Catalog

Jean Michel Cousteau Sağlıklı bir gezegen için vergi "Yeşil vergiler" paketl kabul edilirse, hem çevre için olumlu sonuçlar saglanabilecek, hem de beraberinde birtakım yararlar getirebilecek. U fukta vergi gözüküyor, hem de bir değil bin çeşit. Bütün dünyada pek çok ülke, ABD de dahil olmak üzere, ağır bütçe açıklarını kapatma çabası içindedir ve bu çerçeve içinde hava kirliliği, özellikle de fosil yakıt emisyonu gibi sorunları vergileme suretiyle yenı gelirler elde etmek için potansiyel bir kaynak olarak görmeye başlamışlardır. "Vergilerin artması" gibi sözcüklerin yol açacağı siyasi bomba yağmurundan kaçmak için, bu tür kirlilikle ilgili vergilere başka başka isimler takılıyor, mesela "tüketici harcı" ya da kulağa hoş bile gelen "sera etkisini kontrol katkısı" vb. gibi. ABD'de yönetim ile Kongre arasında bir bütçe "zirve"si toplanmış, gelirler, borçlar ve harcamalar arasındaki ciddi açık tarttşılmıştır. House Ways and Neans Committee tarafından çıkarılması düşünülen bir "yeşil vergiler" paketi, hem adını koymadan vergi koymanın siyasi bakımdan kabul edılebilir bir yöntemi olabilecek hem çevre için olumlu sonuçlar sağlayabilecek hem de beraberinde birtakım siyasi yararlar getirecektır. Böylece "yeşil vergi" fikri, bir taşla iki kuş vurma anlamına gelebilir. "Yeşil vergi"nin belkemiğıni, 1991'den itibaren başlaması düşünülen ve beş yıllık bir süre içinde tam uygulanacak bir kömür vergisi oluşturuyor. Bu vergiye göre başka harçların yanı sıra üretilen her bir ton kömür başına ilaveten 15 dolar, her varil petrol başına da 3.25 dolar alınacak. Büyük kâr getirecek Hükümet sözcülerinden ve bu yasanın mimarlarından Fortney II "Pete" Stark (Kaliforniya, Demokrat Parti), bu tür vergilerin uygulandıkları ilk yıl içerisinde 6 milyar dolar toplayacaklarını ve tam anlamıyla uygulanmaya başiandıkları beşinci yılın sonunda ise bu meblağın yılda 30 milyar doları bulacağını bildirmiştir. Ne ki bu gelir projeksiyonlan, fosil yakıtları kullanmada bir azalmayı yansıtmaz, oysa anlaşıldığına göre bu planın esas hedeflerınden biri tam da budur... Hele eğer bu vergiye vergi demeyip de "fosil yakıt harcı" deniyorsa! "Yeşil Vergi" yaklaşımı, Avrupa'da da hız kazanmakta, Avrupa Ekonomik Komisyonu bu alanda bir dizi önlem tasarlamaktadır. Mesela isveç'te kullanılan her kilo kömür başına bir kömür vergisi alınması önerilmiş, aynı şekilde benzin istasyonlarında pompalanan benzinden alınan vergilerin de arttırılması ve Stockholm kenti içinde özel motorlu taşıt kullanmak için ayda 64 dolar tutarında bir ruhsat harcı konması istenmiştir. Bu tür önlemler, isveç'in fosil yakıt kullanımını azaltma konusunda ne kadar ciddi olduğunu gösteriyor, çünkü bu ülke 2010 yılında hidroelektrik üretimini arttırmaksızın nükleer enerji üretimini terk etme kararı almış bulunmaktadır ve bu durumda fosil yakıt tüketiminin aslında arttırılması beklenir. Bu tür yakıt emısyonları ıle ilgili vergiler ıçın başka planlar da var. Danimarka'da 1990 ocağında çıkarılan bir yasa, yakılan yakıtın içerdiği kömür miktarına göre ton başına 6 dolar tutarında bir harç öngörmektedir. Aynı şekilde, çevre açısından "güvenlikli" bir üretim Los Angeles gibi büyük şehlrierde gereksiz yere yakılan motorlardan dolayı oluşan hava ktrllllğlnden alınacak büyük meblağ tutacak Çevreyi kirletmeyen teknolojiye destek tarzı benimseyen sanayiler, bazı satış vergilerinden muaf tutulmak suretiyle çevreyi kirletmeyen teknolojilere yapılacak yatırımlar teşvik edilmektedir. İtalya'dan irlanda'ya kadar her yerde yalınkat gövdelı tanker, yeniden kullanılamayan konteyner ya da nonesansiyel plastik gibi şeylerin kullanılmasını engellemek amacıyla mali özendiriciler getiriliyor. ABD'de, "yeşil vergi" önerileri, aynı zamanda asıt yağmuru emisyonlarından da ton başına 200300 dolarlık bir ek vergi almayı içermektedir. Aynı şekilde yaşlı kızılağaçları kesen kereste şirketlerinden ya da recycling ile üretilmiş olmayan kâğıt kullananlardan da benzer vergiler alınması düşünülmektedir. Daha şimdıden klorofluorokarbonların (CFC'ler) kullanımı nalınde bir pound başına 1.37 dolarlık bir federal vergi konmuştur. Bilindiği gibi bu klorofluorokarbonlar, ozon tabakasını inceltmektedirler. Daha önce elde edilen veriler, bu vergi uygulamasının vergisiz recylcling'li CFC kullanımını arttırdığını, bunun da yenl CFC üretimini geriletip CFC yerine başka şeylerin kullanımını yaygmlaştırdığını gösteriyor. "Yeşil vergi" hareketi, bizlerı bugüne kadar geniş ölçüde kaçındığımız bir olgu ile yüz yüze getirmesi bakımından önemlidir: Hammaddelerı sömürmemızın ve kirliliğe yol açmamızın gerçek bedelini bugüne kadar ödemiş olmadığımız gerçeği! Er veya geç bu "yeşil vergi"lerin hepsi, kömür madenlerinden alınanlar bıle tüketicıye yansıyacaktır.. Hepimiz ya daha yüksek fıyatlar ödeyecek ya da tüketimimizi ktsıtlama yoluna gideceğiz. Bu "yeşil vergi"lerin haksız yere yoksulların sırtına binip binmeyeceği ya da vergi toplamanın genellikle zor olduğu kalkınmakta olan ülkelerde bunların ne dereceye kadar etkili biçimde uygulanabileceği soruları, şimdilik açık. Bekleyip göreceğiz. Aynı şekilde vergi gelirlerini paylaşma konusunda da bir karara varmak gerekmektedir. Mesela şayet kömür yakan bir kullanım tesisindeki kükürt ve azot emisyonu vergileniyorsa, o tesisin bulunduğu yerden millerce ötede bulunan, ama asit yağmurundan nasiplerini alan başka eyalet ya da uluslar da bu vergiden pay alacaklar mıdır, ya da kendileri bu konuda bir vergi koyma hakkına sahip olabilecekler midir? Kirlillk "değer"e dönüşecek "Yeşil vergi"lerin esas amacı, elbette ki kirliliği geriletmek. Gelir, burada ikincil (ihtiyari) bir yan ürün. Ama eğer bu "yeşil vergi"ler, bütçe açıklarını kapamada temel araç haline gelirse, ekonomiler de bu araçlara bağımlı hale gelebilir ve böylece, belki de tam da geriletmek istenilen etkinlik kendi kendini üretebilir. Tabii ki bunun altında yatan ince alay şu: Şayet "yeşil vergi"ler işe yararsa, bunlar kirliliği ve çevre tahribatını bir tür ulusal ve uluslararası "değer"e dönüştürmüş olurlar. Gezegenimizi korumak için kiri pası altına dönüştürmek, sahiden de müthiş bir modern simyacılık örneği olmuyor mu?