Catalog

> tık yazdıklarını satarak geçinmeye baş" lar. Romanları yalnızca popülcr ilginin çekim merkczi olarak kalmnz, Andre Gide, Andrc Malraux, William Burroughs gibi yazarların, polisiye romanları ciddiye almayan W.H. Audcn gibi bir şairin ve dönemin önemli eleştirmenlcrinin de üvgüsünü alır. Oysa Hammett'in aydınlarla arası pek iyi olmannştır. En iyi anlaştıgı yazarların başında Faulkner gelir belki ikisi de güneyli olduüu için. Hiç hoşlanmaclığı yazarların ifk sırasında ise Ernest Hemingway yeı alır. lkisinin üslııbu birbirine oldukça yakındır. İkisi de dc "sert adamı" yazarlar. Ama Hammerr'ın farkı o kültiirün içinden geliyor olmasındadır. Hammctt gcrck Amerikan, gerek Avrupalı aydınlardan oldukça farklı birdir. Yabancı dil bilmez, o yılJarda yazarlar arasında pek "mutcber" olan "Paris'te kal ma" ediminı bir yana bırakın, ülke dışına bilc çıkmamıstır. tlk kez yurtdışına çıkma olanağı yakaladığında, üstclik dc gitmeyi çok istediği halde bunu nasıl teptiğini, Lillian Hcllnıan ijriyle anlatır: "Sydney'den San Fransisco'ya iki yüz bin dolar değerinde alrın yüküyle yola çıkan bir Avııstralya genıisi, San Fransisco'daki sigorta şirkctine iiltının kay boldugunu haber vermiş,. Sigorta sjirkcri Pinkerton'un müşrerisiymiş. 1 lammett ve bir başka meıınır liınanda gemiyi karşılamışlar ve tüm denizcileri ve memıularıyla birlikte gcmiyi aramışlar, an cak altıııı bulamanıişlaı. Alııııın gemide olduğunu biliyorlarmış. Sonunda acen tc, gemi iilkesinc döncıkcn Hamnıctt'ın da onunla birlikre girmesine karar vcrmiş. Kalkış saatindcıı birkaç saat öncc birkaç kcv. aradığı tıitiin balyasınm ü/cıinc (,ıkmı^, aşağıya bakmış vc bağıınıış, "AlrınLır bııraua yeıini dcğiştirnıişlor." Kclıınck'r ağ/.ından ılokülürken kendi kcndine "Sen de deılektil olacak kaılar bile nıantık yok" ılcmi^, "altınları deni K açıldıktan bir gün sunra keşfctsen ne olurdıı sanki.'" eline iyi paralar geçmiş, iyi giyinmi^, bol bol içmiş, renkli yaşanıı^, dostluklara önenı vcrmiş, hcpsindcn öncmlisi ba^ını dik tıırmayı bilnıii} bir atlam olarak veda eder yaşama. Böylc bir yaşam, güniimiiz insanına pck anlamlı harra aptalca gelse bile romanlarında sert, uyanık, yaşamayı seven ama dogru bildi^inden de şaşmayan Sam Spade'ler, Ned Beaumont'lar yaratan Dashicl Harnmett icin çok anlamlıdır. Olümünuen sonra da yapıtlarına dııyulan ilgi azalmayan Hammett, onlardan pek hoslanmasa da, kcndisınden sonra gelecek Amerikan aydınları için iyi bir örnek olacak, yalnızca polisiye romana yeni bir ivme getiren, büyük bir yazar değil, aynı zamanda demokrasiye yok ctmek için cadı kazanları kay nadan, devletin resmi kurumlanyla da uzlaşmayan bir aydın olarak da tarihte ki ycrini alacaktır. • 1) Güncyli Bayaıı'tn Özt'I Deftcrı, s25i, Lıllıan Hclbmııı, Çcv: Dılck Yava, Retnzi Kıtahcvı, l'J')4 2) Age s.249 DAfic, s.245 Ayrıca bu yazıntn hazırlaıımaKiınlıi yt kaynaklarâan yararlanıinıı\ lır llo!) Cınciyct, Urnc\t MttnJel, Çcv N Saraço&lu, Yavn Yay.. 19S5 Sırça Aııahtar, Da\htcll \\awinctl, Suıaıı Fışck'in öınüzii, Ccı/ı Yay Şcırhı/anlıır Dnncını, Ijlltaıı I ictlı/iıiıı, Çcv Tomrıs Uyttr, Caıı Yay Llıiı.m Heiiman. eşi Dashiell Hammett In Mahkeme dOnemi ve hapine gunlerinl anılannda anlatmıstı Pfnkerton dedektiflik biirosu Hamnıi'tt yaşanıı bovuiK.ı dürüstliige inannıibtı. Büyük olasılık I'inkcrton (kdcktiflik biırosuııda ilk çalı^maya ba^ladığı yıllarda kalasmda aynı idealist dii şünce vardı. Anıa kı.sa .sürede gerçck yaşamın sandığından daha kirli oldııöu nıı anlayacaktı. Pinkeıton bürosunuan ayrılmasının nedeni dc F:rank Little adlı bir scndikacının öldürülme t>Iay idi. Adanıı öldiırmesi içın beş bin dolar önerıni^leıdi. Oııcriyi reddcrri ama Frank Lirrle Iinç edilcrek öldüıüldü. Yıllarca bu cinayctin ctkısınden kııriu lamadı, bu olay, onu topluınun devrimci yoldan dönüştürülmesi göriişüne inandırdı. Konıünist partisinc yakınlık duymaya başladı. Sovyetler Birliği'ni elesjtinnebine, lıatta /anıan zanıan Anıc rikan komiınıstlcrinin kimı ilkel davraniijlarıyla alay ctmesinc karşın s<ın nctc sinc kadar inanuna bağlı kaldı. Bu inaııcla, nni/.min VCTCIII hasrası olması na aldırmadan Ikiııcı üünya Savaşı'na günüllü olaıak karıldı Ikıncı üünya Sa vaşı sonıası Anıerika'da dcmokrat, solSAYFA 6 cu sanarçılar iizcrindc estirilcn faşist fırtınalardan o ıla payını almakta gccik mt'di. 195 I'dc onu yargılayan Mc C]urthy'cilcrin istediği listcyi vernudı. tşın komik larah gerccktc listede kiııılcrin olduğunu da bilmiyordu. Ama vargıçlann öniindc boyun egmektcnsc napisc girmcyı scçti. () giinleri Hellınan'ın aııılaıuıdan okııyalım: "M.ıhkııiKu' cıkacagı günün gctcsi 'Nedon isimlcn l)ilnıcdi^ini söylcıııı yorsunr1' diye sordunı. 'f lavır' dcdi, 'bunu söylcyemem. 'Nedenr1' 'Bilmiyorıım ncdcn. Sanırım verdi j>im sözü tutmak istiyorum, ama şimdi bunhırdan söz ctmek istcmiyoruııı. l'a/.la bir ^ey olnıayacak, sadece bir sıirc hapsc gircccğiz. Ama eiHİİşelenmc, çünkü...' bıırada sesi birden inccldi vc kclimcler sınırli bir tonda, hı/la dudakIaıından tkikulmeyc başladı. Onu duy madıgımı söyledim. Sesini yüksclui vc ba^ını onc cj»cü 'Bu tür knnıışmalar dan ncfrct eîlerim, ama sana söylescm iyi olacak. Hapse girmekten dalıa bü yiik bir ccza vcrselerdi, vaşamım söz konusu olsaydi bile demokrasi olduğunu düşündtiğ'iim ijey için canımı vcrirdim vc ne polislcrin, ne de yargıçjaıın baııa dcmokrasi dcrsi vcrmelerını ka bul etmezdim' dedi. Sonra eve, uyıımaya gitıi. Oteki gün de hapse girdi." (3) Mahkeme dönemi ve hapıshane gün lcri boyıınca Ilammett, Amerikan aydınlaıı koıuısunda yanılm.ıdığını .ınlar, villalarını, ralıat ya^amlaıını kaybetme korkusuna kapılan mcslcktaşları vc sı nenıacı dostlarındaıı kiıııse ona dcstck olmaz. 1 lapısten çıktığnıda geıçek anhınıd.ı biı vıkım doncmi başlamıştır. llükü met, ödenmeyen vergi boıcl.ırı neılcniylc bütün gelirlerine el koyar. 1961 yılmdaki ölümünc kadar oldukça zor gı'mler geçiriı. Ama lOOcak 1961'de, Ne\v York'takı Lcno\ I lıll hastanesintle gö/lerini yumarken; yoksıılluk çekmİ!;, unliı nlmuş, çapkınlıklar yapmıij, bütün şiirieri ll.ılkı ilk uslusı bılen, csınını bu/.kır nugârlarından al.ın. knylulerle gulup ağlayarak turku çağıran, scvgıyı scmavcr gıbi kaynayan kadınlardan oğrcncn bcn/crii/' ^aır... lcılfinı/ (.lılı. ıncc duyarlığı, dcrın bılgcliğindc halk kultuııı ılc çağdu^ şıırı bırlc^lırcn büyük sanalçı... Adamın Bin Rüzgâr Ycşcren Otlar Atatürk Kurtuluş Savaşında Sut l'ıırk Mavısı Yangın Butun önemli kıtapçılarda. İİZ1 Bütün Şiirieri ADAM YAYINLAKI Buyukderc ("jd llç>ol Mevkıi No 57 Kal 3 Maslak »072'» Kunhul Tci (O2I2| 285 21 52112 hal) Faks (0212) 276 27 67 degerli kitaplar yayımlar.