Catalog

SPOR VE SAĞLIK H A F T A N I N G Ü N D E M İ Egzersiz için tek bir uygun zaman yok, ancak her kişi günîük vitamin ve enerji durumunu dikkate almalı. Doç. Dr. önder Kayhan Doç. Dr. Fuat Yöndemli gzersiz, artık tüm boyutları ile bilimsel olarak ele alınan bir toplumsal merak ve uğraşı konusu oldu. Spor yapacak kişinin hangi spora hangi yaşta başlaması, ne kadar süreyle, ne sıklıkta egzersiz yapması, neyi yiyip neyı içmesi gerektiği ve daha birçok soru, tüm ayrıntılarıyla bilimsel olarak araştırılmakta ve yanıtlandırılmaktadır. Egzersiz için uygun saat var mı? E ilginç bir diğer konu da kişinin günün hangi saatlerinde spor yapmasının daha uygun olduğudur. Daha doğrusu böyle bir "esref saatten" bahsjdilebilır mi? Bu.sorunun cevabı yalnız elit sporcuları değil, sağlığı için spor yapan her yaştan insanı ilgilendirir. Mesai saatleri gibi sorunları bir tarafa bırakırsak, egzersiz için uygun saat, birçok faktöre göre değişir. Bunların başta gelenleri, kişinin fizyolojik ritmi, beslenme şeması, ısıya ve havadaki neme verdiği cevap ve sporu yapma amacıdır. Bu faktörler de kişiden kişiye çok değiştiğinden "egzersiz için bir tek doğru zaman" diye genel bir kavram olamaz. Ancak: Tüm yaşayan'organizmaların blrflzyoloJlk ritmi olduğuna inanılır. Bu ritm, alışkanlıkları, duygu ve heyecanları çok etkiler, hatta belirler. Bu ritm, yıllık, aylık şekiller göstermekle beraber, en tanınmış ve incelenmiş olanı günlük "slrkadyen" ritmdir. Bunu dilimıze "günboyu rltml" diye çevirmek yanlış olmasa gerek. Başlangıçta bu ritmi dünyanın kendi çevresındeki dönüşünün yarattığı sanılmaktaydı. Ne var ki artık gösterilmiştir ki tüm çevresel koşullar ortadan kaldırılsa, değiştirilse bile (örn. uzayda) bu gün boyu ritm değişmeden devam etmektedir. Kentucky, Louisville Üniversitesi'nden Prof. Dr. Stamford'a göre vücudumuzun fizyolojik sistemleri, yani dolaşım, solunum, üriner sistemleri ve ısı ayartama mekanizmalarımız ve diğerleri bu ritme uyarak çalışmaktadırlar. Bu da vücudun iç aktivitelerinin kontrolü anlamına gelir ve kişinin egzersiz gibi genel bir değişikliğe nasil cevap vereceğini büyük ölçüde etkiler. Bu sistemlerin sürekli ölçümleri, aktıvıtelerinde gün boyunca önemli iniş çıkışlar olduğunu göstermektedir. (Şekıl: 1) Bilim adamları gün boyu ritminin kesin olarak fiziksel ve ruhsal performansımızı etkilediği kanısındadırlar. Ritmın yüksek olduğu zamanlarda yüksek, düşük olduğu zamanlarda ise kötü performans şeklinde... Kişl, enerji sevlyesinin yüksek olduğu zamanlarda egzersiz yapmaya daha yatkındır. Bu nedenle toplumda kimi insanlar, sabah 05'te jogging yapmayı seven sabah kuşlarıdır, kimileri de gece koşullarını seçen "baykuşlar" zun süredir üzerinde konuşulmayan Akkuyu Nükleer Enerji Santralı Projesi'nin, bu enerji kaynağının insan ve çevre sağlığıgüvenliği açısından taşıdığı potansiyel tehlikelerin, dünya ile birlikte bilincine vanldığı gerekçesiyle rafa kaldırıldığı sanılıyordu. Ne ki, Enerji Bakanlığı'nın, Türkiye Atom Enerji Komisyonu'nun açıklamalarından durumun böyle olmadığı görülüyor. Akkuyu'da atom santralı kurma çalışmaları sürüyormuş ve hükümet bu konuda kararlıymış. A vrupa ülkelerinde yeni atom santrallanndan çoktan vazgeçildiği, Almanya'da bitmiş bir santralın işletmeye açılmasının iptal edildiği, bazı santralların ise sökümüne karar verildiği bilinirken, ülkemizde bu santralları kurmak için gösterilen kararlılığı anlamak, oldukça güç. tkibinli yıllarda ülkemizin enerji ihtiyacını karşılayamamak endişesinden mi? Uzmanlar Türkiye'nin su kaynaklarının henüz yeterince değerlendirilmiş, bitmiş tükenmiş olmadığını vurguluyorlar. Ayrıca hem ucuz hem de temiz enerji veren yerel biyogaz santrallarını ülke çapında yaygmlaştırmak düşüncesine kimse el atmıyor. Dünya temiz ve güvenli enerji kaynakları arayışında. Güneş enerjisi teknolojisi hızla geliştiriliyor. Kentlerin elektrik ihtiyacının güneş santrallanndan karşılanması gündemde. Güneş santrallarına, geleceğin belki de birincil enerji kaynağı gözüyle bakılıyor. Ülkemizdeki uzmanı, bilgiyi, birikimi, güneş enerjisi üzerinde yoğunlaştırıp, yarını yakalamak varken, atom santralları üzerinde ısrar niye? Bu ısrarın ardında, atom bombası üretmek düşüncesi ve merakı olmasın? • • • Gelecek cumartesiye kadar, mutlu bir hafta dileklerimizle... U dır. ijenellıkle en son saatlerde konan beden eğitlmi derslerlnin kimi öğrencilerce dayanılmaz oluşu da belki bundandır. Yalnız egzersiz değil, günlük çalışma temposu da kişiden kişiye farklılıklar gösterir. Sabah verimli çalışanlar ve ancak öğlene doğru "uyanıp" coşan insanlar örneğinde olduğu gibi.. Yaşam tarzımız da egzersiz yapacağımız zamam belirlemekte rol oynar. En basiti, yemekten ikiüç saat sonrasına kadar ağır bir egzersiz yapılmaması gerektiğidır. Bayılmalar, kramplar ve spor yaralanmaları bu dönemde sık görülür. Yani yemek yeme alıskanlığımız bellrleylci bir faktördür. Mevslmler, havanın sıcaklığı ve nem durumu da sporcuyu etkiler. Yazın sabah ve günün geç saatleri, kışın ise öğleden sonraları egzersiz için daha uygundur. özel durumları da düşünmek gerekir. Bir yarısa hazırlanıyorsanız ve bu yarışın sabah 9'da yapılacağı biliniyorsa, yarıştan öncekı birkaç hafta boyunca aynı saatte, yani 09'da antrenman yapmak yerinde olur. Zayıflamak amacıyla yapılan egzersizlerde de saatin önemi vardır. Akşam yemekleri en çok kilo aldıran yemeklerdir, çünkü kültürel ve sosyal nedenlerle ağır yemek genellikle akşam yemeğidir. Öle yandan ağır egzersizlerden sonra metabolizmanın bir süre hızlı, yüksek kaldığı bilinir. Ne kadar yüksek devam ettiği iyi bilinmemekteyse de egzersizin yoğunluğu ve süresine bağlı olduğu kesindır. Bu nedenle gece egzersizleri zayıflama açısından daha uygundur denebilir. Yok, eğer öğle yemeklerıni kuvvetli yiyorsanız, o zaman da öğleden sonra egzersizlerini öneririz. D O K U R D A N BİZE belki de ekonomik çıkarlar için bunları kendi ülkelerine sevk ediyorlar da neden bizler burnumuzun dibindeki bu değerlerle onlar kadar ilgili olamıyoruz? Müze kurma fikri oriaya atılabilecek kadar düşünülebiliyorsa eğer, bu artık sözcüklerde kalmamahdır. Her seyin parayla ölçüldüğü bir devirde yaşadığımıza göre bunu sadece devletten beklemek bilmem ki doğru mudur? Bugün dıs ülkelerde hemen hemen pek çok bilimsel çalışma özel sektörün destekleriyle oriaya konmaktadır. Gerek müze kurulması üzerinde gerekse diğer bilimsel çalısmalar için olsun; parasal desteğe ihtiyaç duyulmasının yanında, insanlartmtzın düsüncelerinden "biyoloji biliminin para getirmeyen bir meslek olduğu, hatta meslek olup olmadığının da tartısılır olduğu kanaatinin silinmesine Doğa bilimleri müzesi kurulmalı Bilim Teknik ekinizde "Ülkemizde Doğa Bilimleri Müzesi Kurulmalı" başlıklı yazınızı sevinçle okudum. öncelikle değinilmekte gecikilmis böylesine önemli bir konuyu yayımladığınız için sizlere ve Sayın Biyolog Dr. Barbaros Çetin'e iesekkürler. Ülkemizin bilim alanında atılımlar yapabilmesi için öncelikle kendinde var olan kaynaklann tanınması, değerlendirilmesi gerekir. Bilimsel anlamda bir seyler oriaya koyabilmek, ancak bilinen tüm verilerden yararlanmakla baslar. Bunun yanında böyle araştırmalara gönül verecek birer bilim adamı olmaya teşvik de küçük yaşlardan baslayan bir eğitimle söz konusudur. Ülkemiz, doğal kaynakları zengin olan; bitkisiyle, hayvanıyla, çeşi! çesit mineralleriyle bönyesinae harika bir doğa parçası sergileyen büyük ve açık bir arastırma laboratuvarıdır. özellikle biyoloji bilimi çerçevesinde ülkemizin yeni yeni adımlamaya basladığı bu gize'mli belde elbette ilgileri üzerine daha fazla yoğunlastırmaktadır. Bugün yabancı devletlerin bilim adamlan ülkemizdeki zenginlikleri fark edip buralara kadar gelip arasUrmalar yapıyorlar, hatta deneyleri uğruna de büyük ihtiyaç duyufmafıdır. Beril Gülgener İSTANBUL Cumhurlyet Blllm Teknik • Sahibi Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılik Türk Anonim Şirketi adına Nadlr Nadl • Genel Yayın Müdürü: Hasan Cemal • Müessese Müdürü: Emlne Usaklıgll • Yazı işleri Müdürü: Okay Gönensln • Yayın Yönetmeni: Orhan Bursalı • Grafik Yönetmen: Tüles Hasdemlr •