111 Insan ılııs goıcn bıı vaılıktır ( ) gcı tcklıgı kıııaıkcn va da uclıstııııkui dus lcıını vardıma çağııır Insan vasamında dusle gci(,ck oylcsınc 11, ıı,c gcçmıstır kı bunlatdan bırını otx.11 ıındcn avırabılmck oldııkça gıi(,tuı Ba/cn dus dıvc vasaılığı mı/ scv gcıçck ılıyc ya^aılıgımı/ scvılcn daha gcıcck olabılıı ( )ncmlı olan, onıın kcndındc nc olı,udc ınsan gci(,cgı tasıdı ğıdıı XVII vu/vılda l.cıbnı/olıımsallık soııınunu one «,ıkaıaıak tasaılanıa lıkıı nı fclscfcyc gctırırkcn Dcsıaıtcs ımgck mı anlıgın vanına koyuyoı bovlccc tasaı lavan ınsanın onı mını gostcı mck ıstıvoı dıı Dui} ya^amm /cngııılığıdıı, ıluslcıı mı/olmasayılıgcı<,cklcrımı/ı,ok ıilı/ka lııdı l J ck çokgcıçcğımı/ı du^lcıımı/ıkn tıııctmışı/dıı Bı/ dıınvavı bulıluguıiHi/ gıbı bııakmadık, ılıınvanııı ustunc vıpvı nı bıı dıınva kuuluk Duslcı 11111/ olma sayılı bunlaıı yapabılıı mıydık^ Insanog Iıı ıluslcrının ılcgıl yalanl.ııının sıkıntısı 1 1 vasıyoı Du^ goımcktcn dcğıl, \alan 1 soylcmcktcn koıkmalıvı/ \A/\V kı ınsan ılus gornııkltn koıkarktn valan soylc mcktc o/cllıklckcndıiK valan sovlcmcktcu/manlaşmışgorıınuyoı Insan hcı ^cy dcıı 0111.C usunu kııllanmamakla val.ına .ıçık oluvoı Insan valana sıgındıgı nokt.ı da kcndını vıtıımc>c baslıvoı ( ) ılıışun mckrcn çok oıtak duşuncc kalıpl.ııma bağlannıaya alıijtı, bıı kalıplaıı kahısın dan ycijiıııkcn v^ı ıla so/c dokcıkcn ıkı sunduğuntı s.ınıvor li hlıkı lı olan bııdııı I lcıncn hcı vciık gcıı,tkulık .ıdııı.ı bir mıt.ılı/ık dıışm.ınlı^ı yavılıvoı kalılı kı kımsc sanılıgı va d.\ oııgoıdııgu olıuılı C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 4 4 2 aıadıj'imı/ scvdır va d.ı dogıutlan dogııı va kcndımı/dc aıadıgııııı/ ijcvdıı (,.unkıı ınsan ktndıvlc ılgılı olma^an hıtbıı şovı m u a k c t m c z Bıı mcıakonadusuncckaı sısında hcyccan vcren vof*ıın bıı mcıak tıı (/Kiıgun (îvuiKak kaısısında dııvdıı ğıı hcyiianı va <.\<\ scvıntı hlo/of duşun cc kaısısmda dııvaı va da )asaı I clsctt vapnıaK bıı tilcvsc bılc tatlı bıı ı,ıl(.dıı Hi(,bıı hlo/ol gclı^ıaıı/Lİ bıı goıcv dıı\ gusııvla VOIKIIIH / lclsclcyc, tam anlanıın dd scvınçlc yonclır Yalnı/ hlo/ot dcgıl, tclsclcvlc ılgılcncn hcı kı^ı lclsclc dıı/c vındc ınsan soı ıınlarını aıa^tıı 11 kcn bıı sc \ııuı vasavacaktıı lns<ın kcndınıarastıııı kcn acı ıcımlc, sikıntı ı<,ındt, bogııntıı i(,ındc()l,ıbılıı nı 1 1 clsclcsc\ın<, vtıını sı * kınrı \crı\ors,ı, bıınıın ıkı nıdcnı olabılıı va yoiKİdı^ımı/ lclsck «cıcck anlaında k l s c k dcgılılıı va d.\ bı/ bılıtıumı/ı lclsc lıvonclımc lıa/ıılamamiiji/dıı lclsclıyonclınıc kcııdını ha/ıılamıs bir bılınc so ııınlaıı sabıtla <,o/c to/c basıttcn bılcsc gc dogıu ılcılcı I clsck, ınsana, bıı atada gunıımu/ ınsanına ınsanı yanı kcndını ta nııııa olanagı saulaı Bir ınsan ıçın kcndı nı tantmakfan dalıa oncmlı ncolabılır 1 liıızı/drııid y,on Jı l\ıjı ııııı Uırıbt yoktur li/ıgoııii. nıınh fchı/c Ibdh \'lcnbdşldvd nıklhytlı, Mdr\'dkdddrya ınaddc'yı ytı rııb'ıi nın nı vcrıııı^tır kı tdrtışıhııı yv "V ıııdır, dtrlcr bclsıfc bir tckrar nıtdırj ta n/nız ıı/ıdır yd dd •> I hr ıkı uırtıı/nn, \orıı ıııaddt uııın Dnğıı liatı toplumLınnd gnn hır a^ıklıinidsı oldhıln ııu> l'ılo/oflaı tikış nokralarında va da bıl gı kuıamlaıında bılıncc va ıla ncsncvc ıııha va ıla maddcvc onıclık vcıışlcıınc gorc ıılkııt 11 va da gıi(,ckçı dıvc anılıılaı Bılıncın ıııı IKSIICVI voksa ntsncnın mı bı lınti oncclcdıgı soııınıı ılkscl hoıundııı ama ick sorun olmadığı gıbı cn oncmlı so ııın t\.\ ılcTiklıı Kavnagında tanıısal ct kınlığı bıılıındııran va ıla bıılıındıırmavan bıı dımvada vasıvoıu/ Kavnagı nc olursa olsıın, dıınvamı/ın savısı/ sotıınıı \aı Ulkuııı lılıvollaıda dagcı<,ckı,ı tılo /oflaııLı d.ı bınlcKc ınsan soııınıı ııın dıı sıınulmus bınlcıı.conbınlci(.c atıklanıayla k.ııışlasırı/ Iılo/orları <,ıkıs noktasın dakıatıklamalaıınagoıcdcgcrlcndırccck olsavdık onlaıı bı/ımkılcı vcbı/ım olnıa vanlaı dıvı ıkıvı avıınıamı/gcıckııılı C)ı ncuın 1 lcgcl'ın bılgı kuıaını bcnım Iııc, aklınıa vaınıa/, ovlcsı bırdınıı ulkueıı ba kış aı,ısi baııa ıvıdt.11 ıvıvc ıı/aktıı Ancak Hcgıl'dı kınılımı COK vakın nıtc sorun la kaısilasmısııiKİıı kı, ço/umlcıı bıı va na.osoııınlaıınılı alınmısolmasıbılcbc nı I Itficl'c vakınlasiıın (iu<,ck anlamda k'lstfc adamı, hlo/oflar atasımla ayıım vapnıavan kısıdıı Dogıııduı, tcıiKİılckı soı ıın dıışunıc taı ıbı bov uıua hcp ıkı kaı sıt voiKİckonınııstııı Nc var kı bıı^unun rıio/okı aıtık salt ıısıulııgun ıla salt dc ncycılığın dc bıı karşılıgı olmadığını bılı vor Kant duvumsal algı ctkınlıgının bılc bı/ı goıco/cllıklcnoldııgunugostcrmi'j tı Kalıtıının kısılık gclısmcsı ausından bııyıık b ı r o n c m tasımadıuını Adkı bı/c gostcıılı Aıtık nc t.ım anlammda labııla 1 asa dan nc dc tam anlamııul.ı ılogııstan ulıktan ana çıkabılıı 1/ Tı mı Idı kı bıı so 1 ııtııı (,o/sı k ınsanlıgın butun soı ıınlaı ıııı 10/mıış nı 1 olaıagı/1 I k 1 klsck ılogdıı 1 gu topıaklaıın ıcııkkııııı ta^ıı iııgılı/ lcl