Catalog

MESLEK VE SAÖLIK Genellikle vücudun belirli kısımlarının aşırı zorlanması sonucu oluşan yaralanmalardan korunmak için dansörlerin bilgilendirilmeliri gereklidir. Halit Pınar*, Devrim Akseki** Shining medusa: Danseden medusa'nın büyüleyici ışıltısı tan çatlaması uzerıne su yüzune gerı döndu Lıfe dergısı bu ıkı bılım adamını kapak resmı yaptı Başkan Eısenhovver onları madalyalarla odullendırdı. Oysa kı, bu bılım adamlarının ellerınde ne bır ornek, ne de bılımsel çabalarını ortaya koyacak bır resım vardı Pıccard ve Walsh okyanus dıbınde yaşam olduğunu gosteren "yassı bır balık" gorduklerınden söz edıyordu Ama bılım adamlarının çoğu bunun bır denız hıyarı olduğundan emındı ve soylenenden pek etkılenmedı Anakara sahanlıklarının devıngen olduğu ve bırbırlerıne çarparak okyanus çukurlarını oluşturdukları ancak Trıeste'nın seferınden sonra kanıtlandı Bale yaralanmalapı ve nedenleri uzerine K Bırçok yerbılımcı, okyanus derınlıklerıne gıderek bu surecı araştırmaya can atıyor Bu arada, derınlıklerde yaşam olduğunu gosteren tum kanıtlar 50, 60 ve 70'lı yıllarda kameralar sayesınde elde edılmıştı Hessler'a gore derınlıklerde denız anemonu, mercan, yumuşakça ve az sayıda da olsa bırkaç balık turunu ıçeren "çeşıtlı yaratıklar" yaşıyor Son yıllarda yapılan araştırmalar sonucu sıcak su kaynakları olduğu ve buralarda 3 800 m derınhkte guneş ışığından yoksun yaşayabılen garıp yaratıklar bulunduğu goruldu Japonya'nın okyanus dıplerıne olan ılgısı araştırma ya da yersız bır kaprısın otesınde Bu ulke okyanus dıplerını kırleten, zengın madenlerle yuklu manganez nodullerının ayıklanmasını hedefleyen bır program gelıştırdı Bu maden kulçelerı yeryuzunde olduğundan çok daha bol mıktarda bakır, kobalt ve başka maden cevherlerı ıçerıyor Maden muhendıslerı bu buyuk projenın 20 yıl ıçınde urunlerını vereceğıne ınanıyor Amerıka ıse gelecekte Challenger Deep'e turıstık gezı yapan denızlatıların kalkacağı "yuzen kentler" kurmak gıbı daha duşsel amaçların peşınde Yeryuzu zemınının kapıları açıldı Artık ış, kapının ardında neler olduğunu gıdıp gormeye kaldı Ancak denızler, bız yok olsak bıle orada olacak Şımdılık Isvıçre'de uretılen ve 100 metreye ınebılen turıst denızaltılarıyla yetınmek zorundayız Ama gelecekte kımbılır daha ne kadar derıne ınılecek? Çeşitli yaratıklar yaşıyor lasık balenın köklerı Ronesans dönemı Italyası'na dek uzanır Bu sanat dalı daha sonra Fransa'ya getırılmış ve orada Kral XIV Louıs tarafından desteklenmıştır llk bale okulu 1661'de kendısı tarafından kurulmuştur Gunumuzde kullanılan bale termınolojısının çoğu o donemlerden kalmadır örneğın "poınte" pozısyonunda yanı parmak uçlarında dans 1830'lu yılların başlarında Marıe Taglıone gıbı dansorler tarafından popularıze edılmıştır Bu pozısyon şuphesız ınsan ayağının bulunabıleceğı en zararlı pozısyondur Klasık balede beş temel pozısyon vardır ve bacağın kalçadan maksımum dışa dondurulmesı (tumout) hareketı bu pozısyonların tumunde ortaktır Bu pozısyonlar ılerı derecede hareket serbestısı sağlarken aynı zamanda bu sanat dalının tıpık ozellığı olan estetık çızgı de korunmuş olur Bale performansının zarıflığı bu ışı yapan kışılerın uzerıne bınen olağanustu fızıksel yuklerı maskeler Gerçekten geleneksel bale koreografısı sıklıkla dansörlerin yapısal ve fızıksel yeteneklerının ust sınırını zorlar Bu nedenle bale aynı zamanda bır spor dalı olarak da kabul edılmelıdır Bale dansorlerının ("dansçı" yerıne bu terımın daha uygun olduğu kanısındayız) gunluk rutın çalışmaları genellikle barda yapılan ısınma hareketlerı ıle başlar Bara tutunarak denge ve taşıma çalışmaları yapılır Bar egzersızı hızı ve guçluğu gıderek artan tedrıcı eğılme ve germe hareketlerınden oluşur Bar egzersızınden sonra daha zor ve karmaşık olan yer egzersızı başlar Burada dönme ve sıcrama hareketlerı esnasında kol ve bacakların koordınasyonu gelıştırılır Yıne basıt hareketlerden başlanıp donuşler, hızlı daıresel hareketler ve eşlı hareketlere geçılır Profesyonel olan ve olmak ısteyen bale dansorlerı genellikle bu hareketlen her gun yaparlar Bunun yanında modem ve etnık dans ıle ılgılı hareketlerı yaparak bır tur "çapraz antrenman" da yapabılırler Bu egzersızlerden sonra oğleden sonranın buyuk bolumu gunluk provalarla geçer Dansorun gunluk rutını akşam gosterısı ıle tamamlanır Bale dansorunun vucut kontrolu, zerafet ve ıncelığı yıllardır bılınmekle bırlıkte dansın kışıye yukledığı aşırı fızık guçler ancak son yıllarda takdır edılmıştır Gerçekten balede oluşan fızıksel yuklenme pek çok yuksek duzeydekı kompetıtıf spordan gerı kalmaz Dansorler sporcu olmamalarına rağmen kompetıtıf sporcularda sıklıkla gorulen yaralanmalara maruz kallırlar Bunun dışında sporda nadıren Bale yaralanmalarının nedenleri içln avantajdır Uzun kol ve bacak, ince bir bel ile beraber lyi bir vücut, ince boyun ve kuçük baş, bale şırketlerının sanat yonetmenlerının aradıkları başlıca ozellıklerdır Boy çok onemlı değıldır, fakat kuçuk ve hafıf dansorler eşlı hareketlerde kolaylık sağladıklarından çoğu bale şırketlerı tarafından yeğlenırler Bacakların duzgun olması hem estetık, hem de fızıksel açıdan onemlıdır Bacakların ıçe veya dışa çarpıklığı veya ıçe donuk olması estetlğı bozar Ayrıca bu tur çarpıklıklar ayakbıleğı ve dıze bınen yuklerı arttırdığı ıçın dolaylı olarak bazı yaralanmalargorulen ve baleye özgu olan yaralanmalar dan da sorumludur Klasık balede en da vardır onemlı anatomık (yapısal) faktor kalçanın Bale yaralanmalarının en sık görulduğu uygun ve yeterlı bır şekılde dışa donebılyerler ayak ve ayakbileğıdır Yaralanmaların mesıdır Bu özellık tum danslarda gerekll % 2540'ı bu bolgede olur Kronık (sureğen) olmakla beraber en onemlı olduğu dans yaralanmalar akut (ıvegen) yaralanmalardan şeklı klasık baledır Daha once belırttıgımız daha sıktır Kronık yaralanmaların temel negıbı klasık baledekı beş temel pozısyonun denı dansörlerin ayaklannın nıspeten sert tumunde ortak hareket kalçanın maksıolan dans zemınıne pek çok kez sert bır şemum derecede dışa donmesıdır Tum bale hareketlerı bu pozısyonlardan bırı ıle başlar veya bıter Ideal olarak dışa dönme hareketının çoğu kalça eklemınden olur Dız, ayakbıleğı ve ayağın da az oranda harekete katkısı vardır Kalça ıle ılgılı bazı kemık ve yumuşak doku ozellıklerı bu dışa donme hareketını etkıler özellıkle eklemlerın gevşeklığı dansör ıçın bır şans olabılır Kalçadan dışa dönme hareketını lyı yapamayan dansorler dız, ayak ve ayakbıleğım dışa zorlayarak bu açiklarını kapatmaya çalışırlar Orneğın "rollıng ın" kalçadan yeterlı dışa dondurmeyı gerçekleştıremeyen bazı dansörlerin uyguladıkları zararlı bır teknıktır Bu harekette ayak ve ayakblleğınde aşırı "Rolling In " pozmyonu bır dışa zorlanma söz konusudur DoAyak layısıyla ayak ve kemiklerinin ayakbıleğının ıç kısüstten mına aşırı yuk bıner görünümü ve kronık yaralanmalar gelışebılır Bır başka ornek olarak ayak taban kavsının normalden yuksek olmasını verebılırız Bu durum duztabanhğın tersı bır deKüboıd Pointe formıte olarak taDemlpointe nım/anmab///r ve ayağın bazı bolgelerınde aşırı bağ zorlankılde temas etması, stres kırıkları ve ayak tabanında ağn mesıdır Genelgıbı rahatsızlıklara yol açabılır Anatomık de vucudun bır ve teknık faktorlerden başka, özellıkle yibolumune gelen neleyen aşırı yuklenmelere ve mıkroyarayıneleyen darbelanmalara bağlı olarak balede stres kırıklaler kronık kemık ve yumuşak doku problemrının (burada "stres" sozcuğu psıkoloıik lerının temel nedenını oluşturur Ayağı stabıanlamda değıldır) sık görulduğu de lyı bılıze eden ve gelen darbelerı yumuşatan spor lınmelıdır Beslenme bozuklukları (anorexıayakkabıları gıyılmedığı ıçın kuvvetlı darbeler a nervosa, bulımına) genç bale dansorlerı ayaktan kalçaya dek tum yapılan cıddı olaarasında yaygındır Bayan dansorlerdekı rak etkıler Bacakların yapısal farklıhkları, uyadet duzensızlıklerı de bu tur kronık kırıkgun olmayan dans teknıklerı ve bazen aşırı ların oluşumunda onemlı rol oynar Aslınyorgunluk gıbı faktorler de kronık yaralanma da adet duzensızlıklerı beslenme bozuklurıskını arttırır ğuna bağlanmaktadır Balede ıstenen ince Dansörlerin bazı sanatsal ozellıklerının olvucut yapısına sahıp olmak ıçın uygulanan ması gerekır Bu özelliklerın başlıcaları dodıyetle alınan kalorı mıktarı duşuk kalmakğuştan var olan bır uyum, doğal bır proıeksıtadır Beslenme yetersızlığıne aşırı fızıksel yon, karızma ve uygun teknıktır Bu ozellıkler zorlanma da eklendığınde vucuttakı ostrogenellikle yıllar geçtıkçe profesyonel duzeyien hormonu azalmakta ve adet bozuklukde ıken ortaya çıkar ları hatta adet görmeme ortaya çıkmaktaEn onemlısl her şeyden önce dansorun dır Hormonal duzensızlık ıle kemık yapısı baleye uygun bır vucut tıpı olmalıdır Hem da zayıflamaktadır Kırık nskı çalışma saaestetık, hem de bazı fızıksel ozellıkler bale 39510