Catalog

Harro Von Senger'den "Savaş HileleriStrategemler" Zafer kazanmak için taktikler Harro Von Senger'in "Savaş I lilclcri" adlı yapıtında 18 tane stratcgcm scçilerek, Batılı insan için Çin düşünme yönteminc stratcgcmler yoluyla bir anahtar olmaya çalışılmış. "Savaş. HilcleriStratgemlcr" pek çok mcslck grubıı üyclerincc başucu kitabı olarak bulundurulmalı. Onccliklc kurmay subaytar, işlctmclcrin pazarlama bölümü elemanları, uluslararası ilişkilcri öğrcnmck ve y y ş p kl k l l l llikl d il yürütmekle yükümlü olanlar vc özcllikle de gazeteciler. EROL MÜTERCİMLER böyle cüretli bir işe girişnıeyi denedim; çünkü başka bir seçeneğim yoktu." SnııHan clevletinin başbakanııun bu sözleri "strategemi" en özlü bicimde vıırgıılamaktadır. Strategemji sö/cüğüne ilk olarak Sıın Tzu'nun Savaş Sanatı adlı yapıtında rastlanmıştır. Bılintlıği gibi Sun Tzu'nun yapıtı bilinen en önemli strateji esericiir. Von Senger'in "Savaş Hileleri" yapıtından öncc Sun Tzu'nun Savaş Sanatı okunmalıdır; ya da birlikte okunmalıdır. Bugün Çin'dc her ortaokul (jğrenci sinin 36 strategemi bildiğini belirten Senger, "strategem" anlamına gclen ji sözcüğünün hangi ılurumlar için söz konusu olduğunu da şöyle bclirtiyor (s. 27): "Burada "strategem" anlamına gelen ji, dar anlamda hile ya da anidcn tasarlanıvermiş bir eylemden planlı olarak düşünülmüş bir cyleme kadar, geniş bir anlam yelpazesine sahiptir. Içindcn çıkılması zor görüncn, doğrudan bir çıkış yolu bulunamayan durumlar. Karşıciakı kışı tarahndan görülme yen, tarkına varılmayan durumlar. Cîizli olarak sahneye konulmuş ve bu ncdcnlc coğu kez tiyatro etkisi yapan, fakat karşıdaki kişinin gerçekmiş gibi ctkilendiği durumlar. Sözcüğün en geniş anlamıyla "al datma" gerektiren durumlar. Uygulayanın amacı bakımından "iyi" görünmckle birlikte karşı taral için "kötü" olması gcrekmeyen ve hatta onun için bile "iyi" sayılabilccck durumlar. Strategemlerin çeşitli kategorilcri vardır: Doğruvu tam göstcrmemek, başka şekilde göstermck, kamuflc ctmek. Karşı taraha aldatıcı unnıtlaruyandırnıak, yanlışı doğruymuş gibi göstermek, görünüşe aldanmayı sağlamak, kandırmak. Cîanimctc konmak. (^.embere almak, tec rit ctnıck. Inisivatif kazanmak, ınisiyatifi cldc tııtmak. Baştan çıkarmak, yanlış yönlendirmek. Kaçmak, gözden kaybolmak. Taocu temel tlüşüncede wu wei olarak ilade edilen "ortada görünmeyen etki yapnıa" aıılayışı, her strategemde canlı olarak kcndini gösterir 1941'de kcşrcdilcn 36 strategem met ni, ilk kez kamuoyuna 1979 yılında Çin llalk (Âımhııriyeti'nin Jilin evalctinde yapılan baskısıyla kamuoyuna mal olmuştur. Von Senger'in yapıtında 36 strategcViçin H a r r Q V Q n S e n g e f tlen 18 tanesi scçilerek örnekler verilmiştir. Strategemlerden örnekler: Strategem numara. 1: tmparatoru yarjıltmaK ve denizi aşmak. Ozü: Amacı gızlemek, rotayı saptırmak/ Takiyye strategemi/ Coram, publica strategemi. 1 numaralı strategem, Savaş Sanatının Sırları adlı kitapta tek bir tümceylc şöyle yorumlannıaktadır (s. 55): "Demek ki herkesin önünde açıkça olup bitenler, sadece ve çoğu kez derinde yatan bir gizi örterler." Von Senger yapıtında her strategem için tarilıi, toplumsal olaylar, siyasi oluşumlar gibi pck çok alandan örnekler vcrmektcdir. Sovyetler Birliği'nin uluslararası politikasından bir örnek (s. 53): "Sovyetler Birliği'nin Giiney Afrika politikasının gerçek amacı, buradaki stratejik maddeleri ele geçirmek yanında, stratejik önemdeki deniz yolunu Avrupa'yı çepeçevre kuşatmak üzere güvenceye almaktı. Sovyetler Birliği'nin "ırkçılık karşıtlığı" ve "halkların özgürlük hareketlerini destekleme" kampanyaları, sadece bu gerçek amacı gizlemeye hizmet etmişti. Strategem numara. 2: Zhao'yu Kurtarmak İçin Wei'yi Kuşatmak. Ozü: Düşmanın kesin zaferini, onun korumasız, zayıl yerlcrinden birini tehdit cderck yenilgiye dönüştiirmek./ Boşluk bulma strategemi/ Aşil'in topuğu strategemi. Senger, 2 numaralı stratcgemin Çin'de ne ölçüde geniş bir yaygınlığa sahip olduğunu, Taipeh te yayımlanan strategemler kitabındaki üç örnekle göstermektedir. Bu kitabın yazarı Shu Han'a göre, özgür dtünyayı sürekli olarak güç durumlarda bırakan teröristlerin eylemleri, örneğin sık sık uçak kaçırmaları, S on yıilarda, Türkiye'de sıkça duydıığumuz terim stratejidir. Siyasi partilerden, şirketlerc de ğin nek çok kıırıım vc kurııln^, birimler kıırduklannı açıklayıp, stratejik etüdler yaptırdıklarını belirtmektedırler. 1 liç kuskusuz, çok gcç kalınan bu konııda aiılan her adım, çok öncmli dir. Strateji kavramınm tanımı çok çe şjtlidir. Âma cn yaygm tanım şöyle yanılabilir: "Savaşta, belirlcnmiş ncdeflere ulaşmak için cldcki bütün kay nakları uygun bir hiçimdc seferber etmc vc düzenleme sanatı ya da bilimi." Tcrimin geçerlik kazandığı döncrn 18. vc 19. yüzyıllardır. Çünkü bu yüzyıllar savaşın giderek karmaşıklaştığı dönemlerdir. Bu ncdcnlc, strateji, si lahlı kuvvctlcrin sevk vc diizeni ile askcri harckâtlan planlama ve yönetmc sanatı anlanıı taşımaktaydı. Gününıüzdc isc daha yaygın alanlarda gereksinme duyulmasından ötürii tanım küreselleştirilmiş vc basitleştirîlmiştir. Olanakların, koşullara göre kullammı olarak tanımlanmaktadır. Strateji kavramının son iiçyüz yılın ürünü olmasına karşm, Uzakdoğu'da "hayatta kalmak, zafer kazanmak için taktikler" olarak betimlenecek "Strategemler" kavramı 2000 yıl ön cesine Jayanmaktadır. Binlcrcc yıl öncesine dayanan ştrategem Batı'da öğrenilememişti. Unlii sinolog Harro Von Sengcr'in vapıtıyla birlikte ilk kez Batı dillerinde Çinlilcr'in ünlii 36 strategemi yayımlanmaktadır. "Strategem" sözcüğü, eski Grekçc'dcki "stratcgcma"dan'geliyor. "Strategema", genel anlamda "generallerin işleri", özel anlamda ise "savaş hilesi" demektir. Anglosakson sö/lüklerdc özclliklc askerlik terminolojisinin kullanıldığı yapıtlarda "strategema" sözcüğüne sıkça rastlarkcn, Almanca'da daha az kulıamlmaktadır. Von Senger'e göre Çin'dc dıırıım tamamcn başkadır. Çince kitaplarda, Mao'nun yapıtlarında, sürekli yayınlarda, değişik ideog ramlarla yazılan lakat aynı anlama ge lcn dört sözciik vardır. Sözcüklerin genel anlanıı, hesap ctmek, kalkülasyon, plan yapmak anlamlarına sahiptir. Bugün iki anlamda kullanılmaktaılır: 1. Savaş hilesi, 2. Politikada vc lıatta özcl yaşamda başvurulan hile, cntrika. "hile" sözcüğü ne karsılamak gerçek anlamını vermekten biraz uzaktır. Taktik sözcüğü daha kapsamlı olarak kullamlabilir. I lcr ne kadar Çince'dcki ji sözcüğü "savaş hilesi" olarak çevrilcbilirsc de, strategem sözcüğünün karşılığını taktik olarak kullanmak daha anlamlı olacaktır. "Aslında gerçekten de cüretli girişimlerden sakınmm; fakat bugün Ancak "strategem, (ji)" sözciiğünü bu strategcmin bir uygulamasııv ılan başka bir şey dcğildir. BunLin gibi, Amcrikalılar'ın Tahran'da rehin alınmaları, İran'a dünyanın en giiçlü devlclini parmağmıla oyna t.ırak kcndini güvenceye almasını sağlamıştı. Üçüncü örnek, ABD'nin Sovyetler Birliği'ne, Afganistan'ı işgal etmesinden dolayı uyguladığı tahıl ambargosuydu. 2 numaralı strategemin C.ın llalk Cumhuriyeti'nde ve Tayvan'da nasıl değerlendirildiğini, Sun Tzu'nun aşağıdaki yorumu göstermektedir: "Savaş suya benzer. Savaşın da su gibi hiçbir belirli biçiıni yoktur. Taktiğini düşmanın durumuna göre uygulayan ve zaferc ulaşan kişi, tanrılara İayık bir iş yapmış sayılabilir." (Savaş SanatıAnahtar Kitaplar) Strategem numara.3: Başkasının Hançeriyle Oldürmek. Ozü: Bir düşmanı bir yabancı el aracılığıyla safdışı bıraknıak. Korkuluk strategemi/Kendini tehlikeye atmadan birini dolaylı yoldan rahatsız ctmek / Alibi strategemi/ Vekil kullanma strategemi/ Kendi yerine birini işe koşma strategemi. Kitapta 3 numaralı strategem için 20 örnek verilmiş. Bunlardan ticarct alanında verilen örnek "rakip fırma baskısı" başlığı altında söyle yorumlanıyor (s. 86): "Çinli yetKİliler ile bir Batılı firma arasında uzun süren iş müzakercleri sııasında, Çin tarah sürekli olarak bir başka firmanın tekliflerini de göz önüne alabileceklerini karşı tarafa hissettirip duruyorlar ve müzakerelerin herhangi bir anında bu başka firmanın daha fazla şansı olduğunu birdenbire araya sokuşturuveriyorlardı. Belki de durum gerçekten böyleydi. Fakat belki de Çin tarafı, ihaleyi ucuza kapatmak üzere Batılı firmayı bir rekabet içine çekiyordu. Bu yüzden 3 numaralı strategeme uygun bir müzakere taktiği uyguluyordu. Böylece firmalar Çinliler'e en uygun teklilleri götürme yarışına giriyorlar: Çinlilcr de her firma temsilcisinin kulağına, ihalcnin kendilerine verileceğini fısıldayıp, bu Hrmaları birbirlerine karşı bir silah, bir hançer gibi kullanıyor, aralarındaki rekabeti kışkırtıp duruyorlardı. Askeri yönden yorumlandığında, bu strategem, bir üçüncünün gücünü kullanma strategemi olarak da uygulanır. Burada düşmanın çelişkilerini kışkırtmak ve bunları bir nançer gibi kullanmak söz konusudur. "Oaünç alma" değişik şekillerdc olabilir: Düşmanı yanlış yönlenılirmek ya da düşmanın kendi gücünü k.endine karşı kullan dırtmak gibi. "Odünç alınan" bizzat düşman generalleri de olabilir. Bu da, generaller arasındaki çelişkileri, bıınların birbirine girmesini sağlayacak şekilde kışkırtmakla sağlanabilir." 3 numaralı strategemi, askeri açıdan düşmanın askeri, ekonomik ve entclektüel gücünü yine kendisine karşı kullan mak olarak tanımlamak da olanaklıdır. Strategem numara.6: Doğuda GürüUü Etmek, Batıda Saldırmak. Ozü: Siildınyı do^uıJan yapaca/jı/u duyurmak, fakat bunu batıda yapmak. Doğuda manevra yapar görüntüsünü vcrirken, batıda saldırmak. Saldırının gerçek istikametini gizlemck amacıyla, bir başka istakamette manevra yapmak. Sözde saldırı strategemi. 6 numaralı strategemin temel içeriCUMHURİYET KİTAP SAYI 352 SAYFA 12