Catalog

IŞIK ŞİMŞEK A> ı'zce şaırın ahlâkı nasıl olmalı '•> V Böylc sorulara cevap ver""\^J mem. Çok genel ve çok soyut. O zaman başka bir sorıı. Ülkcmızın ünlü şairlerindcn Bchçet Necatıeıl, şairın yaşadıklanndan başka bir şeylc ılgılı yazamayacağım, başka şeylerle ilgili yazmanın çok zorlaına oıacağtn: söylcr Sız bıt J knnııâa ne düşünüyormnuz Hayır, elbetre yaşadıklarınızla ilgili yazabilirsiniz, ama bir şeylcr uydurabilirsiniz clc. Romancılar bıınu hcr zaman yapıyorlar, niçin şairler yapmasın? Kendıuızı Ingiliz vcya Amertkan şıirın dc ncrcye koyuyorsımuz '•> Kendimi ingiliz vcya Amcrikan şiirindc bir ycre koymuyorum, pek fazla çağdaş şiir okumuyorum zaten. Projelerınızden bcıhs edclim. Bu ş ehır ya dci bu Ulkc ilc ılgılı pro/clcrınız var mı? Rır gezi rehberi yazıyorum. Aslında herlıalde iki kitap olacak. Türkiye'de görülccek çok şey var. Hcrkcsin fazlasıyla bildiği turistik ycrlcri dışında bırakan, onlarla ıığraşmayan alternatit bir gezi rehbc ri olacak bu. Bodrum'dan ve Eies'ten söz etmeyeceğim. Türkiye'de hiç bahsedilmeycn yüzlcrce yer var. Pekı en scvdig"intz ycr nerett'1 Çok gezıp dolaştınız Yazın çok seyahat cttim. Silifke'yegittim. Sonra Konya'dan başlayıp Karaman'a indim. Sonra da Ardahan'a. Yaklaşık on bcş ycr gördüm. Kiliselcrin, cvlcrin, sokakların ner biri şaşdacak kadar iyi korunmuş. \nndra'dan ncfrct cttig'inizıbıliyorum Londra'dan nefret etmiyorum ama pak sevmiyorum doğrusu. Ama New York'u ve Utanbul'n sevdığınızi söyledınız. Londra'da nefret ettiğıniz vc New York'ta sevdığıniz şey ncdır. Ncfrct etmek ycrinc hoşlanmamak diyclim. Bazı şehirlerin sizin için bir anlamı vardır, diğerlerinin yoktur. Londra benim için bir şey ifade etmiyor. üradaki edebiyat çcvrclcrine girmekle de hiç ilgilenmiyorum. New York ve htanbul arasında benzerItkler görüyor musunuz? Bir sürü. / lazırladıg'ınız gezi rehberini bttırdiğinizdc ne yapacaksınız^ Aslında bilmiyorum. Çok düzenli değilim vc görmediğim yerlerlc ilgili yazamyucağıma göre hcr ycrc girmem gerekiyor. Sanırım farklı bir gczi rehberi olacak, yol tarillcri vcrccck. Mcvcut rehberlerdeki tariflerin bazıları tamamıyla hatalı. Yok yol sağ taraftaymış, bina sağ taraftaymış... Bu rehberler saycsindc tamamcn kaybolmuş bir şekilde saatlerce etrafta dolaşabilirsiniz. Buraya gclirken size sormak için nelcr nclcr planlamıştım Örncg'tn <;ızc Amen kan sıırı dc ilgili bir şeyler sormam gerektyordıt. Bdıyorsunuz Amerıka kapıtalnt düzcnin mcrkczi, mekanik vc kanlı bir haya tın ıçındc yır nasılyeşerebilir, ya da ycjcrdi mi? Amcrika'nın o kadar gerçekçi olan yanı ncdir? Amcrika mit, hayal ve dinle dolıı. Belki gelişmiş ülkelcrin içinde en dindar olanı... O zaman bir şekilde bir rüyalar ülkesı Bcn hâlâ Istanbul'daki, aslında Türkiye'deki bu kadar insanın Anıcrika'da hcr şcyin harika olduğunu düşünmelerine şaşırıyorum. Bir antiAmerikan savunucusıı rıalinc gclmck istemiyorum, ama gcrçekten dokru değil. İstanbul tehliketi, Ncw York Ja öylc. Ben ordayken beşinci caddede iki birıada patlama oldu. Bunlarokadar önemli ayrımlar değll. Ama lürkıye kapıtalnt veya kapıtalht nlmayan bir ülke olamadı. Amerika ıçınw bambaşka bir durum söz konusu. Bilmiyorum, ben kapitalizmle ilgili de ğilim ama, bazılan Türk ekonomisinin durumunun büyük cnflasyona rağmen gayet iyi olduğunu söylüyor. SAYFA 12 ]ohn Ash'le şiiri ve Türkiye üzerine 'Kendimi Ingiliz ve Amerikan şiirinde bir vere kovmuvorum' Birkaç yıldır Türkiye'de yaşayan ünlü Ingiliz şairi John Ash, Türkiye'yi, Istanbul'u, kendini, seyyah olduğunu reddeden ama durmadan gezen "§air"in yeni projelerini anlattı. Bazı sevdığıntz müznyenlerc şiirlcr ithaf edıyarmnuz ve modern müzik scvıyormnuz Şiıryazarken modern muzıgın yapmndan, rıtmınden bazı ıpuçlan kullandıg'ntz aldı> mu? • I layır. Scmpati duvduğum vc benzer frekansları paylaştığım bazı çağdaş bestc cilcr var. Robin Hallaway onlardan biri. Her tür mü/igc şiir vazamazsınız, benim yazdıklanm bana imkân sağlayabilcnlcr. Birgün bir ycrc yerlc'j'meyı düşünmüyur Ycrlcstim. Ama hep seyahat cdiyonumız Hayır etmiyorum. Sadece seyahat etmeyi seviyorum. Yincısrarla sızınle şiırden konuşmakniyctindeyim Şiir ilc ilgili soruları cevaplamayı hiç sevmiyorum. Şiirden bahsetmek ıstemiyonım. Ozellikle istanbul Kitap luan'ndaki o panclden sonra, bir daha şiirle ilgili konuşmak istemiyorum. Pekt $aır alarak scvdiğiniz birisi var mı? Bir sürü. Kım örncğın ? Rimbaud ve bazı Çinli şairlcr. Çin şiiri benim şiirimde dolaylı olarak büyük bir etki. Sanırım Kıbrıs'tagezerken bırçok. Turkle karşıla$tımz Evet, ve çok fazla Ingiliz. Ozellikle l'cthiye ve Marmaris'te. Marmaris'te çok çaresizdik. Oğle yenıcgi ycmek için gerçek bir Türk lokantası arıyorduk. ()tobüs duraöının yakınlaıında gerçektcn bir Türk lokantası hııldıık, son derccc konıik bir mönüsü vardı, hcr şey Fincc ve Ingilizce'ydi. Türk yemekleri olduğunu anlamak bayağı zaman aldı. Ben Manmırı s V son gittig'imdc on yafindaydım ve bir köy gıbtydt. Şimdi IngilizlcrveFinlandiyalılarla dolu. Mönüler tngilizce ve Fince. Bencc hâlâ çok güzel bir yer ama. Bu gezıler sonunda Bodrum'a gittınız mP Hayır. Cesaret edemediniz! Orta ve üst orta sınıf Türk arkadaşlarım "bizimlc Bodrum'a gelmelisin" tlediler. Bcn de "ne için, neden?" dedim. "...gideriz, dalarız, gezeriz, şunu bunu yaparız." "Ama ben bunların hiçbirini yapmam, bütün bunlardan nefret ederim" dedim. Oteller, tatil köyleri, tatil siteleri, hcpsi bir kâbus. Yasaklanmalılar. Sızın en sevdijtiniz ycr hangisi? Dcniz kıyısındaki yerlerden mi? Hayır. Aslında Türkiye'de en sevdiğim yerlerden biri Iznik, çok güzel bir ycr. I lafta so nu için gidip, niçbir şey yapmamak için harika bir yer. (îöl kıyısında oturup güneşin batışını seyretmek ve güzel bir ycmek ycmek için. Çok sakin vekeyifli. Sizin tatilanlayı$ımz çok/arklı Sevdiğim başka bir yer de Fethiye'de, dağlarda küçük bir köy. Çok hoş bir yer, harika insanlar tanıdım orada. Oradaykcn beni bir dügüne çağırdılar, yemekler harikaydı. Turistlerin büyük çogunluğunun rıs egıtmemızge nctlcn dcniz kıyısında kalmak zorunda rekiyordu. Vc hisscttiğini anlamıyorum. Sahilden birkaç insanlara cukilometre içeri giclincekimsecikler kalmımartesi günü yor etrafta. scrvisin ne Cıczı rehbertnizdc kaç yerı ıncelemeyt zaman kaldüşünüyonnnuz? , Bütün gezi rehberi bir dizi dairesel tura gör,e düzenlendi. lsterscrıiz bunları birlcştircbılırsınız veya birinin yarısmı, diftcrinin yarısıyla bir araya getircbilirsiniz. Çok yelcrlı Evet, çok da pratik. Büyük turların amacı, hiçbir rehbcrdc bulamayaca^ı nız hcr yeri görmek. Bcn yazın bu turu kacağını sorduk. "Saat on birde" dedilcryaptım, dolayısıyla yapılabifecegini biliyoKalkük,kahvaltıettikvesahilegittik. "Aaa, rum. İstanbul, lznik, Bursa, Bergama,Ber onda gittiler " dediler. "Siz bizc üç kez on gama'nın çevresi, Dikili vc sonra Sardis'e bir dediniz. Nc demek gittiler? " "Pazar gittim. Küntepe'de Lidyalılann mezarları olduğunu unutmuştuk." Biz dc "bir şey inanılmaz. Orayagidcrken.tamamendüz ler yapmalısınız. Biliyorsunuz bu akşamüsbir nehir vadisinden geçiyorsunuz, sonra tüne kadar Marmaris'te olmalıyız" dedik. bir köprü ve bin tane oımasa bile yüzlerSonra da onlar bir şeyler düşünene kadar ce tepecik. Bu tepelerin her biri kocaman orada öyle bekledik. Bir de şunu eklemeve her yönden inanılmaz manzaraları var. liyim, belki büyük turist mcrkezlerindc kazıklanabilirsiniz ama benim tecrübemde (liineydoğu'ya gitmeyı düşünuyor muTürkiye'de insanlar genelde kazıklanmısunuz? yor. Tabii eğer tamamıyla aptal değiJseniz. Şimdilik hayır. Ülkeyi bir diyagonal üsBen Türkiye'de seyahat ederken ciddi bir tündcn böldüm. Böylece batı, ortanm bir bölümü vegüney, sanırım Hatay son nok sorunla karşılaşmıyorum. Çok nadiren birisi sizi dolandırmaya çalışabilir, ama çota olacak. Şimdilik Sıvas, Van ve Trabğunlukla bu ortadadır. Türkler genelde zon'u dahil etmiyorum. Çok fazla olur. çok dürüst insanlar, çok yakınlar, seyahat Bencc bir bölgeyi tamamen yazmak daha etmek için bu kadar güzel bir ülke olmaiyi. sının sebeplerinden biri dc bu. İnsanlar sı Kaç say/a olacak? zi rahatsız ermiyorlar, yardıma ihtiyacını/ • Bilcmiyorum şimdiden. Bir gezi rehberi yazma fikri nasıl olu$ varsa yardım edıyorlar, yoksa kcndi halinı zc bırakıyorlar. Çok medeniler, sadece batu? Bir s.aır tçın alışılmamış bir şey lnsanların kullanabileceöi bir şey yaz zen çok düzenli değiller. Ama bi r problem varsa bir araya gelip, yirmi dakika konuma fikri hoşuma gidiyor. Ve nep piyasadaşup bir çözüm bulmaya çalışırlar, biraz zaki gczi rehberlerindcn şikâyet ederim; ne man alır ama olsun. kadar hatalı olduldarından ve atladıkları yerlerden. Ömeğin Türkiyc'deki en popüNasılbirinsansıntz, olaylaratavrtmzgelcr gezi rehberlerinden bir tanesi Karanelde nastldır? man'dan balısetmiyor bile. Oysa Karaman Bir problem çıktıysa, ve ben bir şey için önemli bir tarihi Türk şehri, başkcnti. Ve çok uğraştıysam, yavaşlamam birkaç giin Karaman ın çevrcsindeki harika Bizans alıyor. Sabırsız bir insanım, yarı trlandalıkalıntılarından da söz etmiyor tabii ki. yım. Eğer olmayacaksa alışmam gerektiğı Kcndi şikâyetlcrim beni alternatif bir rehni, yavaşlamam ve sakinleşmem gerektiğibcr yazma yoluna itti. Orneğin Afyon çok ni kendime hatırlatmam gerekiyor. güzel bir şehir. Bu kitapta birçokTürkka Uzun zamandır Türkiye'desiniz. Anlat sabası ve şehriyle ilgili daha çok bilgi ve ay tığınızpoziti/yönlerdışında, bu ülkededoğ rıntı olacak. Bütün bu kasabaların çok güru gitmediğıne inandtğınız hiçbir şey yok zel eski mahaHeleri vc eski evleri var, Muğ mu? la'da, Afyon'da, birçok yerde. Türkiyc'nin Türkiye'de beni en çok sinirlcndiren cazibelerinden birinin bu eski semtıer olşeylerden birisi şu: îstanbul'daki lokantaduğunu düşünüyorum. Sadece harabeler ' farda, kalabalık yerlerde, cğer yabancıysaden bahsetmiyorum, bu eski semtlerde nız veyanm yamalak Türkçenizi kullanmaşimdi de yaşayan insanlar var. Ve harika ya çahşırsanız sizi duymazlıktan geliyorlar, yerler doğrusu. çünkü onlara göre Türkçe bilmemeniz ge Gezerken size kötü davranan oldu mu, rekiyor. Bir keresinde bir lokantada iyi ya da başınıza hır şey geldi mi Çünkü ama bir o kadar aptal bir garsondan iki kchirçok insan böyle olaylatdan söz eder. re orta kahve istedim ve o bana portakal getirdi. Hayır, hiç böyle bir şeye rastlamadım. Türkiye'de siz insanlara iyi davranırsanız, Benim de dokuz senedır burada oturan karşılıginda onlar da size iyi davraruyorlar. Amerikalt birarkadaştm var. Türkçeu mü Bir yabancı olarak doğru yaklaşımı bilmekemmel, Türkçeden ıngilizceye çeviriyapıniz ve her zaman kullanmanız çok önem yor. Ve ne zaman beraber bir lokantaya gitli. Bir scfcrinde Datça'da kahyorduk, bu sek aynt şey bıze de oluyor. Onun Türkçe arada çok güzel bir tarihi mekân ve rezil bilmemesi gerektiğine neredeyse tüm ülke ediliyor. Hcr neyse, pazar günü Marmainanmış gibi C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 430