Catalog

ENGİNÇİZGEN ısır'agitmeyiiyicebiraklınıza koymuşsunuz. Cebinizdebir sigara paketi büyüklüğünde elektronik devrelerle donalıl mnjhalü mihatil lotoğıat makineniz, bavullar lıa/ır, ııçağa atlıyorsunuz. Oh artık Piramitleri hayal edebilirsini/. Giza," Sakkara, Luxor, Karnak... Dahayedim, içıimdeineden, tambirsaat kırk beş dakika sonra koca gövdeli M I III <>l I l l \ | ı MTIKI \% James Robertson'un Ercn Yayınları tarafından 1992'nin son aylarında yayımlanan kitabında geçmişten geleceğe çok şey aktarıhyor. cidiyeyi dizayn ederek başlıyor işe Robert son ve aynı yıl Kürdistan için madalya, 1849 Ayasofya tamir ınadalyası, 1855 Kırım Savaşı için madalya, 1863 Tarım ve Sanat sergisi için madalya, Osmanlı İmparatorluğu 'nda fotoğrafın öncüsü James Robertson İ^teŞimdi herkes giııi, si/ de.son bir sigara içmek için koltuğunuza ıızanın...Sabırsızlıkla bckliyorum bu anı, size anlatacaklarım var daondan... Mıbir'la değil, oraya yüzyıl önce giden bir adamlailgili. Hiç James Robertson adını duydunuz ınu? Bay Robertson aslında İskoç bir ailenin oğlu olarak 1813 yılında Middiesex'tedoğmuş. îngiliz Darphanesi'nde desinatörlük yapıyor.. 184O'lı yılların başlangıcı... üsmanlı Darpha nesi'nde madeni para ve madalya basımı konusunda çalışmalar var... İngiltere'den gelen yeni makinelerle donatılıyor darphane... Ve Bay Robertson desinatör olarak çağrılıyor... Constantinopolis'e adımını attığı anda Kırım Savaşı'nın fotoğratçısı olacağını ve Osmanlı fotoğrafının öncülerinden olarak adının anıtlaşacağını hiç mi hiç bilmiyor... 1844 yılında ilk 20 kuruş, Me1876 Plevne ve Rus Savaşı için madalya çizerek devam ediyor İstanbul'daki yaşamına. 1851 yılında Sultan Abdülmecid taratından, darphanedeki başarılı çalışmaları nedeniyle bir Nişant \f///Mr'laödüllendiriliyor. Robertson 1850lerin başında lotoğrafla da ilgilenmeye başlıyor. Günün Batı tarzı modalarının izlendiği Pera'da bir yer açıyor kendine. Bir yandan darphanedeki görevi sürerken bir yandan da yeni maceranın kollarında buluyor kendini. I lem de ne macera. İşte bayım size bunu anlatmaya çabalıyordum. 1854 yılında Atina Harabelerini çekmeye giderken Bay Robertson fotoğraf ekipmanı olarak tam 52 kgbiryük taşımak zorıındaydı. Makinesi, cam negatifleri, bu negatifleri hazırlamak için anında gereken bir ilaçlar seti... Kırım Savaşı... İngiliz fotoğrafçı Ro James Robertson kuş, aşağıda Nil'i haritagibi gördüğünüz yere doğru sü/üluyor. Nasıl da güneş güzel batar Nil üzerinde, hele ytıkarıdan seyretmek doyumsuzdur. Af rika'nın bağrından kopup gelen ve Akdeniz'de dallanarak türkuaz sulara karışan Nil... Günümüzde hâlâ mavi akan nadir nehirlerden... İşte havaalanındasınız... Nasıl da içiniz içinize sığmıyor, hemen gidip görmek istiyorsunuz bu harika anılları. Sahaha kadar sabır. Ve ertesi gün... Daha ertesi... Daha ertesi... Hiç düşünmeden basıyorsunuz avuç içine sığacak kadar küçücük makinenizin deklanşörüne. I Iiçbir kaygı duymadan. Küçiik klik sesleri ardı ardma diziliyor... Film mi bitli ne gam... Hemen elinizi cebinize atıyor, bir 36 kare daha lakıveriyorsunuz minik aracınıza... Ncgatif, pozitif, reııkli, siyahbeyaz, ne tür iilmi istiyomanız çakmak cebinizde duruyur hemen. Tam yüz üç yıl önce George Eastman, Kodak ilanlarında garantiyi vermis, "siz düğmeye basın, gerisini biz hallederiz." Bir hafta mı kaldınız Mısır'da, işte tünı dostlarınız sizi bekliyor bu ilginç ulkenin anılarını dinlemek için. Evinizdeki projeksiyon makinenizi hazırlayın, hani şu kendi kendine netlik ayarı f alan olup da, perdeyi hiç karartmadan diaları tek tek ilerletcn... Gö rüntüleri izlcrken, tekrar tckrar ya^ayın bu güzel anlan... C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 6 0 ger Fenton adamış kendini bu dünyanın ilk savaş görüntülerini çekmeye... Daha önceleri, savaş görüntülerini kâğıt üzerinde kalıcı kılmaya ressamlar gidiyorlardı... Az cesaret değil!.. Fenton'un yükü de ağır. Fotoğrafları anında yıkayıp ortaya çıkarabilmek için de bir atlı arabayı laboratuvar gibi kullanıyor. 1855'de de Robertson gidiyor Kırım'a... Robertson artık Felice Beato ile de ortaktır... Birlikte ve yalnız pek çok İstanbul, ürıadoğu, Mısır fotoğrafı çekerler... Evet Mısır... Çölün sıcağında... Hani sizinşubirsaat kırkbeijdakikadaıılaştıgını/... Daha sonra Felice Japonya'ya kadar gidiyor... Ulaşım çok zor, ama fotoğraf çekmek de bir o kadar çüeli işti o devirlerde... Bu öncülerin günümüze aktardıkları totoğraflarla çok şeyi görsel olarak tanıyabiliyor ve yararlanabiliyoruz. Robertson'un öyküsünü sonuna dek öğrenmek ve fotoğraflarını izlemek istiyorsanız; Bahattin Öztuncay, James Robertson'un yapıtlarından bir kısmını toplayarak hakkında bir araştırma yaptı. Ve boyutu boyutunda, 128 sayfa, kalın ciltle kaplanmış, 42 adet sepya tonda fotoğrafla bunu bir kilap haline getirdi. Eren Kitabevi tarafından 1992'nin son aylarında yayımlanan bu kitapta geçmişten geleceğe çok $ey aktarılıyor, kitaplığınızda bulunması gerekenlerden. James Robertson / Pioneer of raphy In the Ottoman Kmptre. S A Y F A 5