Catalog

B I Ll M Y A Y l N DÜŞÜN BUL Boyarmaddeler üzerine kılavuz Anorganik doğal ve yapay boya, boyarmadde ve boya katkı maddeleri kılavuzu Kımya profesoru Zekı Tez, sozluk ozellığınde hazırladığı 83 sayfalık kıtabının önsözunde once Turkçede kulanılan bır yanlışı duzeltıyor "Turkçemızde hem boyarmaddelere hem de boyalara "boya" denmesı ,„ , yanlıştır Kavram ""•^ '""" olarak boya (Ing paınt) pıgment denılen renklı tozlarla bır sıvı bağlayıcıdan oluşan ve uygulandığı yuzey uzennde bır fılm oluşturan karışımdır "Boyarmadde" (Ing dye, dyestuff) ıse, uygulandığı yuzeyde kımyasal bır dönuşmeye neden olarak ve yuzeyce kuvvetle özumlenerek onun renk nıtelığını kokten değıştıren maddelerdır" Kıtap, ınsan kulturunde yuzyıllardır çok önemlı bır yerı olan boya ve boyarmaddelerın kısa olarak kaynaklarını, doğada bulunma şekıllerını, kımyasal ozellıklerını, Ingılızce ve Almanca dıllerındekı karşılıklarını, gerektığınde kulanım ozellıklerını belırtıyor örnek Ağartma toprağı (Alm Blelcherde, Ing actıva bleachıng, fullers earth) Kökensel olarak Florıda'da bulunmuş olan bır magnezyum alumınyum sılıkat ıçın nıtelemedır Montmorıllonıt, krıstobalıt ve kuvars ıçerır Genış anlamda çeşıtlı bıleşımlerdekı ağartıcı doğal malzemeler de bu kapsamın ıçıne gırebılmektedır Yağ ve renklı sıvılara karşı lyı bır ağartma etkısı elde etmek uzere ağartma toprakları çoğu kez 'aktıflenır", yanı derışık asıtlerle kaynatılır Kemık sıyahı (Alm Beınschvvarz, Ing Bone black) Kanal sıyahı da denır Kemığın kok'aştırılmasyla elde edılen sıyah renkte bır maddedır Mısır mavısı Su camına bakıroksıt katıldığında oluşan bakır ıçerıklı sılıkat Kum, bakır oksıt kıreç ve sodanın bır arada erıtılmesı yoluyla da elde edılebılır ve yaklaşık formulu CaO CuO 4SıO2 dır »UVA. »OYAHMMtll* Vf ve Birimleriyle Çernobil Kaynaklı Radyoaktif Serpintilerin Çevre ve Insana Etkileri ARMAGANLI BULMACA Üç boyutlu mekanik Bu hafta sozu fazla uzatmadan hemen bulmacaya geçelım Bulmacamız arıtmetık ışlem gerektırmıyor Öncelıkle uzaysal duşunme ve tasarlama yeteneğınızın ne kadar gelıştığını olçebılmenız ıçın sıze bır fır sat yaratıyoruz Bılıyorsunuz, uzaysal tasarlama herkeste eşıt değıl Bellı ınsanların beyınlerınde bu yetenek çok gelışmış olabılıyor Ba zı ınsanlarda yon bulma, fotoğrafık bellek gıbı yeteneklerın dığerlerıne gore çok gelışmış olması gıbı Sorumuz uç boyutlu mekanik bır bulmaca Aşağıdakı oyuncağı ınceleyınız Kutunun ıç ıçe geçmış ıkı tahta bloktan oluştuğunu goreceksınız Kup şeklındekı oyuncağın arkada kaldığı ıçın goremedığınız dığer ıkı kenarı da, görulen ıkı kenarın aynısı Bu parçacıklar bırbırıne oldukça sağlam tutunuyor, ancak onları bırbınnden ayırmak mumkun Sorumuz, bu parçaların bırbırı ıçıne nasıl geçmış olduğu ve nasıl ayrılabıleceğı Basttl«fttrtlml4 Radyasyon F1H0I Kavrırn m Blrtmltriyta ÇERNOBİL KAYNAKLI RADYOAKTİF SERPİNTİLERİN ÇEVREYE VE İNSANA ETKİLERİ BU HONULMOAKh UKMMiOMBUMni Kıtabı derleyen/yazan Fızık Yuksek Muhendısı Yuksel Atakan radyasyon fı zığı uzmanıdır ve halen yaşadığı Almanya da Sıemens Nukleer Yakıt Elemnları Uretım Bolumu nde nukleer lısanslama konusunda yonetıcı olarak çalışıyor Nukleer santrallarda radyasyondan korunma ve radyasyon ölçum sıstemlerı konularında uluslararası yayınları olan Atakan ın hazırladığı ve TUBİTAK tarafından basılan kıtabı radyasyonla ılgılı çalışanlara ve araştırma yapanlara bır "elkıtabı" ozellığı taşıyor Kıtap ozellıkle Alman bılım adamlarının Çernobil radyoaktıvıtesıyle ılgılı yaptıkları, hava su toprak ve besınlerde ölçulen radyoaktıvıte değerlerının yorel ve zamana gore değışımlerını gosteren bılımsel ve teknık araştırmalarını değerlendırmektedır Turkıye'de yetkılı kışılerın bır şey olmaz dıyerek halkı radyasyonlu çay ve dığer yıyeceklerı kullanmaya teşvık ettıklerı donemler henuz unutulmamıştır Alman bılım adamları ıse Çernobil radyoaktıvıtesı nedenıyle ınsanda kısa ve uzun surede oluşacak dozların sağlığı ne olçude etkıleyebıleceğını araştırarak gerçeklerı ortaya çıkartıyorlardı Kıtap radyasyon fızığının farklı uzmanlık dalın dakı çalışmaları da ozetlemektedır ve butun bu konularda kaynakları gostermektedır Atakan, radyasyon fızığının daha genış çevrelerce aniaşılabılmesı ıçın, bu bılım dısıplınının kavramlarını da basıte ındır geyerek anlatmaktadır Atakan, kıtabının onemlı bır ozellığı olarak da şu noktaya ışaret edıyor ' Gokyu zunden serpıntıler halınde gelen radyoaktıvıtenın çevredekı dağılımı, bıtkı ve hayvanlar yoluyla ınsana geçtıkten sonra ınsanda oluşturacağı radyasyon dozlarının hesaplanma yontemlerını açıklamakta ayrıca, radyasyonun etkısıyle kanser gıbı hastalıkların oluşup oluşmayacağı konularını bılımın erıştığı yontem ve yaklaşımların ışığında ortaya koymaya çalışmasıdır" Yazar bu konuda çeşıtlı bılım adamla rının yaklaşımlarına, yontemlere kıtabında yer vermekte ve tablolar sunmaktadır Kıtap TUBlTAK'tan ucretsız ıstenebılır (Ankara 468 53 00) Buyukboy, 188sayfa Hazırlayan: ZZ Elips Çizmek Hüseyın Yığenoğlugıl Konya, Talat Malalı Dıyarbakır Meral Ozcan Bursa, Gürkan Can Istanbul, Irfan KızanlıkIstanbul, Neşe Sarıgöl Antalya, Tarık Unver Malatya, Kerıman Nergıs Altınova Istanbul Nazan KocaAdapazarı, Sinan Atıf Mertoğlu Bursa, Gönül Saylan, Istanbul, ^nver Taşocak Aydın, Sevım Usallı, Çanakkale Çözüm ve kazananlar: Eğer kağıdı bır şışenın ya da herhangı bır sılındırık nesnenın uzerıne yerleştırıp pergelle bır "daıre" çızmeye kalkarsanız ortaya bır elıps çıkar Çernobil'in etkileri Basan Gazı Buro Kıtabevı Ank 312431 49 58 Zekı Tez, Dıcle Unıversıtesı Fen Ed Fakultesı Kımya Bolumu Dıyarbakır Basitleştirilmiş Radyasyon Fiziği Kavram Rontgende görduğumuz göruntu buydu. Ama endişelenmeyln. Hepsıni aldık!... 39515