Catalog

İlaç endüstrisinde ArGe harcamaları çok düşük lkemızde üaç endustısının araşürmagelıştırme (ArGe) hdrcamalannın gayrı sdfı mıllı hasılaya (GSMH) oraru oldukça duşuktur 1996 verüerıne goıe ArGe harcamalannın GSMH ıçındekı payı OECD ulkelerınden ABD ve Japonyada % 2 53 Fransa ve Almanya'da % 2 2 5 Itdlya Avusturya ve Kanadada % 11 5, Yunamstan Ispanya ve ü Portekızde o 0 6 0 9 ıken Turkıye'de % 0 45 olmuşrur ABD de 1969 yılında 566 mılyon dolar olan ArGe har camaları 30 yıl sonra 42 kat artarak 24 mılyar dolara yukselrruştır 1 ABDde 1990 yılında araştırmaya dayalı (research based) farmasotık şırkeüerın ABD dısındakı Ar Ge faalıyetlerı de ıçınde olmak uzere 1990 yüında 8 4 mılyar dolar olan arastırma gelıstırme yatirımlan 1998 de % 150 oranında artarak 21 mılyaı doUrd çıkmıştır ABDde 1999 ıçın tahmın edılen ArGe yatınmı ıse 1998 yılı duzeyının % 14 fazlası olan 24 mılyar dolardır Toplam üaç satışlan ıçerısınde Ar Ge ydtırımlarına (fddlıyetlerıne) aynlan pay 1980 yılmda % 11 9 ıken 1988de ». 20 olmuştur ArGe faalıyetlerıne toplam satışlardan aynlan pay 1999'da tahmınen % 20 8dır Toplam satışlar ıçerısınde Ar Ge faalıyetlerının oraru elektronık otomatıv bügısayarlan da ıçeren ofis ehpmanlan havacüık ve hava savunması gıbı yuksek teknolojı gerektıren endustrı alanlannda % 7 5'un altındadır 2 U İlaç harcamalannın artacağı tekelleşmenin artacağı ve yerli ilaç sanayinin yok olacağı bir dönemece giriyoruz şırketlerının yülık saüşldiının » 14u antıbıyotık ve antıparazıter üaçlara aıttır ve bu oran da ArGe harcaması üe aynı duzeydedıı ilaç endüstrisinde de Ar Ge harcama ları yuksek kâr getırecek olan alanlara yonelmektedır Orneğın az gelışmış ve gelışmekte olan ulkelerde ve gelış mış ulkelerın gelır da ğüımının en duşuk oldugu toplumsal smıf ve katmanlarında adeta global bır salgına yol açan tuberkulozun ' tedavısınde onemlı bır handücap olan dırençlı basülere karşı yenı üaçlann gelıştırümemesının hastalığın yayılmasında onemlı bır rolu oldugu kabul edümektedır 3 Dunya Sağhk Orguru'nden (DSO) Dr Almeıde'ye gore verem adeta "kontrolden çıkmış bır yangm' gıbı az gelışmış ulkelen kasıp kavurmaktadır DSO'ye gore 19 yuzyüın sonlannda toplam 22 5 müyon ınsan oldurmuş olan tuberkuloz, yoksulluk, yetersız beslenme ve yetersız tedavı nedenıyle mu>••••••••' u taeyona ugrayan dırençlı basülerın de katkısıyla her yü 3 mılyon ınsanm olumune yol açmakta, bunun yanı sıra 15 müyon ınsan dd verem hastalığına yakalanmaktadır 4 Farmasotık endustrıde Ar Ge harcamalannın ulkelere gore oransal dağüımı ıle ilaç satıs ve tuketım oranlan da paralel seyretmektedır Topldm ArGe harcama larının % 37'sını Avrupa (% 10'unu Almanya % 9'unu Fransa % 7'sını Ingütere, % 5'ını Is'vıçre °n 6sını Isveç ve Italya) % 36'sını ABD %19'unu Japonya % 8'ını de dıger ulkeler yapmaktddır 5 Farmasotık endustrıde 1975 1994 yülan arasında gelıştırüen 152 onemlı üacın °u 46'sı Avrupa % 451 ABD % 7'sı Japonya kaynaklıdır 19801995 yülan arasında ABD şırketlen ozellıkle bıyoteknolojı .ianındd hızla üerleyerek Avrupa kokenlı şırketlerın 2 katından fazla yeru üaç gelıştırmıştır ABD Patent ve Tıcaret Daıresı nce (US Patent and 1\ademark Offıce) ABD şırketlerının 1995 yüında genetık muhendıslık alanındd sdghkla ügılı 150 başvurusundan 122sı ıçın patent hakkı verümıştır 6 Üaç endüstrisinde ArGe harcamalan ıle üaç gruplarının toplam saUş payı arasında doğrudan bır üışkı vardır ABDde merkezı sırur sıstemı ve duyu organlan anükanser, endokrın sıstem, metabolızma ve kalp damar sıstemı üaçlan ıçın 1999 yılı tahmını ArGe harcaması 13 9 mıyar dolar dır Bu gruptakı üaçlar ıçın yapüan harcama toplam ArGe harcamasının % 58'ıdır Soz konusu gruptakı üaçlann toplam sauslar ıçensındekı payı ıse % 61'dır ABD'de gelışmekte olan ve az gelısmıs ulkelerdekı üaç harcamalannın onemlı bır bolumunu oluşturan antıbıyotık ve antıparazıter üaçlar ıçın yapüan ArGe harcaması ıse 1999 yüı ıçın tahmını olarak 3 4 müyar dolardır ve bu harcama toplam ArGe harcamasının yalnızca % 14'udur ABD'de 1999 yüında üaç ilaç endüstrisinde çok buyuk onem taşıyan yenı bır kımyasal mdddenın bulunup üaca donuşturulmesınde yaklaşık 15 yü gıbı uzun zaman alan ve 1990 yüında üaç başına malıyetı 390 müyon ABD Dolanna ulaşan ArGe çalışmalarının ulkemızde de dıger gelışmekte olan ve az gelısmıs ulkelerdekı gıbı çok duşuk olması ve üaçta patent yasasının 1999 da yururluge gırmesı nedenıyle onumuzdekı donemde hem üaç harcamaları katlanacak hem de daha hızlı bır tekelleşme surea nedenıyle cüız olan yerh üaç uretımı yok olacak ve dısa bağımlüık daha da artacaktır Ali Rıza Uçer 1 AlanFHolmer PhRMA IndustıyProfıle 1999 2 PhRMA Industry Profıle 1998 Internet Home Page Source PhRMA AnnualSurvey 1999 3 Prıvat P A Deddly Come Back Newsweek 1993 December 17 25 27 4 Ergın Yüdızoglu, Globalleşme ve Krız Alan Yayıncıhk Bırıncı Basta Kasım 1996 s 237 5 PhRMA Pharmaceutıcal Industry Profıle 1999 The Global Perapective 6 PhRMA Pharmaceuücal Industry Profile 1999 The Global Perapeclıve US Leadershıp »••••••••••••••••••••I Sosyal bilgiler öğretim işlevini yitirdi mi? nk yaşama ortamının yok edüdıgı ve ogrencının edügenleştıüındığı gıbı "Sekız Yülık Temel Egıüm" uygulamasıyrüdıgı bır sınıf ıçı faalıyete ındırgenmıs durumdadır la bırbkte bazı derslenn programlan da yenıden hazırlandı Zorunlu ve sure bağlantüı uyarlamalar dıyeIş gorurlugu ve gereklüıgı tarüsmaya açüc bu bügüer, büecegımız bu duzenlemelerden bın de Sosyal Bilgiler'de bır yandan çeşıtlı sınavlar aracüıgı üe ogrencı başansının ve yapüdı Boylece 1969'lu yülardan ben dkokulların 4 ve5 sıgelecegının belırleyıcısı olurken, dıger yandan da ogretım nıflannda okutulmakta olan Sosyal Bügüer programı 6 ve 7 (ders) ethnlıgının tekduzeleşmesıne yol açmaktadır Olduksınıflan da kapsayacak şehlde yenıden duzenlenerek gecıkça yaygınlaşmış gorunen tekduzelıgın genel dızgesı ıse kalın meh de olsa uygulamaya konulmuştur (1) çızgüenyle şoyledır Sosyal Bügüer programından seçümıs herhangı bır koBu duzenleme üe orgun egıtunımız 198O'lı yülarda nu ogrencıye "belleme" odevı olarak verümekte, sırası gelın"ben yaptun olda" anlayısı üe okutulmaya baslanan "Milce de kıtap bügüen ya ogretmenın "taknnyle" veya ezberleli Taıih", "MiUi Cofımfya" dayatmasından kurtulurken 1970'b yülarda ortaokullanmızda zaten okutulmakta olan ve Tanh, Cografya, Vatandaşlık Bügüennden olusan Sosyal BüSosyal bilgiler yığınla bilginin ezbergüer derslenne de tekrar kavusmus oldu Zorunlu egıtım duzeyınde agırlıklı bır yen olan Sos letildiği, öğrencilein edingenleştirildiği yal Bügüer dersımn amacı "ayduı biny, bllinçll yurtbir etkinliğe dönüştü. taş" yetıstırmenın temel degerlennı kazandırmak olarak ozetlenebüır Geçmıstekı soylenışıyle "iyi insan, iyi vatandaş" yetıstırmek dıye de ıfade edüebüecek bu amacın me gucu yuksek bır ıkı ogrencının anlatımıyla smıf ortamında toplumsal gelışmemız açısından ne denb onemlı oldugu her bır kez daha yınelenmektedır Boylece konu ışlenmıs ve og kesçe büınmektedır Ama gelın gorun kı Sosyal Bügüer derrencıye kazandınlmış sayümaktadır Çağdaş anlayıs ve yonsmın gunumuzdekı uygulanışı ve anlayısı üe soz konusu ama temlerden yoksun olarak yururulen bu etkınlıkte çok yonlu cın gerçekleştırüemeyecegı de açücça gorulmektedır Asü ışyetersızlıkler ıçeren ders htapları da başçü araç olunca, kolevı yukanda degınüen nıtelıgı kazandırmak olan Sosyal Bü nu çekıcüıgını hızla yıtırmekte, ogrenme ortamı da olabüdı gıler, ne yazık kı artık "dnyanu iıuaa, sonunsnz yurtgınce bozulmaktadır Boylesıne sağlıksız bır ortamda surdutaç" yeüşürmenın aracı gorunumundedır Çunku rulen çabaya, egıtbüımsel açıdan ogrenme etkınlıgı denüemeyecegı bır gerçekür Bu tur bır ugraşıya olsa olsa boşa za* En yaygın tanımıyla bır gozlem, ınceleme ve yaşam man harcama ya da kendını aldatma demlebılır Bu bıktıncı dersı olan, aynı zamanda da yenı davranışlar ve anlayışlar ka ugraşı ogrencılerı okuldan ve ogrenmekten uzaklasünrken, zandırma etkınlıgı olması gereken Sosyal Bügüer, yıgınla büzorlama ve dayatma da onlann olumsuz davranışlar sergüegının ezberletüdıgı, can süacı oguüenn sıralandıgı, demokra B melenne yol açmaktadır Aynca anlamsız ve yetersız sınavlar ıse onlann ruh saglüdannın daha hızb bozulmasına neden olmak tadır Büımsel toplantüarda ve sempozyumlarda da sık sık dıle geunldıgı çpbı "egıtsel etkınlık yonunden ıyıce yoksullaşmıs okullanmızda," çagdas yaklasımlarla zengınleştırümış Sosyal Bügüer uygulamasına her zamankınden daha çok gereksınımımız vardır (2) Hareket noktası bu olunca "n»l»x yapılmalıdır?" sorusu akla gelmektedır Aslında genış çaplı bır arastırmayı gerekuren bu konuda yapüabüeceklen, yazımızın çerçeve3i ıçınde şoyle sıralayabüınz ı Program ıçerıgının gereksız konulardan anndınlması u Uygulamanın çağdaş nıtelıge kavuşturulması ıu Ders kıtaplannın uygulamayı destekleyecek şeküde çağdaş ve egıtbüımsel nıtelıge kavuşturulması Her uç konuda da neler yapüdığının gostergesı egıtımımızın ve sosyal bügüer oğretımının bugunku durumudur Bundan sonra neler yapüacağını ıse zaman gosterecektır Ancak kanaatımız odur kı bu beklentı, ulatlaımrası çok yonlü golifinif lik farkının temel belirleyicUi eğitimdir gerçeğırun büıncıne ulaşacdğımız ana değın surecektır Ama Sosyal Bügüer oğrenmınde oluşan boşluğun da çağdaş nıtelüdı ve uygulamaya donuk yonu ağır basan ders kıtabıyla bır dereceye kadar gıderüebüeceğını duşunuyorum llyas Küçükcan Emeklı egıtımcı (1) a) 02 04 1998 tanh ve 62 sayılı MEB Talım ve Terbıye Kurulu kararı b) 15 08 1998 tanh ve 2491 sayılı Teblığler Dergıaı (2) Son bır omek Anadolu Unıveraıtesı, 3 Ulusal Sosyolojı Kongresı sonuç büdırgesı / Eskışehır 04 11 2000 747/15